-
Ase tominadi wambɔtɔla Yeso le PilatoYeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 127
Ase tominadi wambɔtɔla Yeso le Pilato
MATEO 27:1-11 MAKƆ 15:1 LUKA 22:66–23:3 JOANI 18:28-35
AMBOSAMBA LA PINDJU LO TOMINADI TA LAADIKO
JUDASƐ ISKARIYƆTƐ AMBOYADJA KƆDI
WAMBƆTƆLA YESO LE PILATO DIA NDE TƆSƐKƐ NYƆI
Aki wonya wayanga mpotɔ, etena kakanguna Petero Yeso mbala ka sato. Ase tominadi ta laadiko wamboshidiya kilombo kawɔ ka kɔlɔ ndo wambohandjɔ. Taya Lushi la tanu la pindju, vɔ wakanyomotshumana ondo dia mɛnya dia la pindju kɛsɔ mbambowosandja Yeso lo ndjela ɛlɛmbɛ, nɛ dia kilombo kawɔ ka l’otsho kaki komonga lo ndjela ɛlɛmbɛ. Yeso akatɔlama la ntondo kawɔ.
Ase tominadi wakambola nto vate: “Otote kana wɛ kele Kristo.” Yeso akakadimola ate: “Oyadi kaanga dimi konyotɛka, hanyotetawɔ. Ndo naka dimi nyoka dimbola, hanyotokadimola.” Koko la dihonga tshɛ, Yeso akawaɛnya eende oko ɔnɛ lakatɛkɛtama lo Danyɛlɛ 7:13. Nde akate ate: “Oma ko kakianɛ, Ɔna onto ayodjasɛ lo lonya l’omi la wolo laki Nzambi.”—Luka 22:67-69; Mateo 26:63.
Vɔ wakanyomowombola ɔnɛ: “Laasɔ wɛ ekɔ Ɔna Nzambi?” Yeso akakadimola ate: “Nyuamɛ asɔ wadita, dimi kele nde.” Kɛsɔ akɛnama lewɔ dia Yeso pombaka ndjakema nɛ dia nde ambotɛnga Nzambi. Vɔ wakambola vate: “Kakɔna kaakatayange nto?” (Luka 22:70, 71; Makɔ 14:64) Ɔnkɔnɛ, vɔ wakakeleka Yeso ko wakatshu la nde le nguvɛrnɛrɛ ka Rɔmɔ Pɔsɔ Pilato.
Ondo Judasɛ Iskariyɔtɛ akɛnyi watatɔlɛ Yeso le Pilato. Etena kakandeye dia wambofundɛ Yeso nyɔi, nde akandama la lɔkɔnyɔ ndo nde komonga nto l’elongamelo. Koko, lo dihole dia kalola le Nzambi lo ndjatshumoya lo mɛtɛ, nde ambotshɔ dia tokawoya ekenga wa mfɛsa 30. Judasɛ akatɛ ewandji w’ɛlɔmbɛdi ate: “Lakasale pɛkato lo nkimɔ dikila di’onto ɔlɔlɔ.” Koko vɔ wakawosha okadimwelo wa kɔlɔ ɔnɛ: “Dikambo sɔ atendadiɔ? Ɔsɔ dikambo diayɛ wɛmɛ!”—Mateo 27:4.
Judasɛ akakasha ekenga wa mfɛsa 30 lo tɛmpɛlɔ ndo akanyomofudia kɔlɔ kande lo nyanga dia ndjadiaka. Etena kakayange Judasɛ dia ndjadja kɔdi, lotahe lakandakeleka ɔkɔdi lakahembɔ. Nde akakɔ lo ave waki l’ɛse ko dikundju diande diakatɛ.—Etsha 1:17, 18.
Eke paka la pindju, etena kambɔtɔlama Yeso lo luudu la Pɔsɔ Pilato. Koko ase Juda wakɔtɔlɛ lɛkɔ wakatone mbɔtɔ. Vɔ wakɔshi dia diɔtɔnganelo dia ngasɔ l’ase Wedja diayowadja mindo. Kɛsɔ akakoke mbashimba dia ndɛ diangɔ dia lo Nisana 15, lushi la ntondo la Fɛtɛ ka mapa waha la wodoya, kakɔsamaka oko etenyi kɛmɔtshi ka nshi ya dambo di’Elekanelo.
Pilato akatombe l’andja ndo akawambola ate: “Dikambo diakɔna diafundanyu pami kɛnɛ?” Vɔ wakakadimola vate: “Otondonga pami kɛnɛ bu otshi wa kɔlɔ, tshike hatookimwe le yɛ.” Pilato akɔshi dia vɔ wowotshutshuya la wolo, diakɔ diakandate ate: “Nyowɔshi ndo nyoolombosha nyuamɛ lo ndjela ɛlɛmbɛ anyu.” Ase Juda wakɛnya kanyi yaki lawɔ ya mbodiaka lo nkadimola ɔnɛ: “Sho bu la lotshungɔ la ndjaka onto.”—Joani 18:29-31.
Lo mɛtɛ, naka vɔ ndjaka Yeso lo nshi ya fɛtɛ ka dambo di’Elekanelo, ondo dui sɔ diotela lofunge l’efula. Koko naka vɔ nsala dia ase Rɔmɔ ndjaka Yeso lo awui wendana la pɔlitikɛ wele ase Rɔmɔ waki la lotshungɔ la nsala, dui sɔ diotɛnya dia ase Juda bu l’onongo la ntondo k’anto.
Ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ kombutɛ Pilato dia vɔ wakafundɛ Yeso nyɔi l’ɔtɛ wakandatɛngɛ Nzambi. L’etena kɛnɛ, vɔ wambofunda dui dikina dia kashi ɔnɛ: “Takatane pami kɛnɛ [1] afukutanya wodja aso ndo [2] ashimba anto diaha vɔ mfuta elambo wa Kayisa ndo [3] ata dia ndamɛ kele Kristo, nkumekanga.”—Luka 23:2.
Oko onyimpala wa Rɔmɔ, Pilato aki la shadiya ya ndjakiyanya lo woho wakayataka Yeso dia nde ekɔ nkumekanga. Ɔnkɔnɛ, Pilato akanyomɔtɔ lo luudu, akelɛ Yeso ndo akambola ate: “Onde wɛ kele Nkumekanga k’ase Juda?” Ekɔ oko Pilato akambolaka ate: ‘Onde wɛ ambɔnyɔla ɛlɛmbɛ w’ase Rɔmɔ lo ndjata dia wɛ ekɔ nkumekanga lo ndɔshana la Kayisa?’ Ondo dia mbeya awui wamboshilaka Pilato mboka lo dikambo diande, Yeso akate ate: “Onde oma lo kanyi yayɛ wɛmɛ mbambolayɛ dikambo sɔ, kana anto akina mbakakotɛ akambo wendana la mi?”—Joani 18:33, 34.
Lo mɛnya dia nde heye akambo wendana la Yeso ndo lo nkombola dia mbowaeya, Pilato akakadimola ate: “Onde ose Juda kemi?” Nde akakotsha ate: “Wodja ayɛ hita ndo ewandji w’ɛlɔmbɛdi mbambokokimɔ le mi. Akayasale?”—Joani 18:35.
Etena kakakadimola Yeso Pilato, nde akatɛkɛta paka dia Diolelo ndo aha la taamu, okadimwelo ande akaambiya Pilato efula.
-
-
Pilato la Hɛrɔdɛ wambɛna dia nde bu l’onongoYeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 128
Pilato la Hɛrɔdɛ wambɛna dia nde bu l’onongo
MATEO 27:12-14, 18, 19 MAKƆ 15:2-5 LUKA 23:4-16 JOANI 18:36-38
PILATO LA HƐRƆDE WAMBOLOMBOSHA YESO
Yeso konyanga dia mbishɛ Pilato dia nde ekɔ mɛtɛ nkumekanga. Koko Diolelo diande komonga waale le Rɔmɔ. Yeso akate ate: “Diolelo diami bu dia l’andja ɔnɛ. Otondonga Diolelo diami diekɔ dia l’andja ɔnɛ, tshike ekambi ami wotɔndwɛ ta diaha dimi kimɔma le ase Juda. Koko Diolelo diami bu dia lanɛ.” (Joani 18:36) Eelo, Yeso ekɔ la Diolelo, koko diɔ bu dia l’andja ɔnɛ.
Pilato kokomɛ laasɔ. Nde akambola ate: “Laasɔ nkumekanga keyɛ?” Yeso akɛnya dia kɛnɛ kotshi Pilato kekɔ mɛtɛ lo nkadimola ate: “Wɛmɛ ɔsɔ ata dia nkumekanga kemi. Dia dikambo nɛ mbakamotɔ ndo dia dikambo nɛ mbakamaye l’andja, dia dimi nsambisha akambo wa mɛtɛ. Onto tshɛ lele lo wedi w’akambo wa mɛtɛ pokamɛka dui diami.”—Joani 18:37.
Yeso amboshilaka mbutɛ Tɔma ate: “Dimi lekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ.” L’etena kɛnɛ, kaanga Pilato amboka di’oyango wakatomama Yeso la nkɛtɛ ele dia nsambisha “akambo wa mɛtɛ,” djekoleko mɛtɛ kendana la Diolelo diande. Yeso akayashikikɛ dia ntshikala la kɔlamelo lo mɛtɛ kɛsɔ kaanga mbakoka dui sɔ mbokonya lo nyɔi. Pilato akambola ate: “Mɛtɛ kɛdikɛdi na?” koko nde konyanga dia nkondja elembetshiyelo ekina. Nde akɔshi dia kɛnɛ kambondoka lo nombosha pami kɛsɔ aya efula.—Joani 14:6; 18:38.
Pilato akakalola le olui w’anto wakakongaka lo sɛkɛ. Ondo Yeso aki l’omamu ande etena kakandatɛ ewandji w’ɛlɔmbɛdi l’anto akina waki kaamɛ la wɔ ate: “Dimi halɛnyi ndooko kɔlɔ kosadi onto ɔnɛ.” Olui w’anto waki la nkɛlɛ l’ɔtɛ wa yɛdikɔ shɔ wakatɛtɛ vate: “Nde ekɔ lo ntɔmbɔsha anto la wetshelo ande lo Judeya y’otondo, ntatɛ oma la Ngalileya polo ndo lanɛ.”—Luka 23:4, 5.
Pilato ambamba heyama lo menda tokanyi t’ase Juda tele oko t’akanga a dinginya. Etena kakatetemala ewandji w’ɛlɔmbɛdi la dikumanyi pangɔhangɔ, Pilato akambola Yeso ate: “Onde wɛ hoke akambo efula wakɔsɔngwɛwɔ asɔ?” (Mateo 27:13) Yeso kokadimola. Woho wakandatshikala ki la ntondo ka awui wa kɔlɔ wakawɔsɔngwɛka akambiya Pilato.
Ase Juda wakate dia Yeso ‘akatatɛ oma la Ngalileya.’ Lo ndjela ɛtɛkɛta ɛsɔ, Pilato akeye dia mɛtɛ Yeso aki ose Ngalileya. Ɔsɔ akasha Pilato kanyi ya nde mbewɔ onongo wa nombosha Yeso. Hɛrɔdɛ Antipa (ɔna Hɛrɔdɛ wa Woke) aki owandji wa la Ngalileya, ndo nde aki la Jɛrusalɛma lo nshi ya dambo di’Elekanelo shɔ. Ɔnkɔnɛ, Pilato akatome Yeso le Hɛrɔdɛ. Hɛrɔdɛ Antipa mbakahembola Joani Obatizanyi ɔtɛ. L’ɔkɔngɔ, etena kakandoke dia Yeso ekɔ lo nsala ahindo wa weke, Hɛrɔdɛ akayakiyanya dia kana Yeso ekɔ Joani lambolɔ oma lo nyɔi.—Luka 9:7-9.
L’etena kɛnɛ, Hɛrɔdɛ ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna Yeso. Aha l’ɔtɛ wakandalangaka dia nkimanyiya Yeso kana l’ɔtɛ wakandakombolaka mbeya dia kana akambo wakawofundaka wekɔ mɛtɛ. Hɛrɔdɛ akalangaka tsho dia mbeya ndo nde “akalongamɛka dia mbɛɛna asala tolembetelo.” (Luka 23:8) Koko, Yeso konanga dia nkotsha nsaki kaki la Hɛrɔdɛ ka mbeya. Lo mɛtɛ, etena kakawombolaka Hɛrɔdɛ, Yeso kombuta ndooko dui. Lam’ele Hɛrɔdɛ l’asɔlayi ande wakomala, vɔ wakasalɛ Yeso akambo “la lohetsho.” (Luka 23:11) Vɔ wakɔlɔtsha dihɔndɔ dia nɛmɔ ndo wakɔsɔkɛ. Ko Hɛrɔdɛ akakaloya Yeso le Pilato. Hɛrɔdɛ la Pilato wokoongaka atunyi, koko l’etena kɛnɛ vɔ waya angɛnyi.
Etena kakakalola Yeso, Pilato akelɛ ewandji w’ɛlɔmbɛdi, ewandji w’ase Juda la anto akina ndo akate ate: “Dimi lakoolomboshisha la ntondo kanyu, koko ndooko kɛnya dia kɛnɛ koofundanyu kekɔ mɛtɛ. Ndo Hɛrɔdɛ lawɔ hootanyi ndooko la dikambo, nɛ dia nde ambookaloya le so, nyolonge, ndooko dikambo diosadinde diakokande ndjakema. Dimi layowosha dilanya ko mbokimɔ.”—Luka 23:14-16.
Pilato akalomɔlomɔka dia ntshungola Yeso, nɛ dia nde akeye dia l’ɔtɛ wa kandjema kaki l’ɛlɔmbɛdi mbakawokimɔ. Etena kakalangaka Pilato ntshungola Yeso, nde akalongola dikambo dikina diakotshutshuya dia nsala dui sɔ. Etena kakinde lo kɔsa ka kilombo, wadɛnde akotomɛ dui ɔnɛ: “Tɔtɔke lo dikambo dia onto ɔlɔlɔ ɔnɛ, nɛ dia ɛlɔ lakasowi efula lo dɔ [diaki ondo oma le Nzambi] lo dikambo diande.”—Mateo 27:19.
Ngande wakakoke Pilato ntshungola pami kaha l’onongo kɛsɔ, oko wakandahombe nsala?
-
-
Pilato ambota ate: “Onto akɔ nde ɔnɛ!”Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 129
Pilato ambota ate: “Onto akɔ nde ɔnɛ!”
MATEO 27:15-17, 20-30 MAKƆ 15:6-19 LUKA 23:18-25 JOANI 18:39–19:5
PILATO AMBOYANGA DIA TSHUNGOLA YESO
ASE JUDA WAMBƆLƆMBA DIA MBATSHUNGOLƐ BARABASƐ
YESO AMBƆSƆKAMA NDO AMBƆHƐNYAHƐNYAMA
Pilato akatɛ olui w’anto wakayangaka nyɔi ka Yeso ate: “Ndooko kɛnya dia kɛnɛ koofundanyu kekɔ mɛtɛ. Ndo Hɛrɔdɛ lawɔ hootanyi ndooko la dikambo.” (Luka 23:14, 15) Kakianɛ, lo nyanga dia pandja Yeso, Pilato ambokamba la yoho kina, lo mbutɛ anto ate: “Nyekɔ la mbekelo ka dimi nyotshungolɛka onto ɔmɔtshi lo dambo di’Elekanelo. Onde nyu nangaka dimi nyotshungolɛ Nkumekanga k’ase Juda?”—Joani 18:39.
Pilato akeyaka dia onto ɔmɔtshi laki lo lokanu lokombo lande Barabasɛ, akeyamaka oko ɔpɔtwanyi, ɔtɔmbɔshi ndo ondjakanyi. Ɔnkɔnɛ, Pilato akambola ate: “Alanganyu dimi nyotshungolɛ, Barabasɛ kana Yeso lelamɛ ɔnɛ Kristo?” Oko akawatshutshuyama oma le ewandji w’ɛlɔmbɛdi, anto wakalɔmbɛ dia Barabasɛ ntshungɔ, koko aha Yeso. Pilato akambola nto ate: “Akɔna l’atei w’anto anɛ 2 alanganyu dimi nyotshungolɛ?” Olui w’anto wakate la dui dia wolo ɔnɛ: “Barabasɛ”!—Mateo 27:17, 21.
Pilato akakɔmɔ, ndo akambola ate: “Ko ayomosala la Yeso lelamɛ Kristo?” Anto wakahangɔhangɔ ɔnɛ: “Hanɛnde l’otamba!” (Mateo 27:22) Aha la mboka nsɔnyi, vɔ wekɔ lo nyanga nyɔi k’onto laha l’onongo. Pilato akambola ate: “Lande na? Kɔlɔ kakɔna kosadi pami kɛnɛ? Dimi halɛnyi ndooko dikambo diosadinde diakokande ndjakema. Ɔnkɔnɛ, layowosha dilanya ko mbokimɔ.”—Luka 23:22.
Kaanga mbakadje Pilato welo mbala la mbala, olui w’anto waki la nkɛlɛ wakate vɔ tshɛ ɔnɛ: “Hanɛnde l’otamba!” (Mateo 27:23) Ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ wakatshutshuya olui w’anto ɔsɔ dia monga la nkɛlɛ k’efula ka kɛdia dikila! Koko aha dikila di’ondjakanyi. Ekɔ dikila di’onto laha l’onongo lele ambeta nshi tshanu wakolongola la Jɛrusalɛma oko Nkumekanga. Naka ambeki wa Yeso waki lawɔ, kete vɔ wakatshikala ki ndo wakasale di’aha mbeyama.
Pilato akɛnyi dia kɛnɛ tshɛ kasalande kekɔ anyanya. Lofunge lakayala, ɔnkɔnɛ nde akɔshi ashi ndo akasole anya lo washo w’olui w’anto. Nde akawatɛ ate: “Dimi keema l’onongo wa dikila di’onto ɔnɛ. Nyu nyuamɛ nyendane la diɔ.” Kaanga dui sɔ kotshikitanya kanyi y’anto. Koko, vɔ wakate vate: “Dikila diande diayale l’ɛtɛ aso ndo l’ɛtɛ wa anaso.”—Mateo 27:24, 25.
Nguvɛrnɛrɛ akalange mbakotshɛ nsaki kawɔ lo dihole dia nsala kɛnɛ kakandeyaka dia kaki dimɛna. Ɔnkɔnɛ, lo ndjela kɛnɛ kakawɔlɔmbɛ, Pilato akatshungolɛ olui w’anto ɔsɔ Barabasɛ. Nde akate dia vɔ nkolola Yeso ahɔndɔ, ko oma laasɔ wakɔkɔmɔla.
L’ɔkɔngɔ wa mbosoya la dikɔmɔki sɔ, asɔlayi wakatshu la Yeso lo luudu la nguvɛrnɛrɛ. Olui w’otondo w’asɔlayi wakatshumana ndo wakanyomoleka mbɔhɛnyahɛnya. Vɔ wakasale ekata k’atɛndɛ ko wakɔlɔtshatɔ l’ɔtɛ. Asɔlayi wakakimiyɛ Yeso danga lo lonya l’omi ndo wakɔlɔtsha okutu wa beela wele oko wɔnɛ wakalɔtaka nkumekanga. Vɔ wakɔsɔkɛ ɔnɛ: “Nkumekanga k’ase Juda, he mɔyɔ!” (Mateo 27:28, 29) Oleki laasɔ, vɔ wakatɛ Yeso nsɔyi ndo wakatetemala mbɔkɔmɔla mbala l’elungi. Vɔ wakɔshi danga oma le nde ndo wakɔkɔmɔladiɔ l’ɔtɛ ndo kɛsɔ akaleke nyɔngɔmiya atɛndɛ wa “ekata” kakawasale dia mbosha nsɔnyi.
Kɛnɛmɔ ka diambo kaki la Yeso ndo woho wakandakikɛ awui asɔ tshɛ akaambiya Pilato diakɔ diele nde akayange yoho kina ya ndjatondja oma l’onongo lo mbuta ate: “Nyende, dimi lambonyelande l’andja dia nyu mbeya dia dimi hambotanyi ndooko l’onongo.” Onde Pilato akafɔnya dia ntondja kakianɛ Yeso lele ambɔkɔmama ndo ambohomuyama l’andja ayotshutshuya olui w’anto ɔsɔ dia vɔ mbooka kɛtshi? Etena kakemala Yeso la ntondo k’olui w’anto wa kɔlɔ ɔsɔ, Pilato akate ate: “Onto akɔ nde ɔnɛ!”—Joani 19:4, 5.
Kaanga mbakandakɔmama ndo mbakandahomuyama, Yeso akatshikala ki ndo kombayaya. Dui sɔ diakahombe mambiya Pilato nɛ dia ɛtɛkɛta ande mɛnyaka dia nde aki la dilɛmiɛlɔ otsha le Yeso ndo akawoke kɛtshi.
-
-
Yeso ambokimɔma dia todiakemaYeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 130
Yeso ambokimɔma dia todiakema
MATEO 27:31, 32 MAKƆ 15:20, 21 LUKA 23:24-31 JOANI 19:6-17
PILATO AMBOYANGA DIA TSHUNGOLA YESO
WAMBOFUNDƐ YESO NYƆI NDO WAMBOTSHƆ LANDE DIA TOODIAKA
Kaanga mbambɔsɔkishama Yeso ndo kambondoshama nsɔnyi, welo wakadjaka Pilato dia mbotshungola kotshikitanya kanyi y’ewandji w’ɛlɔmbɛdi la wanɛ waki kaamɛ la wɔ. Vɔ kombetawɔ dia kaanga dui ɔtɔi mbashimba dia Yeso ndjakema. Vɔ wakatetemala pangɔhangɔ ɔnɛ: “Hanɛnde l’otamba! Hanɛnde l’otamba!” Pilato akakadimola ate: “Nyowɔshi nyotoodiake nyuamɛ, nɛ dia dimi hambotanyi ndooko l’onongo.”—Joani 19:6.
Ase Juda kokoka mbetawoya Pilato di’ɔnɛ Yeso pombaka ndjakema l’ɔtɛ w’akambo wakawofundaka wa pɔlitikɛ, ko kayotota lo kɛnɛ kendana la awui w’ɔtɛmwɛlɔ? Vɔ wakakalolɛ awui wakawataka ɔnɛ nde ambɔtɛnga Nzambi etena kakalomboshaka ase tominadi ta laadiko Yeso. Vɔ wakate vate: “Sho tekɔ la ɛlɛmbɛ ndo lo ndjela ɛlɛmbɛ akɔ, nde pombaka mvɔ, nɛ dia nde ekɔ lo ndjata dia nde ekɔ ɔna Nzambi.” (Joani 19:7) Dui sɔ diaki oyoyo le Pilato.
Nde akakalola lo luudu ndo akasale dia ntshungola pami kɛsɔ kambɔhɛnyahɛnyama efula ndo kele wadi aki Pilato akɛnyi dɔ lo dikambo diande. (Mateo 27:19) Ko kayotota lo dikambo di’oyoyo diafunda ase Juda ɔnɛ ose lokanu ɔsɔ ekɔ “Ɔna Nzambi”? Pilato akeye dia Yeso ekɔ ose Ngalileya. (Luka 23:5-7) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, nde akambola Yeso ate: “Wɛ ose na?” (Joani 19:9) Onde Pilato akambolaka dia kana Yeso akakoke nsɛna ntondo ndo lo yoho mɔtshi nde ndja oma le Nzambi?
Pilato akoke oma le Yeso ndamɛ dia nde ekɔ nkumekanga, koko Diolelo diande bu dia l’andja ɔnɛ. Diaha nyanga dia nyomokotsha awui akina efula laadiko dia kɛnɛ kakandate ntondo, Yeso akatshikala ki. Woho wakandatone dia nkadimola akomadia Pilato ndo nde akatɛ Yeso la nkɛlɛ tshɛ ate: “Wɛ ekɔ lo ntona dia kadimolami? Wɛ heye dia dimi lekɔ la lowandji la kotshungola ndo lowandji la kodiaka?”—Joani 19:10.
Yeso akakadimola tsho ate: “Wɛ totoyonga la lowandji le mi otondongaka vɔ kokoshalɔ oma l’olongo. Diakɔ diele onto lakakimwe le yɛ ekɔ la pɛkato koleki woke.” (Joani 19:11) Aha la taamu, Yeso kɔtɛkɛtaka tsho dikambo di’onto ɔtɔi. Koko nde akalange mbuta dia Kayifasi, anto waki kaamɛ lande ndo Judasɛ Iskariyɔtɛ waki la pɛkato ka woke oleki Pilato.
Oko wakandambiyama oma lo lɔkɛwɔ ndo l’ɛtɛkɛta wa Yeso ndo la wɔma w’efula waki lande ɔnɛ Yeso mbeyaka monga onto l’oma le Nzambi, Pilato akasale nto la wolo dia mbotshungola. Koko, ase Juda wakanyomɔtɛkɛta awui akina wakahombe nyomosha Pilato wɔma. Vɔ wakate vate: “Naka wɛ ntshungola pami kɛnɛ, kete wɛ bu ɔngɛnyi wa Kayisa. Onto tshɛ layaetɛ nkumekanga ekɔ lo ntɛkɛta kɔlɔ dikambo dia Kayisa.”—Joani 19:12.
Nguvɛrnɛrɛ akatondja Yeso nto l’andja ndo nde akadjasɛ lo dihole dia kilombo ndo akatɛ anto ate: “Nyende nkumekanga kanyu!” Koko ase Juda hawotɔkɔkɔla yɛdikɔ yawɔ. Vɔ wakahangɔhangɔ vate: “Otonyende! Otonyende! Hanɛnde l’otamba!” Pilato akawatɛ ate: “Ndjaka nkumekanga kanyu?” Aya edja efula kele ase Juda wakatone ɛlɔmbwɛlɔ k’ase Rɔmɔ; koko ewandji w’ɛlɔmbɛdi wakate la dihonga tshɛ ɔnɛ: “Sho bu la nkumekanga kekina paka Kayisa.”—Joani 19:14, 15.
Oma lo wɔma w’ase Juda wakatetemalaka mbodja pɛpɔ, Pilato akakimɔ Yeso dia todiakema. Asɔlayi wakakolola Yeso dihɔndɔ dia beela ndo wakɔlɔtsha ahɔndɔ ande wa laadiko. Wakɛndja Yeso otamba w’asui etena kakawatatshɔka lande.
Taya la pindju ka Lushi la tanu, Nisana 14. Yeso atalale ntatɛ la pindju ka Lushi la nɛi ndo nde ambodiɛnɛ l’asui wotshikitanyi. Etena kakandatadiɛnɛka la wotsho w’otamba, Yeso akalɛmbɛ. Diakɔ diele asɔlayi wakatshutshuya la wolo Simɔna k’ose Kurɛnɛ lo Afrikɛ, lakatetaka lawɔ dia mɛmba otamba otsha lo dihole dia ediakelo. Anto efula wakatawayelaka, amɔtshi waki la lɔkɔnyɔ l’efula ndo wakatalelaka lo menda kɛnɛ kaketaka.
Yeso akatɛ wamato wakalelaka ate: “Ana wa wamato wa Jɛrusalɛma, nyotshike ndelami. Nyoyalele nyuamɛ ndo nyolele ananyu; nɛ dia nyolonge, nshi yekɔ lo ndjaye yele anto wayota vate: ‘Diɛsɛ le wamato wa dikomba, etema waki kombota la awɛlɛ waki kɔnɔnya!’ Ko vɔ wayotɛ akona vate: ‘Nyotokongotwe!’ ndo tokonakona ɔnɛ: ‘Nyotofe!’ Naka vɔ salaka akambo asɔ etena keke osongo oyoyo, kete hoke lam’ayowoma?”—Luka 23:28-31.
Yeso akatɛkɛtaka dikambo dia wodja wa Juda. Vɔ wekɔ oko osongo wotome weke la yema y’ashi, nɛ dia Yeso ekɔ lawɔ ndo ase Juda amɔtshi waki la mbetawɔ le nde wekekɔ. Etena kayonya Nzambi anto asɔ oma lo wodja, ayotshikala paka okongamelo wa wodja wambɔla lo nyuma wele oko osongo wamboma. Ayonga alelo w’efula etena kayokamba asɔlayi w’ase Rɔmɔ dia nkotsha lolango la Nzambi otsha le wodja ɔsɔ!
-
-
Nkumekanga kaha l’onongo asowa l’otambaYeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 131
Nkumekanga kaha l’onongo asowa l’otamba
MATEO 27:33-44 MAKƆ 15:22-32 LUKA 23:32-43 JOANI 19:17-24
WAMBƆKƆKƆLA YESO NSƐTI L’OTAMBA W’ASUI
EFUNDELO WAKI LAADIKO DI’ƆTƐ WA YESO WAMBƆDIA ANTO
YESO AMBOLAKA ONTO LƆSƐNƆ LA PONDJO LO PARADISO KA LA NKƐTƐ
Yeso ambɔtɔlama lo dihole dimɔtshi diaki suke l’osomba, lɛnɛ akandahombe ndjakema nde la apɔtwanyi ahende. Dihole sɔ diakelamɛka Gɔlɔgɔta kana Dihole dia Lowako, ndo diɔ diakɛnamaka “oma lo tshalola.”—Makɔ 15:40.
Wakakolola apami asato wakawafundɛ nyɔi asɔ ahɔndɔ. Ko wakawasha wanu wakawasanganya la edjoyadjoya kelɛwɔ mirɛ ndo la diangɔ di’ololo. Ondo wamato wa la Jerusalɛma mbakasale wanu asɔ, ndo ase Rɔmɔ wakashaka anto wakawadiakaka wanu asɔ wakitshakitsha kandji. Koko lam’akandalɛtɛ, Yeso akatone dia nnɔ. Lande na? Nde akalange dia monga l’akoka ande tshɛ l’ohemba wa woke ɔsɔ ndo monga la kɔlamelo polo lo nyɔi.
Wakahanɛ Yeso l’otamba. (Makɔ 15:25) Asɔlayi wakakɔkɔla nsɛti l’anya ndo l’ekolo ande, yɔ yakaate emunyi ndo eshisha ndo kɛsɔ akashaka kandji efula. Etena kakawemɛ otamba akɔ, kandji kakaleke tshɛ etena kakanunya wotsho wa Yeso mpota yande. Koko, Yeso kompangwɛ asɔlayi. Nde akalɔmbɛ ate: “Papa, dimanyiyawɔ, nɛ dia vɔ haweye kɛnɛ kasalawɔ.”—Luka 23:34.
Ase Rɔmɔ waki la mbekelo ka mfundaka munga kakasale onto lambowofundɛ nyɔi. Etena kɛnɛ, Pilato ambofunda ate: “Yeso y’ose Nazarɛtɛ, Nkumekanga k’ase Juda.” Efundelo ɛsɔ waki lo Hɛbɛru, lo Latino ndo lo Grɛkɛ, di’anto efula koka mbadia. Kɛnɛ kakasale Pilato akɛnya diɔnyɔ diande otsha le ase Juda wakatɛtɛɛka dia Yeso ndjakema. Ewandji w’ɛlɔmbɛdi wakoke wɔma ko wakate vate: “Tofundake ɔnɛ, ‘Nkumekanga k’ase Juda,’ koko funda ɔnɛ: Nde akate ate: ‘Dimi kele Nkumekanga k’ase Juda.’” Koko lo ntona dia vɔ kɛnya la nde nto, Pilato akakadimola ate: “Lakafundji kɛnɛ kakamafundji.”—Joani 19:19-22.
Ɛlɔmbɛdi waki la nkɛlɛ ɛsɔ wakakalolɛ nto awui wa kashi wakawɔsɔngwɛ lam’akandalomboshama le ase tominadi ta laadiko. Aha la taamu, anto waketaka laawɔ wakawɔlaka ndo wakɔsɔkaka ɔnɛ: “Wɛ lakalangaka mbitola tɛmpɛlɔ ko kika lo nshi 3 le, oyashimbɛka wɛmɛ lo mpolɔ oma l’otamba w’asui.” Woho akɔ waamɛ, ewandji w’ɛlɔmbɛdi ndo afundji wakatanɛka lam’asawɔ ɔnɛ: “Kristo, Nkumekanga k’Isariyɛlɛ aholɔke wonya ɔnɛ oma l’otamba w’asui kele tɛnyi ndo towetawɔ.” (Makɔ 15:29-32) Kaanga apɔtwanyi wakawafundɛ nyɔi waki ɔnɛ lo lonya l’omi, ɔnɛ lo lonya la lɔmɔsɔ la Yeso wakɔsɔkɛ, kaanga mbele paka ndaamɛ oto mbaki mɛtɛ komonga l’onongo.
Asɔlayi anɛi w’ase Rɔmɔ vɔ lawɔ wakasɔkɛ Yeso. Mbeyaka monga ko vɔ wakanɔka wanu w’okayi, ɔnkɔnɛ ondo dia mbɔsɔka, vɔ wakasale oko anto washa Yeso wanu, koko hawokomi l’onyɔ ande ndo nde kɔɔnɔ. Asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakɔlɛ Yeso l’ɔtɛ w’efundelo waki laadiko di’ɔtɛ ande ndo wakate ɔnɛ: “Naka wɛ ekɔ Nkumekanga k’ase Juda, oyashimbe.” (Luka 23:36, 37) Ohokanyiya dikambo sɔ! Pami kakɛnya dia nde ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ ekɔ lo mpɛnyahɛnyama ndo sɔkama lo yoho ya kɔlɔ. Koko nde akakikɛ akambo asɔ tshɛ aha la ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo di’ase Juda wakendaka, di’asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakawɔlaka kana andjakanyi ahende wakawafundɛ nyɔi wakahanema l’etamba kaamɛ la nde.
Asɔlayi anɛi wakɔshi ahɔndɔ wa laadiko wa Yeso ko wakakahanya lo elui ɛnɛi. Vɔ wakoke owale dia mbeya kɛnɛ kayɔsa onto l’onto. Koko dihɔndɔ dia l’ɛse dia Yeso diaki dihɔndɔ dia nɛmɔ efula, diɔ “komonga la ɔtɛlɛlɔ, diɔ diaki la nsɔsɔ oma la diko polo l’ɛse.” Asɔlayi wakate vate: “Tatodiatake, nyɛsɔ toke owale dia mbeya onto layodiɔsa.” Lo nsala ngasɔ, vɔ wakakotsha divɛsa diata ɔnɛ: “Wambokahana ahɔndɔ ami lam’asawɔ, ndo vɔ wamboka owale dia mbɔsa dihɔndɔ diami.”—Joani 19:23, 24; Osambo 22:18.
L’etena kɛmɔtshi, ondjakanyi ɔmɔtshi akeye dia Yeso ekɔ mɛtɛ nkumekanga. Nde akahangwɛ osekande ate: “Onde wɛ hoke Nzambi wɔma etena kɛnɛ kamboyolongola dilanya dia woho ɔtɔi la nde? Sho koka panema l’etamba l’ɔtɛ w’akambo tshɛ wa kɔlɔ wakatasale, koko onto ɔnɛ kosala ndooko dikambo dia kɔlɔ.” Oma laasɔ, nde akalɔmbɛ Yeso ate: “Kombohɔ lam’ayoyonga lo Diolelo diayɛ.”—Luka 23:40-42.
Yeso akakadimola ate: “Lo mɛtɛ kakotɛmi ɛlɔ nte: Wɛ ayoyala la mi,” aha lo Diolelo, koko “lo Paradiso.” (Luka 23:43) Daka sɔ tshikitana la kɛnɛ kakatɛ Yeso apɔstɔlɔ ande di’ɔnɛ vɔ wayodjasɛ lo kiti ya lowandji kaamɛ la nde lo Diolelo. (Mateo 19:28; Luka 22:29, 30) Koko, ondo ondjakanyi w’ose Juda ɔsɔ akoke awui wendana la Paradiso ka la nkɛtɛ kakasha Jehowa Adama la Eva ndo tokanula tawɔ oko dihole dia mbidjasɛ. Kakianɛ, ɔpɔtwanyi ɔsɔ koka mvɔ ele l’elongamelo kɛsɔ.
-
-
“Pami kɛnɛ mɛtɛ aki ɔna Nzambi”Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 132
“Pami kɛnɛ mɛtɛ aki ɔna Nzambi”
MATEO 27:45-56 MAKƆ 15:33-41 LUKA 23:44-49 JOANI 19:25-30
YESO AMBOVƆ L’OTAMBA
AWUI WAHALEKE NSALEMA WAMBOSALEMA LO NYƆI KA YESO
Taya kakianɛ “wonya wa 6,” kana midi. Wodjima wa mamba wakayala “polo lo wonya wa 9 lo wodja w’otondo,” eshidi esato l’ɔkɔngɔ a midi. (Makɔ 15:33) Wodjima wa tshududu ɔsɔ, kondja oma lo ngɔndɔ nkomba wonya. Dui sɔ tosalemaka lo valelo ya ngɔndɔ, koko tekɔ lo nshi ya dambo di’Elekanelo, etena konga ngɔndɔ emuma. Ndo wodjima ɔsɔ wakaviya edja efula ndeka minitɛ ngana yatongaka wodjima etena katokombaka ngɔndɔ wonya. Nzambi mbakasale dia wodjima ɔsɔ monga!
Ohokanyiya shɛngiya yaki la dui sɔ le wanɛ wakasɔkaka Yeso! L’etena ka wodjima kɛsɔ, wamato anɛi wakasukana la otamba w’asui. Aki nyango Yeso, Salɔme, Mariya w’ose Mangadala ndo Mariya wa nyango ɔpɔstɔlɔ Jakɔba ya dikɛnda.
Ɔpɔstɔlɔ Joani ekɔ kaamɛ la nyango Yeso laki la lɔkɔnyɔ “suke l’otamba w’asui.” Mariya akendaka ɔna lakandote ndo lakandodia asunyasunya l’otamba. Le nde, ekɔ oko onto ‘lambowoka lokuwa la ta l’otale.’ (Joani 19:25; Luka 2:35) Koko, kaanga mbakinde la paa efula, Yeso kominya nyango yimba. Nde akasale la wolo dia nde mbɛwɔ otsha le Joani ndo mbitɛ nyango ate: “Womoto, enda ɔnayɛ!” Oma laasɔ, nde akɛwɔ otsha le Mariya ko akatɛ Joani ate: “Eenda nyɔ!”—Joani 19:26, 27.
Yeso akatshike nyango laki wadi aki odo l’anya w’ɔpɔstɔlɔ wakandalangaka efula. Yeso akeyaka dia polo l’etena kɛsɔ anango, mbuta ate ana akina wa Mariya watonge la mbetawɔ le nde. Ɔnkɔnɛ, nde akɔshi tɛdikɔ dia ehomba wa nyango wa lo demba ndo wa lo nyuma kotshama. Ande ɛnyɛlɔ ka dimɛna lee!
Oya l’ekomelo ka wodjima ɔsɔ, Yeso akate ate: “Lamboka mposa k’ashi.” Lo mbuta ngasɔ, nde akakotsha kɛnɛ kakafundama. (Joani 19:28; Osambo 22:15) Yeso akoke dia oko She hayowokokɛ dia olowanyi w’Ɔnande mbɔtɔ l’ohemba polo l’ekomelo. Kristo akate la dui dia wolo ate: “Eli, Eli, lama sabakatani?” kitshimudi ate, “Nzambi kami le, Nzambi kami le, lande na kamboyɔnsɛka?” Anto amɔtshi wakemala suke kombooka dimɛna ndo wakate vate: “Ohonyolonga, nde ekɔ lo mbelɛ Elidja.” Ɔmɔtshi l’atei awɔ akalawɔ ndo akɔshi dimbo akatambiya lo wanu w’okayi, akadihakɛ lo lɔsɔlɔ, ko akasha Yeso dia nde nnɔ. Koko akina wakate vate: “Nyootshike mɛ! Nyotshike tende kana Elidja ayoya dia ndjooholoya.”—Makɔ 15:34-36.
Ko Yeso akate la dui dia wolo ate: “Diambokotshama!” (Joani 19:30) Eelo, Yeso ambokotsha kɛnɛ tshɛ kakotome She dia ndjosala la nkɛtɛ. L’ekomelo, Yeso akate ate: “Papa, lambokimɔ lomu lami l’anya ayɛ.” (Luka 23:46) Lo nsala ngasɔ, Yeso akakimɔ wolo ande wa lɔsɛnɔ le Jehowa ele la eshikikelo dia Nzambi ayonyomowoshawɔ. Ele la wɛkamu tshɛ le Nzambi, Yeso akakɔlɛ ɔtɛ ko akavu.
L’etena kɛsɔ, didimu dia nkɛtɛ dia wolo diakasalema ndo diakaate ave. Diɔ diaki wolo efula diakɔ diele waombo waki l’andja wa Jɛrusalɛma wakadihɔ ndo edo wakatombe. Ambetshetshi wakɛnyi edo wakatombe wakɔtɔ “l’osomba w’ekila” ndo wakatota kɛnɛ komawɔ la mɛna.—Mateo 12:11; 27:51-53.
Lam’akavu Yeso, dihɔndɔ di’okombɔ di’otale, dia wotsho diakakakitolaka Etenyi k’Ekila la Etenyi koleki Ekila lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi diakatɛ l’ahende oma la diko polo l’ɛse. Akambo wa diambo wakasalema asɔ aki ɔkɛnɛmwɛlɔ wa nkɛlɛ ka Nzambi otsha le wanɛ wakadiake Ɔnande ndo vɔ mɛnyaka dia mboka ka mbɔtɔ lo Dihole di’oleki Ekila, mbuta ate l’olongo kambodihɔ.—Hɛbɛru 9:2, 3; 10:19, 20.
Mbokɛmaka di’anto wakandama la wɔma w’efula. Owandji w’asɔlayi wakawasha ɔkɛndɛ wa ndjaka Yeso akate ate: “Pami kɛnɛ mɛtɛ aki Ɔna Nzambi.” (Makɔ 15:39) Ondo nde aki laawɔ etena kakalombolaka Yeso la ntondo ka Pilato, ndo kakandawombola dia kana Yeso ekɔ Ɔna Nzambi. Kakianɛ, nde ambetawɔ dia Yeso ekɔ onto l’ɔlɔlɔ ndo ekɔ mɛtɛ Ɔna Nzambi.
Anto akina wakatshimbe wɔɔngɔ oma l’akambo wahatolekaka nsalema asɔ, wakakalola otsha la wakawɔ “watayakɔmɔla lo ntolo” djembetelo yakɛnyaka lɔkɔnyɔ l’efula ndo nsɔnyi kaki la wɔ. (Luka 23:48) L’atei w’anto amɔtshi wakendaka oma lo tshalola mbaki ambeki efula wa wamato wanɛ wakatetetaka la Yeso lo tena dimɔtshi. Vɔ lawɔ wakanyange woho w’anyanya l’ɔtɛ w’akambo wa diambo wakasalema asɔ.
-
-
Yeso ambokundɛmaYeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
-
-
TSHAPITA 133
Yeso ambokundɛma
MATEO 27:57–28:2 MAKƆ 15:42–16:4 LUKA 23:50–24:3 JOANI 19:31–20:1
WAMBOHOLOYA ODO WA YESO OMA L’OTAMBA
WAMBƆLƆNGƆSƆLA ODO DIA MBOKUNDƐ
WAMATO WAMBOTANA DIOMBO HWE
Taya la dikɔlɔ di’efula dia Lushi la tanu, Nisana 14. L’ɛɔtwɛlɔ ka wonya, Sabato ka lo Nisana 15 ayotatɛ. Yeso akashidi la mvɔ, koko apɔtwanyi ahende wakahanema l’omamu ande waakasɛnɛ. Lo ndjela Ɛlɛmbɛ, anto wambovɔ “hawohombe ntshikala l’otamba” koko, vɔ pombaka nkundɛma “ko lushi lakɔ.”—Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 21:22, 23.
Ndo nto, dikɔlɔ dia Lushi la tanu diakelamɛka Ɛlɔngɔswɛlɔ, nɛ dia anto wakahombe nkatɛ mbo ya ndɛ ndo shidiya tomu yawɔ tshɛ yahakoke nkonga polo l’ɔkɔngɔ wa Sabato. L’ɛɔtwɛlɔ ka wonya, Sabato hiende kana Sabato ka “woke” kakahombe ntatɛ. (Joani 19:31) Ekɔ ngasɔ nɛ dia Nisana 15 ayonga lushi la ntondo la nshi esambele ya Fɛtɛ ka mapa waha la wodoya, lushi la ntondo lele okongaka nshi tshɛ Sabato. (Akambo w’ase Lɛwi 23:5, 6) Lushi la ntondo lɔsɔ ayohomana la Sabato ka lomingu tshɛ, mbuta ate lushi l’esambele.
Ɔnkɔnɛ, ase Juda wakalɔmbɛ Pilato dia nsala dia Yeso nde l’apɔtwanyi waki l’emamu ande mvɔ esadi. Lo woho akɔna? Lo mbaɔkɔla ekolo. Kɛsɔ ayosala diaha vɔ nkamba l’ekolo awɔ dia munyiya alemba awɔ dia mpɛnga. Asɔlayi wakaye ndo wakɔkɔla ekolo wa apɔtwanyi ahende asɔ. Koko akɛnama dia Yeso ambovɔ, diakɔ diele vɔ kombɔkɔla ekolo. Kɛsɔ akakakotsha kɛnɛ kele l’Osambo 34:20 diata ɔnɛ: “Nde namaka weka ande tshɛ; ndooko kaanga ɔtɔi wakɔɔkɔ.”
Dia minya taamu ɔnɛ Yeso ambovɔ mɛtɛ, ɔsɔlayi ɔmɔtshi akawoke dikɔnga ndo akootondola lohandju. ‘Ko mbala kakɔ ɔtɔi dikila la ashi wakatombe.’ (Joani 19:34) Kɛsɔ akakotsha prɔfɛsiya kekina kata ɔnɛ: “Vɔ wayenda ɔnɛ lakawongola dikɔnga.”—Zɛkariya 12:10.
Yɔsɛfu y’ose Arimateya, “pami k’ɔngɔnyi,” ndo onto la lokumu la lo tominadi ta laadiko, aki ndo nde laawɔ etena kakawodiake. (Mateo 27:57) Nde akeyamaka oko “onto ɔlɔlɔ ndo kanga losembwe,” lele nde lawɔ “akakongaka Diolelo dia Nzambi.” Nde aki “ombeki waki Yeso lo woshɛshɛ nɛ dia nde akokaka ase Juda wɔma,” nde kombetawɔ yɛdikɔ yakɔshi ase tominadi dia ndjaka Yeso. (Luka 23:50; Makɔ 15:43; Joani 19:38) La dihonga tshɛ, Yɔsɛfu akalɔmbɛ Pilato odo wa Yeso. Pilato akelɛ owandji w’asɔlayi ndo akawombola dia kana Yeso ambovɔ ndo nde akoshikikɛ dia Yeso ambovɔ. L’ɔkɔngɔ diko, Pilato aketawɔ kɛnɛ kakɔlɔmbɛ Yɔsɛfu.
Yɔsɛfu akasombe dihɔndɔ dia linɛnɛ dia pudipudi, dia dimɛna ndo akaholoya odo wa Yeso oma l’otamba. Nde akɔmbɛ odo wa Yeso la dihɔndɔ dia linɛnɛ dia nɔngɔsɔla okundelo. Nikɔdɛmɔ, “pami kakaye le Yeso mbala ka ntondo l’otsho,” akokimanyiya. (Joani 19:39) Nde akela oko kilɔ 30 ya mirɛ k’oshinga wolo kakasangayema ndo la aloe. Odo wa Yeso wakɔmbama l’ahɔndɔ waki la diangɔ di’opumu sɔ oko waki mbekelo k’ase Juda kendana l’okundelo.
Yɔsɛfu aki la diombo diahawatakundɛka onto diakikɔ lo woko wa dive waki suke ndo odo wa Yeso wakadjama lɔkɔ. Ko wakafɛ dive dia woke la soko dia diombo sɔ. Kɛsɔ kakasalema la shamanya ntondo ka Sabato ntatɛ. Ondo Mariya w’ose Mangadala ndo Mariya wa nyango Jakɔba ya dikɛnda wakakimanyiya dia nɔngɔsɔla odo wa Yeso. Vɔ wakakalola aha la tshimbatshimba la ngelo “dia tɔlɔngɔsɔla diangɔ di’opumu ndo malashi” dia mbitɛ odo wa Yeso polo l’ɔkɔngɔ wa Sabato.—Luka 23:56.
La wedi a pindju, lushi la Sabato, ewandji w’ɛlɔmbɛdi ndo Afarisɛ wakatshu le Pilato ndo wakawotɛ vate: “Tambohɔ dia kanga lokeso ɔnɛ akate lam’akinde la lɔsɛnɔ ate: ‘L’ɔkɔngɔ wa nshi 3, dimi layolɔ.’ Ɔnkɔnɛ, etawɔ dia diombo namema polo lushi la 3 diaha ambeki ande ndjova odo, ko vɔ ndjotɛ anto ɔnɛ: ‘Nde ambolɔ!’ Ko kashi k’ekomelo kɛsɔ ndjoleka ka ntondo.” Pilato akakadimola ate: “Asɔlayi vɔ anɛ. Watshu watolame diombo oko watanyu.”—Mateo 27:63-65.
La pindju ka pɛɛ ka Lushi la lomingu, Mariya w’ose Mangadala, Mariya wa nyango Jakɔba ndo wamato akina wakatɔlɛ diangɔ di’opumu lo diombo dia totɛ odo wa Yeso. Vɔ wakatambɔnaka vate: “Onto akɔna ayototongitolɛ dive oma lo soko dia diombo?” (Makɔ 16:3) Koko didimu dia nkɛtɛ diakayala. Ndo nto, ondjelo wa Nzambi akangitola dive sɔ, alami wakalawɔ ndo diombo diakatshikala hwe!
-