Takatshɔkwama l’ɔtɛ wakatayaɛkɛ le Jehowa

PAPA nde la mama wakɛnana mbala ka ntondo lo losanganya la woke la wedja efula l’Ambeki wa Bible lakasalema la Cedar Point, Ohio, lo wodja w’États-Unis lo 1919. Vɔ wakatshukana ngɔndɔ ngana l’ɔkɔngɔ wa laasɔ. Lakotɔ lo 1922 ndo kosɛmi Paul akotɔ ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ wa laasɔ. Grace ka wadɛmi akotɔ lo 1930. Ambutshi ande waki Ambeki wa Bible, watshɛnde waki ambeki wa Bible ndo angɛnyi w’ɔnangeso Charles Taze Russell.

Lakɛnana la Grace lo 1947 ndo takatshukana lo Ngɔndɔ k’esambele 16, 1949. La ntondo ka sho tshukana, takatakɛtshanyisha hwe hwe woho wayotoyodjasɛ oko wadi l’omi. Takokana dia nkamba olimu wa lo tena tshɛ ndo aha mbota. Lo Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1950, takatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka. Lakasɔnama oko omendji w’otshimbedi lo 1952.

OLIMU W’OTSHIMBEDI NDO KALASA KA NGILIYADƐ

Takɛnyi dia tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo k’efula dia sho nkamba olimu ɔsɔ dimɛna. Anangɛso wambohokɔ akambo wakankimanyiya ndo lakayangɛ Grace nde lawɔ ekimanyielo. Lakambola Marvin Holien ɔngɛnyi ami w’edjedja lambokamba olimu w’otshimbedi l’edja k’ɛnɔnyi efula nte: “Grace ka wadɛmi eke dikɛnda ndo atashihodia akambo efula. Onde wɛ mbeyaka kadiyɛso kɛmɔtshi kakoka mbolowanya lo tshanda mɔtshi?” Nde akakadimola ate: “Eelo. Kadiyɛso Edna Winkle ekɔ ombatshi mboka wa manamana ndo nde koka mbolowanya.” L’ɔkɔngɔ diko, Grace akayotaka lo kɛnɛ kendana la Edna ate: “Nde akambetsha woho wa nsambisha lo luudu la luudu, woho wa mbekola wekamu ndo wa mpokamɛ anto nɛ dia dimi kombeyaka kɛnɛ ka ntɛkɛta l’etena ka ngasɔ. Nde aki mɛtɛ woho w’onto wakamakombolaka.”

Dimi la Grace takakambe lo etshimbedi ehende wa la Iowa, mbidja ndo ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo sidɛ ka lo Dakota. Oma laasɔ, wakatotome l’otshimbedi 1 wa la New York waki ndo la bɛtshi dia nkɛtɛ dia Brooklyn ndo dia Queens. Hatohɛki pondjo dia lam’akatakome l’otshimbedi ɔsɔ sho kombeyaka awui efula wendana la ɛkɛndɛkɛndɛlɔ kawɔ. Etshumanelo ka Brooklyn Heights kaki l’otshimbedi ɔsɔ kakasalaka nsanganya lo Mbalasa ka Diolelo ka lo Bɛtɛlɛ ndo ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ efula waki wambohokɔ akambo waki l’etshumanelo kɛsɔ. L’ɔkɔngɔ wa dimi mbisha sawo diami dia ntondo l’etshumanelo kɛsɔ, ɔnangɛso Nathan Knorr akaye le mi ndo akambutɛ ate: “Malcolm wɛ akatosha alako w’amɛna efula. Tohɛke dia naka wɛ hayotosha alako w’amɛna wa ngasɔ, kete wɛ aya bu ohomba efula l’okongamelo wa Jehowa. Tokɔke lokolo lɔnɛ.” L’ɔkɔngɔ wa nsanganya lakayotɛka Grace awui asɔ. La dikɔlɔ, takatshu tolala lo shambrɛ yakawatohangia lo Bɛtɛlɛ. Lam’ele takalɛmbɛ l’ɔtɛ wakiso la lonyangu, takatatɛ ndela.

Ngɔndɔ ngana l’ɔkɔngɔ, lakalongola mukanda dia tɔɔtɔ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ ka 24 ndo kalasa kɛsɔ kakahombe komɛ lo Ngɔndɔ ka hende 1955. La ntondo ka sho ntshɔ lo kalasa kɛsɔ, wakatotɛ ɔnɛ woho wambowonyelɛ lo kalasa kɛnɛ hɛnya dia weho akɔ tshɛ wayonyotoma oko waa misiɔnɛrɛ. Koko, tɔ kayonyolowanya dia nyu ndeka mbeya nkamba olimu w’omendji. Mbɔtɔ Kalasa ka Ngiliyadɛ ekɔ diɛsɛ dia laande, koko dui sɔ nɔmbaka dia monga l’okitshakitsha.

Etena kakatamane kalasa, wakantome oko omendji wa distrikɛ. Indiana, Michigan ndo Ohio waki l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka distrikɛ diaso. Ndjaaka oko kashi, lo Ngɔndɔ ka dikumu l’ahende 1955, takalongola mukanda oma le ɔnangɛso Knorr ndo nde akafunde ate: “Lekɔ lo nanga mbeya kana nyu nangaka ndjokamba lo Bɛtɛlɛ kana ndjotomama lo wodja okina l’ɔkɔngɔ wa nyu ntshikala lo Bɛtɛlɛ lo tshanda mɔtshi. Naka nyu nangaka nkamba lo distrikɛ kana l’otshimbedi, ombite.” Takookadimola ɔnɛ tekɔ suke dia ntshɔ dihole tshɛ diayototomama. Kombeta edja, takelamɛ lo Bɛtɛlɛ.

OLIMU WA LO BƐTƐLƐ

Olimu ami wa lo Bɛtɛlɛ wakendanaka ndo la woshelo w’asawo lo tshumanelo ndo lo nsanganya ya weke l’États-Unis w’otondo. Lakalowanya ndo lakakimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ efula wakayokondjaka ɛkɛndɛ wa weke l’okongamelo wa Jehowa. L’ekomelo, lakayokambaka oko sekeletɛlɛ k’ɔnangɛso Knorr lo departɛma dialɔmbɔla olimu w’esambishelo ka l’andja w’otondo.

Laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula l’ɛnɔnyi tshɛ wakamakambe lo departɛma diendana l’awui w’esambishelo. Lo departɛma sɔ, lakakambaka dimi l’ɔnangɛso Sullivan Bud. Nde aki omendji wa departɛma sɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula. Koko anangɛso akina wakayondowanyaka efula. Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso Fred Rusk, lakawambisha dia ndowanyami aki ɔmɔtshi l’atei awɔ. Mbala kɛmɔtshi lakawombola nte: “Ɔnangɛso Fred, lande na katoyodjaka etshikitanu efula lo mikanda ami ɛmɔtshi?” L’ɔkɔngɔ wa nde mbɔla yema, nde akate ate: “Ɔnangɛso Malcolm, naka ntɛkɛta mbatɛkɛtayɛ wɛ mbeyaka mfudia ɛtɛkɛta woho walangayɛ. Ko naka tofundɛ anangɛso l’akadiyɛso, sho pombaka mbidja welo dia mfunda dimɛna ndo mbewɔ dikɔmɔ tshɛ.” Oma laasɔ, nde akambutɛ la lɔsɛngɔ tshɛ ate: “Tolekake ndjakiyanya, wɛ ekɔ lo nkamba olimu dimɛna ndo l’edjedja ka wonya wɛ ayoyalowanya.”

Etena kakiso lo Bɛtɛlɛ, Grace akakambe elimu efula wele oko solaka mvudu ya Bɛtɛlɛ. Nde akalangaka olimu ɔsɔ efula. Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, naka tambɛnana l’ɔnangɛso ɔmɔ laki la so lo Bɛtɛlɛ, nde totɛka Grace l’ɔngɛnɔngɛnɔ ɔnɛ: “Wɛ mbakambetsha woho wa mbala ndo mbalola dra lo mbeto ndo mama aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula etena kakamawotɛ.” Grace akakambaka nto lo departɛma diafudiawɔ waa periodikɛ, mikanda ndo waa bandɛ kasɛtɛ. Woho wakandakambe lo adepartɛma wotshikitanyi asɔ akookimanyiya dia nde mbeya ɔnɛ lɛnɛ tshɛ akambaso kana kɛnɛ tshɛ kasalaso l’okongamelo wa Jehowa ekɔ diɛsɛ. Kɛsɔ mbeyande polo ndo ɛlɔ kɛnɛ.

ETSHIKITANU WAKASALEMA LO LƆSƐNƆ LASO

Lo 1970, takatatɛ mɛna di’ambutshi aso waya l’ohomba w’ekokelo l’ɔtɛ wa lotshundu. Takahombe mɛtɛ mbɔsa yɛdikɔ ya wolo. Sho konangaka ntomba oma lo Bɛtɛlɛ ndo nkakitɔna l’angɛnyi aso. Koko, lakɛnyi dia dimi mbele l’ɔkɛndɛ w’ambutshi ami, diakɔ diakatayotombaka oma lo Bɛtɛlɛ. Koko taki l’elongamelo k’ɔnɛ lushi lɔmɔtshi, tokokalola lo Bɛtɛlɛ.

Lakatatɛ nkamba lo kɔmpanyi kɛmɔ kasondjawɔ asiransɛ dia sho nkondja woho wa ndjasɛnya. Hambohɛki pondjo kɛnɛ kakambutɛ owandji w’olimu ate: “Olimu ɔnɛ nangaka mbeteta l’akɔlɔ dia nkondja mfalanga nɛ dia lo wenya ɛsɔ mbakokayɛ ntana anto la ngelo. Eya dia ndooko dui diele ohomba ko mbɛdima la mbeteta l’akɔlɔ dia mɛnana l’anto.” Lakookadimola nte: “Kɛnɛ katayɛ kɛsɔ kekɔ mɛtɛ ndo dimi pombaka kikitanyiya. Koko ekɔ akɔlɔ amɔtshi watomotshɔka lo nsanganya ndo dimi haakombola ndjietsha. Layetetaka l’akɔlɔ amɔtshi, koko dikɔlɔ dia Lushi la hende la Lushi la nɛi, dimi layotshɔka lo nsanganya.” Jehowa akantshɔkɔla efula lo woho wakimi kombetshaka nsanganya dia ntshɔ l’olimu ɔsɔ.

Lo Ngɔndɔ k’esambele 1987, mama akavu lo washo aso lo luudu lalamawɔ esombe. Owandji w’ɛfɛlɛmɛ akatɛ Grace ate: “Ama Grace le, otokotshɔ yema la ngelo tomuya. Onto tshɛ akɛnaka woho wakayahanahanaka lanɛ etena kakatataka okilo ayɛ. Ko naa bonde? Ɔdia wɔɔngɔ.”

Lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 1987, takalodia adɛmandɛ dia tokamba nto lo Bɛtɛlɛ. Kombeta edja oma laasɔ, wakashola Grace la kansɛrɛ ka l’emongo ɔsɔhi. L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbosala epaso, nde akakɔlɔngana. Mbala kakɔ ɔtɔi, Bɛtɛlɛ akatotomɛ mukanda dia sho ntetemala nsambisha kaamɛ l’etshumanelo kaso. Takayashikikɛ dia ntetemala ndjasha l’awui wa Diolelo.

Lakakondja djimulimu la Texas. Takɛnyi dia naka sho ntshɔ lɛkɔ, kete tayotɔsɛna yema dimɛna. Taya ɛnɔnyi oko 25 la Texas ndo tambokimanyiyama efula oma le anangɛso l’akadiyɛso.

WETSHELO WAKATAKONDJA

Grace akadiɛnɛ la kansɛrɛ ka lo emongo ɔsɔhi ndo ka lo dikele, ndo atete edja kondotata kansɛrɛ ka lo diwɛlɛ. Koko ndooko lushi lambondoyakiyanyaka ate nde mbamboleka nsowa kana lambondoyangaka dia mbɔsa dihole diami. Mbala efula, anto mbombolaka ɔnɛ: “Kakɔna kanyokimanyiya dia nyu ntondoya lo diwala dianyu ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ?” Nde mbishaka ɛkɔkɔ ɛnɛi ɛnɛ: “Dimi l’omɛmi tekɔ angɛnyi w’eshika, sho sawolaka dimɛna lushi tshɛ, sho mɛngɔlaka kaamɛ lushi tshɛ ndo hatolale naka tatakandola ekakatanu wele lam’asaso.” Lo mɛtɛ, sho nyangiyanaka mbala la mbala, koko sho dimanyiyanaka ndo mbohɛka. Dui sɔ mbatokimanyiya dia sho mbidjasɛ ki.

Lo ehemba tshɛ wambohomana la so lo lɔsɛnɔ, tambokondja wetshelo w’amɛna ɛnɛ:

1.  Ndjaɛkɛka nshi tshɛ le Jehowa ndo mbetawɔka awui tshɛ watshikande dia vɔ tokomɛ. Aha ndjaɛkɛ lo yimba yaso hita.​—Tuk. 3:5, 6; Jer. 17:7.

2.  Mbetawɔ di’Ɔtɛkɛta waki Jehowa tɔlɔmbɔla l’awui tshɛ. Wanɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ wa Jehowa mbayokondja panda. Hatokoke monga kɛlɛngɛnyi, etenyi nyama etenyi lose.​—Rɔmɔ 6:16; Hɛb. 4:12.

3.  Kɛnɛ koleki ohomba ele monga la lokombo la dimɛna la ntondo ka Jehowa. Mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo ndo aha ndjasha lo lomombo la l’emunyi.​—Tuk. 28:20; Und. 7:1; Mat. 6:33, 34.

4.  Nɔmbaka Jehowa dia nde tokimanyiya dia sho tɔsha elowa lo mongaka l’ohetoheto l’olimu ande. Mbika washo lo kɛnɛ kasalaso, koko aha lo kɛnɛ keso bu l’akoka wa nsala.​—Mat. 22:37; 2 Tim. 4:2.

5.  Mbeya dia laadiko di’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ndooko okongamelo okina wayɔtshɔkwama oma le Jehowa.​—Jni. 6:68.

Dimi la Grace tambokambɛ Jehowa ɛnɔnyi ndekana 75 ndo tambookambɛ oko wadi l’omi ɛnɔnyi oko 65. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula lo woho wambotokambɛ Jehowa kaamɛ l’edja k’ɛnɔnyi ɛsɔ tshɛ. Tekɔ lo nɔmba Jehowa ndo sho kombolaka di’anangɛso l’akadiyɛso lawɔ mɛna ɔnɛ vɔ koka tshɔkwama naka vɔ ndjaɛkɛ le Jehowa.