fundama lo Ɔtɛkɛta ande. Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ele kaki Itai w’ose Ngata.

‘Ɔngɛndangɛnda ndo ose dawo’

Ondo Itai akotɔ l’osomba w’ase Filistiya wa Ngata, lɛnɛ akotɔ Ngɔliyatɛ pami ka dikongote ndo atunyi akina w’ase Isariyɛlɛ. Bible tatɛ tɛkɛta dikambo dia ɔndɔshi w’ata Itai lo nshi yakatɔmbɔkwɛ Abisalɔma nkumekanga Davidi. Itai nde l’apami 600 w’ase Filistiya wakoyele wakasɛnaka oko ase dawo l’emamu w’osomba wa Jerusalɛma.

Kɛnɛ kakakomɛ Itai la asekande kakakonya Davidi dia nde mbohɔ nshi yakinde ndamɛ ose dawo etena kakandatshu nde l’ase Isariyɛlɛ 600 w’andɔshi w’ata lo ɛtshi ka nkɛtɛ k’ase Filistiya laka Akishi, nkumekanga ka Ngata. (1 Sam. 27:2, 3) Kakɔna kakasale Itai nde la anto ande etena kakatɔmbɔkwɛ Abisalɔma Davidi? Onde vɔ wakahombe mbeta la Abisalɔma wedi, tshikala lomangemange kana wakete lo wedi waki Davidi la anto ande?

Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo mɛna Davidi ekɔ lo talawɔ la Jerusalɛma ambotemala lo dihole dimɔtshi dielɛwɔ Bɛtɛ-merakɛ, kitshimudi ɔnɛ “luudu l’ekumelu.” Ondo luudu lɔsɔ laki luudu l’ekomelo la Jerusalɛma otsha lo lɛkɛ la Dikona di’Ɔlivɛ la ntondo ka koma l’okidi wa Kidirɔna. (2 Sam. 15:17) Davidi akendaka alembe ande etena kakawetaka lo dihole sɔ. Aha paka ase Isariyɛlɛ wa kɔlamelo ato, koko ndo ase Kɛrɛtɛ ndo ase Pɛlɛtɛ. Ndo nto, ase Ngata tshɛ, mbuta ate Itai l’andɔshi w’ata 600.​—2 Sam. 15:18.

La kɛtshi tshɛ, Davidi akatɛ Itai ate: “Okoko wana wayayayi ndu we? Ukaluli, utudjase la khum’ekanga [mɛnamaka dia ondo Abisalɔma], ne dia ongendangenda mbeye ndu wakakutshanya uma lu kete yanyu. Lui kakayakumi, ku elo dimi ndjukosa dia ntakekekuya kame la mi lam’ahameye dime lene atamatshu? Ukaluli, ndu ukaluya ananyo. [Jehowa] anyutsheli la ketshi la mete.”​—2 Sam. 15:19, 20.

Itai akɛnya woho wakinde konanga shisha kɔlamelo yande. Nde akate ate: “Uku eli [Jehowa] la lumu, ndu uku weye, we khumemi khum’ekanga la lumu! Lu dihuli tshe diayuyutsho lu nyoi kana lu lumu, leko kayumuyala ndu dimi ukambi aye.” (2 Sam. 15:21) Ondo ɛtɛkɛta ɛsɔ wakohola Davidi ɛtɛkɛta wa woho akɔ wâmɛ wakate Ruta wa tshɛnde ka womoto. (Ruta 1:16, 17) Lam’akanandema otema ande oma lo kɛnɛ kakate Itai, Davidi akawotɛ ate: “Kawo, eti la ntundu” l’okidi wa Kidirɔna. Ko, “Itai, usi Ngata, aketi la ntundu, ndi la antu andi tshe waki la ndi.”​—2 Sam. 15:22.

“Dia ntulakanya”

Romo 15:4 mbutaka ɔnɛ: “Akambu tshe wakawafundi ntundu wakafundama dia ntulakanya.” Omalɔkɔ, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo ɛnyɛlɔ kaki Itai? Tɔsɛdingole kɛnɛ kakotshutshuya dia nde monga la kɔlamelo le Davidi. Kânga mbakinde ɔngɛndangɛnda ndo ose dawo l’oma la Filistiya, Itai akeyaka dia Jehowa mbele Nzambi kasɛna ndo Davidi aki okitami ande. Itai kombidja yimba lo lohetsho laki l’asa ase Isariyɛlɛ la ase Filistiya. Nde kɔmbɔsaka Davidi tsho oko onto lakadiake Ngɔliyatɛ, dihoka di’ase Filistiya ndo anto akina efula w’ase wodja ande. (1 Sam. 18:6, 7) Itai akɔsaka Davidi oko onto lakokaka Jehowa ngandji ndo aha la tâmu nde akadje yimba lo waonga wa diambo waki la Davidi. Davidi lo wedi ande akɔsaka Itai la nɛmɔ di’efula. Diakɔ diakadje Davidi ‘Itai ɔnɔmbɔdi’ wa kasato ɔtɔi k’alembe ande lo ta diakawalɔka la alembe waki Abisalɔma!​—2 Sam. 18:2.

Sho lawɔ pombaka sala la wolo diaha mpetsha anto wotshikitanyi laso mbekelo, lokoho la demba ndo dioho ndo sala tshɛ dia mbidja yimba lo waonga w’ɛlɔlɔ wele le anto akina. Dimama diaki lam’asa Davidi la Itai mɛnyaka dia woho wambotoyeya ndo wokaso Jehowa ngandji kokaka tokimanyiya diaha akambo asɔ todjɛ wekamu.

Etena kakanaso yimba lo ɛnyɛlɔ kaki Itai, sho kokaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi lekɔ la kɔlamelo ya woho akɔ wâmɛ le Yeso Kristo lele Davidi dia Woke? Onde dimi mɛnyaka kɔlamelo yami lo ndjasha l’ohetoheto tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki?’ (Mat. 24:14; 28:19, 20) ‘Polo lo yɛdikɔ yakɔna yongami suke dia mɛnya kɔlamelo yami?’

Ɛtɛ wa nkumbo vɔ lawɔ kondjaka wahɔ lo kana yimba lo ɛnyɛlɔ ka kɔlamelo kaki Itai. Kɔlamelo yaki la Itai le Davidi ndo yɛdikɔ yakandɔshi ya ntshɔ la nkumekanga kakakitama esɔ oma le Nzambi aki la shɛngiya le anto ande. Woho akɔ wâmɛ mbele, tɛdikɔ tɔsa ɛtɛ wa nkumbo dia sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ mongaka la shɛngiya le nkumbo yawɔ ndo mbeyaka mbaela ekakatanu lo tshanda mɔtshi. Koko, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ: ‘Le kanga kɔlamelo, [Jehowa] ayowɛnya kɔlamelo.’​—Osam. 18:25.

L’ɔkɔngɔ wa ta diakalɔ Davidi nde la Abisalɔma, Afundelo hawote nto ndoko dui lo dikambo diaki Itai. Ɔkɔndɔ wa lo tshena pe waki Itai wele lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi toshaka eokelo k’oshika ka dionga diaki la nde lo nshi ya pâ ya lɔsɛnɔ la Davidi shɔ. Woho wele lokombo laki Itai fundama lo Bible mɛnyaka dia Jehowa mɛnaka ndo tshɔkɔlaka kɔlamelo ya ngasɔ.​—Heb. 6:10.

Lande na kahombaso ndjela “Kristu”?

“Naka untu nangaka ndjelami, ndi ayaseke, . . . andjeli.”​—LUKA 9:23.

1, 2. Lande na kele ekɔ ohomba dia sɛdingola ɛkɔkɔ watotshutshuya dia ndjela “Kristu”?

JEHOWA mongaka mɛtɛ la ɔngɛnɔngɛnɔ etena kɛnande l’atei w’atɛmɔdi ande wa la nkɛtɛ nyu eyoyo ndo ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka. Etena katetemalayɛ mbeka Bible, kɔtɔyɛ nsanganya y’Akristo mbala la mbala ndo katahame ewo kayɛ k’akambo wa mɛtɛ washimbɛ nsɛnɔ wele lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi, wɛ pombaka kana yimba dimɛna la leeta laki Yeso lɔnɛ: “Naka untu nangaka ndjelami, ndi ayaseke, embe utamba andi [w’asui] la lushi la lushi, andjeli.” (Luka 9:23) Yeso akate dia ndjasɛka ndo koma ombeki ande ekɔ dui diahomba onto ndamɛ sala. Omalɔkɔ, ekɔ ohomba efula dia sho sɛdingola lande na kahombaso ndjela “Kristu.”​—Mat. 16:13-16.

² Kayotota dikambo dia wanɛ wamboshilaka ndjela Yeso Kristo? Sho keketshamaka dia ‘tetemala sala dikambo sɔ.’ (1 Tes. 4:1, 2) Oyadi aya ɛnɔnyi akumi wambotɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ kana eke esadi, kana yimba lo ɛkɔkɔ watotshutshuya dia ndjela Kristo ayotokimanyiya dia sho kamba la dako diaki ɔpɔstɔlɔ Paulo ndo dia sho ndeka ndjela Yeso lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ etanu wahombaso ndjela Kristo.

Dia ndeka ndjasukanya la Jehowa

3. Lo toho takɔna tohende takokaso mbeka dia mbeya Jehowa?

³ ‘Etena kakandemala l’Arɛɔpango,’ ɔpɔstɔlɔ Paulo akatɛ ase Atɛna ate: “[Nzambi] akakahanya deku diawo diakandalongosola, ndu elelu w’edjaselu kawo; dia vo wayangi [Nzambi], watawamamba dia vo mbêna,