“Nyotshu ndo nyetɛ anto . . . ambeki”

1-6. Sha bɛnyɛlɔ di’Ɛmɛnyi wa Jehowa wasambisha lo waaso wotshikitanyi.

REBECCA, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi w’osekaseka wa la Ghana akɔsaka kalasa yakandɔtɔka oko ɛtshi kande ka nkɛtɛ ka nsambisha. Mbala tshɛ nde akongaka l’ekanda walembetshiya Bible lo tapa diande. Nde akayangaka waaso wa nsambisha asekande ambeki wonya wa diomuyelo. Rebecca akatatɛ mbeka Bible l’asekande efula wa la kalasa.

² Lo disɛnga dia Madagascar, lo ɛstɛ k’Afrikɛ, wadi l’omi amɔtshi wele ambatshi mboka wakakɛndakɛndaka mbala la mbala lo yanyi ya tɛɛ kilɔmɛtrɛ oko 25 dia tokoma lo ngelo kɛmɔtshi kakangana etale la wɔ. Lɛkɔ vɔ wakekaka Bible l’anto efula wakɛnyaka nsaki.

³ Dia nsambisha anto wadjasɛ l’omamu w’ashi la Paraguay ndo la Paraná, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa la Paraguay kaamɛ l’anto wakaye ndjaakimanyiya oma lo wedja ekina 15 wakasale masuwa wele oko luudu wakoka mbɔtɔ anto 12. Diɛsɛ la masuwa ɔsɔ, apandjudi wa Diolelo wele l’ohetoheto dianganyaka lokumu l’ɔlɔlɔ l’ahole wele ndooko woho okina wa nkoma lɛkɔ paka lo masuwa.

⁴ Lo lɛkɛ lelɛwɔ Grand Nord lo Alaska, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lɛkɔ wakakambe la diaaso dia laande dia nsambisha amɛngɔdi lo nshi y’ɔwɔ. Etena kakakomaka masuwa woludi l’amɛngɔdi w’oma lo wedja efula, Ɛmɛnyi wakatshɔka l’abongo la lokema l’ekanda walembetshiya Bible l’ɛtɛkɛta efula. Paka l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ, aviyɔ kimanyiyaka efula dia tosambisha lo ngelo ya ntale di’anto wele oko waa Aléoutes, Athapascanes, Tsimshian ndo Tlingit mboka lokumu l’ɔlɔlɔ.

⁵ La Texas, l’États-Unis, ɔnangɛso Larry akasambishaka l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka laande, mbuta ate lo lopitadi lakinde. Kaanga mbakinde lo nkɔsa k’etshimbi l’ɔtɛ wakandɔkɔ ekolo l’aksida, nde akatetemala nsambisha. Nde akewoyaka anto akina losango la Diolelo, mbidja ndo elongamelo k’oma lo Bible kele lande k’ɔnɛ nde ayɔkɛndakɛnda nto lam’ayolɛ Diolelo dia Nzambi nkɛtɛ k’otondo.​—Isa. 35:5, 6.

⁶ La Birmanie, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakande lɔkɛndɔ la nshi shato lo masuwa oma la Mandalay dia ntɔɔtɔ lo losanganya lɔmɔtshi la woke. L’ɔtɛ wa nsaki kaki lawɔ ka nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ, vɔ wakatshu l’ekanda walembetshiya Bible wakawalɛkɛ waa pasase y’asekawɔ. Mbala tshɛ kakemalaka masuwa, Ɛmɛnyi waki l’ohetoheto ɛsɔ wakakitaka oyadi l’osomba kana lo ngelo ya totshitshɛ dia ndɛkɛ anto ekanda. Lam’akakalolaka apandjudi wa Diolelo asɔ lo masuwa, vɔ wakatanaka wa pasase nkina yambɔtɔ, ndo ɔsɔ aki le wɔ ɛtshi ka nkɛtɛ k’oyoyo ka nsambisha.

7. Toho takɔna takamba l’atɛmɔdi wa Jehowa dia nsambisha awui wendana la Diolelo ndo naa oyango wele lawɔ?

⁷ L’ɛnyɛlɔ k’anangɛso la akadiyɛso wɔtɛkɛtami lo bɛnyɛlɔ dingo, atɛmɔdi wa Jehowa wa l’andja w’otondo wele l’ohetoheto wekɔ lo “nsambisha dimɛna dimɛna akambo wendana la Diolelo dia Nzambi.” (Ets. 28:23) Vɔ wekɔ lo nsambisha lo luudu la luudu, sawolaka l’anto lo toshinga, fundɛka anto mikanda ndo sawolaka l’anto lo telefɔnɛ. Oyadi lo mutuka mbewɔ, watasembola yema ekolo kana lo wonya wa diomuyelo l’olimu, vɔ nyangaka la waasaso tshɛ diaaso dia nsambisha awui wendana la Diolelo dia Nzambi. Toho ta nsambisha koka ntshikitana, koko oyango wekɔ waamɛ: Nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ l’ahole tshɛ wakoka anto tanema.​—Mat. 10:11.

8, 9. a) Lande na kele woho watadiangana olimu w’esambishelo ka Diolelo ekɔ tshondo ya dihindo? b) Naa dimbola di’ohomba diambɔma ndo ahombaso nsala dia ntana okadimwelo?

⁸ Onde ndo wɛ laadia dibuku nɛ mbele l’atei w’esambisha wa Diolelo wasambisha nshi nyɛ lo wedja ndekana 235? Naka ngasɔ, kete wɛ ekɔ lo mbisha lonya l’olimu wa diambo wendana l’esambishelo ka Diolelo! Kɛnɛ kasalema l’andja w’otondo ekɔ mɛtɛ tshondo ya dihindo. Oyadi la ntondo ka wekamu, k’ekakatanu, woho washimba lɛɛta olimu awɔ ndo woho walɔshamawɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo nsambisha anto wa lo wedja tshɛ awui wendana la Diolelo dia Nzambi.

⁹ Dimbola di’ohomba diambɔma ele: Lande na kele ndooko wekamu, oyadi ɔlɔshamelo w’oma le Satana hakoke memɛ olimu w’esambishelo ka Diolelo? Dia nkadimola lo dimbola sɔ, sho pombaka nkalola yema lo ntambe ka ntondo T.D. Sho Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ tekɔ lo ntetemala nkamba olimu wakatatɛ l’etena kɛsɔ.

Shaka y’olimu

10. L’olimu akɔna wakayasha Yeso tshɛ lɔkɔ, ndo kakɔna kakandeyaka lo dikambo di’olimu ɔsɔ?

¹⁰ Yeso Kristo lakaate etshumanelo k’Akristo akayasha tshɛ dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi lɔsɛnɔ lande l’otondo. Nde akate mbala kɛmɔtshi ate: “Dimi pombaka mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi ndo l’esomba ekina, nɛ dia l’ɔtɛ wa dikambo sɔ mbakamatomama.” (Luka 4:43) Yeso akeyaka dia nde akahɔhɔla olimu wahatokomɛ paka lende ndamɛ oto. Yema tshitshɛ la ntondo ka nyɔi kande, nde akate dia losango la Diolelo layosambishama “lo wedja tshɛ.” (Makɔ 13:10) Ngande wayosalema dui sɔ ndo waa na wayodisala?

11. Naa ɔkɛndɛ w’ohomba wakasha Yeso ambeki ande ndo kakɔna kayowasukɛ dia mbookotsha?

¹¹ L’ɔkɔngɔ wa nyɔi ndo w’eolwelo kande, Yeso akɛnama le ambeki ande ndo akawasha ɔkɛndɛ w’ohomba efula ɔnɛ: “Ɔnkɔnɛ, nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki, nyaabatize lo lokombo la Papa ndo la Ɔna ndo la nyuma k’ekila, nyowaetshake dia nkitanyiya akambo tshɛ wamomonyodjangɛ. Nyolonge, dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” (Mat. 28:19, 20) Etelo k’ɔnɛ “dimi lekɔ la nyu” mɛnyaka dia nde ayosukɛ ambeki ande l’olimu wa nsambisha ndo wa mbetɛ anto ambeki. Vɔ wayonga l’ohomba wa Yeso mbasukɛ nɛ dia nde akatatshi ate “anto wa lo wedja tshɛ wayonyohetsha.” (Mat. 24:9) Ekɔ nto ɛngɔ kekina kakahombe nsukɛ ambeki wa Yeso. La ntondo ka nde mbidɛ l’olongo, Yeso akawatɛ dia nyuma k’ekila kayowasha wolo ndo vɔ wayonga ɛmɛnyi ande “polo ndo l’ahole woleki etale wa lo nkɛtɛ.”​—Ets. 1:8.

12. Naa ambola w’ohomba wonyiyama ndo lande na kele ekɔ ohomba sho mbeya ekadimwelo?

¹² Kɛsɔ monyiyaka ambola w’ohomba wele oko: Onde apɔstɔlɔ wa Yeso ndo ambeki akina wa lo ntambe ka ntondo wakakotsha ɔkɛndɛ awɔ dimɛna? Onde djui ya tshitshɛ y’Akristo w’apami la wamato asɔ wakasambisha dimɛna dimɛna awui wendana la Diolelo l’atei w’ɔlɔshamelo wa wolo wakahomana lawɔ? Onde vɔ wakakondja osukɔ oma l’olongo ndo wa nyuma k’ekila l’olimu awɔ wa mbetɛ anto ambeki? Ambola asɔ ndo akina wa woho akɔ kadimɔma lo dibuku dia lo Bible di’Etsha. Ekɔ ohomba sho mbeya ekadimwelo wa ambola asɔ. Lande na? Nɛ dia Yeso akalake di’olimu wakandasha wayotetemala “polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” Laasɔ, olimu ɔsɔ mendanaka l’Akristo wa mɛtɛ tshɛ, mbidja ndo sho wanɛ wasɛna lo nshi y’ekomelo nyɛ. Tekɔ lo nomɔlomɔ dia mbeya ɔkɔndɔ wele lo dibuku di’Etsha.

Awui wele lo dibuku di’Etsha lo tshena pe

13, 14. a) Akafunde dibuku di’Etsha, ndo ngande wakeye ofundji akɔ awui wakandafunde? b) Kakɔna kele lo dibuku di’Etsha?

¹³ Akafunde dibuku di’Etsha? Hatotane lɔkɔ lokombo l’onto lakadifunde, koko ɛtɛkɛta wa mbɔtwɛlɔ mɛnyaka hwe di’ofundji adiɔ mbakafunde ndo Evanjilɔ wa Luka. (Luka 1:1-4; Ets. 1:1, 2) Diakɔ diele, oma k’edjedja, okɔsamaka dia Luka, “dɔkɔtɛlɛ diokaso ngandji” ndo ombewi w’ɛkɔndɔ mbakafunde dibuku di’Etsha. (Kɔl. 4:14) Diɔ diakafundama l’edja k’ɛnɔnyi oko 28, ntatɛ lam’akadɛ Yeso l’olongo lo 33 T.D., polo lam’akandama ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ lo lokanu la Rɔmɔ oya lo 61 T.D. Woho wakatshikitanya Luka okitɔ oma lo “vɔ” lo “sho” mɛnyaka dia nde akikɔ lawɔ etena kakasalema awui efula watɛkɛtande. (Ets. 16:8-10; 20:5; 27:1) Oko wakinde onyangiyangi wa manamana, ndooko onyake nde akeye awui mbala kakɔ ɔtɔi oma le anto w’eshika oko Pɔɔlɔ, Barnabasɛ, Filipɛ ndo oma le anto akina watɛkɛtama lo dibuku sɔ.

¹⁴ Kakɔna kele lo dibuku di’Etsha? L’etatelo, lo Evanjiliɔ ande, Luka akafunde awui wakate ndo wakasale Yeso. Koko lo dibuku di’Etsha, Luka akafunde kɛnɛ kakate ndo kakasale ambeki wa Yeso. Laasɔ dibuku sɔ diekɔ ɔkɔndɔ w’anto wakasale olimu wa diambo kaanga mbakɔsamaka efula ka l’atei awɔ oko ‘anto k’anto ndo haweye mukanda.’ (Ets. 4:13) Lo tshena pe, ɔkɔndɔ wakasambiyama ɔsɔ tewoyaka woho wakakengama etshumanelo k’Akristo ndo woho watahame etshumanelo kakɔ. Dibuku di’Etsha mɛnyaka woho wakasambishaka Akristo wa lo ntambe ka ntondo, toho t’esambishelo takakambe lawɔ ndo dionga diaki lawɔ. (Ets. 4:31; 5:42) Diɔ mbidjaka dikako vɔlɛ lo woho wakakimanyiya nyuma k’ekila l’odianganyelo wa lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ets. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Diɔ tɛkɛtaka di’ɔtɛ a dui wa lo Bible, mbuta ate okidiamelo wa lokombo la Nzambi lo tshimbo ya Diolelo diande diayɔlɔmbɔma oma le Kristo ndo woho wakadiangana losango la Diolelo l’atei w’ɔlɔshamelo wa wolo.​—Ets. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Wahɔ akɔna wayotokondja lo nsɛdingola dibuku di’Etsha?

¹⁵ Ɔsɛdingwelo wa dibuku dia lo Bible di’Etsha wayotokimanyiya ndo wayokeketsha mbetawɔ kaso! Nkana yimba lo dihonga ndo l’ohetoheto waki l’ambeki wa Kristo wa lo ntambe ka ntondo ayonanda etema aso. Tayotshutshuyama dia mbokoya mbetawɔ k’anangɛso l’akadiyɛso wa lo ntambe ka ntondo. Ndo tayonga l’akoka tshɛ wa nkotsha dimɛna ɔkɛndɛ watodjangɛ ɔnɛ “nyotshu ndo nyetɛ anto . . . ambeki.” Dibuku diadayɛ nɛ diakalɔngɔsɔma dia kokimanyiya dia mbeka dimɛna dimɛna dibuku dia lo Bible di’Etsha.

Ehomɔ katokimanyiya dia mbeka Bible

16. Naa eyango esato wele la dibuku nɛ?

¹⁶ Eyango esato wele la dibuku nɛ vɔ ɛnɛ: 1) Toshikikɛ di’ɔnɛ lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila, Jehowa ekɔ lo nsukɛ olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki, 2) totshutshuya dia monga l’ohetoheto l’esambishelo lo mbokoya ɛnyɛlɔ k’ambeki wa Kristo wa lo ntambe ka ntondo, ndo 3) mfudia dilɛmiɛlɔ diaso otsha le okongemelo wa Jehowa ndo le wanɛ walɔmbɔla olimu w’esambishelo ndo tshumanelo.

17, 18. Ngande wokahanyemi dibuku nɛ ndo naa awui amɔtshi wayotokimanyiya lo wekelo aso w’onto ndamɛ wa Bible?

¹⁷ Ngande wokahanyemi dibuku nɛ? Diɔ kahanyema lo tenyi enanɛi ndo etenyi tshɛ tɛkɛtaka di’etenyi kɛmɔtshi k’awui wele lo dibuku di’Etsha. Oyango wa totshapita tayela bu wa nsɛdingola divɛsa la divɛsa dia dibuku di’Etsha, koko wa tɛnya wetshelo wakondjaso oma l’awui wakɔndɔla Luka ndo tɛnya woho wakokaso nkamba l’awui akɔ. Etatelo ka tshapita tshɛ, kekɔ l’etelo kɛnya kɛnɛ kele lo tshapita yakɔ ndo rɛferansɛ wɛnya etenyi ka dibuku di’Etsha katɛkɛtama.

¹⁸ Ekɔ awui akina wa lo dibuku nɛ wayotokimanyiya efula lo wekelo aso wa Bible w’onto ndamɛ. Esato w’amɛna efula mɛnyaka awui wakete watɛkɛtama lo dibuku di’Etsha ndo wayokokimanyiya dia mɛna woho waketaka akambo etena kakanayɛ yimba l’ɔkɔndɔ akɔ wa lo Bible. Totshapita efula tekɔ la tokombo tele l’awui akina w’ohomba. Tokombo tɔmɔtshi tekɔ l’awui wendana l’onto ɔmɔtshi latɛkɛtama lo Bible lakokaso mbokoya mbetawɔ kande. Tokombo tokina nembetshiyaka awui wendana la ahole, awui wakete, mbekelo kana awui akina wendana l’onto ɔmɔtshi latɛkɛtama lo dibuku di’Etsha.

19. L’awui akɔna wahombaso ndjasɛdingolaka?

¹⁹ Dibuku nɛ koka kokimanyiya dia wɛmɛ ndjasɛdingola la losembwe tshɛ. Oyadi aya edja keso osambisha wa Diolelo kana eke esadi, ekɔ dimɛna dia sɛdingolaka mbala la mbala awui wetshaso lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ ndo woho wɔsaso olimu w’esambishelo. (2 Kɔr. 13:5) Yambola ɔnɛ: ‘Onde laakatetemala mbɔsa di’esambishelo pombaka salema la shamanya? (1 Kɔr. 7:29-31) Onde lekɔ lo nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la dietawɔ ndo l’ohetoheto? (1 Tɛs. 1:5, 6) Onde lekɔ lo ndjasha tshɛ l’olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki?’​—Kɔl. 3:23.

20, 21. Lande na kahomba olimu aso kambema la shamanya ndo kakɔna kahombaso ndjashikikɛ dia nsala?

²⁰ Tatohɛke pondjo dia Kristo akatosha olimu w’ohomba efula wa nsambisha ndo mbetɛ anto ambeki. Lushi tshɛ leeta ndekaka mɛnya ohomba wa nsala olimu ɔsɔ la shamanya. Ekomelo ka dikongɛ nɛ kekɔ lo ndjasukana esadi esadi. Nshi nyɛ mamboleka tshɛ nsɛnɔ y’anto monga lo waale. Hateye anto angana wele suke dia mbetawɔ losango laso. (Ets. 13:48) Koko sho mbele l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya anto asɔ la ntondo ka vɔ ndjohɔ okanga a kɔngɔlɔ wanyu amboshila.​—1 Tim. 4:16.

²¹ Laasɔ, ekɔ mɛtɛ ohomba dia sho mbokoya ohetoheto waki l’apandjudi wa Diolelo wa lo ntambe ka ntondo. Tekɔ lo nkombola di’ɔsɛdingwelo wa dibuku nɛ kotshutshuya dia ndeka nsambisha l’ohetoheto ndo la dihonga. Ndo dibuku nɛ diakeketsha yɛdikɔ yayɛ ya ntetemala “nsambisha dimɛna dimɛna akambo wendana la Diolelo dia Nzambi.”​—Ets. 28:23.