-
Sheɔlɛ la Hadɛsɛ kɛdikɛdi na?Bible etshatɔ mɛtɛ?
-
-
OKOTSHA
Sheɔlɛ la Hadɛsɛ kɛdikɛdi na?
LO ƐTƐKƐTA wakafundama tɔtɛkɛta tɔnɛ ntondo, Bible kambaka la tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru sheʼohlʹ ndo ya lo Grɛkɛ haiʹdes mbala ndekana 70. Tɔtɛkɛta takɔ tohende mendanaka la nyɔi. Dikadimwelo dimɔtshi dia Bible kadimolaka tɔtɛkɛta tɔsɔ ɔnɛ “diombo,” “ifɛrnɔ,” kana “difuku.” Koko ɛtɛkɛta efula bu la tɔtɛkɛta tasha kanyi ya shikaa ya tɔtɛkɛta tɔsɔ ta lo Hɛbɛru la Grɛkɛ. Diɔ diakɔ diakamba Traduction du monde nouveau la tɔtɛkɛta “Sheɔlɛ” la “Hadɛsɛ.” Tɔtɛkɛta tɔsɔ alembetshiyatɔ mɛtɛ? Tende woho wokambiwɔ latɔ lo avɛsa efula wa lo Bible.
Ondaki 9:10 mbutaka ɔnɛ: “Nduku ulimu kuyanga kanyi, ewu kuyanga yimba, yeli lu Dihuli di’Edu, lene atayatshu.” Onde kɛsɔ mɛnyaka dia Sheɔlɛ nembetshiyaka dihole shikaa kana diombo diakokaso kundɛ lakiso la ngandji? Kema. Etena katɛkɛta Bible dia dihole shikaa diakundɛwɔ anto, kana diombo, tɔ kambaka la tɔtɛkɛta tokina ta lo Hɛbɛru la Grɛkɛ, koko aha sheʼohlʹ la haiʹdes. (Etatelo 23:7-9; Mateu 28:1) Ndo Bible hakambe la tshɛkɛta “Sheɔlɛ” dia nembetshiya difuku diakundɛwɔ anto efula mbala kakɔ ɔtɔi, ɛnyɛlɔ diombo dia nkumbo k’otondo kana dia olui w’anto.—Etatelo 49:30, 31.
Ko lâsɔ, “Sheɔlɛ” nembetshiyaka woho akɔna wa dihole? Ɔtɛkɛta wa Nzambi mɛnyaka dia “Sheɔlɛ,” kana “Hadɛsɛ,” nembetshiyaka dihole dimɔtshi dioleki ndo difuku diakundɛwɔ olui w’anto. Ɛnyɛlɔ, Izaya 5:14 mbutaka dia Sheɔlɛ ekɔ ‘enanɔnanɔ ndo akafola onyɔ ayɔ lo yoho yamboleka.’ Kânga mbele Sheɔlɛ ekɔ oko ambɔmɛna edo waheyama mbadia, mɛnamaka nshi tshɛ dia yɔ yakayange nto efula. (Tokedi 30:15, 16) Otshikitanyi la dihole dia mɛtɛ mɛtɛ diatowokundɛka anto, lɛnɛ akoka waombo ndola ko dihole dia nkundɛ anto akina aya bu, ‘Sheɔlɛ hatondoyaka nsaki.’ (Tokedi 27:20) Mbuta ate, Sheɔlɛ halolaka pondjo. Sheɔlɛ bu la elelo. Lâsɔ, Sheɔlɛ, kana Hadɛsɛ bu dihole dimɔtshi dia mɛtɛ mɛtɛ shikaa. Koko, Sheɔlɛ ekɔ diombo dia anto tshɛ, dihole dia didjidji diele efula k’anto wekɔ lo ndala djɔ lo nyɔi.
Wetshelo wa Bible wa eolwelo tokimanyiyaka dia kondja eokelo k’efula lo dikambo dia “Sheɔlɛ” la “Hadɛsɛ.” Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbɛdikaka Sheɔlɛ la Hadɛsɛ la woho ɔmɔtshi wa nyɔi wele onto koka mbolɔ.a (Jɔbɔ 14:13; Etsha 2:31; Ɛnyɛlɔ 20:13) Ɔtɛkɛta wa Nzambi mɛnyaka nto diaha wanɛ wakakambɛ Jehowa ato mbele lo Sheɔlɛ, kana Hadɛsɛ, koko ndo efula k’anto waki kombokambɛ mbele lɛkɔ. (Etatelo 37:35; Osambo 55:15) Diɔ diakɔ dietsha Bible ɔnɛ “eolwelo k’anto w’ɔlɔlɔ la k’anto wa kɔlɔ” kayoyala.—Etsha 24:15.
a Koko, edo wahatolɔ mɛnyamaka dia vɔ kema lo Sheɔlɛ, kana Hadɛsɛ, koko wekɔ lo “Ngɛhɛna.” (Mateo 5:30; 10:28; 23:33) Oko wele Sheɔlɛ la Hadɛsɛ, Ngɛhɛna kema dihole dia mɛtɛ mɛtɛ.
-
-
Lushi la kilombo kɛdikɛdi na?Bible etshatɔ mɛtɛ?
-
-
OKOTSHA
Lushi la kilombo kɛdikɛdi na?
OKO le yɛ, ngande wayonga Lushi la kilombo? Anto efula fɔnyaka dia miliyara y’anto wayelamɛka ɔtɔi ɔtɔi la ntondo ka kiti ka lowandji ka Nzambi dia tolomboshama. Amɔtshi wayolongola difuto dia ntshɔ otsha l’olongo ndo akina wayotshɔ lo sui dia pondjo. Koko, aha kɛsɔ mbata Bible lo dikambo di’etena kɛsɔ. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka dia ɔsɔ hatonga etena ka wɔma, koko ayonga etena k’elongamelo ndo k’ɔlɔngɔswɛlɔ.
Lo Ɛnyɛlɔ 20:11, 12, sho mbadiaka kɛnɛ kakafunde ɔpɔstɔlɔ Joani lo dikambo dia Lushi la kilombo ɔnɛ: “Dimi lakɛnyi kiti ka lowandji ka woke ka wɛma ndo ɔnɛ lakadjasɛ lɔkɔ. Olongo la nkɛtɛ wakalawɔ oma la ntondo kande, ndo dihole kotanema nto dikambo diawɔ. Ko lakɛnyi anto wakavu, w’anyanya ndo wa lokumu wemadi la ntondo ka kiti ka lowandji, ko wɛɔmbɔ w’efundelo wakafɔma. Koko wakafola wɔɔmbɔ okina, ɔsɔ ekɔ dibuku dia lɔsɛnɔ. Ko anto wakavu wakalomboshama lo ndjela akambo wakafundama lo wɛɔmbɔ akɔ lo ndjela etsha awɔ.” Ele Shushi yatɛkɛtawɔ lanɛ?
Jehowa Nzambi mbele Shushi yaheme lâdiko di’anto tshɛ. Koko, nde akasha onto okina olimu wa nombosha. Lo ndjela Etsha 17:31, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate dia Nzambi “akashikikɛ lushi layondolombosha nkɛtɛ k’otondo la losembwe lo tshimbo y’onto lakandasɔnɛ.” Shushi yakasɔnama shɔ ko Yeso Kristo. (Joani 5:22) Ko etena kakɔna kayomɛ Lushi la kilombo? Lɔ layoviya edja ka ngande?
Dibuku di’Ɛnyɛlɔ mɛnyaka dia Lushi la kilombo layotatɛ l’ɔkɔngɔ wa ta di’Aramangɛdɔna, mbuta ate etena kayolanyema andja wa Satana.a (Ɛnyɛlɔ 16:14, 16; 19:19–20:3) L’ɔkɔngɔ w’Aramangɛdɔna, Satana l’ɛdiɛngɛ ande wayodjama lo lokanu lo difuku diaha l’ekomelo l’edja k’ɛnɔnyi kinunu. L’etena kɛsɔ, ekitɔ 144 000 wayonga toshushi ndo wayolɛ l’olongo oko “nkumi ya dikanga kaamɛ la Kristo l’edja k’ɛnɔnyi kinunu.” (Ɛnyɛlɔ 14:1-3; 20:1-4; Rɔmɔ 8:17) Lushi la kilombo kema lushi leeta awui esadi ndo lele paka la wenya 24. Lɔ layoviya ɛnɔnyi kinunu.
Lo etena k’ɛnɔnyi kinunu kɛsɔ, Yeso Kristo mbele “ɔnɛ lahomba nombosha wanɛ wasɛna ndo wanɛ wakavu.” (2 Timɔte 4:1) “Wanɛ wasɛna” wayonga “olui a woke w’anto” wayoka lo Aramangɛdɔna. (Ɛnyɛlɔ 7:9-17) Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi nto wanɛ wakavu “[w]emadi la ntondo ka kiti ka lowandji” ka kilombo. Oko wakalake Yeso, “wanɛ tshɛ wele lo waombo wohɔma wayoka dui diande [dia Kristo] ko wayotomba” diɛsɛ la eolwelo. (Joani 5:28, 29; Etsha 24:15) Ko lo ndjela awui akɔna wayowolomboyama?
Lo ndjela ɛnɛlɔ kaki ɔpɔstɔlɔ Joani, “wɛɔmbɔ w’efundelo wakafɔma” ndo “anto wakavu wakalomboshama lo ndjela akambo wakafundama lo wɛɔmbɔ akɔ lo ndjela etsha awɔ.” Onde awui wakasalaka anto asɔ ntondo mbofundami lo wɛɔmbɔ w’efundelo ɛsɔ? Kema, anto hawotolomboshama lo ndjela kɛnɛ kakawasalaka la ntondo ka mvɔ. Kakɔna kɛnya dia ngasɔ mbediɔ? Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto lambovɔ ambotshungɔ oma lo pɛkato yande.” (Rɔmɔ 6:7) Ɔnkɔnɛ, pɛkato yakasale wanɛ wayolɔ la ntondo ka nyɔi kawɔ yayodimanyiyama. Diakɔ diele, ondo wɛɔmbɔ ɛsɔ nembetshiyaka ɛlɛmbɛ ekina wayotosha Nzambi. Dia nsɛna pondjo pondjo, wanɛ wayohanda l’Aramangɛdɔna ndo wanɛ wayolɔ wayohomba nkitanyiya wadjango waki Nzambi, mbidja ndo ɛlɛmbɛ w’eyoyo wayotodjɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi kinunu. Diakɔ diele, anto wayolomboshama lo ndjela kɛnɛ kayowosala lo Lushi la kilombo.
Lushi la kilombo layosha miliyara y’anto diaaso dia nto ndo dia mbeka awui wendana la lolango laki Nzambi ndo lisala. Kɛsɔ mɛnyaka di’ekongelo ka woke ka wetshelo kayonga. Lo mɛtɛ, “antu wa l’andja tshe [wayeka] sambu k’ololo.” (Izaya 26:9) Koko, aha anto tshɛ mbayetawɔ nsala lolango laki Nzambi. Izaya 26:10 mbutaka ɔnɛ: “Kuyanga untu a kolo ayuhumo lukulu l’olo, ndi hekela dia ndjala untu ololo. Ndi ayutshaka kolo ketu l’atei a wudja w’usimbwi, la ndi hetawo menda wuki wa [Jehowa].” Anto wa kɔlɔ asɔ wayodiakema pondjo pondjo lo Lushi la kilombo.—Izaya 65:20.
Otsha l’ekomelo ka Lushi la kilombo, anto wayohanda ‘wayoyala la lɔsɛnɔ’ la kokele. (Ɛnyɛlɔ 20:5) Lo Lushi la kilombo, anto wayonga kokele oko waki Adama l’Eva kokele l’etatelo. (1 Kɔrɛtɔ 15:24-28) Oma lâsɔ, mbayowohomana la ohemba w’ekomelo. Wayotshungola Satana oma lo lokanu ndo wayowosha lotshungɔ la nkesa anto mbala k’ekomelo. (Ɛnyɛlɔ 20:3, 7-10) Wanɛ wayoshika ntanga la ntondo k’ohemba ande ɔsɔ wayɛna ekotshamelo tshɛ ka daka dia lo Bible nɛ: “Antu w’ololo wayukita kete, wayudjaseka loko pundju.” (Osambo 37:29) Anto wa kɔlamelo tshɛ wayɔtshɔkwama lo Lushi la kilombo.
a Lo kɛnɛ kendana la Aramangɛdɔna, enda lo Étude perspicace des Écritures, volume 1, lɛkɛ 1073-1074, volume 2, lɛkɛ 63-64 ndo tshapita 20 ya dibuku Tɛmɔla Nzambi Ɔtɔi ka Mɛtɛ, wakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
-