-
Anto efula wekɔ l’okakatanu dia nanga NzambiTshoto y’Etangelo—2013 | Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | WETSHELO WA KASHI WAKONYA ANTO DIA MFƆNYA ƆNƐ NZAMBI HAKOKE NANGEMA
Anto efula wekɔ l’okakatanu dia nanga Nzambi
“‘Olange Jehowa Nzambi kayɛ l’otema ayɛ tshɛ ndo la anima ayɛ tshɛ ndo la yimba yayɛ tshɛ.’ Ɔsɔ mbele ɔlɛmbɛ woleki woke ndo wa ntondo.”—Yeso Kristo, 33 T.D.a
Anto amɔtshi wekɔ l’okakatanu dia nanga Nzambi. Vɔ fɔnyaka dia Nzambi ehekesa, ekɔ etale ndo ekɔ kanga esehe. Teende awui wakate amɔtshi l’atei awɔ:
“Lakalɔmbaka Nzambi dia nde kimanyiyami, koko l’etena kakɔ kaamɛ lakayaokaka oko nde ekɔ etale la mi ndo haakoke ndjasukanya la nde. Dimi kɔmbɔsaka Nzambi oko onto la mɛtɛ mɛtɛ lele la nsaki.”—Marco, Italie.
“Kaanga mbakamalangaka kambɛ Nzambi lo yoho ya dimɛna, lakɔsaka dia nde ekɔ etale la mi. Lakafɔnyaka ɔnɛ Nzambi ekɔ kanga awui wolo lashana paka alanya. Dimi kombetawɔka dia nde mbokanaka kɛtshi.”—Rosa, Guatemala.
“Lam’akimi dikɛnda, wakambetsha dia Nzambi tayangaka anto paka dia mbanda la dikɔmɔ ko mbasha dilanya. L’ɔkɔngɔ diko, lakayokoma lo mbɔɔsa dia nde ekɔ etale l’anto. Nzambi ekɔ oko ministrɛ wa ntondo walɔngɔsɔla awui w’anto wa lo wodja ande, koko hayasha mɛtɛ le wɔ.”—Raymonde, Canada.
Oko le yɛ, onde Nzambi hakoke nangema? Aya ɛnɔnyi nkama wayaoka Akristo dimbola sɔ. Ɛnyɛlɔ, lo ntambe ka ntondo, anto efula wa lo Lokristokristo kɔnɔmbaka Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ. Lande na? Anto waki la wɔma wa kɔlɔ wa Nzambi. Ombewi w’ɛkɔndɔ welɛwɔ Will Durant akate ɔnɛ: “Ngande wakoka otshi wa pɛkato nɔmba Nzambi kotsha anto wɔma ndo kanganyi la wɔ etale?”
Ngande wakayokoma anto lo mbɔsa Nzambi oko “onto la wɔma ndo langanyi etale l’anto”? Kakɔna mɛtɛ ketsha Bible lo kɛnɛ kendana la Nzambi? Onde mbeka akambo wa mɛtɛ wendana la Nzambi koka kokimanyiya dia wɛ mbooka ngandji?
-
-
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi bu la lokomboTshoto y’Etangelo—2013 | Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | WETSHELO WA KASHI WAKONYA ANTO DIA MFƆNYA ƆNƐ NZAMBI HAKOKE NANGEMA
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi bu la lokombo
KƐNƐ KETAWƆ ANTO EFULA
David Cunningham lele ombetsha w’awui w’ɔtɛmwɛlɔ akafunde lo dibuku dimɔtshi (Theological Studies) ate: “Sho ndooko l’ɔkɔkɔ wa ntɛkɛta dia lokombo laki Nzambi, nɛ dia sho hateye kana nde ekɔ la lɔ.”
KƐNƐ KETSHA BIBLE
Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Dimi keli [Jehowa]. Oso keli lukumbu lami.” (Isaya 42:8) Lo Hɛbɛru, lokombo Jehowa nembetshiyaka ‘Ɔnɛ lasala dia ndjala.’—Etatelu 2:4.
Jehowa kombolaka dia sho nkamba la lokombo lande. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyetaki lukumbu landi, nyusanyiaki wedja dia etsha andi, nyuwauhulaki dia wuki wa lukumbu landi.”—Isaya 12:4.
Yeso akakambaka la lokombo laki Nzambi. Lo dɔmbɛlɔ diande dimɔtshi, Yeso akatɛ Jehowa ate: “Dimi lakawaewoya [ambeki wa Yeso] lokombo layɛ ndo layowaewoyalɔ.” Lande na kakewoya Yeso ambeki ande lokombo la Nzambi? Nde akakotsha ate: “Dia ngandji kakayamboke [wɛ Nzambi] monga le wɔ ndo dimi monga kaamɛ la wɔ.”—Joani 17:26.
OHOMBA WA DUI SƆ
Walter Lowrie lele ose teoloji akafunde ate: “Onto laheye Nzambi lo lokombo lande hawɔshi oko onto la mɛtɛ mɛtɛ ndo nde hakoke mbooka ngandji naka nde mbɔɔsaka tsho oko wolo ɔmɔtshi wahɛnama.”
Pami kelɛwɔ Victor akatshɔka l’ɔtɛmwɛlɔ lomingu tshɛ, koko nde kondjaokaka oko onto leya Nzambi. Nde mbutaka ate: “Etena kakamayeya dia lokombo la Nzambi ekɔ Jehowa mbakamayoweya mɛtɛ. Oma laasɔ, mbakamayoyaoka mɛtɛ dia lambeya Onto lokomokaka wata dikambo diande mbala la mbala. Lakayotatɛ mbɔɔsa oko onto la mɛtɛ mɛtɛ ndo oko ɔngɛnyi ami w’oshika.”
Jehowa ndjasukanyaka l’anto wakamba la lokombo lande. Nde ndakaka anto tshɛ “waketawo lukumbu landi” ɔnɛ: “Dimi layuwaumba uku atumbaka untu on’andi lûkambela ulimu.” (Malaki 3:16, 17) Laadiko dia laasɔ, Nzambi futaka wanɛ wakamba la lokombo lande. Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto tshɛ latɛndɛ lokombo la Jehowa ayoshimbamɛ.”—Rɔmɔ 10:13.
-
-
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi ekɔ ehekesaTshoto y’Etangelo—2013 | Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | WETSHELO WA KASHI WAKONYA ANTO DIA MFƆNYA ƆNƐ NZAMBI HAKOKE NANGEMA
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi ekɔ ehekesa
KƐNƐ KETAWƆ ANTO EFULA
Dibuku dimɔ (The New Encyclopædia Britannica) mbutaka ɔnɛ: “Weoho esato w’ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo, mbuta ate aseka Mupɛ w’oma la Rɔmɔ, ase Orthodoxe ndo ase Asɔnyi mbetawɔka wetshelo w’ɔnɛ lo Nzambi ɔtɔi ekɔ etondo esato: Nzambi papa, Nzambi ɔna, Nzambi nyuma k’ekila. Lo ndjela teoloji k’Akristo, wetshelo ɔsɔ hawotshutshuya anto dia monga la mbetawɔ le nzambi shato, koko ɔnɛ vɔ akɔ asato wekɔ onto ɔtɔi.”
KƐNƐ KETSHA BIBLE
Ndooko lushi lakate Yeso, Ɔna Nzambi dia nde mbɛdima la She. Koko, nde akate ate: “Dimi lotatshu . . . le Papa, nɛ dia Papa ndekami.” (Joani 14:28) Nde akatɛ ombeki ande ɔmɔtshi nto ate: “Dimi layanga mbidɛ le Papa kami ndo Papa kanyu, le Nzambi kami ndo Nzambi kanyu.”—Joani 20:17.
Nyuma k’ekila bu onto. Akristo wa lo ntambe ka ntondo “wakalodiama la nyuma k’ekila” ndo Jehowa akate ate: “Dimi layotshola nyuma kami le weho w’anto tshɛ.” (Etsha 2:1-4, 17) Nyuma k’ekila bu etenyi kɛmɔtshi ka Losato l’osanto, koko tɔ kekɔ wolo waki Nzambi wakamba la nde olimu.
OHOMBA WA DUI SƆ
Nomb’ewo hiende y’aseka Mupɛ, Karl Rahner la Herbert Vorgrimler wakate vate: “Losato l’osanto hakoke mbeyama naka aha woshwelo, ndo kaanga l’ɔkɔngɔ wa woshwelo akɔ, ndooko onto lakoka lishihodia tshɛ lo tshɛ.” Onde wɛ koka nanga onto lahayakoke mbeya kana nshihodia woho wende? Ɔnkɔnɛ, wetshelo wa Losato l’osanto mbidjɛka anto wekamu dia vɔ mbeya ndo mboka Nzambi ngandji.
Marco, lakatatɛkɛtshi dikambo diande l’etatelo akɛnyi dia wetshelo wa Losato l’osanto wekɔ oko wekamu. Nde kotshaka ate: “Lakafɔnyaka dia Nzambi akayashɛka le mi ndo kɛsɔ kakookonya dia mangana la mi, monga ehekesa ndo haakoke ndjasukanya la nde.” Koko, “Nzambi keema Nzambi k’ehekesa.” (1 Kɔrɛtɔ 14:33, American Standard Version) Nde hayashɛ le so. Nde kombolaka dia sho mbeeya. Diakɔ diakate Yeso ɔnɛ: “Sho tɛmɔlaka kɛnɛ keyaso.”—Joani 4:22.
Marco mbutaka ate: “Etena kakamayeya dia Nzambi bu onto ɔmɔtshi la l’atei wa Losato l’osanto, lakayonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde.” Naka sho fɔnyaka dia Jehowa ekɔ etale la so ndo ekɔ ehekesa, kete ayonga wolo efula dia sho mbooka ngandji. Nɛ dia Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto tshɛ lahokana ngandji ateye Nzambi, nɛ dia Nzambi ekɔ ngandji.”—1 Joani 4:8.
-
-
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi ekɔ kanga eseheTshoto y’Etangelo—2013 | Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | WETSHELO WA KASHI WAKONYA ANTO DIA MFƆNYA ƆNƐ NZAMBI HAKOKE NANGEMA
Wetshelo wa kashi wakonya anto dia mfɔnya ɔnɛ Nzambi ekɔ kanga esehe
KƐNƐ KETAWƆ ANTO EFULA
Katakismu k’aseka Mupɛ (lo Falase), mbutaka ɔnɛ: “Kama wavɔ onto a kɔlɔ, anima ande tshɔka lo ifɛrnɔ lɛnɛ atondosowaka la dilanya dia ‘dja ya pondjo.’” Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi, mbutaka ɔnɛ wanɛ wele l’ifɛrnɔ mangana ndo kakitɔna etale la Nzambi.
KƐNƐ KETSHA BIBLE
Tɔ mbutaka ɔnɛ: “[Anima] watutshaka kolo, mbayuvo.” (Ezekiyele 18:4) Wanɛ “wavo haweyi nduku dikambu.” (Undaki 9:5) Ko naka anima mvɔka ndo haweye ndooko dikambo l’ɔkɔngɔ wa nyɔi, ngande wakokawɔ soyama “lo dja ya pondjo” kana nongola dilanya dia sowaka pondjo pondjo ndo kakitɔna la Nzambi?
Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru ndo ya lo Grɛkɛ yakadimɔma mbala efula lo Bible ɔnɛ “ifɛrnɔ” nembetshiyaka diombo di’anto tshɛ. Ɛnyɛlɔ, lo ndjela dikadimwelo dia Bible dimɔtshi, etena kakasowaka Jɔbɔ la hemɔ ka wolo, nde akalɔmbɛ Nzambi ate: “Otoyetawɔ mbishɛmi lo dihole di’edo [“lo ifɛrnɔ,” Douay-Rheims Version].” (Jobo 14:13, Holy Bible—Easy-to-Read Version) Jɔbɔ kokombolaka dia toomuya lo dihole di’asui kana mangana la Nzambi, koko lo diombo.
OHOMBA WA DUI SƆ
Wetshelo w’ɔnɛ Nzambi ekɔ kanga esehe hatosukanya la nde, koko taanganyaka la nde. Rocío ladjasɛ la Mexique mbutaka ate: “Wakambetsha wetshelo wa dja y’ifɛrnɔ oma ko dikɛnda. Laki la wɔma w’efula ndo dimi kɔfɔnyaka ɔnɛ Nzambi ekɔ kaanga la dionga ɔtɔi dia dimɛna. Lakafɔnyaka dia nde ekɔ kanga kɛlɛ ndo hadimanyiyana.”
Wetshelo wokɛma hwe wetsha Bible lo dikambo dia dombwelo diaki Nzambi ndo eongelo k’anto wavɔ, akatshikitanya kanyi ya Rocío lo dikambo dia Nzambi. Nde mbutaka ate: “Lakatshungɔ ndo lakayaoke oko wambombahola wotsho wakamatɛmbaka. Lakatatɛ mbetawɔ dia Nzambi tokombolɛka kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ, tokaka ngandji ndo dimi lawɔ koka mbooka ngandji. Nde ekɔ oko ombutshi wokime ɔnande lo lonya ndo wookombolɛ paka lokolo l’ɔlɔ.”—Isaya 41:13.
Anto efula mbokaka Nzambi wɔma diaha vɔ ndjotshɔ lo dja y’ifɛrnɔ, koko Nzambi hangɛnangɛna dia wɛ mbɔtɛmɔla l’ɔtɛ wa wɔma wa ngasɔ. Lo wedi okina, Yeso akate ate: “Olange Jehowa Nzambi kayɛ.” (Makɔ 12:29, 30) Ɔnkɔnɛ, etena kashihodiaso dia Nzambi hasalɛ anto akambo waha la losembwe, sho koka mbɛkɛ etema lo dombwelo diande dia lo nshi yayaye. L’ɛnyɛlɔ ka Elihu w’ɔngɛnyi wa Jɔbɔ, sho koka mbuta l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ: “Dia ntsha kolo, eko etali uma le [Nzambi], dia munganela mbuka eko etali uma le Kanga-Wulu-Tshe.”—Jobo 34:10.
-
-
Akambo wa mɛtɛ koka kotshungolaTshoto y’Etangelo—2013 | Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | WETSHELO WA KASHI WAKONYA ANTO DIA MFƆNYA ƆNƐ NZAMBI HAKOKE NANGEMA
Akambo wa mɛtɛ koka kotshungola
Lushi lɔmɔtshi etena kakinde la Jerusalɛma, Yeso akatɛ anto akambo wendana la Jehowa She, ndo akatondja kashi k’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi ya nde sɛkɛ. (Joani 8:12-30) Kɛnɛ kakandate lo diaaso sɔ tokimanyiyaka dia nsɛdingola waetawɔ wele l’anto lo dikambo dia Nzambi ɛlɔ kɛnɛ. Yeso akate ate: “Naka nyu ntshikala lo wetshelo ami, kete nyu nyekɔ mɛtɛ ambeki ami, ndo nyayeya akambo wa mɛtɛ, ko akambo wa mɛtɛ wayonyotshungola.”—Joani 8:31, 32.
“Ntshikala lo wetshelo ami.” Ɛtɛkɛta wa Yeso ɛnɛ mɛnyaka woho wakoka onto mbeya dia kana awui wetsha ase ɛtɛmwɛlɔ wekɔ “akambo wa mɛtɛ.” Etena kokayɛ wetshelo ɔmɔtshi wendana la Nzambi, yambola wate: ‘Onde wetshelo ɔsɔ mbɔtɔnɛka la ɛtɛkɛta waki Yeso ndo l’awui akina wa l’Afundelo w’ekila?’ Yela ɛnyɛlɔ k’Akristo wakahokamɛ wetshelo waki ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ndo “wakasɛdingolaka Afundelo lushi la lushi dia nshikikɛ kana akambo akɔ [wakawekaka] waki mɛtɛ.”—Etsha 17:11.
Marco, Rosa, ndo Raymonde, wakatatɛkɛtshi dikambo diawɔ lo sawo di’etatelo, wakasɛdingola kɛnɛ kakawetawɔka la yambalo tshɛ lo mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Wahɔ akɔna wakawakondja?
Marco: “Ombetsha aso wa Bible akakambaka l’Afundelo dia tokadimola dimbola tshɛ diaki la so dimi la wadɛmi. Ngandji kokaso Jehowa kakatatɛ mfula ndo dimi la wadɛmi takaleke monga la diɔtɔnganelo dia ma ma.”
Rosa: “L’etatelo, lakɔsaka dia Bible kekɔ tsho dibuku diele la tokanyi t’anto dialembetshiya woho wakoka Nzambi monga. Koko, yema yema lakayokondja ekadimwelo washa Bible lo ambola waki la mi. Kakianɛ, dimi lɔsa Jehowa oko onto la mɛtɛ mɛtɛ. Nde ekɔ mɛtɛ Onto lakokami mbɛkɛ otema le nde.”
Raymonde: “Lakalɔmbɛ Nzambi dia nde kimanyiyami dia mbeya akambo wendana la nde. Yema tshitshɛ oma laasɔ, dimi l’omɛmi takatatɛ mbeka Bible. L’ekomelo, sho takayeya akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa. Takangɛnangɛna heyama dia mbishola woho wa Nzambi wende.”
Bible hakomɛ tsho lo ntondja wetshelo wa kashi wendana la Nzambi sɛkɛ, koko tɔ tosholɛka nto akambo wa mɛtɛ wendana la waonga ande w’amɛna. Bible kekɔ Ɔtɛkɛta ande wakasambiyama ndo tɔ tokimanyiyaka dia “mbeya akambo wakatosha Nzambi la lolango lande ndamɛ.” (1 Kɔrɛtɔ 2:12) Shi ayonga dui dia lomba dia wɛmɛ mɛna woho wakoka Bible nkadimola lo ambola w’ohomba waleka anto ndjaoka lo dikambo dia Nzambi, sangwelo diande ndo nshi yaso yayaye? Adia ekadimwelo washa Bible lo ambola amɔtshi l’atei awɔ lam’ofundjiwɔ ɔnɛ: “La Bible et vous” oma laasɔ, “Questions bibliques” lo www.jw.org. Wɛ koka nto nɔmba wekelo wa Bible lo tshimbo y’adrɛsɛ ongo kana mɛnana l’Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi. Tekɔ l’eshikikelo dia naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayoshihodia dia kema dui dia wolo dia mboka Nzambi ngandji oko wakayadifɔnyaka.
-