Toyale weho w’anto wele la mbetawɔ
“Shu . . . teko l’atei a wane weli la mbetawo ka nshimbela nyumu yawo.”—HEBERU 10:39.
1. Bonde kakokaso mbuta ɔnɛ mbetawɔ k’okambi wa Jehowa wa kɔlamelo tshɛ kekɔ la nɛmɔ di’efula?
MBALA kayaye kayoyonga lo Mbalasa ka Diolelo koludi tɔ l’atɛmɔdi wa Jehowa, kemale yema dia wɛ nshishima wanɛ wokodingi. Kokanyiya weho efula wakɛnɛmɔlawɔ mbetawɔ kawɔ. Wɛ mbeyaka mɛna esombe wambokambɛ Nzambi olimu ɛnɔnyi akumi, ɛlɔngɔlɔngɔ washika tanga nshi tshɛ la ntondo ka tɔsɛngiya t’asekawɔ, ndo ambutshi wakamba olimu wa wolo wa mbodia anawɔ woho wa vɔ mbokaka Nzambi wɔma. Ekɔ ndo dikumanyi dia l’etshumanelo la ekambi w’olimu, wanɛ wɛmba ɛkɛndɛ efula. Eelo mɛtɛ, wɛ ayokoka mɛna anangɛso la akadiyɛso wa lo nyuma wa lo nɔnga tshɛ, wanɛ wekola wekamu a weho tshɛ dia vɔ kambɛ Jehowa. Mbetawɔ k’ɔm’ɔmɔ a l’atei awɔ mɛtɛ kekɔ la nɛmɔ di’efula!—1 Petero 1:7.
2. Lande na kele dako dia Paulo dia lo Heberu tshapita 10 la 11 ohomba le so nshi nyɛ?
2 L’atei w’anto wele bu kokele, anto angana anto, kana ndoko ndo onto lakashihodia ohomba wa mbetawɔ oko ɔpɔstɔlɔ Paulo. Nde akɛnya ɔnɛ mbetawɔ k’oshika ‘nshimbɛka lɔsɛnɔ’ l’onto. (Heberu 10:39) Koko, Paulo akeyaka ɔnɛ mbetawɔ kekɔ lo ndɔshama wolo dia tɔ nanyema l’andja ɔnɛ w’anto waha la mbetawɔ. Nde akayakiyanyaka efula lo dikambo di’Akristo w’Ase Hɛbɛru, wanɛ waki la Jerusalɛma ndo la Judeya ndo wakalɔka ta dia ta dia nama mbetawɔ kawɔ. Lam’ayangaso tasɛdingolaka tenyi dimɔtshi dia lo Hɛbɛru tshapita 10 la 11, katolembete woho wakasale Paulo dia keketsha mbetawɔ kawɔ. Tayɛna ndo woho wakokaso keketsha mbetawɔ kaso ndo ka wanɛ wotodingi dia tɔ monga nge.
Onto l’onto ɔ̂shi onyande oko ɔnɛ lakokande mbɛkɛ otema
3. Ɛtɛkɛta wa Paulo wa lo Heberu 10:39 ngande watɛnyawɔ ɔnɛ nde akɔsaka anango l’akadiyɛnde wa lo mbetawɔ oko anto wakokande mbɛkɛ otema le wɔ?
3 Dui dia ntondo diakokaso nembetɛ ele dionga dia Paulo otsha le ampokami ande. Nde akafunde ate: “Keli shu kema l’atei a wane [wakalola] ekongokongo edja ndu l’eshishwelu, keli teko l’atei a wane weli la mbetawo ka nshimbela nyumu yawo.” (Heberu 10:39) Paulo akakanyiya kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ lo dikambo di’asekande Akristo, koko aha kɛnɛ kele kɔlɔ. Tolembete dia nde akakambe la tshɛkɛta y’ɔnɛ “shu.” Paulo aki onto la losembwe. Koko, nde kondjaɛnya di’oko nde ndeka ampokami ande, di’oko nde aki la losembwe loleki lakiwɔ etale efula. (Enda lo Undaki 7:16.) Nde kontsha ngasɔ koko akayadje l’atei awɔ. Nde akɛnya dia nde aki l’eshikikelo k’oma k’ɛse otema ɔnɛ ndo nde ndo Akristo wa kɔlamelo wakadiaka mukanda ande wayohomana la wekamu wa wolo la ntondo kawɔ, ndo ɔnɛ vɔ wayoyakeketsha dia ntona kalola ɛkɔngɔkɔngɔ otsha l’elanyelo, ndo wayoyala weho w’anto wele la mbetawɔ.
4. Lande na kakɛkɛka Paulo otema le asekande ambetawudi?
4 Ngande wakakoke Paulo mbɛkɛ otema le anango lo yoho ya ngasɔ na? Onde nde kɔmɛnaka munga yakasalaka Akristo w’Ase Hɛbɛru? Keema, nde akawasha alako w’eshika dia mbakimanyiya woho wa vɔ nɛmbia dikɔmɔ diawɔ dia lo nyuma. (Heberu 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Koyanga mbakidiɔ ɔsɔku, Paulo aki l’ɛkɔkɔ ehende kana ndekana dia nde mbɔsa anango oko anto wakokande mbɛkɛ otema le wɔ. (1) Lam’ele nde akokoyaka Jehowa, Paulo akayâtshutshuyaka dia mɛna anto wa Nzambi ɔnkɔnɛ awaɛna Jehowa. Aha paka lo mendaka munga yawɔ tsho koko ndo lo mendaka waonga awɔ w’ɛlɔlɔ ndo akoka awɔ wa sɔna dia ntsha kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo nshi y’otsha la ntondo. (Osambu 130:3; Efeso 5:1) (2) Paulo aki la mbetawɔ lo nkudu ka nyuma k’ekila. Nde akeyaka ɔnɛ ndoko wekamu ɔtɔi, ndoko wɛɔdu w’onto, wakoka shimba Jehowa dia nde nkimɔ ‘wolo woleki wokoyalaka l’onto’ le Okristo tshɛ wayatshutshuya dia mbokambɛ la kɔlamelo. (2 Koreto 4:7; Filipi 4:13) Ɔnkɔnɛ, Paulo komindja dia nde mbɛkɛ otema ande le anango la akadiyɛnde, ndo nde komonga oko onto lahɛnyi akambo lo woho wewɔ mɛtɛ kana oko enginya kalongamɛ ɔnɛ akambo tshɛ wayolowana. Wɛkamu ande le anango la akadiyɛnde waki l’etshina k’ɔlɔlɔ ndo wakatombe oma l’Afundelo.
5. Ngande wakokaso mbokoya Paulo lo mbɛkɛka otema le anangɛso l’akadiyɛso, ndo kakɔna kakoka ndjotomba oma lo dionga sɔ?
5 Lo mɛtɛ, wɛkamu waki la Paulo le anyande wakayosambiyama ndo le anto akina. Tshumanelo dia la Jerusalɛma ndo dia la Judeya mɛtɛ diakakimanyiyama efula lo menda woho ɔnɛ wakâfundɛ Paulo ɛtɛkɛta w’ekeketshelo. Oko akawɔnyɔmaka woho w’anyanya ndo akiwɔ kombidjamaka yimba kânga yema oma le andɔshi awɔ w’Ase Juda, wanɛ wakawaɔsaka oko diangɔ di’anyanya, Akristo w’Ase Hɛbɛru wakakimanyiyama l’ɛtɛkɛta wa ngasɔ dia vɔ keketsha etema awɔ dia monga weho w’anto wele la mbetawɔ. Onde hatokoke keketshana ngasɔ nshi nyɛ? Ndoko pâ di’onto mɛna paka lokema la munga yatsha anto akina kana mbekelo yawɔ yɛnande kɔlɔ. (Mateu 7:1-5) Koko, sho kokaka kimanyiyana onto la onyande naka sho mbikaka sso lo mbetawɔ ka lânde kele l’onto l’onto ndo kiɔsaka la nɛmɔ efula. Lam’akeketshama onto lo yoho ya ngasɔ, ekɔ wolo dia mbetawɔ monga ko hahami.—Romo 1:11, 12.
Tokambe l’ɔtɛkɛta wa Nzambi woho wa dimɛna
6. Oma lende akɔsɛ Paulo ɛtɛkɛta wakandafunde lo Heberu 10:38?
6 Paulo akakeketsha mbetawɔ k’asekande ambetawudi ndo oma lo diewo diande dia mbeya kamba l’Afundelo. Ɛnyɛlɔ, nde akafunde ate: “Keli untu ami l’ololo ayuyala la lumu uma lu mbetawo kandi. Ku naka ndi ay[okalola] ekongokongo, ku utema ami hawongenangena.” (Heberu 10:38) Ɛtɛkɛta wa lo divɛsa nɛ, Paulo akawaɔshi oma le omvutshi Habakuka.a Ondo Akristo w’Ase Hɛbɛru, wanɛ waki ambadi wa mukanda wa Paulo, wakeyaka ɛtɛkɛta ɛsɔ, nɛ dia vɔ wakeyaka ekanda w’amvutshi dimɛna dimɛna. Lo menda oyango waki lande—wa keketsha mbetawɔ k’Akristo wa la Jerusalɛma ndo wa lo ngelo ya l’emamu otsha l’ɔnɔnyi wa 61 lo nshi yaso nyɛ—ɛnyɛlɔ ka Habakuka kakasunganaka dimɛna efula. Lande na na?
7. Etena kakɔna kakafunde Habakuka prɔfɛsiya kande, ndo awui akɔna waketaka la Juda lo nshi shɔ?
7 Habakuka mɛtɛ akafunde dibuku diande ɛnɔnyi ndekana akumi ahende la ntondo ka Jerusalɛma ndjolanyema l’ɔnɔnyi wa 607 la ntondo ka nshi yaso nyɛ. Lo ɛnɛlɔ kakandɛnyi, omvutshi Habakuka akɛnyi Ase Kaladiya (mbut’ate Ase Babilɔna), “wudja wa ngala ndu watudjaka luwangu,” wambwɛ Juda ndo wahandjola Jerusalɛma vwa, ko tamanaka anto la wedja oshiki lam’atawete. (Habakuka 1:5-11) Koko mpokoso ka ngasɔ kakatatami tatɛ oma ko nshi y’Isaya, ɛnɔnyi ndekana lokama la ntondo. Lo nshi ya Habakuka Jɛhɔyakima akahɛnɛ Josiya, nkumekanga k’ɔlɔlɔ, ko akambo wa kɔlɔ wakayofulanɛ nto la Juda. Jɛhɔyakima akahɛnyɔlaka ndo akadiakaka wanɛ wakatɛkɛtaka lo lokombo la Jehowa. (2 Ekondo 36:5; Jeremiya 22:17; 26:20-24) Diɔ diakɔ mɛtɛ diakakoke omvutshi Habakuka, lakakiyanaka efula, ndela ate: “[Jehowa] li, edja ndu kaandi?”—Habakuka 1:2.
8. Lande na kakakoke ɛnyɛlɔ kaki Habakuka kimanyiya Akristo wa lo ntambe ka ntondo ndo wa nshi nyɛ?
8 Habakuka kombeyaka ɔnɛ etena ka Jerusalɛma nanyema kambosukana kana keke etale. Popo ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo kombeyaka etena kakahombe tshunda di’Ase Juda komɛ. Ndo sho lawɔ nshi nyɛ hateye “lushi . . . kana unya” wayolomboya Jehowa andja ɔnɛ wa kɔlɔ ko mbolanya. (Mateu 24:36) Lâsɔ, tolembete awui ahende wa l’okadimwelo wakasha Jehowa Habakuka. Ntondotondo, nde akôshikikɛ ɔnɛ ekomelo kakahombe ndja la wonya. Nzambi akate ate ‘tɔ hatotshimbatshimba,’ oyadi kânga mbakoka onto mɛna di’oko tɔ kamboviya. (Habakuka 2:3) Dui dia hende, Jehowa akohola Habakuka ate: “Untu ololo ayuyala la lumu uma lu mbetawo kandi.” (Habakuka 2:4) Ɔsɔ ekɔ ɛtɛkɛta wa mɛtɛ, w’amɛna ndo wôkɛma hwe! Kɛnɛ koleki ohomba ele sho tetemala sɛna la mbetawɔ koko aha dikambo di’etena kayoya ekomelo.
9. Ekambi wa Jehowa w’okitanyiya ngande akawatetemala sɛna oma lo kɔlamelo yawɔ (a) l’ɔnɔnyi wa 607 la ntondo ka nshi yaso nyɛ? (b) l’ɔnɔnyi wa 66 lo nshi yaso nyɛ? (c) Bonde kele ekɔ ohomba sho keketsha mbetawɔ kaso?
9 Lam’akayolanyema Jerusalɛma l’ɔnɔnyi wa 607 N.T.D., Jeremiya nde la sekeletɛlɛ kande Baruka, la Ɛbɛdɛ-Mɛlɛkɛ, ndo aseka Rɛkabɛ waki la kɔlamelo wakɛnyi nganɛ wakakotshama daka dia Jehowa le Habakuka. Vɔ ‘wakayala la lomu’ nɛ dia wakahandɔ elanyelo ka mamba kakakomɛ Jerusalɛma. Lande na na? Nɛ dia Jehowa akafute kɔlamelo yawɔ. (Jeremiya 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Lo yoho yakɔ yâmɛ mbele Akristo w’Ase Hɛbɛru wa lo ntambe ka ntondo waketawɔ ndjela dako dia Paulo, dikambo lam’akayoya alembe w’Ase Rɔmɔ dia ndjɔlɔsha Jerusalɛma l’ɔnɔnyi wa 66 lo nshi yaso nyɛ ko ndjokalola okalolakalola, Akristo asɔ wakayele la kɔlamelo tshɛ dako diakawasha Yeso dia mbaewola ɔnɛ kanyolawɔ. (Luka 21:20, 21) Vɔ wakatetemala monga la lɔsɛnɔ oma lo kɔlamelo yawɔ. Popo ndo sho lawɔ tayotetemala monga la lɔsɛnɔ naka sho monga la kɔlamelo l’etena kayoya ekomelo. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɔkɔkɔ wa woke efula watotshutshuya dia keketsha mbetawɔ kaso nshi nyɛ!
Bɛnyɛlɔ di’anto waki la mbetawɔ
10. Ngande wakakɔndɔla Paulo mbetawɔ ka Mɔsɛ, ndo ngande wakokaso mbokoya Mɔsɛ lo dikambo sɔ?
10 Paulo akakeketsha mbetawɔ k’asekande ndo oma l’ekimanyielo ka bɛnyɛlɔ di’eshika. Lam’atayadia Hɛbɛru tshapita ya 11, lembetɛ ɔnkɔnɛ wakɔndɔlande dikambo di’anto amɔtshi watɛkɛtama lo Bible. Nde mbutaka ɔnɛ Mɔsɛ ‘akatshikala nge oko onto lɛna Ɔnɛ lahɛnama.’ (Heberu 11:27) Kɛdikɛdi, Mɔsɛ akɔsaka Jehowa dia nde ekɔ onto la mɛtɛ mɛtɛ ɔsɔ akinde wate kana onto lɛna Nzambi lahɛnama. Onde vɔ kokaka mbuta ngasɔ lo dikambo diaso? Kema wolo di’onto mbuta l’onyɔ ɔnɛ nde mbokanaka la Jehowa, koko dia mbodia ndo keketsha diokanelo sɔ, pombaka ntsha olimu. Olimu akɔ ɔsɔ mbahombaso ntsha! Onde sho mbɔsaka Jehowa dia nde ekɔ onto la mɛtɛ mɛtɛ ko mbodjaka yimba lam’ɔsaso tɛdikɔ, oyadi kânga l’akambo wɛnama oko totshitshɛ? Mbetawɔ ka woho ɔsɔ kayotokimanyiya dia sho mbikikɛ kânga ɔlɔshamelo woleki tshɛ wolo.
11, 12. (a) L’awui akɔna ondo wakahembama mbetawɔ k’Ɛnɔka? (b) Difuto diakɔna di’ekeketshelo diakalongola Ɛnɔka?
11 Tênde ndo mbetawɔ kaki Ɛnɔka. Kɛdikɛdi, ekɔ ndo wolo sho kanyiya woho wakandalɔshamaka. Ɛnɔka aki l’ɔkɛndɛ wa mbewoya losango lakatshumbaka anto asolo l’ɔnɛ Nzambi ayolanya anto wa kɔlɔ wakasɛnaka nshi shɔ. (Juda 14, 15) Pami kɛsɔ ka kɔlamelo akaanemɛka dia pɛnyahɛnyama woho woleki tshɛ kɔlɔ ko Jehowa ‘akɔ̂sɛkɔla,’ akawonya oma lo lɔsɛnɔ ko mbolasha djɔ ya nyɔi la ntondo k’atunyi ande ndjowodja anya. Ɔnkɔnɛ, Ɛnɔka kɔmɛna ekotshamelo ka prɔfɛsiya kakandewoyaka. Koko nde akalongola losha lɔmɔtshi loleki dimɛna lo weho ɛmɔtshi.—Heberu 11:5; Etatelu 5:22-24.
12 Paulo ekɔ lo nembetshiya ate: ‘La ntondo ka vɔ mbɔsɛkɔla, Ɛnɔka akakondja djembetelo y’ɔnɛ nde akangɛnyangɛnyaka Nzambi.’ (Heberu 11:5) Ɛtɛkɛta ɛsɔ alangawɔ mbuta na? La ntondo ka nde ndala djɔ ya nyɔi, ondo Ɛnɔka akɛnyi ɛnɛlɔ ka woho ɔmɔtshi, ondo ɛnɛlɔ ka Paradiso ka laa nkɛtɛ, lɛnɛ ayondolɔ lushi lɔmɔtshi kem’edja nto. Oyadi ngasɔ mbediɔ kana bu, Jehowa akɛnya Ɛnɔka ɔnɛ kɔlamelo yande yambɔ̂ngɛnyangɛnya. Ɛnɔka akangɛnyangɛnya otema wa Jehowa. (Enda lo Tukedi 27:11.) Lam’akanyiyaso lɔsɛnɔ laki Ɛnɔka, asolo aso mundamaka la kandji, shi mɛtɛ? Shi wɛ nangaka monga la lɔsɛnɔ la ngasɔ l’onto lele la mbetawɔ? Naka eelo, kete kanaka yimba la bɛnyɛlɔ di’anto asɔ; ɔsakawɔ dia vɔ waki anto wa mɛtɛ. Ɔsa tɛdikɔ dia sɛnaka la mbetawɔ, lushi la lushi. Ohɔka nto dia weho w’anto wele la mbetawɔ hawokambɛ Jehowa paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ lushi layondokotsha alaka ande tshɛ laya suke, koko sho tambɔsa tɛdikɔ dia kambɛka Jehowa pondjo pondjo! Naka tayotshaka ɔsɔku, kete tayɔsɛnaka lɔsɛnɔ loleki tshɛ dimɛna l’andja ɔnɛ ndo l’andja wokoya.
Woho wakokaso ndeka pama lo mbetawɔ
13, 14. (a) Ngande wakoka ɛtɛkɛta wa Paulo wofundami lo Heberu 10:24, 25 tokimanyiya dia sho mbetɛ nsanganya yaso tena di’ɔngɛnɔngɛnɔ? (b) Naa ɔkɔkɔ wa ntondo wɔtɔ Akristo nsanganya?
13 Paulo akɛnya Akristo w’Ase Hɛbɛru lofulo lɔmɔtshi l’akambo wakawakoke ntsha dia keketsha mbetawɔ kawɔ. Ɛsɔ tênde paka akambo ahende ato. Ondo sho tshɛ hatondja dako diele lo Heberu 10:24, 25, lɛnɛ atokeketshawɔ dia tshumanaka esangɔ l’esangɔ lo nsanganya yaso y’Akristo. Koko, ohɔ dia ɛtɛkɛta ɛsɔ wakafunde Paulo l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma hɛnya ɔnɛ lâsɔ sho pombaka ntshɔka lo nsanganya ko todjasɛ tewaa ko mendaka anto ato. Koko, Paulo ekɔ lo nembetshiya nsanganya oko waaso wakimanyiya onto l’onto dia nde mbeya onyande, dia tshutshuyana dia ndeka kambɛ Nzambi efula, ndo dia keketshana. Sho ntshɔka lo nsanganya dia tosha anto koko aha dia tolongola tsho. Dui sɔ mbetɛka nsanganya yaso tena di’ɔngɛnɔngɛnɔ.—Etsha 20:35.
14 Koko, ɔkɔkɔ woleki woke wɔtɔso nsanganya ele dia tɛmɔla Jehowa Nzambi. Sho mbɔtɛmɔlaka lam’asanganaso lo dɔmbɛlɔ ndo lam’embaso esambo kâmɛ, lo mpokɛka lotui ɔlɔlɔ ndo lo kimɔka elambo wa ‘elowa wa l’ɛlɔmɔ aso,’ mbut’ate ɛtɛkɛta wa tombola Jehowa lo kɔmatɛrɛ yaso ndo l’ɛkɛndɛ wasalaso lo losanganya. (Heberu 13:15) Naka sho nama eyango ɛsɔ lo yimba ndo mbakotshaka lo losanganya tshɛ, kete lo weho akɔ tshɛ mbetawɔ kaso kayokeketshamaka esangɔ tshɛ.
15. Lande na kakakɔkɔmiya Paulo Akristo w’Ase Hɛbɛru dia vɔ kukutɛ olimu awɔ w’esambishelo, ndo lande na kele dako diakɔ sɔ ohomba nshi nyɛ?
15 Yoho kina yakokaso keketsha mbetawɔ kaso ele l’olimu w’esambishelo. Paulo akafunde ate: ‘Tokukute osanyelo w’elongamelo kaso lo sɛkɛ aha la tshingatshinga, nɛ dia ɔnɛ lakalake daka nɛ ekɔ la kɔlamelo.’ (Heberu 10:23) Wɛ kokaka kɔkɔmiya asekayɛ anto dia vɔ kukutɛ ɛngɔ kɛmɔtshi etena kewɔ lo wâle wakokawɔ nɛmba ko kikimɔ. Satana mɛtɛ akadjaka Akristo w’Ase Hɛbɛru pɛpɔ tsho dia vɔ kimɔ olimu awɔ w’esambishelo, ndo nde ekɔ lo mbidja ekambi wa Nzambi wa nshi nyɛ pɛpɔ dia vɔ ntsha woho akɔ wâmɛ. Lo pɛpɔ shɔ yatodjande, ahombaso ntsha na? Tênde kɛnɛ kakasale Paulo.
16, 17. (a) Ngande wakakondja Paulo dihonga l’olimu w’esambishelo? (b) Tɛdikɔ takɔna tahombaso mbɔsa naka tambɛna dia sho mbokaka wɔma lo woho ɔmɔtshi w’olimu w’esambishelo?
16 Paulo akafundɛ Akristo wa la Tɛsalɔnika ate: “Lam’akawatusuya ntundu, ndu lam’akawatutsha sonyi la Filipi, uku weyanyu, shu takakikitala le [Nzambi kaso], dia nyutela lukumu l’ololo la [Nzambi] l’atei w’asui efula.” (1 Tesalonika 2:2) Paulo nde l’asekande ngande ‘wakawotshama sɔnyi’ la Filipi na? Lo ndjela waa nomb’ewo mɔtshi, tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakakambe la Paulo nembetshiyaka lɔtɛngɔ, mbishama sɔnyi kana pɛnyahɛnyama lo tshambandeko. Ewandji wa la Filipi wakâkɔmɔla eshingɔ, wakawadje nkanu ndo wakawadje lo lowete. (Etsha 16:16-24) Awui asɔ wa kandji waki la shɛngiya yakɔna le Paulo na? Onde lam’akandayotshɔ oma lâsɔ dia tokamba olimu l’osomba okina, ase osomba akɔ wa Tɛsalɔnika wakɛnyi Paulo akalola ɛkɔngɔkɔngɔ? Bu, nde ‘akakeketsha otema.’ Nde akanya wɔma tshɛ ko akatetemala sambisha la dihonga.
17 Oma lende akakondjaka Paulo otema wolo kana dihonga na? Onde oma l’atei w’otema ande ndamɛ? Bu, nde akate ɔnɛ nde akakondja dihonga ‘oma l’ekimanyielo ka Nzambi kaso.’ Dibuku dimɔtshi diakatombe dia kimanyiyaka akadimodi wa Bible mbutaka ɔnɛ etelo kɛsɔ kokaka kadimwama ɔnɛ: “Nzambi akanya wɔma oma l’etema aso.” Ɔnkɔnɛ, naka asolo ayɛ mbatɛka l’olimu w’esambishelo, kana naka woho ɔmɔtshi w’olimu ɔsɔ kôkiyaka wɔma, bonde kahayasɛngasɛnga Jehowa dia kokimanyiya woho ɔsɔ? Lɔmbande dia nde minya wɔma oma l’otema ayɛ. Lɔmbande dia nde kokimanyiya dia wɛ monga la dihonga l’olimu. Lâdiko dia lâsɔ, ɔsa tɛdikɔ tokina t’eshika dia ntsha awui amɔtshi. Ɛnyɛlɔ, wɛ kokaka ndjâlɔngɔsɔla dia sambisha l’onto ɔmɔtshi lele manyi lo yoho y’esambishelo yɛnayɛ wolo. Mbeyaka monga ko esambishelo ka l’ahole w’amundji w’ekanda, ka lo toshinga, ka lo tshakitudi kana ka lo telefɔnɛ mbôkayɛ wɔma. Ɔnɛ latasambisha kâmɛ la yɛ mbeyaka mbetawɔ dia nde mumɛ sambisha. Naka nde ambomɛ, endakande ɔlɔlɔ dia wɛ mbɔsa wetshelo ɔmɔtshi. Koko, l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, keketsha otema dia wɛ pemba woho wotshende.
18. Ɛtshɔkɔ akɔna wakokaso kondja naka sho keketsha otema l’olimu aso w’esambishelo?
18 Ohokanyiya etombelo wakoka ndjoyala, naka wɛ keketsha otema. Etena katetemalayɛ ndo kayakeketshayɛ di’aha mbetawɔ otema ayɛ kɔmɔ, lo weho akɔ tshɛ wɛ ayokondja akambo w’ɛlɔlɔ wa ndjɔkɔndɔlaka oma l’olimu wa sambisha akambo wa mɛtɛ, akambo wele naka wɛ hasambishisha kete wɛ hakoke pomana la wɔ. (Enda lo lɛkɛ 17.) Wɛ ayonga l’ɔlɔ wa mbeya ɔnɛ wɛ ambɔngɛnyangɛnya Jehowa lo ntsha dui dimɔtshi diele wolo le yɛ. Nde ayokɔtshɔkɔla ndo ayokokimanyiya dia wɛ minya wɔma. Mbetawɔ kayɛ kayoleka monga wolo. Lo mɛtɛ, wɛ hakoke kamba dia keketsha mbetawɔ k’akina aha la wɛ keketsha mbetawɔ kayɛ l’etena kakɔ kâmɛ.—Jude 20, 21.
19. Naa difuto dia woke woke diambowolamɛ ‘weho w’anto wele la mbetawɔ’?
19 Tetemala keketsha mbetawɔ kayɛ la mbetawɔ ka wanɛ wokodingi. Wɛ kokaka ntsha ɔsɔku lo ndjâkeketshaka wɛmɛ ndo keketshaka akina lo mbeya kamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, lo mbekaka bɛnyɛlɔ dia lo Bible di’anto wele la mbetawɔ ndo mbakanyiyaka oko onto lawaɛna, lo nɔngɔsɔlaka nsanganya ya l’etshumanelo ndo lo mbishaka kɔmatɛrɛ lɔkɔ, ndo lo kukutɛ diɛsɛ di’ohomba efula di’olimu w’esambishelo. Endaka wɛ ekɔ lo ntsha akambo asɔ, kete eya dia mɛtɛ wɛ ekɔ ‘l’atei a wanɛ wele la mbetawɔ.’ Ohɔ nto dia anto wele la mbetawɔ wekɔ la difuto dia woke efula. Vɔ wekɔ ‘weho w’anto wele la mbetawɔ dia shimbɛ nsɛnɔ yawɔ.’b Mbetawɔ kayɛ katetemale la pama, ndo Jehowa Nzambi akômbe akêtɛ la lɔsɛnɔ pondjo pondjo!
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Paulo akɔshi ɛtɛkɛta ɛsɔ oma lo woho wakakadimwama Habakuka 2:4 lo ekadimwelo kelɛwɔ ɔnɛ La Septante, lɛnɛ adjawɔ ndo etelo k’ɔnɛ: “Naka ndi ay[okalola] ekongokongo, ku utema ami hawongenangena.” Etelo kɛsɔ hatanema lo afundelo wa Hɛbɛru wakafundama l’anya wɛnama nshi nyɛ. Amɔtshi mbutaka ɔnɛ ekadimwelo ka La Septante kakatombe oma l’afundelo wa Hɛbɛru wa l’anya wa ntondo wele waya bu nto nshi nyɛ. Oyadi ngasɔ mbakidiɔ kana bu, Paulo akadje ndo etelo kɛsɔ l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kaki Nzambi. Lâsɔ Nzambi mbaketawɔ dia tɔ monga.
b Divɛsa di’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia l’ɔnɔnyi wa 2000 diɔ nɛ: “Shu kema l’atei a wane [wakalola] ekongokongo . . . keli teko l’atei a wane weli la mbetawo.”—Heberu 10:39.
Wate na ayoyokadimola?
◻ Ngande wakɛnya Paulo dia nde akɛkɛka otema le Akristo w’Ase Hɛbɛru, ndo wetshelo akɔna wakokaso mbɔsa oma lo dui sɔ?
◻ Bonde kele akasunganaka dia Paulo tɛkɛta dia omvutshi Habakuka?
◻ Naa bɛnyɛlɔ dia l’Afundelo diakakɔndɔla Paulo?
◻ Dia sho keketsha mbetawɔ, Paulo ekɔ lo tolaka dia sho ntsha awui akɔna?
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbɔhɛnyɔla efula la Filipi, Paulo akakeketsha otema dia tetemala sambisha
[Esato wa lo lɛkɛ 16]
Onde wɛ kokaka keketsha otema dia pemba sambisha lo weho wotshikitanyi?