BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w99 10/1 lk. 3
  • Bonde kele etena mondo nganɛ?

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Bonde kele etena mondo nganɛ?
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Etena lo yɛdikɔ y’efula
  • Etena talekaka monga mondo
  • Aha shamɛ ato mbele bu l’etena efula
  • Etena kele la so nshi nyɛ, tokambe la tɔ la lomba
  • Jehowa tɛnyaka woho wa mbadia nshi yaso
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2001
  • Tɔkɛndɛkɛndɛ La Nzambi—Dia Kondja Lɔsɛnɔ La Pondjo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1998
  • Totombole Nkumekanga Ka Pondjo!
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1996
  • Sho koka nsɛna pondjo pondjo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2022
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
w99 10/1 lk. 3

Bonde kele etena mondo nganɛ?

ETENA. Sho mbeyaka monga l’okakatanu efula dia mɔmbɔla tshɛkɛta shɔ ɔnkɔnɛ wahombama, koko sho mɛtɛ mbeyaka dia ndoko lushi lakɛnama di’oko tekɔ l’etena efula. Sho mbeyaka nto ɔnɛ etena mbetaka lowango lowango. Diɔ diakɔ diatotokiyanaka esangɔ efula ɔnɛ: “Tete etena mbetaka esadi esadi nganɛ!”

Koyanga mbediɔ ɔsɔku, mbokɛmaka hwe dia Austin Dobson, ofundji wa poezi (poésie) ya l’Angɛlɛ, akate mɛtɛ lam’akandafunde l’ɔnɔnyi wa 1877 ɔnɛ: “Etena mbetaka, mbatayɛ? Ai, Keema! Ekɔ kandji efula, Etena tshikalaka, sho mbahatshikala.” Oma ko lam’akandavu l’ɔnɔnyi wa 1921, Dobson ambotetaka aya suke l’ɛnɔnyi 80; koko etena kekɔ lo tatetemala tsho.

Etena lo yɛdikɔ y’efula

Lo dikambo di’Otungi w’anto, Bible totɛka ɔnɛ: “La ntondo k’akona mbotɔ, kana la ntondo ka wɛ ntata lɔɔnɔ dia mbota nkɛtɛ yatondja diangɔ, eelo oma k’etena kahewɔma shikaa polo ndo l’etena kahewɔma shikaa wɛ ekɔ Nzambi.” (Osambu 90:​2, NW) Kana, oko woho wokadimudiwɔ lo Esambo wa l’Ɔtɛtɛla, “Wɛɛ kele Nsambi ponjo ponjo.” Ɔnkɔnɛ, etena ayotshikalaka edja tshɛ katshikala Nzambi: pondjo pondjo!

Otshikitanyi la Nzambi lele l’etena kahakomɛki, Bible totɛka lo dikambo di’anto ɔnɛ: “Nshi yasu tshe yambeta lu kele kaye utu. Shu tatukumiyaka nyumu yasu la dimu dia nyoi. Nshi ya lumu lasu nkumaka lu deku akumi esambeli, wane wuleki wulu pulu ndu deku akumi enanei. Keli nshi yawo ndjalaka paka pa la asui. Yo yatushilaka esadi, ku shu nfumbo.”​—⁠Osambu 90:​9, 10.

Lande na kele lɔsɛnɔ mondo nganɛ nshi nyɛ ko Bible têtshaka hwe ɔnɛ sangwelo dia Nzambi ele di’onto sɛna pondjo pondjo na? (Etatelu 1:​27, 28; Osambu 37:29) Lo dihole dia vɔ monga la lɔsɛnɔ lahakomɛki oko wakasangoya Nzambi, bonde kele anto sɛnaka, lam’ewɔ lo eongelo koleki dimɛna, lo yɛdikɔ ya l’atei atei ya nshi hakoki ndo 30000 na? Lande na kele anto wekɔ paka l’etena ka mondo nganɛ na? Akɔna kana dui diakɔna diakayâkonya lo ekambokambo kɛnɛ ka kandji efula na? Bible toshaka ekadimwelo wokɛma hwe ndo w’eshika lo dikambo sɔ.a

Etena talekaka monga mondo

Anto waya esombe wayokotɛ ɔnɛ mɛtɛ lɔsɛnɔ lamboleka ntshɔ lowango lowango l’ɛnɔnyi ɛnɛ akumi wetshi. Jurnalistɛ mɔtshi ya womoto, Dr. Sybille Fritsch, akɛnya ɔnɛ l’edja k’ɛnɔnyi 200 wetshi, wenya w’olimu wa lomingu wakaholɔ oma lo 80 polo lo 38, “koko kânga mbakasalema dui sɔ, anto hawokimɔ kiyana ɔnɛ wenya bu efula.” Nde akahotola dikambo diakɔ ɔnkɔnɛ: “Etena bu efula; etena kekɔ ohomba efula oko falanga; tekɔ l’ohomba w’etena oko weso l’ohomba wa lomu lahɛngaso; lɔsɛnɔ ndola l’awui wahomba ntshamaka esadi esadi.”

Tshulatshula di’eyoyo diambosalema diambodiholɛ anto waaso la akoka wele ase nɔnga ya ntondo kɔfɔnyaka kânga yema. Koko, lo yɛdikɔ yatawaleke kondja diaaso dia ndjasha l’elimu efula mbataleke ndo fula okiyanu w’ɔnɛ etena bu efula. Nshi yasɛnaso nyɛ, l’ahole efula wa l’andja ɔnɛ, anto wosalaka akambo tshɛ paka lo ndjela wenya, onto sasɛka dia shidiya kɛnɛ kakandalɔngɔsɔdi lo ndjela ekongelo kande ka wenya. Papa pombaka mumɔ oma la ngelo l’eshidi 7:00 wa pindju ko ntshɔ otsha l’olimu, Mama pombaka nɔngɔsɔla ana dia vɔ ntshɔ la kalasa l’eshidi 8:​30, Ap’opalanga akalakana la dɔkɔtɛlɛ dia vɔ pomana l’eshidi 9:​40, ndo sho tshɛ pombaka ndjâlɔngɔsɔla dia ntshɔ lo losanganya lɔmɔtshi l’ohomba l’eshidi 7:30 wa dikɔlɔ. Lam’ele tekɔ lo sasɛ dia shidiya elimu wa l’ekongelo kaso ka wenya, etena katshikala di’onto kɔkɔla yimba kana mumuya yema kekɔ yema tshitshɛ efula. Ɔnkɔnɛ, sho kiyanaka dia lɔsɛnɔ la tomba ko tomba lawɔ la lushi la lushi, nshi tshɛ paka elimu ombikɔ kokɔ.

Aha shamɛ ato mbele bu l’etena efula

Satana Diabolo, otunyi wa Nzambi, akasangoya dia ntsha akambo wakayokonya anto dia vɔ monga la lɔsɛnɔ la mondo nganɛ, koko kɔlɔ kande ndamɛ kayowɛnya diakɛnyi mbodi l’elonga. (Enda lo Ngalatiya 6:​7, 8.) Lo Oshweelo 12:12 (Dyookaneelo dy’Oyooyo), lam’atɛkɛta Bible dia eotwelo ka Diolelo dia Mɛsiya l’olongo, tɔ toshaka ɔkɔkɔ ɔmɔtshi w’elongamelo lam’atatɔ ɔnɛ: “Oma lɔkɔ kele nyɔngɛnɛngɛnɛ, oongi olongo, oongi nyu anɛ wajaasɛ lɔkɔ! Ko ande lokolo l’ɛngɛnɔ lee nkɛtɛ la njale! Dikambo dyaabolo amboholɔ oya leenyu ndo nde ambolola la nkɛlɛ, dikambo nde mbewaka dya amboocikalɛɛ cenyi ya onya coo.”​—⁠Sho mbɛnganyisha alɛta ango.

Lo ndjela ɛlɔngɛlɔ k’oshika ka Bible k’akambo lo tena diawɔ ndo ekotshamelo ka prɔfɛsiya ya lɔkɔ, tekɔ lo sɛna nshi nyɛ lo ‘tshenyi ya wonya’ shɔ. Ande ɔlɔ mbeya ɔnɛ etena ka Satana tshɛ kayanga shila lee! Lam’ayowowodja lo difuku diaha l’ekomelo, anto wele l’okitanyiya wayokoma kokele, ndo wayokoka koma lo lɔsɛnɔ la pondjo lakalɔngɔsɔla Jehowa lo dikambo diawɔ oma k’etatelo. (Enyelo 21:​1-4) Lâsɔ kete ndoko onto layohomba etena nto.

Onde wɛ kokaka kanyiya nganɛ wayonga lɔsɛnɔ la pondjo​—⁠onto ɔsɛnaka pondjo pondjo? Wɛ hahɛnyahɛnyamaki nto pondjo l’akambo amɔtshi wahombayɛ ntsha ko mbaetɛ wombo. Naka wɛ ekɔ l’ohomba w’etena, kete lui kekɔ, lomingu layaye lekɔ, kana ɔnɔnyi wayaye​—⁠kɛdikɛdi etena kahakome kekɔ la ntondo kayɛ!

Etena kele la so nshi nyɛ, tokambe la tɔ la lomba

Oko weyande ɔnɛ etena kande ka mongaka la shɛngiya le anto kambotshikala yema tshitshɛ, Satana ekɔ lo ntsha tshɛ woho w’anto mangemaka l’elimu efula wonya tshɛ ko hawokondja ndo etena ka mpokamɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi diakashikikɛma. Ɔnkɔnɛ, pombaka sho mpokɛ lotui lo dako dia Nzambi diatotɛ ɔnɛ: “Nyewo ololo uku [akendakendanyu], aha uku dinginya, keli uku akanga a yimba. Nyuyatshungweli etena, ne dia nshi nye yeko kolo. Okone tanyuyalaki uku dinginya, keli nyushihudia lulangu la Khumadiondjo.”​—⁠Efeso 5:​15-17.

Ekɔ mɛtɛ ohomba dia sho kamba l’etena kele la so oko akanga wa lomba ndo kietsha lo akambo woleki ohomba la ntondo ka kilanya olanyalanya lo tawesaka akambo wele hawototela wahɔ wa pondjo. Sho pombaka monga la dionga diaki la Mɔsɛ lam’akandasɛngasɛnga Jehowa l’ɛtɛkɛta ɛnɛ w’oma k’ɛse otema ate: “Otɛnya woho wa sho mbadiaka nshi yaso woho wa sho monga l’otema wa lomba.”​—⁠Osambu 90:​12, NW.

Eelo mɛtɛ, l’andja wa nshi nyɛ onto tshɛ mangema. Koko, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo kɔkɔkɔmiya dia wɛ mbetshaka tena diayɛ dimɔtshi di’ohomba dia mbeka kɛnɛ kalɔmba Nzambi dia wɛ kondja lɔsɛnɔ la pondjo lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diande. Naka wɛ mbɔsaka oshidi a tango ɔtɔi lo lomingu dia mbekaka Bible dimɛna dimɛna, dia ‘mpotɔ ɔnkɔnɛ wele lolango la Jehowa,’ kete dui sɔ diayokokimanyiya dia tshondo yayɛ mɛna ekotshamelo k’ɛtɛkɛta ɛnɛ w’ɔnɛ: “Umo uma lu kolo, utshaki ololo. Osoku mbayuyudjase pundju. Antu w’ololo wayukita kete, wayudjaseka loko pundju.”​—⁠Osambu 37:​27, 29.

[Footnote]

a Enda lo Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo, tshapita ya 6, dibuku diakatondja Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Caption]

[Footnote]

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto