Ayoyotɛ ose Buda na?
1 Lo wedja ɛmɔtshi, ndekana kahende ɔtɔi ka wanɛ wabatizama ndja oma l’ɔtɛmwɛlɔ w’Ase Buda. Kakɔna kowakotola oya lo akambo wa mɛtɛ na? Ko ngande wakokayɛ sambisha Ose Buda lokumu l’ɔlɔlɔ na?
2 Ɛnya dia wɛ ndjashaka le nde l’otema ɔtɔi: Anto efula wanɛ waki Ase Buda wakate ɔnɛ aha l’ɔtɛ wa vɔ kana la wɔ yimba efula mbakawayoya oya l’akambo wa mɛtɛ. Koko, etema awɔ wakanandema efula lo menda woho wakayasha esambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ l’otema ɔtɔi le wɔ. Womoto ɔmɔtshi l’Ose Asiya lodjashi l’États-Unis akambe heyama lo woho wakayasha kadiyɛso kɛmɔtshi le nde oko ɔngɛnyi ande wonya wakandôsambishaka ko nde aketawɔ vɔ mbeka Bible. Nde kombeyaka Angɛlɛ dimɛna, koko kadiyɛso aki la solo dia lotutsha. Lam’akɛnaka kadiyɛso ɔnɛ womoto akɔ ambɔlɛmba kana bu la diaaso dia mbeka, nde akayaka tsho ndjowenda oko ɔngɛnyi ko vɔ mbokana lushi lokina lakokawɔ ndjêka. L’edjedja ka wonya, mama kɛsɔ l’anande ahende, la mama kande kaya osombe wakayobatizamaka. Nde akayokawolaka lo ngelo kawɔ ndo akatokimanyiya anto akina efula dia vɔ mbeka akambo wa mɛtɛ. Ɔnande ɔmɔtshi ôkamba lo Bɛtɛlɛ. Ande ɛtshɔkɔ wayotokondja naka sho mbokoya Jehowa lele l’‘otema w’ɔlɔlɔ ndo la ngandji otsha le anto’ lee!—Tito 3:4.
3 Tokanyi tele l’ase Buda: Ase Buda suke la tshɛ hawotone tokanyi t’anto akina, koko hawɛnyi ohomba mbetawɔ wetshelo ɔmɔtshi wakakongɛma. Ɔnkɔnɛ, wetshelo wetawɔ onto l’onto tshikitana. Kanyi mɔtshi yambekɔnɛ lo wetshelo ɔmɔtshi w’Ase Buda ele y’ɔnɛ lɔsɛnɔ ndola tɔ l’asui, koko oma l’ekimanyielo ka wɛnɛlɔ w’osase, onto ayokoka monga ko hayôtɔ nto oya lo weho wa nsɛnɔ yaha l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Vɔ mbutaka ɔnɛ di’onto tshungɔ oma lo dikambo dia mbotôtɔka, nde la dia koma lo Nirvana, eongelo kaheyama nembetshiya nɛ dia tɔ kema dihole kana dikambo dimɔtshi, koko eongelo kele bu l’asui kana awui wa kɔlɔ. (Enda lo biukubuku Ngande Wayalaso Lam’avɔso?, lɛkɛ 9-10.) Dikambo sɔ atɛnyadiɔ na? Diɔ mɛnyaka dia ndoko kakokaso kondja lo mbidjana tâmu l’Ase Buda lo filozofi yawɔ. Ndeka dimɛna sawola la wɔ ekakatanu waleka mɛnama ndo wendana l’anto tshɛ.
4 Toyadje lo dihole di’onto okina: Lam’ele Ase Buda wekɔ la kanyi y’ɔnɛ nsɛna la nkɛtɛ kɛdikɛdi sɛna lo pâ, lâsɔ kanyi ya lɔsɛnɔ la pondjo lanɛ la nkɛtɛ ekɔ oko dui diahokɛma kânga yema. Koyanga mbediɔ ɔsɔku, sho tshɛ kombolaka monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’atei wa nkumbo, mɛna woho washila asui ndo mbeya kitshimudi ya lɔsɛnɔ. Tende nganɛ wakokaso mbika epole ɔsɛkɛ lo ehomba w’onto l’onto.
5 Wɛ kokaka pemba mbɔtwɛlɔ kɛnɛ:
◼ “Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo sɛna l’andja ɔnɛ wele anto efula waha l’onongo wekɔ lo sowa. Onde wɛ mbetawɔka dia asui la wola ayoshila lushi lɔmɔtshi? [Tshikande akadimole.] Ekɔ daka dimɔtshi di’edjedja diasha ekekeketshelo efula. [Adia Enyelo 21:4.] Lo mɛtɛ, etena kɛsɔ katâkoke, koko tɔ kekɔ lo ndjaye, sho nangaka kiɛna, shi ngasɔ?” L’ɔkɔngɔ diko ko sho mbosha okanda walembetshiya nganɛ wayoshila asui.
6 Naka le osombe w’onto, wɛ kokaka mbuta wate:
◼ “Ondo ndo wɛ mbayakiyanya oko dimi lo kɛnɛ kendana la tokanyi ta kɔlɔ tambekɔnɛ le anaso ndo etombelo wa kɔlɔ wele la tokanyi takɔ. Bonde kamboleka ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ndjakimɔ l’akambo wa mindo na? [Tshikande akadimole.] Onde wɛ mbeyaka dia dui sɔ diambotamaka lo dibuku dimɔtshi diakamɛ fundama la ntondo ka ndo ɔtɛmwɛlɔ a waa Mizilima, w’Akristo ndo wa waa Hindu tɔngɔ? [Adia 2 Timote 3:1-3.] Awui asɔ wekɔ lo tatetemala kânga mbatatetemala anto monga la diewo dia kalasa. [Adia divɛsa 7.] Okanda ɔnɛ akakimanyiya dia dimi shihodia akambo wa mɛtɛ wele anto efula wateyaka ndoko lushi. Onde wɛ nangaka mbowadja?” Shande dibuku kana biukubuku yasungana.
7 Ase Buda suke la tshɛ mbɔsaka Bible oko efundelo w’ekila. Ɔnkɔnɛ, adia akambo akɔ mbala kakɔ ɔtɔi oma lo Bible. (Heb. 4:12) Naka onto akɔ haleke ngɛnangɛna yoho ya lɔsɛnɔ y’Ase Mputu (kana y’ase wedja wa l’Edjelo ka Wonya), tɛnde dia Bible k’otondo kakafundama oma le Ase Asiya.
8 Ekanda akɔna woleki ɔlɔlɔ kamba la wɔ? Traktɛ kele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ Onde Asui Wokoshila Lushi Lɔmɔtshi kakatombe lo chinois, lo japonais, lo Sinhalese, la lo Thai. Lâdiko dia lâsɔ, apandjudi efula wakakambe dimɛna l’abuku anɛ: Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques; L’humanité à la recherche de Dieu la Sheke y’Ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo Nkumbo, la tobukubuku tɔnɛ: ‘Enda! Leetɛ Diangɔ Tshɛ Eyoyo’; la Quel est le but de la vie? Comment le découvrir?; la Nkumu ya Diolelo No. 35, Onde Anto Wokokana Ngandji Lushi Lɔmɔtshi?; naka yekekɔ. Ase Buda efula wanɛ wêka akambo wa mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ mimɛka mbeka Katɔlɔmba ko l’ɔkɔngɔ diko Ewo.
9 Kânga mbata waa misiɔnɛrɛ y’Ase Buda ɔnɛ vɔ wakakome l’Atɛna suke l’ɛnɔnyi 400 la ntondo ka Paulo sambisha lɛkɔ, ndoko leya kana mɛtɛ Paulo akahomana l’onto ɔmɔtshi lakangɛnangɛna tokanyi t’Ase Buda. Koko, sho mbeyaka nganɛ wakayaokaka Paulo lam’akandasambishaka anto wa weho tshɛ. Nde akayaetɛ ‘okambi w’anto tshɛ’ woho wa nde ‘mbeya shimbɛ anto amɔtshi.’ (1 Kor. 9:19-23) Sho kokaka ntsha yoho yakɔ yâmɛ lo ndjasha le anto ndo lo mbewoya anto wasambishaso elongamelo kele laso sho tshɛ.