“Eurêka-Drame” akakimanyiya anto efula dia mbeya akambo wa mɛtɛ

“EURÊKA” nembetshiyaka ɔnɛ “lambokishola.” Etena kakashɔma minɛ ka paonyi la Californie l’États-Unis lo ntambe ka 19, onto tshɛ lakasholaka paonyi akataka ɔnɛ “Eurêka.” Ɔnangɛso Charles Taze Russell nde l’asekande ambeki wa Bible lo wedi awɔ wakashola ɛngɔ koleki ohomba, mbuta ate akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Vɔ wakalomɔlomɔka mbutɛ anto akina kɛnɛ kakawashola kɛsɔ.

Lo eleko k’ɔwɔ 1914, miliyɔ y’anto wakadjasɛka l’esomba wa weke wakatshumanaka dia menda “Photo-Drame de la Création,” vidɛo yele la wenya ɛnanɛi yakatondja tshunda di’ambeki wa Bible wa l’andja w’otondo (I.B.S.A.). Vidɛo sho yekɔ la esato, kulɛrɛ, ɛkɔndɔ ndo mishiki w’amɛna. Ehomɔ kalembetshiya Bible kɛsɔ, mɛnyaka awui w’oma lo etongelo polo l’ekomelo k’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Yeso Kristo k’ɛnɔnyi kinunu.—Ɛny. 20:4.a

Ko kayotota dia wanɛ wakadjasɛka lo tosamba? Diaha anto asɔ monga la ndjala k’akambo wa mɛtɛ, ambeki wa Bible wakatondja “Eurêka-Drame” etenyi kɛmɔtshi k’oma lo “Photo-Drame,” lo Ngɔndɔ k’enanɛi 1914. “Eurêka-Drame” aki la tenyi sato ndo etenyi tshɛ kakatondjama lo ɛtɛkɛta efula. Lo “Eurêka X,” mbakatanemaka ɛkɔndɔ ndo mishiki tshɛ. Lo “Eurêka Y,” akatanemaka awui wakasangɔma l’eshinga ndo kulɛrɛ y’amɛna efula yeteta. “Eureka Family Drama” akakongɛma dia tɛnyaka anto la wakawɔ ndo wakadje ɛkɔndɔ la mishiki ɛmɔtshi lɔkɔ. Vɔ wakakambaka nto la fɔnɔ ndo prɔjɛktɛrɛ y’oshinga wɔdu.

Oyadi vɔ bu la filmɛ prɔjɛktɛrɛ kana ekra wa weke, ambeki wa Bible wakakokaka nkamba la “Eureka Family Drama” dia nkonya losango la Diolelo polo lo bɛtshi dia nkɛtɛ di’etale. Wakakokaka nkamba la “Eurêka X,” yanyi ndo otsho w’otondo. “Eurêka Y” akakokaka mɛnyama kaanga aha la kura lo nkamba la lampe de carbure. Alapɔlɔ ɔmɔtshi wa lo Tshoto y’Etangelo akate ɔnɛ “sho koka mɛnya anto esato ɛnɛ lo ahole efula.” Ɔsɔ mɛtɛ aki dui dia mɛtɛ.

Lo dihole dia nkamba la mvudu ya weke dia mɛnya esato ɛsɔ, ambeki wa Bible wakɛnaka dia ndeka dimɛna kambaka la mvudu ya kalasa, mvudu ya lɛɛta, lo ahole watemalaka kawolo ndo lo ahole watɔkɔkɔlaka anto demba. Mbala efula, takɛnyaka esato ɛsɔ lo tshɛnɛkɔ ndo takakambaka la mpele dia wɛma oko ekra. Ɔngangɛso Anthony Hambuch akafunde ate: “Akambi wa dikambɔ wakakaka ekala lo atshina w’esongo dia nkimanyiya anto dia vɔ ndjenda esato ɛsɔ dimɛna.” Wanɛ wakatɛnyanyaka “Eurêka” wakakambaka la “Drama wagon” dia mɛmba etshumu awɔ ndo diangɔ diakaakimanyiyaka dia nkatɛ.

Anto wakakokaka mbɔtɔ kaanga nkama lo ahole wakawɛnyaka vidɛo ya “Eurêka.” L’osomba ɔmɔtshi wa l’États-Unis, anto 400 wakande lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ oko 150 dia ndjenda vidɛo yakɛnyamaka lo luudu lɔmɔtshi la kalasa. Lo ahole akina, anto wakakɛndakɛndaka kilɔmɛtrɛ 8 dia ndjenda vidɛo “Eurêka-Drame.” Ɛnyɛlɔ, la Suède asukanyi waki Charlotte Ahlberg wakanandema efula etena kakawende vidɛo shɔ. Anto oko 1500, wakaye oma l’osomba ɔmɔtshi w’etale dia ndjenda vidɛo shɔ l’Australie. Tshoto y’Etangelo mɔtshi yakate ɔnɛ lo kalasa y’adidi ndo ya sekɔndɛrɛ, “embetsha ndo ambeki wakanandema efula etena kakawende esato ndo awui wakasangɔma lo fɔnɔ.” Vidɛo “Eurêka-Drame” yakeyamaka efula kaanga lo ahole wakawɛnyaka tovidɛo tokina.

WOONELO WA NTƆNGƆ Y’AKAMBO WA MƐTƐ

Vidɛo “Eurêka-Drame” akayokomaka ehomɔ kakakambaka l’ambeki wa Bible la kalasa ko l’ɔkɔngɔ diko ko vɔ ndjotoma atɛkɛtshi dia totatɛ mbetsha anto Bible. Ekɔ wolo sho nshikikɛ lofulo l’anto lakende vidɛo “Eurêka-Drame.” “Dramɛ” sɔ diakatetemala mɛnyama efula koko kaanga mbakidiɔ ngasɔ, lo 1915, lo elui 86 wakɛnyaka dramɛ diakɔ paka elui 14 eto mbakatomaka alapɔlɔ awɔ mbala la mbala. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, alapɔlɔ wakasalema l’ekomelo k’ɔnɔnyi ɔsɔ mɛnyaka di’anto ndekana miliyɔ ɔtɔi wakende dramɛ sɔ. Anto oko 30 000 wakende “Dramɛ” sɔ wakalɔmbɛ dia vɔ mbasha ekanda aso.

Mbeyaka monga ko anto efula haweye vidɛo “Eurêka-Drame,” koko la Australie, Argentine, ntatɛ oma l’Afrique du Sud polo lo asɛnga wa la Grande-Bretagne, lo Inde ndo la Caraïbes ondo miliyɔ y’anto wakende vidɛo ya diambo shɔ. Efula ka l’atei wa wanɛ wakende vidɛo shɔ wakashola akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, ɛngɔ koleki paonyi la fwa ndo vɔ wakakoke mɛtɛ mbuta ɔnɛ “Eurêka.”