Vɔ wakalɔshana la atɛndɛ lo alemba awɔ

“Wakambisha engo uku tende lu dimba diami, dikendji dia Satana, ne dia mpenyahenyami.”​—2 KORETO 12:7.

1. Naa ekakatanu ɛmɔtshi wahomana l’anto ɛlɔ kɛnɛ?

ONDE wɛ ekɔ lo ndɔshana l’ehemba ɛmɔtshi wahashile? Naka eelo, kete eya dia aha wɛmɛ oto. Lo “tena dia wulu” nɛ, Akristo wa kɔlamelo wekɔ lo ndɔshana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo, ekakatanu wa lo nkumbo, hemɔ, ekiyanu wendana la falanga, ekiyanu wa lo yimba, ovushelo wa wakiwɔ wa ngandji, ndo ekakatanu ekina. (2 Timote 3:1-5) Lo wedja ɛmɔtshi, nsɛnɔ y’anto efula yekɔ lo wâle l’ɔtɛ wa ndjala ya kasha ndo ata.

2, 3. Naa dionga dia kɔlɔ diokokiso ndjonga ladiɔ l’ɔtɛ w’ekakatanu wele oko tɛndɛ wambohomana laso, ndo ngande wakoka dionga sɔ monga wâle le so?

² Ekakatanu ɛsɔ kokaka kɔmɔla onto demba tshɛ, djekoleko naka ekakatanu efula wambokomɛ onto etena ɔtɔi. Tukedi 24:10 mbutaka ɔnɛ: “Naka we ayokomo lu lushi la pa, [kete] wulu aye w[ayonga] tshitshe.” Eelo, naka sho kɔmɔ otema l’etena katokomɛ ehemba, kete dikambo sɔ kokaka toshishɛ wolo weso l’ohomba ndo koka tɛwɔla yɛdikɔ yakatɔshi dia tetemala polo l’ekomelo. Woho akɔna na?

³ Lo mɛtɛ, ɔkɔmwɛlɔ w’otema kokaka tokonya dia sho shisha shɛnɔdi yaso. Ɛnyɛlɔ, kema wolo dia sho mbɔsa ɔnɛ ekakatanu wele laso wambotamba olelo ko tatɛ ndjaoka kɛtshi shamɛ. Amɔtshi mbeyaka koma polo ndo lo ndelɛ Nzambi ɔnɛ: “Bonde ketawɔyɛ dia dikambo nɛ komɛmi na?” Naka dionga dia kɔlɔ dia ngasɔ diambotatɛ sɔnga edio l’otema w’onto, kete diɔ kokaka mboshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɛkamu ande. Okambi waki Nzambi koka kɔmɔ otema efula polo ndo lo nde mpekɔ tetemala ndɔ “ta di’ololo dia mbetawo.”​—1 Timote 6:12.

4, 5. Mbala efula, ngande wayatambiya Satana l’akambo aso, ko eshikikelo kakɔna kakoka monga laso?

⁴ Lo mɛtɛ, aha Jehowa mbele lo kiɔkɔ y’ehemba wahomana laso. (Jakoba 1:13) Ehemba ɛmɔtshi tokomɛka paka l’ɔtɛ wasalaso la wolo dia tshikala la kɔlamelo le nde. Ɔnkɔnɛ, anto tshɛ wakambɛ Jehowa petshamaka efula oma le Satana Diabolo lele otunyi ande woleki woke. L’etena ka tshitshɛ kambotshikalɛ, “etemolatemola [ka kɔlɔ] ka la kete” ekɔ lo ntsha tshɛ dia wanɛ woka Jehowa ngandji tshika sala lolango Lande. (2 Koreto 4:4) Satana ekɔ lo mbela nkumbo kaso k’anto l’ɔnango ka l’andja w’otondo asui woho w’anyanya. (1 Petero 5:9) Lo mɛtɛ, aha ekakatanu watokomɛ tshɛ mbaya mbala kakɔ ɔtɔi oma le Satana, koko nde koka kamba l’ekakatanu wele laso dia ndeka nyomotɔtɛwɔla.

⁵ Koko, oyadi wolo wele la Satana kana dihomɔ diande, sho kokaka mbodja otshumba. Lande na kayashikikɛso ngasɔ na? Nɛ dia Jehowa Nzambi ekɔ lo tɔlwɛlɛ ta sɔ. Nde akashikikɛ di’ekambi ande mbeyaka toho takamba la Satana. (2 Koreto 2:11) Ɔnkɔnɛ, Ɔtɛkɛta wa Nzambi totɛka akambo efula lo kɛnɛ kendana l’ehemba wahomana l’Akristo wa mɛtɛ. Lo dikambo di’ɔpɔstɔlɔ Paulo, Bible kambaka l’etelo k’ɔnɛ “tende lu demba.” Lande na na? Nyɛsɔ tende nganɛ walembetshiya Ɔtɛkɛta wa Nzambi etelo kɛsɔ. Oma lâsɔ, tayɛna di’aha sho ato mbele l’ohomba w’ekimanyielo kaki Jehowa dia mbidja ehemba aso otshumba.

Ehemba wekɔ oko atɛndɛ

6. Kakɔna kakalembetshiya Paulo dikambo dia “tende [dia] lu demba,” ndo tɛndɛ sɔ diaki ondo na?

⁶ Lam’akahembama Paulo lo yoho yoleki tshɛ, nde akatshutshuyama oma le nyuma k’ekila dia funda ɔnɛ: “Wakambi[dje] engo uku tende lu dimba diami, dikendji dia Satana, ne dia mpenyahenyami, dia dimi ntukuleka ndjambiya.” (2 Koreto 12:7) Naa tɛndɛ sɔ diaki lo demba diaki Paulo na? Aha la tâmu, tɛndɛ diambɔtɔtɔmɛ efula lo demba mbishaka onto pâ. Wɛdikelo ɔnɛ mɛnyaka dikambo dimɔtshi diakashaka Paulo pâ, akakoke monga pâ ka lo demba, ka lo yimba, kana pâ yakɔ hiende. Ondo Paulo aki la hemɔ ka lo washo kana lotatshi lokina la lo demba. Ndo ondo tɛndɛ sɔ diakendanaka la diɔnyɔ di’oma le anto wakɔnyɔlaka Paulo oko wakinde ɔpɔstɔlɔ ndo wakɔnyɔlaka nɛmɔ di’olimu ande w’esambishelo ndo wa wetshelo. (2 Koreto 10:10-12; 11:5, 6, 13) Oyadi tɛndɛ dia woho akɔna wakidiɔ, diɔ diakatetemala la mɛnya Paulo pâ ndo diɔ kokoka mbikɔma.

7, 8. (a) Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “tetemala soya”? (b) Lande na ekɔ ohomba efula sho ndɔshana la weho w’atɛndɛ tshɛ watosoya ɛlɔ kɛnɛ?

⁷ Teye dia tɛndɛ sɔ diakatetemala soya Paulo. Koko, vɛrbɛ ya lo Grɛkɛ yokambi la Paulo lanɛ ndja oma lo tshɛkɛta “nkɔmɔla.” Vɔ kamba la tshɛkɛta shɔ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ lo Mateu 26:67 ndo lo yoho ya didjidji lo 1 Koreto 4:11. Lo avɛsa asɔ, yɔ mbelaka kanyi ya kɔmwama emambo. Lo menda lohetsho l’efula lele la Satana otsha le Jehowa ndo ekambi Ande, sho kokaka ndjashikikɛ dia Diabolo akangɛnangɛna woho wakatetemala Paulo soyama la tɛndɛ dimɔtshi. Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ngɛnangɛnaka etena kasoyamaso la tɛndɛ dimɔtshi lo demba.

⁸ Ɔnkɔnɛ, l’ɛnyɛlɔ kaki Paulo, sho pombaka mbeya woho wa ndɔshana l’atɛndɛ wa ngasɔ. Paka sho mbosadi ngasɔ ko sho monga la lɔsɛnɔ! Tohɔ dia Jehowa nangaka sho ndjɔsɛna pondjo pondjo l’andja ande w’oyoyo, andja wele ekakatanu wele oko atɛndɛ hawototokomɛ nto. Dia tokimanyiya woho wa sho kondja difuto dia mamba sɔ, Nzambi akatosha bɛnyɛlɔ efula lo Bible, Ɔtɛkɛta ande w’ekila, lo tɛnya di’ekambi ande wa kɔlamelo wakatondoya dia ndɔshana l’atɛndɛ wa l’alemba awɔ. Vɔ waki anto k’anto ndo komonga kokele oko weso kema kokele. Naka sho sɛdingola bɛnyɛlɔ dimɔtshi l’atei w’“ului a wuki w’emenyi” ɛsɔ, kete dikambo sɔ mbeyaka tokimanyiya dia sho “[saka] esakelu kasu ka luwangu keli la ntundu l’eteti.” (Heberu 12:1) Naka sho kana yimba l’akambo wakawakikɛ, kete tayokoka keketsha eshikikelo kaso k’ɔnɛ sho koka ndɔshana la weho w’atɛndɛ tshɛ wakoka Satana kamba lawɔ dia tɔlɔsha.

Atɛndɛ wakasoya Mɛfibɔshɛtɛ

9, 10. (a) Ngande wakayokomaka Mɛfibɔshɛtɛ dia monga la tɛndɛ dimɔtshi lo demba? (b) Ngandji ka ngande kakoke Nkumekanga Davidi Mɛfibɔshɛtɛ, ndo ngande wakokaso mbokoya Davidi?

⁹ Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Mɛfibɔshɛtɛ w’ɔnaki Jɔnatana y’ɔngɛnyi waki Davidi. Lam’aki Mɛfibɔshɛtɛ l’ɛnɔnyi etanu, lokumu lakaye ɔnɛ wambodiaka Jɔnatana ka she kamɛ ndo Nkumekanga Saulo ka tshɛnde. Ɔndɛdi ande akandama la wɔma. Nde “akawôse . . . , ku lam’akandakhunguso la luwangu, ona ako akako, akayala ekhusi.” (2 Samuele 4:4) Ekɔmɔ kɛsɔ kaki mɛtɛ tɛndɛ diakahombe Mɛfibɔshɛtɛ ndɔshana ladiɔ lam’akandayolaka.

¹⁰ L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ɛmɔtshi, Nkumekanga Davidi akoke Mɛfibɔshɛtɛ ngandji k’efula l’ɔtɛ wa ngandji kakandokaka Jɔnatana. Davidi akokawoyɛ diangɔ tshɛ diaki Saulo ndo akɔshi Ziba os’olimu waki Saulo dia kambɛka Mɛfibɔshɛtɛ dikambɔ lo nkɛtɛ yakɔ. Davidi akatɛ Mɛfibɔshɛtɛ nto ate: ‘Wɛ ayɔlɛkaka mma lo mɛsa ami nshi tshɛ.’ (2 Samuele 9:6-10) Aha la tâmu, ngandji kaki Davidi kakakeketsha Mɛfibɔshɛtɛ ndo akokimanyiya dia kitshakitsha pâ kaki lande l’ɔtɛ w’ɛkɔmɔ kande. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ wetshelo wa dimɛna efula! Sho lawɔ pombaka mɛnya ngandji kaso otsha le wanɛ wele lo ndɔshana la tɛndɛ dimɔtshi lo demba.

11. Kakɔna kakate Ziba lo dikambo diaki Mɛfibɔshɛtɛ ndo ngande weyaso dia ɔsɔ aki awui wa kashi? (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)

¹¹ L’ɔkɔngɔ dikɔ, Mɛfibɔshɛtɛ akahombe ndjɔlɔshana la tɛndɛ dikina lo demba diande. Okambi ande Ziba akatomamatanyɛ awui wa kashi la ntondo ka Nkumekanga Davidi lam’akandatalawɔka oma la Jerusalɛma l’ɔtɛ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ w’Abisalɔma w’ɔnande. Ziba akatɛ Davidi ate Mɛfibɔshɛtɛ ambotshikala la Jerusalɛma nɛ dia nde kema la kɔlamelo leyɛ ndo ekɔ l’elongamelo ka nde mbɔsa lowandji.a Davidi aketawɔ awui wa kashi waki Ziba asɔ ndo akɔshi diangɔ tshɛ diakandasha Mɛfibɔshɛtɛ ko mbisha kanga kashi ɔsɔ.​—2 Samuele 16:1-4.

12. Ngande wakasale Mɛfibɔshɛtɛ la ntondo k’akambo wakokomɛ, ndo ngande wende ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ le so?

¹² Koko, lam’akayohomanaka Mɛfibɔshɛtɛ nde la Davidi, nde akatɛ nkumekanga kɛnɛ kakatombe mɛtɛ. Nde akayalɔngɔsɔla dia tshɔ otsha le Davidi, koko Ziba akokese ndo akalɔmbɛ dia tshɔ lo dihole diande. Onde Davidi aketawɔ kɔlɔ kakandatshe kɛsɔ? Yema tsho. Nde akakahanya diangɔ diaki Saulo diakandasha Mɛfibɔshɛtɛ sɔ l’ahende, ko mbisha Ziba etenyi kɛmɔtshi. Ɔsɔ akayonga tɛndɛ dikina dia lo demba diaki Mɛfibɔshɛtɛ. Ko onde nde akanyange efula? Onde nde akatone yɛdikɔ yaki Davidi shɔ lo mbuta ɔnɛ nde bu la losembwe? Kema, nde aketawɔ la ndjakitshakitsha dia lolango laki nkumekanga salema. Nde akake washo ande lo kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ, mbut’ate nde akangɛnangɛna woho wakakawola nkumekanga k’Isariyɛlɛ la lomu. Mɛfibɔshɛtɛ akasha mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula lo ndɔshana l’ɛkɔmɔ kande, awui wa kashi wakawomamatanyiyɛ, ndo la lonyangu laki lande.​—2 Samuele 19:24-30.

Nehemiya akalɔshana l’ehemba ande

13, 14. Atɛndɛ akɔna wakalɔshanaka la Nehemiya lam’akandakawola dia tohika mpele dia Jerusalɛma nto?

¹³ Ohokanyiya dikambo di’atɛndɛ wa didjidji wakalɔshana la Nehemiya lam’akandakawola lo ntambe ka tanu la ntondo ka tena diaso l’osomba wa Jerusalɛma wele mpele tshɛ diakashile la nyukɔma. Nde akatane di’osomba waki aha l’ekokelo, ndo ase Juda wakakawola oma lo lɔhɔmbɔ waki l’ofukutanu, wakakɔmɔ etema, ndo waki mindo lo washo wa Jehowa. Kânga mbakawosha Nkumekanga Aratashasha lotshungɔ la nyomotohika mpele dia Jerusalɛma, Nehemiya akeye esadi eto di’ɔnɛ ɛnɔmbɔdi wa wedja wakâdinge kɔngɛnangɛnaka olimu wakandaye dia ndjosala ɔsɔ. “Vo wakanyangi efula ne dia untu omotshi ambuya, dia ndjukimanyia asi Isariyele.”​—Nehemiya 2:10.

¹⁴ Atunyi asɔ w’ase wedja ekina wakasale tshɛ kakawakoke dia memadja olimu waki Nehemiya. Wanelo awɔ, awui awɔ wa kashi, woho wakawawotshaka wɔma, mbidja nto atɔpi wakawatomaka dia ndjɔ̂kɔmɔla otema, wakahombe monga oko atɛndɛ wakashindanɛka la Nehemiya lo demba. Ko onde nde akakɔ lo welo wakadjaka atunyi ande asɔ? Kema! Nde akayaɛkɛ tshɛ le Nzambi, nde kɔkɔmɔ. L’ɔkɔngɔ diko, lam’akashile mpikama mpele dia Jerusalɛma, vɔ wakɛnyi woho wakasukɛ Jehowa Nehemiya la ngandji tshɛ.​—Nehemiya 4:1-12; 6:1-19.

15. Akambo akɔna wakasalemaka l’atei w’ase Juda wakanyangiya Nehemiya efula?

¹⁵ Oko wakinde ɔnɔmbɔdi, Nehemiya lawɔ akahombe ndɔshana l’akambo efula l’atei w’ekambi waki Nzambi. Ekakatanu ɛsɔ waki oko atɛndɛ wakawoshaka pâ efula nɛ dia vɔ wakendanaka la diɔtɔnganelo dia wodja vɔ la Jehowa. Akanga w’ɛngɔnyi wakahikaka wahɔ w’efula oma le anangɛwɔ w’ase wola, dia futa abasa wakawɔsaka ndo elambo w’ase Pɛrɛsiya, anangɛwɔ asɔ wakahombaka mbasha dikambɔ diawɔ ndo wakakomaka polo ndo lo sondja anawɔ lo fumbe. (Nehemiya 5:1-10) Ase Juda efula wakɔnyɔlaka Sabato ndo kosukɛka ase Lɛwi ndo tɛmpɛlɔ. Ndo nto, amɔtshi wakatshuke “amantu w’asi Ashidode, w’asi Amona, la w’asi Moaba.” Dikambo sɔ diakanyangiya Nehemiya efula! Koko atɛndɛ asɔ tshɛ kombohekoya. Mbala ko mbala nde akasalaka dia sukɛ ɛlɛmbɛ wosembwe waki Nzambi l’ohetoheto tshɛ. L’ɛnyɛlɔ kaki Nehemiya, tatetawɔke dia lɔkɛwɔ la kɔlɔ l’anto akina tetawoya dia sho tshika olimu wa kɔlamelo wakambɛso Jehowa.​—Nehemiya 13:10-13, 23-27.

Anto akina wa kɔlamelo wakalɔshana l’atɛndɛ l’alemba

16-18. Ngande wakakiyanyema Isaka nde la Rɛbɛka, Hana, Davidi, ndo Hɔsea oma l’efukutanu waki l’atei wa nkumbo yawɔ?

¹⁶ Bible kekɔ la bɛnyɛlɔ dikina efula di’anto wakalɔshana l’akambo wa wolo efula wele oko atɛndɛ. Atɛndɛ asɔ wakalekaka mendana l’ekakatanu wa lo nkumbo. Wadi ahende waki Esau ‘waki kiɔkɔ ya lonyangu l’efula le Isaka la Rɛbɛka,’ ambutshi waki Esau. Rɛbɛka akakome ndo lo mbuta dia otema andi waya wotsho l’ɔtɛ wa wamato asɔ. (Etatelu 26:34, 35; 27:46) Ohokanyiya nto dikambo diaki Hana ndo woho ‘wakandasoyama efula’ oma le Penina ka waladɛnde l’ɔtɛ wakinde ekomba. Ondo Hana akashindanɛka la sui sɔ ndamɛ. Penina akawoshaka sɔnyi efula la ntondo k’anto tshɛ, aha la tâmu la ntondo k’ewotɔ ndo k’angɛnyi etena kakatshɔka nkumbo kɛsɔ lo difɛstɔ la Shilo. Ɔsɔ aki oko tɛndɛ diakatɔtɔmɛ efula lo demba diaki Hana.​—1 Samuele 1:4-7.

¹⁷ Tende nto kɛnɛ kakakikɛ Davidi l’ɔtɛ wa kandjema k’efula kaki la Nkumekanga Saulo k’okilande. Dia nde ndjakokɛ, Davidi akahombe tayashɛka lo weko w’ave wa l’oswe wa Ɛnɛ-Ngɛdi, lɛnɛ akandahombaka tatambaka ave wele wâle wa mamba. Wɛngiya wakahomana lande wakahombe mbonyangiya efula, nɛ dia nde kosalɛ Saulo ndoko dikambo ɔtɔi dia kɔlɔ. Koko, ɛnɔnyi efula, Davidi akahombe talawɔka dikambo dia kandjema kaki Saulo.​—1 Samuele 24:14, 15; Tukedi 27:4.

¹⁸ Ohokanyiya efukutanu waki l’atei wa nkumbo kaki Hɔsea. Wadɛnde akakome kanga loseka. Loseka la wadɛnde lɔsɔ akakome oko atɛndɛ wakawokamaka l’otema. Nde akahombe nto monga l’okiyanu woleki etena kakote wadɛnde ɔsɔ ana ahende oma lo loseka lande!​—Hosea 1:2-9.

19. Ɛhɛnyɔhɛnyɔ akɔna wakahomana l’omvutshi Mikaya?

¹⁹ Tɛndɛ dikina dia lo demba ele ɔhɛnyɔhɛnyɔ. Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki omvutshi Mikaya. Woho wakandɛnyi dia Nkumekanga Ahaba ambodingama l’amvutshi wa kashi ndo ɔnɛ Ahaba ambetawɔ awui awɔ wa kashi akahombe kiyanya Mikaya laki l’otema wa losembwe. Oma lâsɔ, lam’akatɛ Mikaya Ahaba ɔnɛ amvutshi asɔ tshɛ wa kashi wakatɛkɛtaka oma lo “nyuma ka kashi,” kakɔna kakatshe ɔnɛ laki l’ɔtɛ w’awui asɔ wa kashi na? Nde “akakomola Mikaya luwala lu tama”! Kɛnɛ kakaleke tshɛ kɔlɔ ele woho wakatshe Ahaba lam’akawewola Jehowa dia Ramɔta-Ngiliyadɛ wakandonaka dia nɛndja hatɔkɔ l’anya ande. Ahaba akadjanga dia vɔ mbidja Mikaya lo lokanu ndo mbokitshɛkitshɛ mbo ya ndɛ. (1 Khumi ya Dikanga 22:6, 9, 15-17, 23-28) Tohɔ nto Jeremiya ndo kɛnɛ kakosalɛ wanɛ wakɔhɛnyahɛnyaka.​—Jeremiya 20:1-9.

20. Atɛndɛ akɔna wakakikɛ Naɔmi, ndo difuto diakɔna diakandayolongolaka?

²⁰ Ovushelo wa wanɛ wokaso ngandji ekɔ dikambo dikina nto dia lonyangu diakoka monga oko tɛndɛ lo demba. Naɔmi akakikɛ kandji kaki lande lam’akandavusha omɛnde ndo anande ahende w’apami. L’ɔkɔngɔ wa kɛnɛ kakokomɛ kɛsɔ, nde akakawola otsha la Bɛtɛlɛhɛma. Nde akatɛ angɛnyi ande di’aha mbêlɛ Naɔmi, koko Mara, lokombo lakakɛnɛmɔlaka akambo wa lonyangu wakokomɛ. Koko l’ekomelo, Jehowa akôfute l’ɔtɛ w’ekikelo kande. Jehowa akayowoshaka okana, wele Mɛsiya akayotombaka oma lo dioho diande.​—Ruta 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mateu 1:1, 5.

21, 22. Ngande wakadiɛnɛ Jɔbɔ l’oshishelo, ndo ngande wakandasale?

²¹ Ohokanyiya ɔkɛyi wakahombe monga la Jɔbɔ lam’akawawotɛ la shashimoya lokumu la nyɔi k’anande dikumi wa ngandji, aha la mbadia woho wakandashisha lomombo ndo ekambi ande. Lo tshenyi ya wonya tsho, nde akashisha tshɛ kaki lande! Oma lâsɔ, etena kakashindanɛka Jɔbɔ l’oshishelo ɔsɔ, Satana akawoke hemɔ. Ondo Jɔbɔ akafɔnya dia hemɔ ka wolo kɛsɔ kakahombe mbokonya polo lo nyɔi. Pâ kande kaki efula woho ɔnɛ wele nde kokoka kikikɛ ndo akafɔnya dia paka nyɔi mbahomba mbotshungola oma lo pâ kɛsɔ.​—Jobo 1:13-20; 2:7, 8.

²² Watekana oko kɛnɛ kakokomɛ kɛsɔ komonga ɔkɛkɛ, wadɛnde akaye le nde etena kakinde l’okiyanu ndo l’ɔkɛyi ko akawotɛ ate: “Oseke [Nzambi], ku we ayuvo.” Ɔsɔ aki mɛtɛ tɛndɛ lo demba diande diaki la shɔkɔ. Oma lâsɔ, angɛnyi asato waki Jɔbɔ, lo dihole dia vɔ mbosamba, vɔ wakotondjɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, wakawotɛ dia nde ambohomɔ mpokoso nɛ dia nde akatshe pɛkato mɔtshi lo woshɛshɛ. Lo yoho ya didjidji, ɛtɛkɛta awɔ wa kashi ɛsɔ wakaleke tɔtɔmiya atɛndɛ lo demba diande. Tohɔ nto dia Jɔbɔ kombeyaka bonde kakokomɛka awui asɔ tshɛ; ndo nde kombeyaka dia kana nde ayotshikala la lɔsɛnɔ. Koko, “lu [a]kambu [a]ne tshe Jobo kuntundja diui dia kolo uma l’elomo andi.” (Jobo 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) Kânga mbakandashindanɛka l’atɛndɛ efula l’etena kamɛ, nde koshisha kɔlamelo yande. Ande ekeketshelo!

23. Lande na kele akanga wa kɔlamelo tshɛ wambotɔtɛkɛta dikambo diawɔ wakonge l’akoka wa mbikikɛ atɛndɛ awɔ wotshikitanyi wa lo demba na?

²³ Tekɔ la bɛnyɛlɔ efula ndeka ndo nɛ diambotoshila. Bible ekɔ la bɛnyɛlɔ efula. Ekambi wa kɔlamelo ɛsɔ tshɛ wakahombe ndɔshana l’atɛndɛ wa didjidji waki lawɔ. Vɔ mɛtɛ wakahomana l’ekakatanu wotshikitanyi! Koko, aki dikambo dimɔtshi diele vɔ tshɛ wakadisale. Ndoko ɔtɔi l’atei awɔ lakatshike olimu wa Jehowa. Oyadi ehemba tshɛ wa kandji wakâkomɛ, vɔ wakalɛndja Satana oma lo wolo wakawakondja oma le Jehowa. Woho akɔna na? Sawo diayela diayokadimola lo wombola ɔsɔ ndo diayotɛnya nganɛ wakokaso sho lawɔ ndɔshana la dikambo tshɛ diele oko tɛndɛ lo demba diaso.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyokadimola?

• Bonde kakoka ekakatanu wahomana laso monga oko atɛndɛ lo demba?

• Naa atɛndɛ amɔtshi wakahombe Mɛfibɔshɛtɛ nde la Nehemiya ndɔshana la wɔ?

• L’atei wa bɛnyɛlɔ diele l’Afundelo di’apami la wamato wakakikɛ atɛndɛ wotshikitanyi wa lo demba, ɛnyɛlɔ kaki na kambokonanda lo yoho ya lânde, ndo lande na?

[Esato wa lo lɛkɛ 9]

Mɛfibɔshɛtɛ akahombe ndɔshana l’ɛkɔmɔ kaki lande, l’awui wa kashi wakawomamatanyɛ, ndo la lonyangu lande

[Osato wa lo lɛkɛ 11]

Nehemiya akatetemala kânga mbakawɔlɔshaka