‘Toyange ki ndo tokiyele’
“Lu wedi anyu, nyutshaki akambu tshe weyanyu ntsha, dia mbidjase la antu tshe ki.”—ROMO 12:18.
1, 2. Naa ɛkɔkɔ ɛmɔtshi wɛnya dia ndoko ki k’oma le ana w’anto kakoka tshikala edja?
OHOKANYIYA dikambo dia luudu lele la dikundji diambɔlɛmba, l’esembe ndo la alɛka wambɔtɔ loombo, ndo la sambe kasela. Onde wɛ koka monɔ dia todjasɛ lɔkɔ? Ondo bu. Oyadi kânga vɔ kolishingolaka pɛmbɛ k’oyoyo, tɔ hatokonya luudu lɔsɔ luudu la wolo. Edja l’edja lɔ layoyokomɛ la nyukɔ.
2 Woho wa ki tshɛ k’oma l’andja ɔnɛ kekɔ oko luudu lɔsɔ. Tɔ bu l’etshina k’ɔlɔlɔ, mbut’ate ki kɛsɔ mbika etshina lo alaka ndo lo tokanyi t’ana w’anto ‘wele panda kema le wɔ.’ (Osambu 146:3) Ɛkɔndɔ wakete mɛnyaka lokema l’ewanu wakonge lam’asa wedja, dibila ndo waoho. Mɛtɛ, tena dimɔtshi dia tomondo dia ki diakonge, ko woho akɔna wa ki na? Naka wedja ehende wekɔ lo ndɔshana ko wambota dia ki monga nɛ dia wodja ɔmɔtshi ambodja otshumba kana nɛ dia wedja akɔ ehende hawoyɛna ohomba wa ndɔshana, onde sho kokaka mbuta dia ki kambonga? Kema mpetsho, tokumbɛkumbɛ ndo kandjema yakatondja ta sɔ yekekɔ? Ki ka lâdiko w’ɛlɔmɔ kɛsɔ hatshikala edja, nɛ dia tɔ kekɔ oko ‘pɛmbɛ koshingodiwɔ ladiko’ dia lohetsho.—Ezekiyele 13:10.
3. Lande na kotshikitanyi ki k’ekambi waki Nzambi la weho wa ki tshɛ k’oma le anto?
3 Koko, ki k’oshika kekɔ lo tanema l’andja ɔnɛ woludi l’ata. Lende atanematɔ na? L’atei w’ambeki waki Yeso Kristo watayele wanya ande, mbut’ate Akristo wa mɛtɛ wakitanyiya ɛtɛkɛta waki Yeso ndo wasala tshɛ dia mbokoya yoho yande ya lɔsɛnɔ. (1 Koreto 11:1; 1 Petero 2:21) Ki kele lam’asa Akristo wa mɛtɛ wele la nkoho yotshikitanyi, ahole wotshikitanyi l’atei wa tshunda ndo woye oma lo wedja wotshikitanyi kekɔ ki ka mɛtɛ nɛ dia tɔ ndja oma lo diɔtɔnganelo dia wɔladi diele lam’asawɔ la Nzambi. Diɔtɔnganelo sɔ ndja oma lo mbetawɔ kele lawɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso Kristo. Ki kawɔ ekɔ woshasha w’oma le Nzambi koko aha oma lo wolo w’anto. (Romo 15:33; Efeso 6:23, 24) Tɔ ndja oma lo woho wetawɔwɔ dia nɔmbɔma oma le Yeso Kristo, “Uwandji wa Ki,” ndo oma lo woho watɛmɔlawɔ Jehowa lele “[Nzambi k]a ngandji la ki.”—Isaya 9:6; 2 Koreto 13:11.
4. Ngande wahomba Okristo ‘nyanga’ ki?
4 Aha lo kɔma anya mbakoka anto wele kema kokele kondja ki. Diakɔ diakate Petero ate Okristo tshɛ pombaka ‘nyanga ki ndo kiyela.’ (1 Petero 3:11) Ngande wakokaso sala dikambo sɔ na? Prɔfɛsiya kɛmɔtshi k’edjedja mbishaka okadimwelo. Jehowa akate oma lo tshimbo y’Isaya ate: “Ana aye tshe wayetshama [oma] le [Jehowa], ku vo wayuyala la ki k’utamanya.” (Isaya 54:13; Filipi 4:9) Eelo, ki ka mɛtɛ mongaka le wanɛ wadja yimba lo kɛnɛ kakawetshama oma le Jehowa. Ndo nto, ki ekɔ olowa wa nyuma k’ekila kaki Nzambi oko wele “ngandji, ongenongeno, ndjakimela, ketshi, ololo, kolamelu, memakana, ndjaenda.” (Ngalatiya 5:22, 23) Tɔ hakoke monga le onto lele kema la ngandi, l’ɔngɛnɔngɛnɔ, la solo pɔlɛpɔlɛ, l’ɔlɔlɔ w’otema, kana lele kanga kɔlɔ, l’aha la kɔlamelo, lasala akambo wa ngala ndo l’aha la ndjakimɛ.
‘Tonge l’anto tshɛ ki’
5, 6. (a) Otshikitanu akɔna wele lam’asa monga la dionga dia wɔladi la monga onangi wa wɔladi? (b) Akristo pombaka ndjasha dia mbidja wɔladi lam’asawɔ la waa na?
5 Ki nembetshiyamaka oko “eongelo ka wɔladi kana ka wɔlamu.” Olembetshiyelo ɔsɔ koka mendana l’akambo efula wele kema l’awui w’ewanu kana w’ata. Eelo, kânga onto lambovɔ tanemaka lo woho wa eongelo ka ngasɔ, ka ki. Lâsɔ, di’onto monga la ki k’oshika, nde hahombe tsho monga la dionga dia wɔladi, koko nde pombaka mbisha lonya dia ki kakɔ monga. Lo Dako diande dia lo Dikona, Yeso akate ate: ‘Anangi wa wɔladi wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nɛ dia vɔ wayetama ana waki Nzambi.’ (Mateu 5:9) Yeso akatɛkɛtaka dikambo di’anto wakakoke ndjokondja diaaso dia koma ana waki Nzambi wa lo nyuma ndo nongola lɔsɛnɔ la pondjo l’olongo. (Joani 1:12; Romo 8:14-17) Ndo l’ekomelo, anto tshɛ wa kɔlamelo wele kema l’elongamelo k’otsha l’olongo wayonga la “ndjadjasela ka lutumbu la ana a [Nzambi].” (Romo 8:21) Paka anangi wa wɔladi mbakoka kondja elongamelo kɛsɔ. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “anangi wa wɔladi” nembetshiyaka “wanɛ wadja wɔladi.” Mbala efula, otshikitanu mongaka lam’asa monga la dionga dia wɔladi kana mbidjasɛ l’anto ki, la monga onangi wa wɔladi. Lo ndjela Afundelo, monga onangi wa wɔladi kɛdikɛdi sala akambo wadja wɔladi ndo mbala mɔtshi mbidja wɔladi l’ahole wakiwɔ komonga ntondo.
6 Aha la mbohɛ dikambo sɔ, tɔsɛdingole dako diakasha ɔpɔstɔlɔ Paulo ase Rɔma. Nde akate ate: “Lu wedi anyu, nyutshaki akambu tshe weyanyu ntsha, dia mbidjase la antu tshe ki.” (Romo 12:18) Paulo kombutɛka ase Rɔma dia monga tsho la dionga dia wɔladi kânga mbakahombe dikambo sɔ mbâkimanyiya. Nde akakeketshaka dia mbidja ki. Lam’asawɔ la waa na? Lam’asawɔ “la antu tshe,” mbut’ate lam’asawɔ la ase nkumbo yawɔ, asekawɔ Akristo, ndo kânga lam’asawɔ la wanɛ waki komonga lawɔ mbetawɔ ɔtɔi. Nde akakeketsha ase Rɔma dia mbidja ki lam’asawɔ l’anto akina ‘oko wakiwɔ la lotshungɔ la sala dikambo sɔ.’ Paulo kombatshutshuyaka dia vɔ sekola ɛlɛmbɛ wendana la mbetawɔ kawɔ l’ɔtɛ wa nyanga ki. Koko, l’ɔtɛ wa monga l’ewanu w’anyanya l’anto akina, vɔ wakahombe mbadja lo demba la kanyi ya mbidja ki. Akristo wakahombaka sala ngasɔ oyadi otsha le anto wa l’etei kana wa l’andja w’etshumanelo. (Ngalatiya 6:10) Lo ndjela dikambo sɔ, Paulo akafunde ate: “Nyuyelaki akambu w’ololo nshi tshe, untu la unyandi untu la unyandi.”—1 Tesalonika 5:15.
7, 8. Ngande ndo lande na kadja Akristo wɔladi lam’asawɔ l’anto wele kema lawɔ mbetawɔ ɔtɔi?
7 Ngande wakokaso mbidja ki lam’asaso la wanɛ wele bu laso mbetawɔ ɔtɔi lam’ele vɔ koka ndo tona mbetawɔ kakɔ? Yoho mɔtshi ele, sho pombaka mbewɔ dia ndjaɛnya oko sho ndeka anto akina. Ɛnyɛlɔ, ekɔ wolo dia ki monga etena katɛkɛtaso dikambo di’anto amɔtshi lo kamba l’ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ. Mɛtɛ, Jehowa akɛnya elombwelo kayondela le atshunda ndo elui ɛmɔtshi w’anto, koko sho kema la lotshungɔ la tɛkɛta dikambo di’onto ɔmɔtshi oko nde amboshilaka fundamɛ elanyelo. Lo mɛtɛ, sho hatohombe nomboya anto akina, oyadi kânga atunyi aso. L’ɔkɔngɔ wa nde mbutɛ Tito dia nde ndaka Akristo wa la Kɛrɛtɛ lo kɛnɛ kendana la woho wahombawɔ kɛndakɛndaka la ntondo k’ewandji w’ana w’anto, Paulo akate dia mbaohola ɔnɛ “tawotengaki untu, tawuyalaki la ngala, keli wayali la memakana, wenya antu tshe ndjakitshakitsha lu akambu tshe.”—Tito 3:1, 2.
8 Mbidja wɔladi lam’asaso la wanɛ wele kema laso mbetawɔ ɔtɔi ekɔ yoho ya dimɛna efula ya mbakimanyiya dia vɔ mbeya akambo wa mɛtɛ. Mɛtɛ, sho hatolange monga la wɔ woho wa lɔngɛnyi “[l]atulanyaka ditshelu di’ololo.” (1 Koreto 15:33) Koko, sho koka monga la loshilambo ndo sho pombaka mbɔsa anto tshɛ la nɛmɔ ndo mbaoka ngandji. Petero akafunde ate: “Nyuyali la ditshelu di’ololo l’atei w’asi wedja. Okone, naka wambunyosongwela vati: Nyu nyeko atshi wa kolo, naka vo wayena etsha anyu w’ololo, ku vo wayutumbula [Nzambi], lu lushi layundâkendela.”—1 Petero 2:12.
Todje ki l’esambishelo
9, 10. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatshike ɔpɔstɔlɔ Paulo lo kɛnɛ kendana la mbidja ki lam’asaso la wanɛ wele kema ambetawudi?
9 Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakeyamaka oma lo dihonga diawɔ. Vɔ kokitshakitsha wolo waki la losango lawɔ, ndo lam’akawahomana l’okakatanu, vɔ wakɔshi yɛdikɔ ya monga l’okitanyiya otsha le Nzambi oko wende owandji lo dihole dia kitanyiya anto. (Etsha 4:29; 5:29) Koko, vɔ wakeyaka otshikitanu wele lam’asa monga la dihonga la monga awui wolo. Tɔsɛdingole woho wakasale Paulo etena kakandamɛ mbetawɔ kande la ntondo ka Nkumekanga Herɔdɛ Angiripa II. Herɔdɛ Angiripa akasale monanyi nde la Bernice ka kosɛnde ka womoto. Koko, Paulo kɔtɛkɛta la Angiripa lo dikambo sɔ. Nde akake epole ɔsɛkɛ l’akambo wakiwɔ kanyi ɔtɔi ndo akɛnya dia Angiripa aki manyi lo kɛnɛ kendana la ditshelo di’ase Juda ndo aki la mbetawɔ le amvutshi.—Etsha 26:2, 3, 27.
10 Onde Paulo akatɛtɛmɔla Angiripa la kanyi y’ɔnɛ nde aki l’akoka wa mbosha lotshungɔ? Kema. Paulo akayele kanyi yande hita ndo akate kɛnɛ kele mɛtɛ. Ndoko dikambo diakandatɛ Angiripa diaki kashi. (Efeso 4:15) Paulo aki ɔnɛ lakadjaka ki ndo nde akeyaka woho wa koma “onto l’oseka weeho w’anto cɛɛ.” (1 Kɔrɛntɛ 9:22, Dyookaneelo di’Oyooyo) Oyango ande aki wa mamɛ lotshungɔ lande la sambisha akambo wendana la Yeso. Oko wakinde ombetsha w’ɔlɔlɔ, nde akatatɛ mbuta dikambo dimɔtshi diakandakoke monga nde la Angiripa kanyi yamɛ. Ɔnkɔnɛ, Paulo akakimanyiya nkumekanga kɛsɔ kaki la lɔkɛwɔ la mindo dia nde mɛna Lokristo la mɛtɛ la sso dia dimɛna.—Etsha 26:28-31.
11. Ngande wakokaso mbidja ki l’olimu aso?
11 Ngande wakokaso monga wanɛ wadja ki l’olimu aso? L’ɛnyɛlɔ kaki Paulo, sho pombaka mbewɔ ewanu. Lo mɛtɛ, tena dimɔtshi sho pombaka “mvuta diui dia [Nzambi] la dihunga, aha la woma,” dia mamɛ mbetawɔ kaso wolo. (Filipi 1:14) Koko, mbala efula, oyango aso wa ntondo ele wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. (Mateu 24:14) Naka onto amboshola mɛtɛ lo kɛnɛ kendana l’asangwelo waki Nzambi, kete nde koka tatɛ mbikasha tokanyi ta kashi ta l’ɛtɛmwɛlɔ ndo ndjaɛdia oma lo ditshelo dia mindo. Ɔnkɔnɛ, lo yɛdikɔ yakoka, ekɔ ɔlɔlɔ mbika epole ɔsɛkɛ l’akambo wayokotola yambalo y’ampokami aso, lo tatɛ l’akambo weso lawɔ kanyi yamɛ. Tayokotsha oyango aso naka sho mbewɔ dia mbidjana tamu l’onto lele naka sho tɛkɛta lande l’ɔkɔmi, kete nde koka pokamɛ losango laso.—2 Koreto 6:3.
Todje ki l’atei wa nkumbo
12. Lo weho akɔna wakokaso monga wanɛ wadja ki lo nkumbo na?
12 Paulo akate ate wanɛ watshukana “wayuyala la asui lu alimba.” (1 Koreto 7:28) Vɔ wayohomana l’ekakatanu wa weho la weho. Okakatanu ɔmɔtshi l’atei w’ekakatanu ɛsɔ ele, ewanu wayongaka lam’asa atshukanyi amɔtshi tena la tena. Ngande wahomba ekakatanu ɛsɔ kandɔma na? Lo yoho ya ki. Ɔnɛ ladja ki ayosala la wolo dia memadja owanu di’aha vɔ tamanya monga wolo. Lo woho akɔna na? Ntondotondo lo nama lolimi lande. Etena kakambaso la lɔ dia tondja ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ kana wa lɔtɛngɔ, tshenyi ya demba ya tshitshɛ nyɛ kokaka mɛtɛ monga “engo ka kolo, . . . [k]ambulula too la lolengo la nyoi.” (Jakoba 3:8) Ɔnɛ ladja ki kambaka la lolimi lande dia keketsha koko aha dia kɔmɔla otema.—Tukedi 12:18.
13, 14. Ngande wakokaso kokɛ ki etena kasalaso munga kana keso la nkɛlɛ k’efula?
13 Oko weso kema kokele, tena dimɔtshi sho tshɛ tondjaka ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wele l’ɔkɔngɔ sho ndjonyangaka lo woho wakatatondjisha. Etena katokomɛ dikambo dia ngasɔ, tɔlɔmbɛ edimanyielo aha la tshimbatshimba, mbut’ate todje ki. (Tukedi 19:11; Kolosai 3:13) Tewɔ dia ‘kakatana l’ɛtɛkɛta’ ndo lo ndjatambiya lo ‘tamanu tamboleka wolo.’ (1 Timote 6:4, 5) Lo dihole dia sala ɔsɔku, yanga dia mbeya kɛnɛ kele l’atei w’otema waki olonganyi ayɛ ndo hemba dia mbeya nsaki yakinde. Naka olonganyi ayɛ ambotondja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, kete tokaloyake kɔlɔ lo kɔlɔ. Ohɔ dia “nkaluya diui la memakana atutshutshaka kele.”—Tukedi 15:1.
14 Mbala mɔtshi mbeyaka monga ohomba wa wɛ sɛdingola dako diele lo Tukedi 17:14 diata ɔnɛ: “Okimo tamu ntundu to tatayala wulu.” Naka wɛ ambɛna dia dja yanga towɔ lômbe ko wɛ tokɔnyɛka dihɛka. L’ɔkɔngɔ naka nkɛlɛ kambotuta, kete ondo wɛ ayonga la dikoka dia kandola dikambo diakɔ la wɔladi tshɛ. L’akambo amɔtshi, koka monga ohomba dia mbeta ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo kambotshunda dia nyanga ekimanyielo. Apami asɔ weya akambo efula ndo wele la kɛtshi koka monga ekimanyielo kasha ekeketshelo etena konga ki ka l’atei wa diwala lo wâle.—Isaya 32:1, 2.
Todje ki l’atei w’etshumanelo
15. Lo ndjela Jakɔba, lomba lakɔna la kɔlɔ lakonge l’atei w’Akristo amɔtshi, ndo lande na kele lomba lɔsɔ lekɔ ‘la la nkɛtɛ,’ la ‘waa nyama,’ ndo ‘l’ɛdiɛngɛ’?
15 Lonyangu ko, Akristo amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo wakɛnya yimba ya kandjema ndo ya tamu, akambo wele hawɔtɔnɛ la ki kânga yema. Jakoba akate ate: ‘Lomba lɔnɛ kompolɔ oma l’olongo, kele lɔ lekɔ la la nkɛtɛ, la waa nyama ndo l’ɛdiɛngɛ. Nɛ dia lam’ele kandjema la tamu, lawɔ kele ndo ofutanu l’akambo wa kɔlɔ tshɛ.’ (Jakoba 3:14-16) Anto amɔtshi fɔnyaka dia tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakawakadimola ɔnɛ ‘tamu’ mendanaka la yimba ya lokaki kana ya susana lowandji. Diɔ diakɔ diakɛnya Jakɔba dia lomba lɔsɔ lekɔ ‘la la nkɛtɛ, la waa nyama ndo l’ɛdiɛngɛ.’ Ɔkɔndɔ w’otondo w’anto mɛnyaka dia, ɛnɔmbɔdi wa l’andja ɔnɛ wakasale akambo la tamanu watekana wa nyama ya l’okonda mbalɔshana. Tamu mɛtɛ tekɔ lomba ‘la la nkɛtɛ’ ndo la ‘waa nyama.’ Tɔ tekɔ nto lomba l’‘ɛdiɛngɛ.’ Lomba la kɔlɔ la lokeso lɔsɔ lakatatɛ kɛnɛmɔma ntondo oma le ondjelo waki la mposa k’otamanya ka lowandji wakayaetɛ otunyi waki Jehowa Nzambi ndo wakayokomaka Satana, owandji w’ɛdiɛngɛ.
16. Ngande wakɛnya Akristo amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo yimba yele oko yaki Satana?
16 Jakoba akalɔmbɛ Akristo di’aha vɔ monga la yimba ya tamanu nɛ dia yɔ hayodje ki. Nde akafunde ate: “Lundju la ta l’atei antu, uma lendi uyewo na? Hawuyi uma lu okomiya anyu watolokaka l’etema anyu uka?” (Jakoba 4:1) Lanɛ, “okomiya” koka nembetshiya nsaki k’otamanya ka monga la lomombo la l’emunyi kana nsaki ka monga la lokumu, la lowandji kana la lɔkɛlɛngɛ. L’ɛnyɛlɔ kaki Satana, ondo anto amɔtshi wa l’atei w’etshumanelo wakalange ndjaɛnyanya lo dihole dia monga ‘wanɛ woleki totshitshɛ,’ oko wakɛnya Yeso woho wahomba monga ambeki ande wa mɛtɛ. (Luka 9:48) Yimba ya ngasɔ koka shisha ki ka l’etshumanelo.
17. Ngande wakoka Akristo monga wanɛ wadja ki l’atei w’etshumanelo ɛlɔ kɛnɛ?
17 Ɛlɔ kɛnɛ, sho lawɔ pombaka mbewɔ yimba ya monga la lomombo la l’emunyi, ya kandjema kana y’eyango ɛmɔtshi w’anyanya. Naka tekɔ anangi wa ki wa mɛtɛ, kete hatotonyanga dia mɛna di’ase etshumanelo amɔtshi wekɔ l’akoka wotoleki l’akambo amɔtshi, ndo hatotowaɔnyɔla lo washo w’anto akina kana mɔnyɔla eyango awɔ. Naka tekɔ la dikoka dimɔtshi di’ohomba efula, kete hatokoke kamba ladiɔ l’oyango wa ndjadiya lâdiko w’anto akina ndo mɛnya di’oko etshumanelo kayohama paka l’ɔtɛ wa dikoka kana ewo kele laso kana lo woho weyaso sala akambo. Yimba ya ngasɔ yayodja diatɔnelo ndo hayotela ki. Wanɛ wadja ki kema l’ofunu wa diewo diele lawɔ koko la ndjakitshakitsha tshɛ, vɔ kambaka la diɔ dia kambɛ anangɛwɔ ndo dia tombola Jehowa. Vɔ ndjeyaka l’ɔkɔngɔ ɔnɛ oma lo ngandji mbeyawɔ Okristo wa mɛtɛ koko aha oma l’akoka wele lande.—Joani 13:35; 1 Koreto 13:1-3.
‘Ki ayoyala oko ɛlɔmbɔdi ayɛ’
18. Ngande wahomba dikumanyi mbidja ki lam’asawɔ?
18 Dikumanyi dia l’etshumanelo mbasha ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la mbidja ki. Jehowa akate lo kɛnɛ kendana l’ekambi ande ate: “Dimi layete elombodi aye ki, la ambuledi aye antu w’ololo.” (Isaya 60:17) Lo ndjela ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya ɛsɔ, wanɛ wakamba oko elami w’Akristo salaka la wolo dia mbidja ki l’atei awɔ vamɛ ndo l’atei w’ɛkɔkɔ. Dikumanyi kokaka nama ki lam’asawɔ lo monga la “yimba yakahulo oma l’ulungu” yele la ki ndo la memakana. (Jakoba 3:17) Oko woyewɔ oma l’ahole wotshikitanyi ndo wewɔ l’ewo kotshikitanyi, tena dimɔtshi dikumanyi dia l’etshumanelo kokaka monga la tokanyi totshikitanyi. Onde kɛsɔ nangaka mbuta ɔnɛ vɔ wamboshisha ki? Kema, naka dikambo diakɔ kandɔma lo yoho y’ɔlɔlɔ. Anangi wa ki mɛnyaka tokanyi tawɔ la ndjakitshakitsha tshɛ ndo oma lasɔ vɔ pokamɛka tokanyi taki anto akina la loshilambo tshɛ. Lo dihole dia tshininala paka lo kanyi yande, onangi wa ki ayohokamɛ kanyi y’ɔnango l’otema ɔtɔi. Mbala efula, naka ndoko ɔlɛmbɛ wa lo Bible wɔnywami, kete nde kokaka mbetawɔ tokanyi totshikitanyi tele l’anto akina. Etena katona anto akina kanyi yande, onangi wa ki ayosukɛ yɛdikɔ yɔshi anto woleki efula. Ɔsɔku mbayondɛnya dia nde ekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ. (1 Timote 3:2, 3) Dikumanyi dieya akambo efula mbeyaka dia nama ki ndeka ohomba efula la ntondo ka tshininala la kanyi yande hita.
19. Ngande wakamba dikumanyi oko anto wadja ki l’atei w’etshumanelo?
19 Dikumanyi mbidjaka ki lam’asawɔ l’ɛkɔkɔ lo mbakimanyiya koko aha lo mɔnyɔla welo wadjawɔ, kânga mbele tena dimɔtshi ɛkɔkɔ ɛmɔtshi kokaka monga l’ohomba w’engwelo. (Ngalatiya 6:1) Koko, olimu wa ntondo w’omendji w’Okristo kema wa mbisha dilanya. Mbala efula nde mandolaka. Dikumanyi dioludi la ngandji ndjashaka dia mɛna kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le anto akina. Emendji mandolaka olimu wa wolo wakamba asekawɔ Akristo, ndo vɔ wekɔ l’eshikikelo ɔnɛ asekawɔ ambetawudi wekɔ lo sala la welo awɔ tshɛ.—2 Koreto 2:3, 4.
20. Lo woho akɔna wakondja etshumanelo wahɔ naka anto tshɛ monga wanɛ wadja ki?
20 Ɔnkɔnɛ, oyadi lo nkumbo, l’etshumanelo, kana lam’asɛnaso l’anto wele kema laso mbetawɔ ɔtɔi, sho salaka la wolo dia monga wanɛ wadja ki ndo wakamba dikambo dia ki. Naka sho ndjasha tshɛ dia monga la ki, kete tayokimanyiya etshumanelo dia tɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ndo l’etena kakɔ kâmɛ, tayokondja ekokelo ndo ekeketshelo lo weho efula oko wayotodiɛna lo sawo diayela.
Onde wɛ akohɔ?
• Monga onangi wa ki kɛdikɛdi na?
• Ngande wakokaso monga wanɛ wadja ki lam’asaso la wanɛ wele bu Ɛmɛnyi wa Jehowa?
• Naa toho tɔmɔtshi ta mbidja ki l’atei wa nkumbo?
• Ngande wakoka dikumanyi mbidja ki l’atei w’etshumanelo?
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Anangi wa ki mbewɔka dia ndjaɛnya di’oko vɔ ndeka anto akina
[Esato wa lo lɛkɛ 24]
Akristo wekɔ wanɛ wadja ki l’esambishelo, lawakawɔ, ndo l’etshumanelo