Wetshelo wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ—Etenyi 1

1-2. Kakɔna kakasale Jakɔbɔ otsha l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande ndo lande na? (Enda ndo osato.)

LAM’AKI Jakɔbɔ osombe wa lokosombe, nde akande lɔkɛndɔ la nkumbo kande oma la Kanana otsha l’Edjibito. Nde akatetemala kambɛ Jehowa Nzambi la kɔlamelo tshɛ lɛkɔ l’edja k’ɛnɔnyi 17. (Eta. 47:28) L’etena kɛsɔ, nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa monga kaamɛ l’ɔnande la ngandji Yɔsɛfu ndo aki l’ɔlɔ w’efula wa mɛna dia nkumbo kande kaya kaamɛ nto. Koko kakianɛ, Jakɔbɔ amboshihodia dia nde aya suke la mbikamɛ oma lonya. Diakɔ diele, nde akatshumanya anande tshɛ nɛ dia nde aki la dui di’ohomba diakandalange mbatɛ.—Eta. 49:28.

² Lo nshi shɔ, mbala efula owandji wa nkumbo akatshumanyaka nkumbo kande dia mbatɛ ɛtɛkɛta w’ekomelo la ntondo ka nde mvɔ. (Isa. 38:1) Lo losanganya la nkumbo lɔsɔ, nde akahombaka nsɔna ɔnɛ lakahombe ndjonga owandji wa nkumbo l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande.

3. Lo ndjela Etatelo 49:​1, 2, lande na kaki ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ ɛsɔ ohomba efula?

³ Adia Etatelo 49:​1, 2. Koko, losanganya l’ase nkumbo lɔsɔ lakatshikitana la nsanganya kina. Jakɔbɔ aki omvutshi. Lo losanganya lɔsɔ, Jehowa akasambiyɛ okambi ande dia ntɛkɛta akambo w’ohomba efula wendana la nshi yayaye wakahombe ndjonga la shɛngiya ya wolo le tokanula tande. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbele ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ mbɔsamaka tena dimɔtshi oko ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya.

4. Kakɔna kakokaso mbohɔka etena katatasɛdingola ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nkumbo ka Jakɔbɔ.”)

⁴ Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola kɛnɛ kakatɛ Jakɔbɔ anande anɛi anɛ: Rubɛna, Simɛyɔna, Lɛwi ndo Juda. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola ɛtɛkɛta waki Jakɔbɔ otsha le anande akina enanɛi. Oko wayotodiɛna, Jakɔbɔ kɔtɛkɛta tsho dikambo di’anande koko ndo lo dikambo dia tokanula tande, wanɛ wakahombe ndjokoma wodja w’Isariyɛlɛ w’edjedja. Etena kasɛdingolaso kɛnɛ kakakomɛ wodja w’Isariyɛlɛ lo nshi yakete, sho mɛnaka woho wakakotshama ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ. Ndo lo nsɛdingola ɛtɛkɛta ande, tayokondja wetshelo w’ohomba efula wakoka tokimanyiya dia ngɛnyangɛnya Jehowa Shɛso lele l’olongo.

RUBƐNA

5. Diɛsɛ diakɔna diakalongamɛka Rubɛna dia nongola oma le she?

⁵ Jakɔbɔ akatɛkɛta ntondo la Rubɛna, lo mbotɛ ate: “Wɛ kele ɔnami l’enondo.” (Eta. 49:3) Oko wakinde ɔna l’enondo, Rubɛna akalongamɛka ondo dia nongola okitɔ wa she mbala hiende oleki ana akina. Ondo nde akalongamɛka nto dia monga owandji wa nkumbo l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka she ndo dia diɛsɛ sɔ ntetemala ntshikala lo nkumbo kande.

6. Lande na kele Rubɛna konongola lotshungɔ l’ɔna enondo? (Etatelo 49:​3, 4)

⁶ Koko, Rubɛna konongola lotshungɔ l’ɔna enondo. (1 Ɛk. 5:1) Lande na? Ɛnɔnyi engana la ntondo, nde akeyana la Biliha y’oseka wa she. Biliha aki ose olimu wa Rashɛlɛ, wadi aki Jakɔbɔ lakavu. (Eta. 35:​19, 22) Rubɛna aki ɔnaki Lea wadi aki Jakɔbɔ okina. Ondo ɔkɔmiya mbakatshutshuya Rubɛna dia nsala dikambo sɔ. Kana ondo nde akeyana la Biliha la wolo diaha nde mbɔsa dihole diaki la nyango le Jakɔbɔ. Oyadi ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, kɛnɛ kakandasale kɔngɛnyangɛnya Jehowa ndo she kaanga yema.—Adia Etatelo 49:​3, 4.

7. Kakɔna kakakomɛ Rubɛna la tokanula tande? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ.”)

⁷ Jakɔbɔ akatɛ Rubɛna ate: “Wɛ hatoleka.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakakotshama. Ndooko kaanga ɔkɔndɔ ɔtɔi wɛnya dia kanula yaki Rubɛna yakakome nkumekanga, ɔlɔmbɛdi kana omvutshi. Koko, Jakɔbɔ kominya ɔnande yimba ndo tokanula taki Rubɛna takayokomaka dioho di’otondo l’Isariyɛlɛ. (Jas. 12:6) Rubɛna akakɛnɛmɔla waonga w’amɛna lo waaso akina ndo ndooko ɔkɔndɔ wɛnya dia nde akayosalaka awui wa mindo wa dieyanelo nto.—Eta. 37:​20-22; 42:37.

8. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Rubɛna?

⁸ Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Sho pombaka nsala la wolo dia monga la ndjakimɛ ndo ntona nsaki y’awui wa mindo wa dieyanelo. Naka tambohembama dia nsala pɛkato, kete sho pombaka nkana yimba lo woho wayonyangiya etsha aso Jehowa, ase nkumbo kaso ndo anto akina. Sho pombaka mbohɔka nto dia “onto l’onto ayona kɛnɛ konɛnde.” (Ngal. 6:7) Lo wedi okina, kɛnɛ kakakomɛ Rubɛna toholaka kɛtshi ka Jehowa. Kaanga mbele Jehowa hatoshimbɛ oma l’etombelo w’oma lo munga yaso, nde tshɔkɔlaka welo wadjaso etena kasalaso kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.

SIMƐYƆNA LA LƐWI

9. Lande na kaki Jakɔbɔ kɔngɛnangɛna Simɛyɔna la Lɛwi? (Etatelo 49:​5-7)

⁹ Adia Etatelo 49:​5-7. Oma laasɔ, Jakɔbɔ akate ɛtɛkɛta wɛnya dia nde kɔngɛnangɛna Simɛyɔna la Lɛwi. Ɛnɔnyi engana la ntondo, Shɛkɛmɛ pami k’ose Kanana akeyana la wolo la Dina y’ɔnaki Jakɔbɔ. Lam’akawoke losango lɔsɔ, ana waki Jakɔbɔ tshɛ wakonge la lonyangu l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakakomɛ kadiyɛwɔ, koko Simɛyɔna la Lɛwi komonga l’akoka wa mbahemɛ nkɛlɛ kawɔ. Vɔ wakakambe la lokeso dia ndaka apami w’ase Shɛkɛmɛ dia mbidja wɔladi la wɔ naka vɔ mbetawɔ minya mpota. Apami asɔ waketawɔ ndo wakanya mpota. Lam’aki mpota yeke kandji, Simɛyɔna la Lɛwi “wakɔshi onto l’onto lokuwa la ta, wakɔtɔ lo osomba la shashimoya, ko wakadiake apami tshɛ.”—Eta. 34:​25-29.

10. Ngande wakakotshama ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ lo dikambo dia Simɛyɔna la Lɛwi ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ.”)

¹⁰ Jakɔbɔ aki la lonyangu l’efula l’ɔtɛ wa tshelo ya ngala yakasale anande ahende. Nde akatatshi dia vɔ wakahombe diangana l’Isariyɛlɛ w’otondo. Ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya ɛsɔ wakayokotshamaka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ndekana 200 etena kakakome wodja w’Isariyɛlɛ lo Nkɛtɛ ya Daka. Dioho dia Simɛyɔna diakalongola etenyi kawɔ k’okitɔ lo bɛtshi dia nkɛtɛ dimɔtshi dianganyi diaki l’atei w’etenyi k’okitɔ k’aseka Juda. (Jas. 19:1) Dioho dia Lɛwi diakalongola etenyi k’okitɔ kaki l’esomba 48 wakadiangana l’Isariyɛlɛ w’otondo.—Jas. 21:41.

11. Naa awui amɔtshi w’amɛna wakasale dioho dia Simɛyɔna la dia Lɛwi?

¹¹ Tokanula ta Simɛyɔna la ta Lɛwi kokalolɛ munga ya watshɛwɔ. Ndo dioho dia Lɛwi diakatɛmɔlaka Nzambi la kɔlamelo tshɛ. Etena kakalongola Mɔsɛ Ɛlɛmbɛ oma le Jehowa lo Dikona dia Sinayi, ase Isariyɛlɛ efula wakayasha dia ntɛmɔla yana ya ngɔmbɛ. Koko ase Lɛwi wakete lo wedi wa Mɔsɛ ndo wakokimanyiya dia ndjaka anto tshɛ wakatɛmɔlaka yana ya ngɔmbɛ. (Eto. 32:​26-29) Jehowa akasɔnɛ apami oma lo dioho dia Lɛwi dia vɔ monga ɛlɔmbɛdi l’Isariyɛlɛ. (Eto. 40:​12-15; Wal. 3:​11, 12) L’ɔkɔngɔ diko, dioho dia Simɛyɔna diakakimanyiya dioho dia Juda dia ndɔshana l’ase Kanana dia vɔ mbɔsa ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ lo Nkɛtɛ ya Daka ndo dui sɔ diakɔtɔnɛka la sangwelo dia Jehowa.—Emb. 1:​3, 17.

12. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Simɛyɔna la Lɛwi?

¹² Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Tatetawɔke pondjo dia nkɛlɛ nɔmbɔla tɛdikɔ ndo etsha aso. Sho momalaka etena katosalɛwɔ kana kasalɛwɔ onto lokaso ngandji akambo aha la losembwe. (Os. 4:4) Koko sho pombaka mbohɔka dia Jehowa hetawɔ ɛtɛkɛta ndo etsha wakɛnɛmɔla nkɛlɛ k’efula. (Jak. 1:20) Etena kahomanaso l’awui waha la losembwe oyadi l’andja kana l’etei k’etshumanelo, sho salaka akambo lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible ndo kɛsɔ tokimanyiyaka dia mbewɔ mbuta kana nsala dui dimɔtshi diayonyangiya anto akina. (Rɔmɔ 12:​17, 19; 1 Pe. 3:9) Oyadi kaanga ambutshi ayɛ wekɔ lo nsala awui wahangɛnyangɛnya Jehowa, ohɔ dia wɛ halɔmbama dia paka wɛ koyedi ɛnyɛlɔ kawɔ. Tɔfɔnyake ɔnɛ wɛ hakokaki pondjo ngɛnyangɛnya Jehowa. Jehowa ayokokimanyiya dia wɛ nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo nde ayokofuta l’ɔtɛ wasalayɛ dui sɔ.

JUDA

13. Lande na kakakoke Juda ndjakiyanya lam’akakoke etena kande ka she mbotɛ ɛtɛkɛta w’ekomelo?

¹³ Oma laasɔ, Jakɔbɔ akatɛkɛta l’ɔnande Juda. L’ɔkɔngɔ wa nde mboka ɛtɛkɛta wa she otsha le nondo diande, Juda akakoke ndjakiyanya. Juda nde lawɔ akasale munga ya weke efula. L’ɔkɔngɔ wa Simɛyɔna la Lɛwi ndjaka apami w’ase Shɛkɛmɛ, Juda akatshu kaamɛ l’anango akina otsha l’osomba ɔsɔ ndo wakatomba diangɔ di’anto asɔ. (Eta. 34:27) Nde aki kaamɛ l’anango dia vɔ nsondja Yɔsɛfu oko mfumbe ndo wakasange lolemi dia nkesa papa kawɔ l’ɔtɛ wa dikambo diakɔ. (Eta. 37:​31-33) Oma laasɔ, nde akayeyanaka l’okilo ande Tamara lo mfɔnya dia nde aki womoto la numba.—Eta. 38:​15-18.

14. Naa awui amɔtshi w’amɛna wakasale Juda? (Etatelo 49:​8, 9)

¹⁴ Koko, l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma ka Nzambi, Jakɔbɔ akatshɔkɔla tsho Juda ndo akawandola. (Adia Etatelo 49:​8, 9.) Juda akɛnyaka dia nde akayakinyaka efula lo dikambo dia she laki aya osombe wa lokosombe. Ndo nde aki la kɛtshi k’efula otsha le Bɛnjamina ya kosɛwɔ.—Eta. 44:​18, 30-34.

15. Lo toho takɔna takatshɔkwama Juda?

¹⁵ Jakɔbɔ akatatshi dia Juda akahombe ndjonga ɔnɔmbɔdi w’anango. Koko, prɔfɛsiya kɛsɔ kakahombe mbɔsa yema y’etena k’otale dia tɔ ndjokotshama. Ɛnɔnyi oko 200 l’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntomba oma l’Edjibito, dioho dia Juda mbaki anto wa ntondo wakalɔmbɔla wodja w’Isariyɛlɛ l’oswe wa shɛnga otsha lo Nkɛtɛ ya Daka. (Wal. 10:14) Ɛnɔnyi akumi l’ɔkɔngɔ, Juda mbakalɔmbɔla wodja dia tɔlɔsha ase Kanana ndo mbɔsa esomba ɛmɔtshi wa lo Nkɛtɛ ya Daka. (Emb. 1:​1, 2) Ndo Davidɛ laki ɔmɔtshi la l’atei wa tokanula ta Juda, mbaki nkumekanga ka ntondo l’ɔlɔndji wa lo dioho sɔ. Koko, ekɔ awui akina efula wendana la Juda.

16. Ngande wakakotshama prɔfɛsiya katanema lo Etatelo 49:10? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ.”)

¹⁶ Jakɔbɔ akate dia Ɔnɔmbɔdi wakahombe nɔmbɔla anto tshɛ akahombe monga kanula ya Juda. (Adia Etatelo 49:10 ndo nɔtɛ.) Ɔnɔmbɔdi ɔsɔ ekɔ Yeso Kristo ɔnɛ lele Jakɔbɔ akawelɛ ɔnɛ Shilo. Ondjelo ɔmɔtshi akate lo dikambo dia Yeso ate: “Jehowa Nzambi ayowosha kiti ka lowandji ka Davidɛ she.” (Luka 1:​32, 33) Yeso mbelamɛka nto ɔnɛ: “Ntambwɛ ka lo dioho dia Juda.”—Ɛny. 5:5.

17. Ngande wakokaso mbokoya Jehowa lo woho wɛnaso anto akina?

¹⁷ Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Jehowa akatshɔkɔla Juda kaanga mbakandasale munga mɔtshi ya weke. Koko, anango Juda wakakoke ndjambola waonga akɔna wakɛnyi Jehowa le nde. Oyadi kɛnɛ tshɛ kakawakoke mfɔnya, Jehowa akɛnyi waonga w’amɛna le Juda ndo akɔɔtshɔkɔla l’ɔtɛ awɔ. Ngande wakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jehowa? Etena kalongola osekaso Okristo ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa laande, sho mbeyaka ntatɛ mbika washo lo tɔkɔmɔkɔmɔ tele l’onto akɔ. Koko sho pombaka mbohɔka dia Jehowa ngɛnangɛnaka waonga w’amɛna wele l’onto ɔsɔ. Jehowa mɛnaka waonga w’amɛna wele l’atɛmɔdi ande. Nyɛsɔ tosale la wolo dia nsala woho akɔ waamɛ.

18. Lande na kahombaso monga la solo dia lotutsha?

¹⁸ Wetshelo okina wakokaso nkondja oma lo kɛnɛ kakakomɛ Juda ele monga la solo dia lotutsha. Jehowa kotshaka alaka ande nshi tshɛ koko aha mbala tshɛ mbasalande dui sɔ lo woho kana l’etena kalongamɛso. Tokanula ta Juda kotatɛ nɔmbɔla ekambi wa Nzambi mbala kakɔ ɔtɔi. Koko, vɔ wakasukɛ la kɔlamelo tshɛ wanɛ wakasɔnɛ Jehowa dia nsala dui sɔ, oyadi Mɔsɛ y’ose Lɛwi, Jashua y’ose Efrayimɛ kana nkumekanga Saolo k’ose Bɛnjamina. Nyɛsɔ sho lawɔ tosuke wanɛ wasɔna Jehowa dia tɔlɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ.—Hɛb. 6:12.

19. Kakɔna kakokaso mbeka lo dikambo dia Jehowa oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ?

¹⁹ Kakɔna kamboteka polo lanɛ oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ wakandatɛ anande la ntondo ka nde mvɔ? Mɛnamaka hwe dia “woho wɛna onto akambo ntshikitana la woho wɛna Nzambi.” (1 Sam. 16:7) Jehowa ekɔ mɛtɛ la solo dia lotutsha efula ndo dimanyiyaka. Kaanga mbahandadihe washo lo lɔkɛwɔ la kɔlɔ, nde halongamɛ dia ekambi ande monga kokele. Nde koka kaanga ntshɔkɔla wanɛ wakasale munga ya weke lo nshi yakete naka vɔ ndjatshumoya l’otema ɔtɔi ndo nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola kɛnɛ kakatɛ Jakɔbɔ anande akina enanɛi.