-
Onde mɛtɛ dui sɔ diakasalema?Tshoto y’Etangelo (Numɛlɔ k’anto tshɛ)—2016 | No. 2
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO
Onde Mɛtɛ Kɛsɔ Kakokomɛ
L’eleko kamɔnga akatshi ka l’ɔnɔnyi 33 l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbotɔ. Yeso y’ose Nazarɛta akadiakema. Wakɔsɔngwɛ awui wa kashi ɔnɛ nde akatɔmbɔshaka anto, wakɔkɔmɔla l’esehe ndo wakohanɛ l’otamba. Nde akavu nyɔi ka paa efula. Koko Nzambi akawolola ndo l’ɔkɔngɔ wa nshi 40, Yeso akadɛ l’olongo.
Sho mbeyaka ɔkɔndɔ wa diambo ɔsɔ diɛsɛ l’Evanjiliɔ ɛnɛi wa l’Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ, welɛ anto efula ɔnɛ Daka di’Oyoyo. Onde awui asɔ wakasalema mɛtɛ? Ɔsɔ ekɔ dimbola dia dimɛna ndo di’ohomba. Naka vɔ wayota ɔnɛ keema, kete mbetawɔ k’Akristo kekɔ anyanya ndo elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso kayonga oko dɔ di’anyanya. (1 Kɔrɛtɔ 15:14) Lo wedi okina, naka akambo asɔ wakasalema mɛtɛ, kete kɛsɔ ayosha anto elongamelo ka dimɛna kendana la nshi yayaye kakokayɛ ndo wɛ lawɔ monga la tɔ. Onde ɛkɔndɔ wa l’Evanjiliɔ wekɔ mɛtɛ kana kashi?
KƐNƐ KƐNYA ƐKƆNDƆ
Otshikitanyi l’ɛkɔndɔ wa kashi, awui wakafundama l’Evanjiliɔ wekɔ mɛtɛ ndo wanɛ wakafunde awui akɔ wakadje yimba lo kiambokambo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, vɔ ndola tɔɔ la nkombo y’ahole wa mɛtɛ, wele efula kawɔ koka membwama nshi nyɛ. Vɔ totɛka awui wendana l’anto wa mɛtɛ mɛtɛ wele kaanga ambewi w’ɛkɔndɔ wa l’andja ɔnɛ shikikɛka akambo asɔ.—Luka 3:1, 2, 23.
Afundji wa l’andja ɔnɛ wakasɛnaka lo ntambe ka ntondo ndo ka hende wakatɛkɛta lo kɛnɛ kendana la Yeso.a Woho wa nyɔi kakandavu oko wadita Evanjiliɔ, mbɔtɔnɛka la toho takadiakaka ase Rɔmɔ anto l’etena kɛsɔ. Ndo nto, akambo asɔ kɔndwamaka lo yoho ya shikaa ndo ya mɛtɛ, mbuta ate, vɔ kɔndɔlaka ndo etsha ɛmɔtshi wa kɔlɔ wakasale ambeki waki Yeso. (Mateo 26:56; Luka 22:24-26; Joani 18:10, 11) Awui asɔ mɛnyaka l’eshikikelo tshɛ dia afundji w’Evanjiliɔ waki la losembwe ndo wakafunde awui wa mɛtɛ lo dikambo dia Yeso.
KAYOTOTA DIA EOLWELO KAKI YESO?
Kaanga mbetawɔ anto efula ɔnɛ Yeso akasɛnɛ ndo akavu, anto amɔtshi waki la taamu lo dikambo dia eolwelo kande. Kaanga apɔstɔlɔ ande kombetawɔ losango la ntondo l’ɔnɛ nde ambolɔ. (Luka 24:11) Taamu tshɛ takashile lam’akɛnyi anto ndo ambeki akina lo waaso wotshikitanyi ɔnɛ Yeso ambolɔ. Lo diaaso dimɔtshi, vɔ waki ɛmɛnyi ndekana 500.—1 Kɔrɛtɔ 15:6.
Kaanga mbakiwɔ lo waale wa mundama ndo ndjakema, ambeki wakewoya la dihonga tshɛ eolwelo kaki Yeso le anto tshɛ, kaanga le wanɛ wakoodiake. (Etsha 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Onde ambeki efula wotokoka monga la dihonga dia ngasɔ otondonga vɔ komonga l’eshikikelo ka wolo ɔnɛ mɛtɛ Yeso akolwama? Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, eolwelo kaki Yeso kakasale dia l’Okristo monga la shɛngiya ya wolo le anto wa nshi shɔ ndo wa nshi nyɛ.
Ɛkɔndɔ wele l’Evanjiliɔ wendana la nyɔi ndo la eolwelo ka Yeso wekɔ mɛtɛ ndo shikaa. Naka sho mbadia ɛkɔndɔ akɔ la yambalo tshɛ, kete tayonga l’eshikikelo ɔnɛ akambo asɔ wakasalema mɛtɛ. Mbetawɔ kayɛ koka keketshama nto, naka wɛ nshihodia lande na kakasalema akambo asɔ. Sawo diayela diayolembetshiya dikambo sɔ.
a Tacite lakotɔ l’ɔnɔnyi wa 55 l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbotɔ akafunde ate: “Kristo lele oma lo lokombo lɔsɔ mbotombi tshɛkɛta [Akristo], akafundamɛ dilanya diakaleke tshɛ kɔlɔ oma le Pɔnsɔ Pilato laki owandji aso ɔmɔtshi wa woke wa lɛɛta lo ɛlɔmbwɛlɔ kaki Tibɛriyo.” Suétonie nde lawɔ, akatɛkɛta dikambo dia Yeso (lo ntambe ka ntondo), Josèphe, ombewi w’ɛkɔndɔ w’ose Juda (wa lo ntambe ka ntondo) ndo Pline, nguvɛrnɛrɛ kakaleke dikɛnda la Bituniya wakatɛkɛta dikambo dia nde (l’etatelo ka ntambe ka hende).
-
-
Lande na kakasowe Yeso ndo kakandavu?Tshoto y’Etangelo (Numɛlɔ k’anto tshɛ)—2016 | No. 2
-
-
ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO
Lande Na Kakasowe Yeso Ndo Kakandavu?
‘Oma le onto 1 [Adama] pɛkato kakadiangana l’andja ndo nyɔi oma lo pɛkato.’—Rɔmɔ 5:12
Ngande wayoyokadimola naka vɔ nkombola ɔnɛ: “Onde wɛ kombolaka nsɛna pondjo pondjo?” Aha la taamu, anto efula koka nkadimola ɔnɛ vɔ kombolaka koko vɔ fɔnyaka ɔnɛ dui sɔ hadiokokaki salema pondjo. Nɛ dia vɔ mbutaka ɔnɛ nyɔi nde la lɔsɛnɔ mbakaye, ɔsɔ mbele difuto diaso.
Ohɔsa dia wekɔ lo tambola anto tshɛ ko wambokombola ndo wɛ ɔnɛ: “Onde wɛ nangaka mvɔ?” Etena kele awui tshɛ wekɔ dimɛna, efula k’anto kadimolaka lo dimbola sɔ ɔnɛ keema. Ko kakɔna kɛnya dikambo sɔ? Onto tshɛ ekɔ la nsaki ka nsɛna pondjo pondjo kaanga l’atei w’ekakatanu wa wolo. Bible mɛnyaka dia Nzambi akatonge anto la nsaki ka nsɛna pondjo pondjo. Diakɔ diele, Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Nde akadje ndo kanyi ya pondjo lo etema awɔ’—Undaki 3:11.
Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, anto hawɔsɛnɛ pondjo pondjo. Ko, dui diakɔna dia kɔlɔ diakasalema? Ko onde Nzambi akasale dui dimɔtshi dia nɔngɔsɔla dikambo sɔ? Ekadimwelo washa Bible tokeketshaka ndo vɔ mɛnyaka lande na kakasowe Yeso ndo kakandavu.
DUI DIA KƆLƆ DIAKASALEMA
Totshapita tosato ta ntondo ta dibuku dia lo Bible dielɛwɔ Etatelu totɛka dia Nzambi akasha Adama la Eva, atshukanyi wa ntondo elongamelo ka vɔ nsɛna pondjo pondjo ndo nde akawatɛ kɛnɛ kakawahombe nsala dia monga l’elongamelo kɛsɔ. Ɔkɔndɔ mɛnyaka woho wakawahindolɛ Nzambi ndo woho wakawashisha elongamelo kɛsɔ. Ɔkɔndɔ ɔsɔ kɔndwama lo yoho ya wɔdu efula woho ɔnɛ wele anto amɔtshi mbɔsaka ɔkɔndɔ akɔ oko dui dia kashi. Koko l’ɛnyɛlɔ ka waa Envajiliɔ, dibuku di’Etatelu diekɔ la tolembetelo tɛnya dia awui wa lɔkɔ wekɔ mɛtɛ ndo mbetawɔmaka lo ndjela ɛkɔndɔ w’ana w’anto.a
Etombelo akɔna wakayala oma l’ohindodi waki Adama? Bible kadimolaka ɔnɛ: “Oko wakɔtɔ pɛkato l’andja oma le onto ɔtɔi [Adama] ndo nyɔi oma lo pɛkato, ɔnkɔnɛ nyɔi kakadiangana le anto tshɛ dikambo anto tshɛ wakasale pɛkato.” (Rɔmɔ 5:12) Lo pindolɛ Nzambi, Adama akasale pɛkato. Nde akashisha elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo ndo kɛsɔ kakayokonya lo nyɔi. Diakɔ diele oko weso tokanula tande takahowɔ eongelo kande ka pɛkato. Etombelo wele la dikambo sɔ ele, tekɔ lo tata hemɔ, tekɔ lo tshunda esombe ndo tekɔ lo mvɔ. Olembetshiyelo ɔsɔ wendana l’ɔkɔkɔ wavɔso mbɔtɔnɛka la kɛnɛ keyaso lo kɛnɛ kendana la ohowelo. Ko kakɔna kakasale Nzambi dia nkandola dui sɔ?
KƐNƐ KAKASALE NZAMBI
Eelo, Nzambi akɔsɛ yɛdikɔ ya tokondjiyɛ nto kɛnɛ kakashishɛ Adama tokanula tande, mbuta ate elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo. Ngande wakasale Nzambi dui sɔ?
Bible mbutaka lo Rɔmɔ 6:23 ɔnɛ: “Difuto dia pɛkato ele nyɔi.” Kɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ etombelo w’oma lo pɛkato ele nyɔi. Adama akasale pɛkato ndo nde akavu. Diakɔ diele, tekɔ lo nsala pɛkato ndo difuto dia pɛkato yaso ele nyɔi. Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele, aha sho mbakasale pɛkato, koko takotɔ oma lo eongelo ka pɛkato. Nzambi ka ngandji akatome Ɔnande Yeso dia nde ndjofuta ‘difuto dia pɛkato’ lo wahɔ aso. Ngande wakasalema dui sɔ?
Nyɔi ka Yeso akatodiholɛ mboka k’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ka lɔsɛnɔ la pondjo
Lam’ele onto ɔtɔi, Adama pami ka kokele mbakatela pɛkato la nyɔi oma l’ohindodi ande, akahombe di’onto ɔmɔtshi la kokele ntshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi dia totshungola oma lo pɛkato. Bible nembetshiyaka dikambo sɔ ɔnɛ: “Oko wele oma lo ohendodi w’onto ɔtɔi, anto efula wakɔsama oko atshi wa pɛkato, woho akɔ waamɛ mbele oma lo okitanyiya w’onto ɔtɔi, anto efula wayɔsama oko anto w’ɛlɔlɔ.” (Rɔmɔ 5:19) Yeso mbaki “onto ɔtɔi” ɔsɔ. Nde akatshike olongo ko akaye oko onto la kokele lanɛ la nkɛtɛb ndo akayovɔ lo wahɔ aso. Etombelo wele la dui sɔ ele, taya la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi ndo taya l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo.
LANDE NA KAKASOWE YESO NDO KAKANDAVU?
Lande na kaki ohomba dia Yeso mvɔ dia dui sɔ kotshama? Onde Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ kokoka mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi dia tokanula taki Adama sɛnaka pondjo pondjo? Nde mɛtɛ aki l’akoka wa nsala dui sɔ. Koko dui sɔ diotodiaka ɔlɛmbɛ ande wata ɔnɛ difuto dia pɛkato ele nyɔi. Ɔlɛmbɛ ɔsɔ komonga djɛmbɛlɛmbɛ y’anyanya yakakoke tshikitanyema kana pɛnyama l’ɔlɛmbɛ okina dia ngɛnyangɛnya anto. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ losembwe l’oshika.—Osambu 37:28.
Otondongaka Nzambi akengesola losembwe lo dikambo sɔ, tshike anto wotokoka ndjambola kana nde ayoyosala ngasɔ ndo l’akambo akina. Ɛnyɛlɔ, onde otonga dimɛna dia nde tashikike la ntondo ɔnɛ kanula yaki Adama kapanda ayonga la diɛsɛ dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo? Onde anto wotoyaɛkɛ le nde oko onto lakotsha alaka ande? Woho wakasukɛ Nzambi losembwe dikambo dia panda kaso toshikikɛka dia Nzambi ayosalaka nshi tshɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.
Diɛsɛ la nyɔi k’olambo kaki Yeso, mbakadihwɛ Nzambi anto mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo lo Paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ. Tende ɛtɛkɛta waki Yeso watanema lo Joani 3:16 wata ɔnɛ: “Nzambi akalange andja lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote, dia onto tshɛ longa la mbetawɔ le nde atovɔke, koko akondja lɔsɛnɔ la pondjo.” Nyɔi ka Yeso hɛnya tsho losembwe laki Nzambi lahatshikitana, koko tɔ ndekaka mɛnya woke woke wa ngandji ka Nzambi otsha le anto.
Ko, lande na kakasowe Yeso ndo kakandavu nyɔi ka paa efula oko wɛnyamidiɔ lo Evanjiliɔ? Woho wakandetawɔ ndamɛ dia mpomana la ehemba wa wolo ndo ntshikala la kɔlamelo, Yeso akasha okadimwelo lo ɔsɛmɔ waki Diabolo lo mɛnya ɔnɛ onto koka ntshikala la kɔlamelo le Nzambi kaanga la ntondo k’ehemba. (Jobo 2:4, 5) Ondo ɔsɛmɔ ɔsɔ wakamɛ l’ɔkɔngɔ wa Satana nkesa Adama onto la kokele dia nde nsala pɛkato. Koko Yeso, laki onto la kokele oko Adama akatshikala l’okitanyiya kaanga l’atei w’asui wa wolo efula. (1 Kɔrɛtɔ 15:45) Nde akɛnya dia Adama nde lawɔ akakoke nkitanyiya Nzambi otondetawɔ nsala ɔsɔnwɛlɔ ɔsɔ. Lo kɛnɛ kendana la mbikikɛ ehemba, Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ kahombaso ndjela. (1 Petero 2:21) L’ɔtɛ w’okitanyiya wa kokele waki la Yeso, Nzambi akafute Ɔnande ɔsɔ lo mbosha lɔsɛnɔ lahavu l’olongo.
WOHO WAKOKAYƐ NKONDJA WAHƆ
Kɛnɛ kele mɛtɛ ele Yeso akavu. Dikambo sɔ mbakatodiholɛ mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ laha l’ekomelo. Onde wɛ kombolaka nsɛna pondjo pondjo? Yeso akatɛnya kɛnɛ kahombaso nsala etena kakandate ate: “Dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, weke dia keya wɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.”—Joani 17:3.
Wanɛ watondja periodikɛ kɛnɛ kɔlɔmbaka dia wɛ mbeka akambo efula wendana la Jehowa, Nzambi ka mɛtɛ, nde la Yeso Kristo y’Ɔnande. Ɛmɛnyi wa Jehowa wele l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ, wayɔngɛnangɛna dia kokimanyiya. Ndo nto wɛ kokaka nkondja ekimanyielo lo awui akina lo mbɔtɔ lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ka www.jw.org.
a Enda ɔte a dui wata ɔnɛ: “Historicité de la Genèse,” lo Étude perspicace des Écritures, Volume 1, lɛkɛ 986, dibuku diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
b Nzambi akasangola lɔsɛnɔ l’Ɔnande oma l’olongo ko lidja l’otema wa Mariya ko nde akatshu diemi, ko nyuma k’ekila kaki Nzambi kakakokɛ Yeso diaha nde mpowɔ eongelo kele keema kokele k’oma le Mariya.—Luka 1:31, 35.
-