Tonge la wɛdimo lo dikambo di’ɔnwɛlɔ a wanu
‘Wanu ele ɔsɔkanyi ndo ɛnɔnɔ ka wolo ele kanga londjo ndo ɔnɛ latakoyama mboka lawɔ kema la lomba.’—TUKEDI 20:1.
1. Ngande wakɛnya omembi w’esambo lowando lande lo weshasha ɛmɔtshi w’ɛlɔlɔ w’oma le Jehowa?
OMBEKI Jakɔba akafunde ate: “Mboya tshe k’ololo la k’uluwanyi katuyakaka uma l’ulungu, katuhuloka uma le Shi yanyi, lahakadimo, leli pupu ndu pundju.” (Jakoba 1:17) Lowando laki lande lo efula ka weshasha w’ɔlɔlɔ waki Nzambi, akatshutshuya omembi w’esambo dia memba ate: “We katutundjaka adiyu dikambu dia dungalunga, la tumbatumba ne dia ehumba w’antu, dia vo ngonya mbu ya nde la kete; la wanu watongenyangenyaka etema awo, ndu iso ka ningialingia dundji diawo, la dia nde dia mbisha nyumu yawo wulu.” (Osambu 104:14, 15) Vinyɔ la wanu akina wekɔ weshasha w’oma le Nzambi oko wele tombatomba, ma ndo esɔ. Ngande wahombaso kamba la weshasha ɛsɔ na?
2. Wembola akɔna wayotɔsɛdingola lo kɛnɛ kendana l’ɔnwɛlɔ wa wanu?
2 Woshasha ɔmɔtshi wa dimɛna mongaka ɔlɔlɔ paka naka vɔ mbokambi lawɔ lo yoho ya dimɛna. Ɛnyɛlɔ, osanga ‘ekɔ ɔlɔlɔ,’ koko ‘ndɛ osanga efula bu dimɛna.’ (Tukedi 24:13; 25:27) Kânga mbele nnɔ ‘yema ya wanu’ mbeyaka monga dimɛna, ɔnwɛlɔ wa tshambandeko wa wanu ekɔ okakatanu wa wolo. (1 Timote 5:23) Bible mbutaka ɔnɛ: “Wanu eli osokanyi, enono ka wulu eli kanga lundju. La one [latakoyama mboka] la wo, kema la yimba.” (Tukedi 20:1) Ngande wakoka wanu takoya onto mboka?a Lofulo la ngande lele tshambandeko? Naa kanyi yele la wɛdimo yahomba monga l’onto lo dikambo sɔ?
Ngande wakoka wanu ‘takoya onto mboka’?
3, 4. (a) Kakɔna kɛnya dia nnɔ wanu polo lo yɛdikɔ ya mbidjɔ shimbama lo Bible? (b) Naa tolembetelo tɔmɔtshi tɛnya di’onto ambodjɔ wanu?
3 Lo Isariyɛlɛ w’edjedja, ɔna pami laki kanga lɔtɔmɔ ndo ombidjɔki a wanu laki komonga la ndjatshumoya akahombaka ndjakema l’ave. (Euhwelu k’Elembe 21:18-21) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalake Akristo ate: “Tanyosohanake la unyanyu, naka ndi eko umunanyi, kuyanga kanga okomiya, kuyanga otemodi a dikishi, kuyanga otenganyi, kuyanga umbidjoki a wanu, kuyanga opotwanyi tanyolekaki l’untu oso.” Mbokɛmaka hwe dia nnɔ wanu polo lo yɛdikɔ ya mbidjɔ ekɔ kɔlɔ lo ndjela Afundelo.—1 Koreto 5:11; 6:9, 10.
4 Lo kɔndɔla tolembetelo ta wodjwelo a wanu, Bible mbutaka ɔnɛ: “Tendaki wanu lam’ewo tilili, lam’atuwukhundokhundoka lu dikoho, lam’atuwomenamaka dimena. L’ekumelu, vo watulumataka untu uku ului, ndu watôkomaka uku kutu. Ashu aye wayendaka akambu w’eyuyu, utema aye ayutundjaka akambu wa kolo.” (Tukedi 23:31-33) Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko numataka oko lɔlɛngɔ l’olui, mbut’ate mbishaka hemɔ, efukutanu wa lo yimba kana mbaholaka onto yimba. Ombidjɔki mbeyaka mɛna “akambu w’eyuyu,” mbut’ate mbokonya ko ɛnaka akambo ahende ahende kana alɔ. Nde mbeyaka nto shisha ndjakimɛ kande, mbut’ate nde mbeyaka tɛkɛta awui w’ɔtɛkɛtatɛkɛta kana sala akambo oko fumbɔ sɔnyi.
5. Lo woho akɔna wele ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko ekɔ wâle?
5 Ko onde ekɔ wâle naka onto ɔmɔtshi nɔka wanu koko ekɔ lo ndjalama di’aha nnɔ polo lo yɛdikɔ yakoka anto akina mɛna ɔnɛ nde ambodjɔ? Lo mɛtɛ, anto amɔtshi hawoleke mɛnama dia wambodjɔ, kânga l’ɔkɔngɔ wa vɔ nnɔ wanu efula. Koko fɔnya dia tshelo shɔ bu la wâle ekɔ ndjakesa. (Jeremiya 17:9) Yema yema, onto mbeyaka koma omunga a wanu ndo “fumbi [k]a wanu.” (Tito 2:3) Lo kɛnɛ kendana la tshelo y’onto koma omunga a wanu, ofundji ɔmɔtshi wa womoto welɛwɔ Caroline Knapp mbutaka ate: “Aha mbala ɔtɔi mbakoma onto omunga a wanu, koko ɔkɔkɛ ɔkɔkɛ, yema yema ndo lo yoho yahamanema fundo mbayokomaka onto omunga a wanu.” Lo mɛtɛ, ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko ekɔ djonga yakonya onto lo nyɔi!
6. Lande na kahomba onto mbewɔ nnɔ wanu la ndɛ lo yoho ya tshambandeko?
6 Tende nto ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso, wata ɔnɛ: “Keli nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la deshi la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya lenyu shashimuya, uku shuni ya djunga, ne dia osoku mbayuya lushi lako le antu tshe wudjashi ladiku dia kete.” (Luka 21:34, 35) Ɔnwɛlɔ a wanu hahombe koma polo lo yɛdikɔ ya mbidjɔ la ntondo ka tɔ ndjokonya onto ambɔtɔkɔkala kana ambɔlɛmba lo demba kana lo nyuma. Ko kakɔna kayokomɛ onto ɔsɔ naka lushi laki Jehowa lamboya ko lamboyotana lo eongelo kɛsɔ?
Lende akoka edjwelo ka wanu konya onto?
7. Lande na kele ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko hɔtɔnɛ la dako diele lo 2 Koreto 7:1?
7 Nnɔ wanu lo yoho ya tshambandeko mbelaka onto wâle efula, oyadi wa lo demba kana wa lo nyuma. L’atei wa hemɔ yaya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko, tekɔ la hemɔ ka l’ovɔ, epatitɛ wa wanu ndo efukutanu wa lo yimba. Tetemala nnɔ wanu lo yoho ya kɔlɔ koka nto mbisha onto kansɛrɛ, diabɛtɛ ndo hemɔ kina ya l’otema ndo ya l’asolo. Mɛnamaka di’okambelo wa kɔlɔ wa la wanu hɔtɔnɛ la dako nɛ dia l’Afundelo diata ɔnɛ: “Tuyalongosole uma lu mindu tshe ya dimba ndu y’etema, tuluwanya akambu w’ekila la woma wa [Nzambi].”—2 Koreto 7:1.
8. Lo ndjela Tukedi 23:20, 21 etombelo akɔna waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
8 Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko koka nto shishɛ onto falanga kana olimu. Nkumekanga Sɔlɔmɔna ka l’Isariyɛlɛ w’edjedja akate ate: “Tuyalaki l’ului wa anoshi a wanu, kuyanga l’ului w’akanga wa deshi di’unatshi.” Lande na? Nde akalembetshiya ate: “Ne dia umbidjoki la kanga deshi wayuyala la wula. Unyingunyingu wa djo wayolotsha untu emusu w’ahondo.” —Tukedi 23:20, 21.
9. Lande na kele ekɔ dikambo dia lomba tona nnɔ wanu naka wɛ ayɔkɛndjakɛndja mutuka kana mututu?
9 Lo mɛnya wâle okina waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko, dibuku The Encyclopedia of Alcoholism mbutaka ɔnɛ: “Wekelo wambosalema wambɛnya dia wanu kitshɛkitshɛka toshufɛlɛ akoka awɔ wa kɛndjakɛndja mbut’ate toshufɛlɛ hawoyodja yimba lɛnɛ adjawɔ mutuka, hawoyɛna dimɛna ndo wamboshisha ekanelo k’ɔlɔlɔ.” Etombelo waa kɔlɔ efula ndjaka naka onto ekɔ lo takɛndjakɛndja ko wonya akɔ wâmɛ ekɔ lo tanɔ wanu. Lo wodja w’États-Unis oto, anto nunu akumi mvɔka ndo nkama ya nunu wekɔ lo mpomɔ wolo efula ɔnɔnyi tshɛ l’ɔtɛ wa aksida wasalema wele wanu mbele l’ɔtɛ wa dikambo sɔ. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka mbaleka pomana la wâle ɛsɔ, nɛ dia vɔ wateye akambo dimɛna lo kɛnɛ kendana l’ɔkɛndjɛkɛndjɛlɔ ndo l’ɔnwɛlɔ a wanu. Onde onto koka mbuta ɔnɛ nde ekɔ lo nɛmiya lɔsɛnɔ ndo liɔsaka oko woshasha w’oma le Jehowa Nzambi etena kɛnɛ kele nde kɛndjakɛndjaka mutuka kana mututu l’ɔkɔngɔ wa nde nnɔ wanu? (Osambu 36:9) Lam’ele lɔsɛnɔ lekɔ ekila, ayoleka dimɛna di’onto tona nnɔ wanu la ntondo ka nde kɛndjakɛndja mutuka kana mututu.
10. Ngande wakoka wanu monga la shɛngiya lo yimba yaso, ndo lande na kele dikambo sɔ diekɔ wâle?
10 Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko hasha onto paka pâ lo demba koko ndo lo nyuma. Bible mbutaka ɔnɛ: “Wanu la ashi l’elua watunyaka ewu.” (Hosea 4:11) Wanu wekɔ la shɛngiya lo yimba. Dibuku dimɔtshi diakatondjama oma le Institut américain pour la prévention de la toxicomanie mbutaka ɔnɛ: “Etena kanɔ onto wanu, wanu wanɔnde ntshɔka otsha lo mashinyi wahilola diangɔ dia ndɛ lo dikundju, oma lâsɔ ko vɔ mbɔtɔ l’eshisha wɛmba dikila ndo koma esadi eto lo wɔɔngɔ. Vɔ tatɛka kitshakitshaka wolo wa tenyi dimɔtshi dia wɔɔngɔ diakimanyiya onto dia nama yimba ndo nsaki yande. Wanu konyaka onto dia shisha ndjakimɛ kande.” L’etena kɛsɔ sho kokaka ‘takɔ mboka’ esadi eto ko tatɛ la sala akambo oko walangaso ndo monga lo wâle wa nkɔ l’ehemba efula.—Tukedi 20:1.
11, 12. Wâle akɔna wa lo nyuma wakoka tela ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
11 Ndo nto, Bible todjangɛka ɔnɛ: “Okone kana nyayole, kana nyayono, kana dikambu tshe diayunyutsha, nyutshi dia lutumbu la [Nzambi].” (1 Koreto 10:31) Onde nnɔ wanu efula mbishaka Nzambi lotombo? Okristo pombaka mbewɔ dia mbeyama oko ombidjɔki a wanu. Lokumu la woho ɔsɔ hatombola lokombo laki Jehowa koko lɔ layɔtɛngamisha lokombo lakɔ.
12 Ko kayotota naka Okristo ɔmɔtshi aya bu la wɛdimo lo ɔnwɛlɔ a wanu ndo dikambo sɔ diambotakanya ombetawudi ɔmɔtshi, mbala mɔtshi ombeki w’oyoyo? (Romo 14:21) Yeso akatewola ate: “One latakanya kiendakenda motshi yambumbetawo, ndeka ololo mbukeleka dive di’ohelo lu kingu, ku mbutambia lu dingunda dia l’uduwa.” (Mateu 18:6) Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko koka nto shishɛ onto waɛsɛ ande l’etshumanelo. (1 Timote 3:1-3, 8) Ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko koka nto tondja ewanu l’atei a nkumbo.
Ngande wakokaso mbewɔ wâle?
13. Kakɔna kele ohomba efula lo tona nnɔ wanu lo yoho ya tshambandeko?
13 Kɛnɛ kakoka tokimanyiya dia mbewɔ wâle waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko ele mbeya otshikitanu wele lam’asa nnɔ la wɛdimo ndo mbidjɔ wanu, koko aha otshikitanu wele lam’asa nnɔ wanu efula la mbidjɔ. Onto akɔna lakoka shikikɛ yɛdikɔ yele efula le yɛ? Lam’ele ɔnwɛlɔ a wanu mendanaka l’awui efula, lâsɔ, ɔlɛmbɛ wa shikaa wendana la yɛdikɔ ya ngande ya wanu yahomba onto nnɔ bu. Onto l’onto pombaka mbeya elelo ande ndo nde la dia tshikala lo elelo akɔ. Kakɔna kayokokimanyiya dia wɛ mbeya lofulo la wanu lele efula le yɛ? Onde ekɔ tɔndɔ dimɔtshi diakoka kɔlɔmbɔla lo dikambo sɔ?
14. Tɔndɔ diakɔna diayotokimanyiya dia sho mbeya otshikitanu wele lam’asa nnɔ la wɛdimo ndo mbidjɔ wanu?
14 Bible mbutaka ɔnɛ: “Ulami yimba la ewu, tawumoki lu ashu aye. Vo wayuyala lumu l’[anima] aye, la elengalenga lu kingu kaye.” (Tukedi 3:21, 22) Lâsɔ, tɔndɔ diahomba onto ndjela di’ɔnɛ: Lofulo tshɛ la wanu lalanya dikoka diayɛ di’ekanelo ekɔ efula kana tshambandeko le yɛ. Koko, wɛ pombaka monga la losembwe dia mbeya elelo ayɛ!
15. Etena kakɔna kele mbeyaka monga dikambo dia lomba di’onto tona nnɔ kânga olangi kana vɛrɛ ɔtɔi ya wanu na?
15 Lo tena dimɔtshi, mbeyaka monga dikambo dia lomba tona nnɔ kânga olangi kana vɛrɛ ɔtɔi ya wanu. Womoto lele la diemi mbeyaka tona nnɔ wanu dia kokɛ ɔkɛkɛ w’ɔna wele l’otema ande. Onde honga dimɛna tona nnɔ wanu la ntondo k’onto laki ombidjɔki a wanu kana ɔnɛ lele nkum’otema kande hetawɔ ɔnwɛlɔ a wanu? Jehowa akadjangɛ wanɛ wakasalaka elimu lo tabɛrnakɛlɛ ɔnɛ: “Tanyonokaki wanu kuyanga enono ka wulu lam’ayunyotoka lu luudu l’esanganelu la dipema, nyutukuvo.” (Akambu w’Asi Lewi 10:8, 9) Ɔnkɔnɛ, pombaka mbewɔ nnɔ wanu la ntondo ka mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo, etena keso l’olimu w’esambishelo ndo etena kakotshaso ɛkɛndɛ ekina wa lo nyuma. Ndo nto, lo wedja wele ɔnwɛlɔ a wanu shimbama le lɛɛta kana mbetawɔmaka paka le anto wele l’ɛnɔnyi ɛmɔtshi, Akristo pombaka ndjela ɛlɛmbɛ wa wodja. —Romo 13:1.
16. Ngande wahombayɛ mbɔsa yɛdikɔ ya kɛnɛ kahombayɛ sala etena kele wanu wekɔ la ntondo kayɛ?
16 Etena kakoshawɔ wanu kana etena kewɔ la ntondo kayɛ, wombola wa ntondo wahombayɛ ndjambola vɔ ɔnɛ: ‘Onde dimi pombaka nnɔ wanu tshɛ wombishawɔ?’ Naka wɛ ambɔsa yɛdikɔ ya nnɔ, kete eya elelo ayɛ ndo totambake elelo akɔ. Tetawɔke dia kanga luudu lele la lokaho kɔsɛngiya dia wɛ nnɔ wanu efula. Naka wɛ ambotshɔ lo dambo dimɔtshi dia diwala kana lo fɛtɛ mɔtshi yɔsa anto wanu vɔamɛ, kete wɛ pombaka monga la yeewo. Lo wedja efula, ɛlɛmbɛ wa lɛɛta mbetawɔka dia ana nnɔ wanu. Lâsɔ, ambutshi wekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbetsha anawɔ lo dikambo diendana la wanu ndo vɔ la dia nama etsha awɔ lo dikambo sɔ. —Tukedi 22:.
Wɛ koka kandola okakatanu w’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko
17. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia wɛ mbeya kana wɛ ekɔ l’okakatanu wendana l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
17 Onde ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko ambokoma okakatanu ɔmɔtshi le yɛ? Naka ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko ambokoma pɛkato kɛmɔtshi ka woshɛshɛ le yɛ, kete eya ɔnɛ l’edjedja ka wonya vɔ wayonga la shɛngiya lâdiko diayɛ. Diakɔ diele yasɛdingola wɛmɛ la losembwe tshɛ. Yambola weho wa wembola ɛnɛ: ‘Onde lɔɔnɔ wanu efula olekanyi woho wakamanɔka ntondo? Onde wanu wanɔmi wekɔ wolo efula? Onde lekɔ lo nnɔ wanu dia ndawɔ ekiyanu kana ekakatanu? Onde ose nkumbo kana ɔngɛnyi ɔmɔtshi ekɔ lo ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana l’ɔnwɛlɔ ami wa wanu? Onde ɔnwɛlɔ ami wa wanu ekɔ lo tondja ekakatanu l’atei wa nkumbo kami? Onde ekɔ dikambo dia wolo dia dimi tshika nnɔ wanu lo lomingu ɔtɔi, ngɔndɔ ɔtɔi kana ngɔndɔ efula? Onde dimi kesaka anto akina lo kɛnɛ kendana la yɛdikɔ ya wanu yanɔmi?’ Ko kayotota naka okadimwelo lo wembola ɛmɔtshi wekɔ eelo? Tongake oko onto ‘lenda elundji kande lo talatala ko kem’edja nde mbohɛka woho w’onto wende.’ (Jakoba 1:22-24) Sala tshɛ dia kandola okakatanu ɔsɔ. Kakɔna kakokayɛ sala?
18, 19. Woho akɔna wakokayɛ tshika nnɔ wanu lo tshambandeko na?
18 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalake Akristo ɔnɛ: “Tanyudjoki wanu weli la somboki loko, keli nyuludiami la nyuma.” (Efeso 5:18) Eya yɛdikɔ yakɔna ya wanu yele tshambandeko le yɛ ndo yadjɛ elelo wasungana. Yashikikɛ di’aha ndekanya elelo akɔ ndo onga la ndjakimɛ. (Ngalatiya 5:22, 23) Onde wɛ ekɔ l’angɛnyi wakotshutshuya dia wɛ nɔka wanu lo yoho ya tshambandeko? Yalama. Bible mbutaka ɔnɛ: “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.”—Tukedi 13:20.
19 Naka wɛ ekɔ lo nnɔ wanu dia ndawɔ ekakatanu ɛmɔtshi, kete lɔshana l’ekakatanu ɛsɔ. Wɛ koka tondoya ekakatanu, naka wɛ kamba l’alako w’oma l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi. (Osambu 119:105) Toyakimɛke dia nyanga ekimanyielo le ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo kayaɛkɛyɛ le nde. Kamba la tɛdikɔ taki Jehowa dimɛna dia keketsha lonyuma layɛ. Keketsha diɔtɔnganelo diayɛ kâmɛ la Nzambi. Lɔmbakande mbala la mbala, djekoleko lo kɛnɛ kendana la wɛɔdu ayɛ. Lɔmbaka Nzambi l’etete dia nde ‘mbɛdia washo ayɛ w’ɔkɔngɔ ndo otema ayɛ.’ (Osambu 26:2) Oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, sala la wolo dia kɛndakɛnda lo mboka k’olowanyi.
20. Tɛdikɔ takɔna tahombayɛ mbɔsa dia tondoya okakatanu ayɛ waha pe wendana l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
20 Ko kayoyosala naka wɛ ekɔ lo tetemala nnɔ wanu lo tshambandeko kânga mbadjayɛ welo dia tondoya okakatanu ɔsɔ? Lâsɔ, wɛ pombaka ndjela dako diaki Yeso diata ɔnɛ: “Naka lunya laye lambukutakanya, uluhimbuli. Ndeka ololo we mboto lu lumu l’ekomo, uleki ntsho lu luwinga la dja la anya ahendi.” (Mako 9:43) Okadimwelo vɔ ɔnɛ: Tshika nnɔ wanu kânga dipɔpɔ. Kɛsɔ mbaki yɛdikɔ yakɔshi womoto ɔmɔtshi lelɛwɔ Irene. Nde mbutaka ate: “L’ɔkɔngɔ wa ɛnɔnyi suke l’ehende l’etenyi aha la dimi nnɔ wanu, lakayotatɛ kanyiya nte: dimi nnɔ kânga olangi kana vɛrɛ ɔtɔi ya wanu bu kɔlɔ. Lakalɔmbaka Jehowa dia dikambo sɔ mbala kakɔ ɔtɔi kakandjɛka kanyi shɔ lo yimba. Lamboyashikikɛ di’aha nnɔ kânga dipɔpɔ dia wanu polo l’andja w’oyoyo, mbala mɔtshi kânga tambɔtɔ lɔkɔ.” Kila wanu lo pondjo hɛdimi la lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo wa losembwe waki Nzambi. —2 Petero 3:13.
“Nyusaki luwangu osoku dia nyu nungula difutu”
21, 22. Wekamu akɔna wakoka toshimba di’aha sho shidiya osakelo aso wa lowango dia lɔsɛnɔ ndo ngande wakokaso mbewɔ dikambo sɔ?
21 Lo mbɛdika lɔsɛnɔ l’Okristo la lowango kana l’ɔsɛmanelo ɔmɔtshi, ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ate: “Nyu hanyeyi nyati: Wane wasaka luwangu, watusakaka tshe, keli otoi omotshi untu kayulungula difutu? Untu tshe latedikaka luwangu lu tokenyo, ayuyakimela lu akambu tshe. Vo watutshaka osoku ne dia nungula lufule la lutumbu layulana, keli shu tayulungula lone lahalana. Dimi latusakaka luwangu aha la wengengo. Dimi latolokaka aha uku untu lakomola lopepe. Keli dimi latuyakomolaka, latuyalembiaka lu fumbi, ne dia lam’asambishami akina, dime tukuyala utumami.” —1 Koreto 9:24-27.
22 Vɔ mbishaka difuto paka le ɔnɛ lambotondoya osakelo ande wa lowango. Lo osakelo wa lowango dikambo dia lɔsɛnɔ, ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko koka toshimba di’aha sho shidiya osakelo aso wa lowango, mbut’ate kondja lɔsɛnɔ. Sho pombaka monga la ndjakimɛ. Dia sho ndawɔ lowango l’eshikikelo tshɛ, sho hatohombe tamba olelo lo “dinwelo dia wanu.” (1 Petero 4:3) Lo wedi okina, sho pombaka monga la ndjakimɛ l’akambo tshɛ. Lo kɛnɛ kendana l’ɔnwɛlɔ a wanu, ayonga dui dia lomba sho “ntuna akambu wa dionyo la saki y’akambu wa la kete, dia shu ndjala la nyumu ya ki, y’uluwanyi ndu y’ololo la kete nye.”—Tito 2:12.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Oko wokambiwɔ lawɔ lo sawo nɛ, “wanu” mendanaka la biɛlɛ, vinyɔ ndo wanu akina wakatɛwɔ lokatɛ.
Onde wɛ akohɔ?
• Elɛwɔ ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
• Wâle akɔna waya oma l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
• Ngande wakokayɛ mbewɔ wâle w’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
• Ngande wakoka onto tondoya okakatanu wendana l’ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko?
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Teyi la ntondo kɛnɛ kele bu tshambandeko
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Lɔmbaka Jehowa mbala la mbala lo kɛnɛ kendana la wɛɔdu ayɛ