Lokumu l’Ɔlɔlɔ la Diolelo alembetshiyalɔ?
Ɔnɔnyi wetshi lo wedja 235 wa l’andja w’otondo, anto 6 035 564, epalanga kana akɛnda, waketsha wenya 1 171 270 425 lo tewoyaka anto akina awui wendana la lɔ. Lâdiko wa vɔ liewoya l’ɛtɛkɛta wa l’onyɔ, vɔ wakakahanya abuku kana waa periodikɛ ndekana miliyɔ 700 l’anya w’anto dia mbasambisha ndo mbâlembetshiya lɔ. Vɔ wakakahɛ anto ndo nunu dia bandɛ kasɛtɛ la waa bandɛ video dia lidianganya. Ko “lɔ” katawɔ lanɛ kɛdikɛdi na?
“LƆ” KƐDIKƐDI lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Lo mɛtɛ, lâkatɔngɔ andja “lokumu l’ololo lone la diulelu” latasambishamaka lo yɛdikɔ y’efula oko wambolosambishama ɛlɔ kɛnɛ.—Mateu 24:14.
Wanɛ wakamba olimu ɔnɛ w’esambishelo ndo wa wetshelo wa l’andja w’otondo wekɔ lo kamba vɔ tshɛ olimu akɔ la lolango lawɔ vamɛ. Lo ndjela kanyi y’anto, vɔ kokaka mbɔsama oko anto wele bu l’akoka wa kamba olimu ɔsɔ. Ko kayotota dikambo dia dihonga diawɔ ndo dia woho wambowotondoya olimu akɔ na? Nkudu kele la lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo mbele dikambo dioleki likokola, nɛ dia ɔsɔ ekɔ lokumu lendana l’ɛtshɔkɔ wayokondja anto. Ɔsɔ ekɔ ɛtshɔkɔ wakombola anto tshɛ, ɛtshɔkɔ akɔ ko: ɔngɛnɔngɛnɔ, ekondjelo ka dimɛna, lowandji l’ɔlɔlɔ, wɔladi la lotui tshitshi, mbidja ndo ɛngɔ kekina kahafɔnya anto ɔnɛ wokokikondja lushi lɔmɔtshi, ɛngɔ kakɔ ko: lɔsɛnɔ la pondjo! Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ le anto wayanga dia mbeya ohomba ndo oyango wa lɔsɛnɔ. Eelo, wɛ kokaka kondja ɛtshɔkɔ ɛsɔ tshɛ ndo ekina efula naka wɛ mbetawɔ l’otema ɔtɔi lokumu l’ɔlɔlɔ lasambishama.
Diolelo kɛdikɛdi na?
Ko naa Diolelo sɔ diasambishama oko lokumu l’ɔlɔlɔ na? Ɔsɔ ekɔ Diolelo diakawetsha miliyɔ y’anto dia nɔmbaka l’ɛtɛkɛta weyaso dimɛna w’ɔnɛ: “Shesu le l’ulungu, lukumbu laye [lakidiame]. Diulelu diaye diayi. Lulangu laye latshami la kete uku atshamalo l’ulungu.”—Mateu 6:9, 10.
Ɔsɔ ekɔ Diolelo diakatɛkɛta Danyɛlɛ, omvutshi w’ose Hɛbɛru ambeta ndekana ntambe 25 lam’akandafunde ate: “[Nzambi] leli l’ulungu ayutundja diulelu diahalanaki pundju. Dio hadiuyala l’okongo a wudja ukina. Dio diayulanya waulelu ako tshe, diayâshila ushiki, ku dio diame diayutshikala pundju.”—Danyele 2:44.
Lâsɔ, lokumu l’ɔlɔlɔ lɔsɔ mendanaka la Diolelo, kana lowandji, l’oma le Nzambi layonya akambo wa kɔlɔ tshɛ ko lɔ mbolɛ lo nkɛtɛ k’otondo lo wɔladi. Diɔ diayokotsha sangwelo dia l’etatelo diaki Otungi diendana l’anto ndo la nkɛtɛ.—Etatelu 1:28.
“Diulelu dia l’ulungu diaya suki”
Aya suke l’ɛnɔnyi 2 000 wambeta, wele lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo lakasambishama le anto oma le onto ɔmɔtshi lakayakimɔ le Nzambi lele ɛnamelo kande la yoho yande ya lɔsɛnɔ lakakotolaka yambalo y’anto efula. Onto ɔsɔ ko, Joani Obatizanyi, ɔnaki Zɛkariya, ɔlɔmbɛdi w’ose Juda nde l’Elizabɛtɛ wa wadɛnde. Joani akalɔtaka dihɔndɔ dia diɔsa dia kamɛlɔ, la oya w’ekoho lo lokende, oko omvutshi Elidja, ɔnɛ laki didjidji diakinde. Koko losango lande mbakakotolaka yambalo y’anto efula. Nde akataka ate: “Nyukadimuli etema, ne dia diulelu dia l’ulungu diaya suki.”—Mateu 3:1-6.
Ase Juda, wanɛ wakataka ɔnɛ atɛmɔdi waki Jehowa Nzambi ka mɛtɛ mbewɔ mbaki ampokami waki Joani. Oko wodja, vɔ wakalongola sheke y’Ɛlɛmbɛ lo tshimbo ya Mɔsɛ yɛdikɔ y’oko ɛnɔnyi 1500 la ntondo. Koko tɛmpɛlɔ ka dimɛna efula kakatetemala monga la Jerusalɛma, lɛnɛ akalambɔmaka elambo lo ndjela Ɛlɛmbɛ. Ase Juda waki l’eshikikelo ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ awɔ waketawɔmaka lo washo waki Nzambi.
Koko, l’ɔkɔngɔ wa vɔ mpokamɛ esambishelo ka Joani, anto amɔtshi wakamɛ shihodia di’ɔtɛmwɛlɔ awɔ komonga la nɛmɔ dia woho wakawakanaka lo tomba tawɔ. Yoho ya lɔsɛnɔ ndo filozofi k’ase Ngirika kakɔtɔ lo wetshelo w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda. Ɛlɛmbɛ wakawalongola oma le Nzambi lo tshimbo ya Mɔsɛ wakalanyema, ndo komonga nto la nɛmɔ nɛ dia wakayodja tokanyi t’anto ndo mbekelo y’ashidi lɔkɔ. (Mateu 15:6) Oko wakawanganyiyama oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’etema lonyu ndo waha la kɛtshi, anto efula kɔtɛmɔlaka Nzambi nto lo yoho yetawɔnde. (Jakoba 1:27) Vɔ wakahombe ndjatshumoya oma lo pɛkato yakawasalɛ Nzambi ndo lo woho wakawɔnyɔla sheke y’Ɛlɛmbɛ.
L’etena kɛsɔ, ase Juda efula wakalongamɛka wɛnamelo wa Mɛsiya wakalakema, kana Kristo, ndo amɔtshi wakambɔnaka lo dikambo dia Joani ɔnɛ: “Shi kana ndi keli Kristo?” Koko, Joani akate di’aha nde mbele Kristo ndo akâlɔmbɔla otsha le onto okina lakandate lo dikambo diande ate: “Dimi kema ololo wukukimi nkelekula okodi a sabata yandi.” (Luka 3:15, 16) Dia mɛnya Yeso le ambeki ande, Joani akate ate: “Nyendi On’a-Okoko a [Nzambi], latunyaka [pɛkato] ya wa la kete!”—Joani 1:29.
Ɔsɔ aki mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ nɛ dia Joani akɛnyaka anto tshɛ mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ ndo k’ɔngɛnɔgɛnɔ, mboka kakɔ ko: Yeso, ɔnɛ “latunyaka [pɛkato] ya wa la kete!” Oko wewɔ tokanula taki Adama la Eva, anto tshɛ wekɔ lo mbotɔ lo pɛkato ndo vɔ mvɔka. Romo 5:19 ekɔ lo nembetshiya ate: “Uku akayala antu efula kolo uma l’uhedia w’untu otoi [Adama], wuhu ako mbayuyala antu efula ololo uma l’ukitanyia w’untu otoi [Yeso].” Oko wende oko olambo w’ɔn’ɔkɔkɔ, Yeso akahombe ‘minya pɛkato’ ndo minya anto oma lo pâ. Bible nembetshiyaka ɔnɛ: “Ne dia difutu dia akambu wa kolo eli nyoi, keli ushasha a Nzambi eli lumu la pundju le Kristu Jesu Khumesu.”—Romo 6:23.
Oko wakinde onto la kokele, onto loleki woke lo tena tshɛ, Yeso akasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Bible totɛka lo Mako 1:14, 15 ɔnɛ: “Lam’akawandi Joani, Jesu akayi la Ngalili, ayasambisha lukumu l’ololo la [Nzambi]. Ndi akataka ati: Etena kambukuka, diulelu dia [Nzambi] diaya suki. Nyukadimuli etema, nyetawo lukumu l’ololo.”
Wanɛ waketawɔ losango laki Yeso ndo wakonge la mbetawɔ lo lokumu l’ɔlɔlɔ wakakondja ɛtshɔkɔ efula. Joani 1:12 mbutaka ɔnɛ: ‘Wanɛ tshɛ wakôlongola, [Yeso] akawasha wolo wa koma ana wa Nzambi, nɛ dia vɔ wakonge la mbetawɔ lo lokombo lande.’ Lo monga ana waki Nzambi, vɔ wakakokaka nongola woshasha wa lɔsɛnɔ la pondjo.—1 Joani 2:25.
Koko diɛsɛ dia nongola ɛtshɔkɔ wa Diolelo kopembetɛ paka le anto wa lo ntambe ka ntondo. Oko wakataditshi l’etatelo, lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi lekɔ lo sambishama ndo lo ndakanyema lo nkɛtɛ k’otondo ɛlɔ kɛnɛ. Ɔnkɔnɛ, anto wâkakoke kondja ɛtshɔkɔ wa Diolelo. Ahombayɛ sala dia wɛ kondja ɛtshɔkɔ wa ngasɔ na? Sawo diayela ayolembetshiya dikambo sɔ.