Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 4-10
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 105
“Nde mbohɔka sheke yande pondjo pondjo”
Ngande wakokaso nkeketsha mbetawɔ kaso lo daka diaki Jehowa diendana l’andja w’oyoyo?
11 Tɔsɛdingole akambo amɔtshi wakalake Jehowa ekambi ande wa lo nshi yakete wakoka mɛnama diele oko hawokokaki kotshama pondjo. Nde akashikikɛ Abrahama la Sara dia vɔ wayota ɔna pami l’esombe awɔ. (Eta. 17:15-17) Nde akatɛ Abrahama nto dia nde ayosha tokanula tande nkɛtɛ ya Kanana. L’edja k’ɛnɔnyi efula waki tokanula taki Abrahama, mbuta ate wodja w’Isariyɛlɛ lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, akɛnamaka diele oko daka sɔ hakotshamaki pondjo. Koko diɔ diakakotshama. Oma laasɔ, Jehowa akatɛ osombe a womoto wakawelɛka Elizabɛtɛ dia nde ayota ɔna pami. Nde akatɛ nto Mariya, ɔnɛ laki eke emuma dia nde lawɔ ayota ɔna pami, lele Jehowa akalake dia oyelo ande ɛnɔnyi nunu la ntondo, l’ekambɔ k’Ɛdɛna, mbuta ate prɔfɛsiya kekina kakakotshama! —Eta. 3:15.
12 Sho keketshaka mbetawɔ kaso lo wolo wele la Jehowa wa mbela andja w’oyoyo lo kanaka yimba oma l’alaka wakandasha ndo lo woho wakandaakotsha. (Adia Jashua 23:14; Isaya 55:10, 11.) Dui sɔ tokimanyiyaka dia sho ndeka ndjaalɔngɔsɔla dia nkimanyiya anto akina dia vɔ nshihodia di’andja w’oyoyo wakawatolake, keema dɔ di’anyanya. Jehowa ndamɛ akate lo kɛnɛ kendana l’olongo ndo nkɛtɛ k’oyoyo ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta ɛnɛ wekɔ wa kɔlamelo ndo mɛtɛ.”—Ɛny. 21:1, 5.
it-2-F 493 od. 3
Ɔtɛkɛta
Ditongami dia nsɛna ndo diahasɛnɛ diekɔ l’ɛsɛ k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo nde koka nkamba la diɔ dia nkotsha sangwelo diande. (Os 103:20; 148:8) Sho mongaka la mbetawɔ l’Ɔtɛkɛta ande nɛ dia etena kalaka Nzambi dui dimɔtshi, nde diohɔka ndo dikotshaka. (Eoh 9:5; Os 105:42-45) Oko wakandadite, Ɔtɛkɛta ande ‘wayotshikalaka pondjo;’ vɔ hawokalolaki pondjo aha la nkotsha oyango awɔ.—Isa 40:8; 55:10, 11; 1Pe 1:25.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
w86 1/11-F 19 od. 15
Ɔkɛndɛ wele l’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka lo nkumbo kele l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kele kaamɛ
15 “Vɔ wakadje ekolo ande [Yɔsɛfu] lo lowete, wakakeleka mɔlɔla lo nkingo kande; polo lam’akɛnama dia ɔtɛkɛta ande wekɔ mɛtɛ, kɛnɛ kata Jehowa kawɛdia.” (Osambo 105:17-19) L’edja k’ɛnɔnyi 13, Yɔsɛfu akasowe oko ɔhɔmbɔ ndo oko ose lokanu polo lam’akakotshama daka dia Jehowa. Ohemba ɔsɔ wakawɛdia. Kaanga mbele Jehowa komonga lo kiɔkɔ ya dui sɔ, nde aki l’ɛkɔkɔ w’eshika dia ntshika dia diɔ salema. Onde Yɔsɛfu akatetemala monga l’elongamelo lo “kɛnɛ kata Jehowa” kaanga mbakandahɛnyahɛnyamaka lo yɛdikɔ y’efula? Onde nde akatetemala monga la waonga ande w’amɛna, mbuta ate solo dia lotutsha, okitshakitsha waonga wakokimanyiya dia monga la wolo wa lo nyuma ndo eshikikelo dia nkotsha ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa wolo? Sho koka mbuta dia Yɔsɛfu akatombe oma l’okakatanu ɔsɔ oko paonyi k’oma lo dja ya ɔnɛ lɛɛdia mbolo, mbuta ate pudipudi ndo akaleke monga la nɛmɔ lo washo wa Nzambi, Ɔnɛ lakayokamba la nde lo nshi yayaye.—Etatelo 41:14, 38-41, 46; 42:6, 9.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 11-17
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 106
“Vɔ wakohɛ Nzambi Oshimbedi awɔ”
“Akɔna ele lo wedi wa Jehowa?”
13 Ase Isariyɛlɛ wakoke wɔma l’ɔtɛ wakɛnama wolo wa Nzambi lo yoho ya diambo, ko Mɔsɛ akadɛ lo Dikona dia Sinayi ndo akatosawola la Jehowa lo dikambo diawɔ. (Eto. 20:18-21) Koko Mɔsɛ akatoviya lo dikona. Akɛnama dia wodja wakatshikala l’oswe wa shɛnga aha l’ɔnɔmbɔdi. Kakɔna kakawahombe nsala? Mɛnamaka di’ase Isariyɛlɛ wakayaɛkɛka efula le ɔnɔmbɔdi w’onto, Mɔsɛ. Vɔ wakayakiyanya ndo wakatɛ Arɔna ɔnɛ: “Otosale nzambi kɛmɔtshi kahomba tatshɔka la ntondo kaso, nɛ dia hateye kɛnɛ kambotokomɛ Mɔsɛ, pami kakatotondja oma lo wodja w’Edjibito.”—Eto. 32:1, 2.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka sato ndo ka nɛi ka dibuku dia Esambu
106:36, 37. Avɛsa anɛ kakatanyaka ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi la elambo walambolawɔ ɛdiɛngɛ. Dui sɔ mɛnyaka di’onto latɛmɔla dikishi mbeyaka ndjonga lo shɛngiya ya ɛdiɛngɛ. Bible tokeketshaka ɔnɛ: “Nyewo dikishi.”—1 Joani 5:21.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 18-24
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 107-108
“Nyosha Jehowa losaka, nɛ dia nde ekɔ ɔlɔlɔ”
Etshumanelo katombole Jehowa
2 Etshumanelo bu tsho dihole diasangana olui w’anto. Tɔ kema tshunda dimɔtshi dia lo ngelo diasangana anto wele la yoho yâmɛ ya lɔsɛnɔ kana wayasha woho akɔ wâmɛ lo awui wa tɔkɛnyɔ. Koko, ɔkɛndɛ wa ntondo wele la etshumanelo ele wa tombola Jehowa Nzambi. Ɔsɔku mbokodiongaka oma ko mɔmbɔkɔmbɔla, oko wadiɛnya dibuku di’Esambu. Lo Osambu 35:18, sho mbadiaka ɔnɛ: “Ku dimi layukukaka lusaka [lo etshumanelo k]a wuki, ee, l’atei [wa] ului a wuki w’antu kayumukandulaka.” Woho akɔ wâmɛ mbatokeketsha Osambu 107:31, 32, ɔnɛ: ‘Nyoke Jehowa losaka l’ɔtɛ wa ngandji kande ka lɔsɛngɔ ndo l’ɔtɛ w’elimu ande wa mamba le ana w’anto. Nyôtombole l’atei w’etshumanelo.’
Tokake Jehowa losaka ko tayɔtshɔkwama
4 Naka sho nangaka monga la otema wa lowando ndo mbolama, kete sho pombaka mbeyaka ndo kanaka yimba la ɛtshɔkɔ watosha Jehowa ndo sɛdingolaka la yambalo tshɛ etsha ande wa la ngandji ka kɔlamelo. Etena kakasale omembi w’esambo ngasɔ, nde aki la diambo di’efula lo menda kɛnɛ tshɛ kakosalɛ Jehowa.—Adia Esambu 40:5; 107:43.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-2-F 303 od. 5
Mɔaba
L’ɔkɔngɔ diko, etena kakayonga Davidɛ nkumekanga, ta diakalɔma nto lam’asa ase Isariyɛlɛ l’ase Mɔaba. Ase Mɔaba wakalɛndjama tshɛ lo tshɛ ndo wakelaka Davidɛ elambo. Ondo l’ekomelo ka ta sɔ, yɛdikɔ y’ɛkɔdi ehende w’andɔshi w’ase Mɔaba wakahombe ndjakema. Mɛnamaka dia Davidɛ akawaetanya la nkɛtɛ ko akawaɛdika la ɔkɔdi wa yɛdikɔ dia shikikɛ ɛkɔdi 2 dikambo dia wanɛ wakahombe ndjakema ndo ɔkɔdi 1 w’otondo dikambo dia wanɛ wakahombe ntshikala la lɔsɛnɔ. (2Sa 8:2, 11, 12 ; 1Ɛk 18:2, 11) Ondo l’etena kakalɔmaka ta sɔ ‘kakadiakema ana w’apami 2 wa Ariyɛlɛ wa la Mɔaba’ oma le Bɛnɛya ɔnaki Jɛhɔyada. (2Sa 23:20 ; 1Ɛk 11:22) Otshumba wakadje Davidɛ ase Mɔaba wakakotsha ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wakate Balama ɛnɔnyi ndekana 400 la ntondo ɔnɛ: “Yɔɔtɔ yayotomba oma le Jakɔbɔ, ndo danga diayotomba oma le Isariyɛlɛ. Nde ayominola okoko wa Mɔaba. Ndo lowako l’ana tshɛ wa lofunguso.” (Wal 24:17) Ondo dia otshumba ɔsɔ mbakatɛkɛta omembi w’esambo etena kakandate dia Nzambi akɔsaka Mɔaba oko ‘dɔnga dia woke dia solaka anya.’—Os 60:8 ; 108:9.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’ƆTƆI 25–NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 1
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 109-112
Tosuke Nkumekanga Yeso!
Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu
110:1, 2— Kakɔna kakasalaka Yeso Kristo, ‘Nkumadiɔndjɔ kaki Davidi’ etena kakandadjasɛ lo lonya l’omi laki Nzambi? L’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ, Yeso akadɛ l’olongo ndo akatodjasɛ lo lonya l’omi laki Nzambi ko konga polo lo 1914 dia nde ndjolɛ oko Nkumekanga. Oma ko etena kɛsɔ, Yeso ekɔ lo mbolɛ Akristo w’akitami lo mbâlɔmbɔla lo olimu w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki ndo lo mbalɔngɔsɔla dia vɔ tolɛ la nde lo Diolelo diande.—Mateu 24:14; 28:18-20; Luka 22:28-30.
Wanɛ walɔshana la Nzambi wayokita tatala!
3 Ekambi wa Jehowa wakalɔshama oma k’etatelo ka ntambe ka 20. Lo wedja efula, akanga w’etema dikunyɛ wakayange dia mbidja wekamu—wakone mɛtɛ mbɔladja—diewoyelo dia lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Vɔ wakasokoyamaka oma le Ɔndɔshi aso wa woke, Diabolo, ɔnɛ ‘lakindjakindja wate kana kimbwe kahangiya, ayanga onto la nde ndɛ.’ (1 Petero 5:8) Lam’akashile ‘etena kakashikikɛma k’ase wedja’ l’ɔnɔnyi wa 1914, Nzambi akadje Ɔnande Nkumekanga k’oyoyo ka nkɛtɛ, ndo akawotɛ ɔnɛ: ‘Otshu otôle l’atei w’atunyi ayɛ.’ (Luka 21:24; Osambu 110:2) Kristo akakambe la nkudu kande ko akakadja Satana oma l’olongo ko mbodjɛ elelo di’aha nde ndekana emamu wa nkɛtɛ. Oko weyande ɔnɛ etena kande kambotshikala mondomondo, Diabolo ambotsholɛ Akristo w’akitami la anyawɔ nkɛlɛ kande. (Enyelo 12:9, 17) Atunyi asɔ walɔshana la Nzambi wambɔlɔshana la wɔ mbala ko mbala—ko kakɔna kambotomba na?
Tahamaka otsha la ntondo
Dako diakɔlɔmba dia kamba la woshasha ayɛ kɔlɔmbaka nto dia mbɔsa yɛdikɔ. Onde wɛ mbɔsaka yɛdikɔ ya sambisha anto akina? Onde wɛ nyangaka waaso wa kimanyiya as’etshumanelo kanyu weke eyoyo, akɛnda, kana wanɛ wele la dikɔmɔ? Onde wɛ ndjakimɔka la lolango layɛ dia mɔmba Mbalasa ka Diolelo kana mbisha ekimanyielo lo toho totshikitanyi lo nsanganya ya totshitshɛ kana ya weke? Onde wɛ kambaka tena la tena oko ombatshi mboka wa tshanda? Onde wɛ ekɔ l’akoka wa kamba oko ombatshi mboka wa pondjo kana tokimanyiya etshumanelo kɛmɔtshi kele lo dihombo di’efula? Naka wɛ ekɔ ɔnangɛso, onde wɛ salaka la wolo dia kotsha kɛnɛ kalɔmbama dia koma okambi w’olimu kana ekumanyi? Woho wetawɔyɛ la lolango dia mbisha ekimanyielo kayɛ ndo mbetawɔ ɛkɛndɛ ekɔ djembetelo yɛnya ohamelo ayɛ.—Os. 110:3.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 80 od.4
Sheke
Sheke ya monga ɔlɔmbɛdi wele oko Mɛlɛkisɛdɛkɛ. Sheke shɔ fundama l’Osambo 110:4 ndo ofundji wa dibuku dia lo Bible dia Hɛbɛru mbɔtɔnganyiyaka divɛsa sɔ la Kristo lo Hɛbɛru 7:1-3, 15-17. Ɔsɔ ekɔ sheke yakadje Jehowa la Yeso ato. Mɛnamaka dia Yeso akatɛkɛta dia sheke shɔ etena kakandadje sheke l’ambeki ande lo dikambo dia diolelo. (Luk 22:29) Lo ndjela etshibelo ka Jehowa, Yeso Kristo, Ɔna Nzambi lele l’olongo akahombe monga ɔlɔmbɛdi oko Mɛlɛkisɛdɛkɛ. Mɛlɛkisɛdɛkɛ aki nkumekanga ndo ɔlɔmbɛdi wa Nzambi la nkɛtɛ. Yeso Kristo akahombe monga l’ɛkɛndɛ ehende ɛsɔ, mbuta ate Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi a laadiko, aha la nkɛtɛ, koko l’olongo. Nde akadjama lo dihole sɔ lo yoho ya pondjo l’ɔkɔngɔ wa nde mbidɛ l’olongo. (Hɛb 6:20 ; 7:26, 28; 8:1) Sheke shɔ yayotshilaka pondjo, nɛ dia l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, Yeso ayosala akambo oko Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi a laadiko pondjo pondjo.—Hɛb 7:3.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 2-8
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 113-118
Kakɔna kayotosha Jehowa?
Keketshama oma lo ngandji
13 Lo ndjela ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ, mbokɛmaka hwe dia ntondotondo sho pombaka mboka Jehowa ngandji. Koko sho hatotɔ la ngandji k’efula ka Jehowa. Ɔsɔ ekɔ dionga diahombaso sala la wolo dia monga ladiɔ. Mbala ka ntondo kakatoke akambo wendana la Jehowa, takakotwama oya le nde oma l’akambo wakatoke. Yema yema, takayeyaka nganɛ wakandalɔngɔsɔla nkɛtɛ dikambo di’anto. (Etatelu 2:5-23) Takeke akambo wakandatshɛ anto ndo woho wakinde kotokalɛ koko ndamɛ akɔshi yɛdikɔ ya totshungola etena kakɔtɔ pɛkato mbala ka ntondo l’atei wa nkumbo k’anto. (Etatelu 3:1-5, 15) Nde aki la ngandji le wanɛ waki la kɔlamelo, ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote dikambo di’edimanyielo ka pɛkato yaso. (Joani 3:16, 36) Ewo k’efula kɛsɔ kakatakondja akahamia lowando laso otsha le Jehowa. (Isaya 25:1) Nkumekanga Davidi akate dia nde akalangaka Jehowa oma lo woho wakandokokɛ la ngandji tshɛ. (Osambu 116:1-9) Ɛlɔ kɛnɛ, Jehowa tokanɛka, tɔlɔmbɔlaka, toshaka wolo ndo tokeketshaka. Lam’atataleke mbeka akambo wendana la nde, mbataleke ndo ngandji kawokaso pama.— Osambu 31:23; Zefaniya 3:17; Romo 8:28.
Tolongolake la lowando ndo toshake l’otema ɔtɔi
Omembi w’esambo akambola ɔnɛ: ‘Kayomofuta Jehowa l’ɔtɛ w’ɛlɔlɔ ande le mi?’ (Osam. 116:12) Ɛlɔlɔ akɔna wakandakondja? Jehowa akosukɛ l’etena ka “pa ndu shoko.” Ndo nto, Jehowa “akashimbela lumu la[nde] uma lu nyoi.” Kakianɛ, nde akalange ‘futa’ Jehowa lo yɛdikɔ mɔtshi. Kakɔna kakakoke omembi w’esambo sala? Nde akate ɔnɛ: “Dimi layushidiya alaka ami le [Jehowa].” (Osam. 116:3, 4, 8, 10-14) Nde akɔshi yɛdikɔ ya kotsha alaka ande wakandalake Jehowa ndo kotsha kɛnɛ tshɛ kakandɔlɔmbaka.
Sho lawɔ kokaka sala woho akɔ wâmɛ. Lo ngande? Lo ndjelaka tena tshɛ yoho ya lɔsɛnɔ yɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ ndo la atɔndɔ waki Nzambi. Omalɔkɔ, toyashikikɛ dia yoho yatɛmɔlaso Jehowa mbele dui dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso ndo tetawɔ dia nyuma ka Nzambi tɔlɔmbɔla lo kɛnɛ tshɛ kasalaso. (Und. 12:13; Ngal. 5:16-18) Lo mɛtɛ, ndoko ɛngɔ kakokaso futa Jehowa l’ɔtɛ wa kɛnɛ katosalɛnde. Koko ‘Jehowa ngɛnangɛnaka’ etena kokambɛso l’otema ɔtɔi. (Tuk. 27:11) Ekɔ mɛtɛ diɛsɛ dia woke dia ngɛnyangɛnya Jehowa lo yoho shɔ!
Wetshelo wakokaso nkondja oma lo dibuku di’Akambo w’ase Lɛwi
9 Wetshelo wa hende: Sho kambɛka Jehowa l’ɔtɛ wa lowando lele la so le nde. Dia ntɔtɔmiya dui sɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole elambo w’osanga, mbuta ate dui dikina di’ohomba dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ diakasalemaka l’Isariyɛlɛ w’edjedja. Lo dibuku di’Akambo w’ase Lɛwi, sho mbekaka dia ose Isariyɛlɛ akakokaka nambola olambo w’osanga “oko djembetelo ya eokelo ka losaka.” (Lɛw. 7:11-13, 16-18) Nde akalambolaka olambo ɔsɔ, aha l’ɔtɛ wakandahombaka nsala dui sɔ, koko l’ɔtɛ wakandalangaka disala. Diakɔ diele, ɔsɔ aki olambo wa la lolango wakalambolaka onto l’ɔtɛ wakandalangaka Jehowa Nzambi. Onto lakakimɔka olambo akɔ, nkumbo kande, la ɛlɔmbɛdi wakakokaka ndɛ emunyi wa nyama kolambɔmi. Koko, tenyi dimɔtshi dia nyama k’olambo diakalambɔmaka paka le Jehowa. Tenyi diakɔna?
10 Wetshelo wa sato: Sho mbishaka Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so l’ɔtɛ wa ngandji kawokaso. Jehowa akɔsaka wata oko tenyi dia nyama diakaleke amɛna. Nde akashikikɛ nto dia tenyi di’ohomba, mbidja ndo awondo diaki la nɛmɔ dia laande. (Adia Akambo w’ase Lɛwi 3:6, 12, 14-16.) Diakɔ diele Jehowa akangɛnangɛnaka lo yoho ya laande etena kakolambolaka ose Isariyɛlɛ tenyi di’ohomba sɔ ndo wata. Ose Isariyɛlɛ lakalambolaka elambo wa ngasɔ, akɛnyaka dia nde aki la nsaki k’efula ka nambola Nzambi kɛnɛ kakaleke ɔlɔlɔ le nde. Woho akɔ waamɛ mbele, Yeso akasha Jehowa kɛnɛ kakaleke ɔlɔlɔ le nde la lolango lande lo mbokambɛ olimu l’anima ande tshɛ l’ɔtɛ wa ngandji kakandawokaka. (Jni. 14:31) Yeso, akangɛnangɛnaka nsala lolango la Nzambi; nde akalangaka ɛlɛmbɛ wa Nzambi efula. (Os. 40:8) Jehowa akangɛnangɛna mɛtɛ dia mɛna Yeso awokambɛ olimu la lolango lande!
11 L’ɛnyɛlɔ k’elambo w’osanga ɛsɔ, olimu wakambɛso Jehowa wekɔ tshelo ya la lolango yɛnya woho wayaokaso lo dikambo diande. Sho mbishaka Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so, ndo sho salaka dui sɔ la otema aso tshɛ l’ɔtɛ wa ngandji kawokaso. Jehowa ngɛnangɛnaka mɛtɛ etena kɛnande miliyɔ y’atɛmɔdi ande wokambɛ olimu la lolango lawɔ ndo l’ɔtɛ wawokawɔ ngandji ndo walangawɔ mboka yande! Sho koka keketshama lo mbohɔ dia Jehowa mɛnaka ndo mbɔsaka aha tsho etsha aso koko ndo eyango aso la nɛmɔ. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ aya osombe ndo aya bu l’akoka wa nsala akambo lo yoho yakayasalaka, kete onga l’eshikikelo dia Jehowa mɛnaka ledia k’elelo ayɛ. Wɛ koka ndjaoka dia wɛ hayokoka nsala akambo efula lo dikambo dia Jehowa, koko eya dia nde mɛnaka ngandji k’efula kawokayɛ kakotshutshuya dia nsala kɛnɛ kakokayɛ nsala. Nde ngɛnangɛnaka ndo mbetawɔka kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ kakokayɛ nkimɔ.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Ambola w’oma le ambadi
Omembi w’esambo akate ate: “Lu ashu [wa Jehowa], nyoi k’ekilami andi keko ushinga a wulu.” (Osam. 116:15) Lɔsɛnɔ l’okambi tshɛ waki Jehowa lekɔ la nɛmɔ lo washo ande. Koko Osambu 116 mɛnyaka di’omembi w’esambo akatɛkɛtaka dia nyɔi k’ekambi waki Nzambi efula.
Ɔtɛkɛtshi washa sawo di’okundelo hahombe nkamba l’ Osambu 116:15 lo dikambo di’onto lambovɔ oyadi onto akɔ akavu la kɔlamelo. Lande na? Nɛ dia divɛsa nɛ hatɛkɛta dia nyɔi k’okambi ɔtɔi waki Jehowa, koko k’ekambi efula. Ɔnkɔnɛ Nzambi mbɔsaka la nɛmɔ nyɔi k’ekambi ande wa kɔlamelo tshɛ nde hetawɔki dia vɔ tshɛ mvɔ.—Enda Osambu 72:14; 116:8.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 9-15
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 119:1-56
“Ngande wakoka ɔlɔngɔ a pami nama mboka kande pudipudi?”
w87-F 1/11 18 od. 10
Onde sho tshikalaka pudipudi l’oseka dui tshɛ?
10 Pɔɔlɔ akatɔhɛmɔla lo Ɛfɛsɔ 5:5 ɔnɛ: “Dikambo nyu mbeyaka dui nɛ, lo dishihodia nyuamɛ dia ndooko onto lasala awui wa mindo wa dieyanelo kana onto lele mindo kana kanga lokaki lele ɔtɛmɔdi wa dikishi layokondja sango lo Diolelo dia Kristo ndo dia Nzambi.” Koko ɔnɔnyi tshɛ, nunu di’Akristo nongalaka lohango kana mbitshanyemaka l’ɔtɛ w’awui wa mindo wa dieyanelo, mbuta ate salɛ demba diande hita kɔlɔ. (1 Kɔrɛtɔ 6:18) Mbala efula, dui sɔ ekɔ tsho etombelo waya naka onto ‘hayalami lo ndjela Ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ (Osambo 119:9) Ɛnyɛlɔ, anangɛso efula minyaka yimba oma l’atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ etena katshɔwɔ lo vakashi. Vɔ minyaka nsanganya yimba ndo mbɔtɔka lɔngɛnyi l’anto akina wahatɛmɔla Jehowa watshɔ lo vakashi. Vɔ fɔnyaka di’anto asɔ wekɔ ‘anto w’ɛlɔlɔ. Akristo amɔtshi wakayele lokolo lawɔ dia nsala awui wa kɔlɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, akina wakonge la diɔtɔnganelo diambotamba elelo l’asekawɔ wa l’olimu. Ekumanyi kɛmɔtshi ka l’etshumanelo akonge la diɔtɔnganelo dia ma ma l’osekande la l’olimu la womoto, ko akayokoma lo ntshika ase nkumbo kande ndo ntshɔ todjasɛ la womoto ɔsɔ! L’ekomelo ɔnangɛso ɔsɔ akatshanyema oma l’etshumanelo. Shi ɛtɛkɛta wa lo Bible wata ɔnɛ: “Lɔngɛnyi la kɔlɔ ndanyaka mbekelo y’ɛlɔlɔ” wekɔ mɛtɛ!—1 Kɔrɛtɔ 15:33.
“Dimi latɔngɛnangɛnaka waohwelo ayɛ”
JEHOWA mbishaka ekambi ande waohwelo dia mbakimanyiya dia vɔ ndɔshana l’ekakatanu wahomana la wɔ lo tena dia pâ nɛ. Sho nongolaka waohwelo amɔtshi etena kadiaso Bible, ndo lo tshimbo ya kɔmatɛrɛ yashama lo nsanganya y’Akristo. Efula k’awui wadiaso kana wahokamɛso lo waaso asɔ kema eyoyo le so. Mbeyaka monga ko tambɔsɛdingolaka awui akɔ wâmɛ lo nshi yakete. Koko, lam’ele tekɔ la mbekelo ka mbohɛka, tekɔ l’ohomba wa mbohɔka awui wendana l’asangwelo, ɛlɛmbɛ ndo wadjango wa Jehowa. Sho pombaka ngɛnangɛna waohwelo wa Nzambi. Vɔ tokeketshaka dia mbidja yimba lo ɛkɔkɔ watotshutshuya dia nsɛna lɔsɛnɔ lɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. Ɔnkɔnɛ, omembi w’esambo akembɛ Jehowa ate: ‘Dimi latɔngɛnangɛnaka waohwelo ayɛ.’—Osambu 119:24.
Tonya washo aso oma l’akambo w’anyanya!
2 Koko kɛnɛ kɛnaso kokaka monga ndo la wâle le so. Diɔtɔnganelo diele lam’asa washo la yimba yaso diekɔ wolo efula woho ɔnɛ wele kɛnɛ kɛnaso kokaka nomialomia kana mfudia nsaki yaso. Ndo lam’ele tekɔ lo nsɛna l’andja wa kɔlɔ ndo walanga anto ndjangɛnyangɛnya walɔmbwama oma le Satana Diabolo, wekɔ lo tɔpɔpa esato ndo piblisite yakoka tonganyiya esadi eto, oyadi sho mboyenda kânga lo mayi ka sso keto. (1 Joa. 5:19) Kema dui dia diambo dia omembi w’esambo nsɛngasɛnga Nzambi ate: “Unya ashu ami uma l’akambu w’anyanya, untshutshiya lu mbuka kaye.”—Osam. 119:37.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Toyaɛkɛ lo Ɔtɛkɛta wa Jehowa
2 Lokanyi l’ohomba efula lele lo Osambu 119 ekɔ nɛmɔ dia ɔtɛkɛta kana losango laki Nzambi. Ondo dia kimanyiya ambadi, ofundji akalɔngɛ ɛtɛkɛta wa lo osambu ɔsɔ oko wa lo alfabɛtɛ. Avɛsa 176 wa lo osambu ɔsɔ fundama lo ndjela woho watahɔna alɛta lo alfabɛtɛ wa lo Hɛbɛru. Lo Hɛbɛru kakafundama ntondo, strɔfɛ 22 ya lo osambu ɔsɔ yaki la ɛnɔngɔ 8 wome la dɛta diakɔ diâmɛ. Osambu ɔsɔ tɛkɛtaka dia ɔtɛkɛta, ɛlɛmbɛ, waohwelo, mboka, tɛdikɔ ndo wadjango wosembwe waki Nzambi. Lo sawo nɛ ndo lo nɛ diayela, Osambu 119 wayɔkɛtshanyema lo ndjela ekadimwelo k’oshika ka efundelo wa lo Hɛbɛru wa Bible. Naka sho kanaka yimba lo akambo wakakomɛ ekambi wa Jehowa w’edjedja ndo wa nshi nyɛ, kete tayonga la eokelo k’efula ka osambu ɔsɔ wakasambiyama oma le Nzambi ndo tayoleka monga la lowando lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakafundama, mbuta ate Bible.
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 16-22
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 119:57-120
Woho wa mbikikɛ asui
“Ndi ngandji katumukaka elembe aye li!”
2 Wɛ koka ndjambola wate: “Ngande wakakoke ɛlɛmbɛ waki Nzambi monga kiɔkɔ y’ekeketshelo le omembi w’esambo?” Kɛnɛ kakosukɛ ele eshikikelo kaki lande k’ɔnɛ Jehowa akayakiyanyaka dikambo diande. Ɛtshɔkɔ waya lo kitanyiya ɛlɛmbɛ wakatosha Nzambi la ngandji tshɛ akakonya omembi w’esambo dia nde monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, oyadi woho akɔna wakɔhɛnyahɛnyaka andɔshi ande. Nde akashihodia dia Jehowa akawokaka ngandji. Ndo nto, ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’oma l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi akakonya omembi w’esambo onto laki la lomba ndeka atunyi ande ndo dui sɔ diakoshimbɛ. Okitanyiyelo w’ɛlɛmbɛ akawosha wɔladi ndo nkum’otema ka pudipudi.—Osambu 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.
Onde wɛ nangaka waohwelo waki Jehowa efula?
3 Waohwelo waki Nzambi waki ohomba efula le omembi w’esambo, ɔnɛ lakembe ate: “Dimi lakasamanya, kuntshimbatshimba, dia nama elembe aye. Ekodi w’antu a kolo wambunyinga, keli haluhela elembe aye.” (Osambu 119:60, 61) Waohwelo waki Jehowa tokimanyiyaka dia mbikikɛ asui nɛ dia tekɔ la mbetawɔ shate Shɛso lele l’olongo kokaka pembola ɛkɔdi watamba atunyi wakiso. L’etena kakandashikikɛ, nde totshungolaka oma lo wekamu wa ngasɔ woho wa sho mbeya tetemala l’olimu w’esambishelo ka Diolelo.—Mako 13:10.
Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu
119:71—Ɛlɔlɔ akɔna wakoka ndja oma l’asui? Asui koka tetsha dia sho ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa, dia sho mbɔlɔmbaka mɛtɛ l’otema ɔtɔi, ndo dia sho monga l’etete k’efula lo wekelo wa Bible ndo kamba la kɛnɛ katatɔ. Ndo nto, kɛnɛ kasalaso etena keso lo asui koka mbishola tɔkɔmɔkɔmɔ takokaso minya. Asui hawototosha yɛnyi naka sho mbetawɔ dia vɔ tolowanya.
“Nyolele la wanɛ walela”
3 Jehowa Shɛso ka nkɛtshi mbele onto loleki tosha esambelo keso l’ohomba. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 1:3, 4.) Nde ekɔ ɛnyɛlɔ koleki woke k’onto lokana nkɛtshi ndo nde ndakaka ekambi ande ɔnɛ: “Dimi dimɛ kele Ɔnɛ lanyosamba.”—Isa. 51:12; Os. 119:50, 52, 76.
5 Sho koka monga l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ Jehowa ayotokimanyiya. Ɔnkɔnɛ, hatohombe mengenga mbɔlɔmba ndo mbɔkɛnɛmɔlɛ paa ndo ɔkɛyi w’efula wele la so. Ande esambelo kakondjaso dia mbeya ɔnɛ Jehowa shihodiaka nsaki yaso ndo toshaka esambelo kele la so ohomba lee! Ko ngande wasalande dui sɔ?
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka tanu ka dibuku dia Esambu
119:96—Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ: ‘akambo tshɛ wa kokele wekɔ la ekomelo’? Omembi w’esambo ekɔ lo tɛkɛta dia kokele lo ndjela kanyi y’anto. Ekɔ oko nde akohɔka dia kanyi y’anto lo dikambo dia kokele yekɔ la elelo. Koko, ɛlɛmbɛ waki Nzambi bu la elelo wa ngasɔ. Ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ kekɔ ohomba lo weho w’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ. “Dimi menaka diango tshe ndjalaka l’ekumelu. Keli elembe aye kema la ekumelu.”
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 23-29
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI PSALM 119:121-176
Woho wa mbewɔ ekiyanu w’anyanya
Etawɔ di’ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ wa Nzambi ndowanya nkum’otema kayɛ
5 Naka sho nangaka di’ɛlɛmbɛ wa Nzambi tokimanyiya, kete sho pombaka nsala awui efula laadiko dia mbawadia tsho kana mbeya kɛnɛ katawɔ. Sho pombaka mbalanga ndo mbakitanyiya. Bible totɛka ɔnɛ: “Nyohetsha kɛnɛ kele kɔlɔ ndo nyolange kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.” (Am. 5:15) Ko ngande wakokaso nsala dui sɔ? Sho pombaka mbeka dia mɛna akambo oko awaɛna Jehowa. Tokane yimba la dui nɛ. Ohɔsa dia wɛ haladi dimɛna ndo dɔkɔtɛlɛ diayɛ ambokotɛ dia wɛ pombaka ndɛ mbo ya ndɛ y’amɛna, ndeka nsutshasutsha demba ndo ntshikitanya awui akina lo yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ. Wɛ amboyela dako diande ndo awui weta dimɛna! Ngande wayoyoyaoka lo dikambo di’alako wa dɔkɔtɛlɛ sɔ?.
6 Woho akɔ waamɛ mbele, Otungi aso akatosha ɛlɛmbɛ dia tokokɛ lo etombelo wa kɔlɔ w’oma lo pɛkato ndo dia ndowanya lɔsɛnɔ laso. Ɛnyɛlɔ, Bible tetshaka dia hatohombe mbita kashi, mbiva lo kalasa, mbiva, nsala awui wa mindo wa dieyanelo, awui wa ngala ndo aha monga la diɔtɔnganelo la ɛdiɛngɛ. (Adia Tokedi 6:16-19; Ɛny. 21:8) Etena kɛnaso etombelo w’amɛna waya lo nkitanyiya Jehowa, ngandji kawokaso ndo kokaso ɛlɛmbɛ ande fulaka.
w93 15/4-F 17 od. 12
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka, kakɔna katanyawese?
12 Kɛnɛ koleki ohomba ele, nyu pombaka ntona ndo mpetsha kɛnɛ kele kɔlɔ. (Osambo 97:10) Ngande wakokanyu ntona kɛnɛ kɛnama ntondo oko shɛkɛsɛkɛ kana oko dui dia dimɛna? Lo nkana yimba l’etombelo wakoka monga la dui sɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Tanyoyakesake, Nzambi hasɔkama. Nɛ dia onto l’onto ayona kɛnɛ konɛnde. Dikambo onto lonɛ lo demba ayona ɛhɔndɛlɔ oma lo demba diande.” (Ngalatiya 6:7, 8) Etena kahembamayɛ dia nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ, kanyiya etombelo wayonga la dui sɔ, mbuta ate woho wayonyanga Jehowa Nzambi l’ɔtɛ wa dui sɔ. (Ɛdika la Osambo 78:41.) Kanyiya nto woho wakokayɛ mbɔsa diemi diaha la lolango kana mbɔsa hemɔ, ɛnyɛlɔ Sida. Ndo l’ekomelo kanyiya etombelo wa kɔlɔ wayonga la lɔkɛwɔ layɛ lo yimba yayɛ ndo woho wayoyoshisha nɛmɔ diayɛ. Wɛ koka monga l’etombelo ekina wa kɔlɔ lo nshi yayaye. Kadiyɛso kɛmɔtshi akate ate: “Dimi l’omɛmi takasale awui wa dieyanelo la ntondo ka onto l’onto mbeya osekande dimɛna. Kaanga mbayaso Akristo, dieyanelo diakatasale lo nshi yakete diekɔ kiɔkɔ y’ewanu ndo ya kandjema lo diwala diaso.” Toheke nto dia wɛ koka nshisha ɛkɛndɛ kana mbitshanyema oma l’etshumanelo k’Akristo! (1 Kɔrɛtɔ 5:9-13) Onde wɛ ayetawɔ dia ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo tshinyi ya wonya koshishɛ awui asɔ tshɛ?
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Onga l’eshikikelo dia “ɔtɛkɛta [wa Nzambi] wekɔ mɛtɛ”
2 Oko weso ekambi wa Jehowa, tekɔ l’eshikikelo dia nde ekɔ “Nzambi k’akambo wa mɛtɛ” ndo ɔnɛ nde tokombolɛka nshi tshɛ kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so. (Os. 31:5; Isa. 48:17) Sho mbeyaka dia sho koka ndjaɛkɛ lo kɛnɛ kadiaso lo Bible. Ndo sho mbetawɔka kɛnɛ kadiaso lo Bible nɛ dia “tshondo y’ɔtɛkɛta [wa Nzambi] wekɔ mɛtɛ.” (Adia Osambo 119:160.) Sho mbetawɔka kɛnɛ kakafunde ombewi ɔmɔtshi wa Bible ate: “Ndooko fushi ya kashi lo kɛnɛ kata Nzambi ndo tshɛ katande kotshamaka. Ekambi wa Nzambi koka ndjaɛkɛ lo kɛnɛ katande nɛ dia vɔ ndjaɛkɛka le Nzambi kakate awui akɔ.”
NGƆNDƆ KA DIKUMI L’AHENDE 30–NGƆNDƆ KA NTONDO 5
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI OSAMBO 120-126
Vɔ wakonɛ l’asɔyi lo washo, koko wakane l’ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ
Wanɛ washa Nzambi lotombo wekɔ l’ɔtshɔkɔ
10 Etena kɛmbaso lɔkɔhɔ la Yeso dia monga ambeki ande, sho ndɔshanaka la Satana. Jakoba 4:7 ndakaka ɔnɛ: “Nyosemaneli la Uhimbanyi, ku ndi ayunyulawo.” Kɛsɔ hɛnya dia sɛmanɛ la Diabolo ekɔ dui dia wɔdu. Dia kambɛ Nzambi nɔmbaka dia mbidja welo efula. (Luka 13:24) Koko Bible mbishaka daka nɛ lo Osambu 126:5 ɔnɛ: “Wane watuneka l’asoi lu ashu, watun[a]ka la kimbu y’ongenongeno.” Eelo, sho hatɔtɛmɔla Nzambi kele la lɔhɛndɛ. Nde ekɔ “ufutshi a wane watûyangaka,” ndo nde tshɔkɔlaka wanɛ wawosha lotombo.—Heberu 11:6.
Wolo wa ngande wayonga la mbetawɔ kayɛ?
17 Onde wɛ ambovusha lakiyɛ ɔmɔtshi la ngandji? Naka eelo, kete ɔsa etena ka nkeketsha mbetawɔ kayɛ lo elongamelo ka eolwelo lo mbadiaka ɛkɔndɔ wa lo Bible wa wanɛ wakolwama oma lo nyɔi. Onde wɛ ekɔ l’ɔkɛyi l’ɔtɛ wambotshanyema ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi oma l’etshumanelo? Naka eelo, kete nsala wekelo w’onto ndamɛ dia monga l’eshikikelo ɔnɛ yoho yasha Nzambi ohokwelo mongaka nshi tshɛ yoho yoleki dimɛna. Oyadi okakatanu akɔna wele layɛ, ɔsawɔ oko diaaso dia nkeketsha mbetawɔ kayɛ. Tɛ Jehowa woho wayaokayɛ mɛtɛ. Toyakakitolake l’anto akina, koko ntshikala ma ma l’ananyɔ ndo l’akadiyɛyɛ. (Tok. 18:1) Yasha l’elimu wayokokimanyiya dia mbikikɛ, oyadi wɛ pombaka nsala dui sɔ l’asɔyi lo washo. (Os. 126:5, 6) Tetemala ntshɔ lo nsanganya, tetemala nsambisha ndo mbadia Bible. Ndo tetemala kanyiya awui wa diambo walaka Jehowa dia nkotsha lo nshi yayaye. Naka wɛ mɛna woho wakokimanyiya Jehowa, kete mbetawɔ kayɛ kayotalekaka nkeketala.
Totetemale l’olimu wa dinela!
13 Ɛtɛkɛta wa l’Osambu 126:5, 6 wekɔ tshondo y’ekeketshelo ka woke l’ekambi waki Nzambi wa lo dinela, djekoleko le wanɛ wele lo soyama. Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Wane watuneka la asoi lu ashu, watun[a]ka la kimbu y’ongenongeno. One latutshokaka ataleli lam’atandembe wuhu, atukalulaka l’ongenongeno ayembe dikanda diandi dia washa.” Ɛtɛkɛta waki omembi w’esambo wendana la wônelo ndo la dinelo mɛnyaka woho wakakokɛ ndo wakatshɔkɔla Jehowa atshikadi wanɛ wakakawola oma lo lɔhɔmbɔ lakiwɔ lo Babilɔna k’edjedja. Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lam’akawatshungɔ, koko ondo vɔ wakalelaka lam’akawonɛka ntɔngɔ lo nkɛtɛ yakalanyema ndo yaki kokambema ɛnɔnyi 70 wakiwɔ lo lɔhɔmbɔ. Koko, wanɛ waki kompekɔ olimu awɔ wa wônelo ndo wa wokelo wakakondja etombelo w’ɔlɔlɔ ndo ɔngɛnɔngɛnɔ oma l’olimu awɔ wa wolo.
14 Sho mbeyaka kɛdja asɔi wonya weso l’ehemba kana wonya wasoyamaso sho l’anyaso ambetawudi l’ɔtɛ w’akambo w’ɔlɔlɔ. (1 Petero 3:14) L’olimu aso wa dinela, sho mbeyaka ntondotondo monga l’okakatanu nɛ dia sho mbeyaka mɛna di’oko sho ndoko la djembetelo yɛnya etombelo w’ɔlɔlɔ w’oma lo welo wadjaso l’olimu w’esambishelo. Koko, naka tayotetemala monɛ ndo mbutɛ ashi, kete Nzambi ayodia ntɔngɔ yonɛso lo yoho yahatakoke ndo nongamɛ. (1 Koreto 3:6) Kɛsɔ mɛnamaka hwe oma l’etombelo wakondjaso oma l’okahanyelo aso wa Bible ndo w’ekanda walembetshiya awui wa l’Afundelo.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
Wolo wa kokɛ—‘Nzambi ekɔ eshamelo le so’
15 Tɔtɛkɛtɛ ntondo dikambo dia ekokelo ka lo demba. Lo dikambo sɔ, ekambi waki Jehowa wekɔ lo kokamɛ lo tshɛ kawɔ. Otondonga aha ngasɔ, tshike Satana toshidiya tshɛ esadi eto. Kɛnɛ kayanga Satana, lele “umbuledi a kete nye” ele dia minya ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ lanɛ la nkɛtɛ. (Joani 12:31; Enyelo 12:17) Mandji ya lo wedja ɛmɔtshi yoleki wolo wakashimbe olimu aso w’esambishelo ndo wakayange dia toshila oshiki. Koko, ekambi waki Jehowa wakatshikala nge ndo wakatetemala la sambisha aha la mpekɔ! Lande na kele wedja wele la wolo efula ɛsɔ kokoka shimba olimu wa djui y’Akristo ya tshitshɛ shɔ ndo yɛnama oko bu la ekokelo na? Nɛ dia Jehowa ekɔ lo tokomba la ahafu ande wa wolo!—Osambu 17:7, 8.