Tshikala nge lo nyuma etena kalamayɛ owotɔ ayɛ wele la hemɔ

L’ƆKƆNGƆ wa vɔ mbishola Kim lele Ɔmɛnyi wa Jehowa la okama (tumeur) waki suke l’okandji, wakayowosholaka nto la hemɔ ka kansɛrɛ.a Steve k’omɛnde mbutaka ate: “L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbâta dia minya okama akɔ, Kim akatetemala nongola esakelo welɛwɔ radiothérapie la chimiothérapie. Esakelo ɛsɔ wakoshishɛ wolo wa demba. Nde komonga nto l’akoka wa nkɛndakɛnda dimɛna.”

Ohokanyiya yema lɔkɔnyɔ laki la Steve etena kakandɛnaka woho wakalɔshanaka olonganyi ande wa ngandji la hemɔ ka wolo kɛsɔ! Mbeyaka monga ko wɛ ekɔ la ose nkumbo ɔmɔtshi ladiɛnɛ la hemɔ kana la lotshundu l’osombe. (Und. 12:1-7) Naka ngasɔ, kete eya ɔnɛ dia wɛ nkokɛ lakiyɛ la ngandji latata dimɛna, wɛ pombaka ntondo ndjakokɛ. Naka wɛ mbɔla lo nyuma, kete wɛ mbeyaka ndjoshisha wolo ayɛ wa lo demba ndo wa lo yimba ndo wɛ hatonga l’akoka wa nkotsha ehomba w’ase nkumbo kayɛ. Ngande wakokayɛ nama wɛdimo ayɛ wa lo nyuma etena kakokɛyɛ owotɔ ayɛ wele la hemɔ kana waya osombe? Onde ekɔ dui dimɔtshi diakoka ase etshumanelo akina nsala dia mɛnya ɔnɛ vɔ ndjakiyanyaka dikambo dia anto asɔ wele la hemɔ?

Ngande wakokayɛ nama wɛdimo ayɛ?

Dia nama wɛdimo ayɛ wa lo nyuma ndo wa lo demba etena kakokɛyɛ owotɔ ayɛ wele la hemɔ, ekɔ ohomba wɛ ndjaekesanyiya la dikambo diambokomɛ owotɔ ayɛ ndo nkamba dimɛna la wenya ndo la wolo ayɛ. Tukedi 11:2 mbutaka ɔnɛ: “[Lo]mba [la]tuyalaka kame la kanga ndjakitshakitsha.” Lanɛ tshɛkɛta “ndjakitshakitsha” nembetshiyaka mbeya elelo ayɛ. Dia ndjashikikɛ dia wɛ hahembe dia nsala kɛnɛ keyɛ bu la akoka wa nsala, wɛ mbeyaka mɛna ɔlɔlɔ nsɛdingola ekongelo kayɛ ndo ɛkɛndɛ wele la yɛ.

Steve akɛnya dia nde ekɔ la lomba ndo mbeyaka elelo ande lo nyomɔsɛdingola ɛkɛndɛ waki la nde. Lâdiko dia olimu ande wa l’emunyi, nde akakambaka nto oko ɔnɔmbɔdi w’olui wa dikumanyi ndo omendji w’olimu l’etshumanelo kɛmɔtshi k’Ɛmɛnyi wa Jehowa ka lo wodja wa Irlande. Nde akakambaka nto lo Kɔmite ka diɔtɔnganelo la mpitadi ka lo wodja ande. Steve mbutaka ate: “Ndoko lushi lakayakiyanya Kim ɔnɛ lambowonya yimba lo ndeka mbidja yimba l’ɛkɛndɛ ɛsɔ. Koko lakeyaka dia lakayashaka dia nsala kɛnɛ koleki ndo akoka ami.” Ngande wakakandola Steve okakatanu ɔsɔ? Nde mbutaka ate: “L’ɔkɔngɔ wa dimi nkana yimba lo dɔmbɛlɔ, lakayɔsaka yɛdikɔ ya ntshika nkamba oko ɔnɔmbɔdi w’olui wa dikumanyi. Lakatetemala nkamba oko ekumanyi, koko lakasha anto akina ɛkɛndɛ ɛmɔtshi waki la mi l’etshumanelo. Ɔnkɔnɛ, lakayongaka la akoka wa mbetsha wenya efula kâmɛ la Kim ka wadɛmi ndo wa mbokimanyiya.”

L’edjedja ka wonya, Kim akayokaka dimɛna. Steve la Kim wakayɔsɛdingola akambo waki la wɔ nto ndo l’ekimanyielo ka wadɛnde, nde akayongaka nto l’akoka wa mɛmba ɛkɛndɛ waki la nde ntondo l’etshumanelo. Steve mbutaka ate: “Sho takeke woho wa nkamba lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso etena kandama ɔmɔtshi la hemɔ. Lekɔ la lowando efula le Jehowa l’ɔtɛ w’ekimanyielo kande ndo le wadɛmi l’ɔtɛ w’osukɔ wakandambisha kânga mbakinde la hemɔ.”

Tɔsɛdingole nto kɛnɛ kakakomɛ Jerry, omendji ɔmɔtshi weteta la Maria ka wadɛnde. Vɔ wakahombe ntshikitanya eyango awɔ dia nkimanyiya ambutshi awɔ waya esombe. Maria mbutaka ate: “Dimi l’omɛmi taki l’oyango wa nkamba oko waa misiɔnɛrɛ lo wodja okina. Koko, Jerry aki tshɔi y’ɔna lo nkumbo kawɔ ndo ambutshi ande waki l’ohomba w’ekimanyielo. Ɔnkɔnɛ, takɔshi yɛdikɔ ya ntshikala lo wodja wa Irlande dia mbakokɛ. Lo nsala ngasɔ, takayonga la akoka wa mongaka lale she aki Jerry etena kakinde lo lopitadi la ntondo ka nde mvɔ. Nshi nyɛ, tekɔ lo nsawola la nyango Jerry lushi tshɛ ndo sho mongaka suke dia mbosha ekimanyielo etena kende la tɔ ohomba. Etshumanelo kele nyango Jerry mboshaka ekimanyielo ndo osukɔ w’efula ndo dikambo sɔ toshaka diaaso dia sho ntetemala l’olimu aso w’omendji weteta.”

Etena kakawakɛtshanyaka dikambo dia diangɔ diahombawɔ mbisha esombe wa l’etshumanelo wakavusha elonganyi awɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Naka untu humbi wane wuto la ndi, djekaleka wa lu khumbu kandi, ndi ambutuna mbetawo kandi, ambuleka untu lahetawo kolo.” Paulo akohola asekande Akristo ɔnɛ dia vɔ ‘mbetawɔma lo washo wa Nzambi,’ vɔ pombaka nsukɛ ambutshi kana watshɛwɔ waya esombe la yema ya dikuta. (1 Tim. 5:4, 8) Koko, anto akina wa l’etshumanelo kokaka ndo pombaka mbisha ekimanyielo kahombama.

Tɔsɛdingole nto ɛnyɛlɔ kaki Hakan la Inger, atshukanyi amɔtshi wele lo wodja wa Suède. Hakan mbutaka ate: “Etena kakawande wadɛmi la hemɔ ka kansɛrɛ, takasongotɔ alemba. Inger akongaka nshi tshɛ la demba dia dimɛna ndo dia wolo. Koko l’etena kɛsɔ takahombaka tshɔka lushi tshɛ la lopitadi dia nde tosakemɛ ndo ekanga wakandanɔka wakɔlɛndjaka demba. Inger akatshikalaka la ngelo l’etena kɛsɔ, ndo dimi lakahombaka ntshikala suke la nde dia mbokokɛ.” Ngande wakakimanyiyama Hakan la Inger oma le etshumanelo kawɔ?

Dikumanyi dia l’etshumanelo wakɔshi tɛdikɔ dia atshukanyi asɔ ndjelaka nsanganya y’Akristo lo telefɔnɛ. Ndo anangɛwɔ la akadiyɛwɔ wakatshɔka dia towaenda mbala la mbala ndo wakasawolaka la wɔ lo telefɔnɛ. Vɔ wakâtomɛka nto mikanda w’ekeketshelo. Hakan mbutaka nto ate: “Takakondja ekimanyielo oma le anangɛso tshɛ ndo oma le Jehowa. Dui sɔ diakatokimanyiya dia sho ntshikala nge lo nyuma. Diɛsɛ ko, Inger akayokalanganaka ndo takayongaka l’akoka wa mbɔtɔka lo nsanganya y’Akristo lo Mbalasa ka Diolelo.” Etena kasala ase etshumanelo kɛnɛ tshɛ kewɔ l’akoka wa nsala dia nkimanyiya ase hemɔ ndo esombe wele l’atei awɔ, vɔ mɛnyaka dia wekɔ ‘angɛnyi wa mɛtɛ watokanaka ngandji tena tshɛ, ndo lo nshi ya pâ, vɔ watongaka oko anango.’—Tuk. 17:17.

Jehowa ngɛnangɛnaka welo wadjayɛ

Nkokɛ owotɔ wele la hemɔ mbeyaka kɔkɔmɔla demba. Koko, nkumekanga Davidi akafunde ate: “One latukanelaka usi wula eli la otshoko,” ɛnyɛlɔ onto lele l’ohomba w’ekimanyielo l’ɔtɛ wa hemɔ kele la nde.—Osam. 41:1.

Lande na kakoka wanɛ wakokɛ wanɛ wele la hemɔ kana wasowa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Tukedi 19:17 mbutaka ɔnɛ: “One latukaka usi wula ketshi, atosondjaka [Jehowa] diango, ndi ako layûfuta uku ololo wakandatshi.” Nzambi ka mɛtɛ ndjashaka lo yoho ya lânde le ekambi ande wa kɔlamelo wele la hemɔ ndo nde tshɔkɔlaka wanɛ wawaoka kɛtshi. Omembi w’esambo Davidi akembe ate: “[Jehowa] atuwushaka wulu lam’endi lu tangi k’asui. We atûsambaka lu kandji yandi tshe, lam’endi lu tangi.” (Osam. 41:3) Sho kokaka monga l’eshikikelo dia naka onto lakimanyiya anto akina aya l’ekakatanu kana l’asui, Jehowa ayowokimanyiya.

Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wele la so dia mbeya dia Jehowa Nzambi ngɛnangɛnaka kɛnɛ kasalaso dia nkimanyiya owotɔ aso wele la hemɔ lee! Kânga mbele dia mbisha ekimanyielo ka ngasɔ paka mbidja welo, Afundelo toshikikɛka ɔnɛ: “[Nzambi] atongenangenaka l’elambu wa wuhu oso.”—Heb. 13:16.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 18]

Lama wɛdimo ayɛ wa lo nyuma ndo etawɔ ekimanyielo k’oma le anto akina