L’okongamelo aso sho bu l’ewandji ɛmɔtshi wafutama. Koko, oko wakadiasalemaka etena kakatatɛ etshumanelo k’Akristo, emendji wele l’akoka wakasɔnamaka dia ‘namaka etshumanelo ka Nzambi.’ (Etsha 20:28) Dikumanyi sɔ diekɔ apami wambotshunda lo nyuma walɔmbɔla ndo walama etshumanelo, “aha la khudu, keli la etema w’ongenongeno, uku eli lulangu la [Nzambi], aha dikambu di’ukundji, keli la yimba yolongoswami.” (1 Petero 5:1-3) Ko olimu akɔna wakambawɔ dikambo dia wahɔ aso?

Vɔ ndjakiyanyaka dikambo diaso ndo tokokɛka. Dikumanyi mbishaka ɛlɔmbwɛlɔ k’oma l’Afundelo ndo kimanyiyaka ase etshumanelo dia vɔ ntshikala suke la Jehowa. Oko weyawɔ dia Nzambi mbakawasha ɔkɛndɛ w’ohomba ɔsɔ, dikumanyi hawahemɛ ekambi wa Nzambi, koko vɔ tokimanyiyaka dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (2 Koreto 1:24) L’ɛnyɛlɔ k’olami w’ɛkɔkɔ watosalaka la wolo dia nkokɛ ɔkɔkɔ tshɛ, dikumanyi salaka la wolo dia mbeya ose etshumanelo tshɛ.​—Tukedi 27:23.

Vɔ tetshaka woho wa nsala lolango laki Nzambi. Lomingu tshɛ dikumanyi nɔmbɔlaka nsanganya ya l’etshumanelo l’oyango wa nkeketsha mbetawɔ kaso. (Etsha 15:32) Apami wakayakimɔ asɔ nɔmbɔlaka nto olimu w’esambishelo, sambishaka kâmɛ la so ndo tolowanyaka dia sho nsala toho tshɛ t’esambishelo.

Vɔ tokeketshaka l’onto ndo l’onto. Dia tokimanyiya dia sho nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa, dikumanyi dia l’etshumanelo kaso mbeyaka ndja dia ndjosawola la so la ngelo kana lo Mbalasa ka Diolelo, dia tokimanyiya ndo tosamba oma l’Afundelo.​—Jakoba 5:14, 15.

Lâdiko di’olimu wakambawɔ l’etshumanelo, dikumanyi efula diekɔ nto la elimu wa l’emunyi ndo la ɛkɛndɛ wa lo nkumbo wawaɔsɛ wenya ndo wahombawɔ mbidja yimba lɔkɔ. Ɔnkɔnɛ, ekɔ ɔlɔlɔ di’anangɛso wakamba olimu wa wolo asɔ nɛmiyama oma le so.​—1 Tesalonika 5:12, 13.

• Ɔkɛndɛ akɔna wele la dikumanyi dia l’etshumanelo?

• Lo toho takɔna tayasha dikumanyi le so l’onto ndo l’onto?

Bible tɛkɛtaka di’elui ehende w’Akristo w’apami wele l’ɛkɛndɛ l’etshumanelo, mbuta ate ‘emendji ndo ekambi wakimanyiya.’ (Filipi 1:1) Mbala efula, lo tshumanelo tshɛ dikumanyi ndo ekambi wakimanyiya wekɔ. Olimu akɔna wakamba ekambi wakimanyiya lo wahɔ aso?

Vɔ kimanyiyaka olui wa dikumanyi. Ekambi wakimanyiya wekɔ la diɔtɔnganelo dia dimɛna lam’asawɔ la Jehowa, vɔ wekɔ anto wasungana mbɛkɛ otema ndo apami wakamba l’otema ɔtɔi oyadi vɔ wekɔ akɛnda kana epalanga. Mbala efula vɔ ndjashaka l’elimu w’ohomba wa l’okongamelo ndo wa l’emunyi wahomba kambema l’etshumanelo. Dui sɔ mbishaka dikumanyi diaaso dia vɔ ndeka ndjasha l’ɛkɛndɛ awɔ wa mbetsha ndo wa nama ɛkɔkɔ.

Vɔ kambaka elimu wotshikitanyi. Ekambi wakimanyiya ɛmɔtshi wekɔ l’ɔkɛndɛ wa nongolaka anto tshɛ waya lo nsanganya. Akina kambaka lo sɔnɔrizasiɔ, l’okahayelo w’ekanda, lo kɔntɛ ndo lo mbishaka ase etshumanelo bɛtshi dia nkɛtɛ dia nsambisha. Vɔ kambaka nto elimu wendana l’ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ka Diolelo. Dikumanyi mbeyaka mbâlɔmba dia vɔ nkimanyiya esombe. Oyadi ɛkɛndɛ akɔna wele l’ekambi wakimanyiya, vɔ mbetawɔka nsala elimu tshɛ wawashawɔ ndo ase etshumanelo mbalɛmiyaka l’olimu wa wolo wakambawɔ.​—1 Timote 3:13.

Akristo w’apami asɔ mbishaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna. Ekambi wakimanyiya sɔnamaka l’ɔtɛ wewɔ la waonga w’amɛna wa lo nyuma. Etena kashawɔ asawo lo nsanganya, vɔ keketshaka mbetawɔ kaso. Lo mbisha ɛnyɛlɔ ka dimɛna l’olimu w’esambishelo, vɔ tokimanyiyaka dia sho ndeka monga l’ohetoheto. Lam’ele vɔ kambaka dihɛka lo dihɛka la olui wa dikumanyi, vɔ kimanyiyaka dia ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kâmɛ monga. (Efeso 4:16) L’edjedja ka wonya, vɔ lawɔ mbeyaka ndjokotsha kɛnɛ kalɔmbama dia nkamba oko dikumanyi.

• Weho akɔna w’apami wele ekambi wakimanyiya?

• Ngande washa ekambi wakimanyiya lonya dia etshumanelo nkɛndakɛnda dimɛna?

Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ tɛkɛtaka mbala efula dikambo diaki Baranaba nde la ɔpɔstɔlɔ Paulo. Apami asɔ wakakambe oko emendji weteta, wakembolaka tshumanelo dia lo ntambe ka ntondo. Lande na? Vɔ wakayakiyanyaka l’otema ɔtɔi dikambo dia wahɔ wa lo nyuma w’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ. Paulo akate ɔnɛ nde akakombolaka ‘nkalola dia tembola anango’ dia teya woho wewɔ. Nde aketawɔka dia munda nkɛndɔ ya kilɔmɛtɛlɛ nkama l’oyango wa tâkeketsha. (Etsha 15:36) Ɔsɔ mbele nsaki kele ndo l’emendji aso weteta ɛlɔ kɛnɛ.

Vɔ ndjaka dia ndjotokeketsha. Omendji w’otshimbedi membolaka tshumanelo oko 20; nde salaka lomingu l’otondo l’etshumanelo tshɛ mbala hiende l’ɔnɔnyi. Omendji wa distrikɛ membolaka suke l’etshimbedi dikumi, membolaka tshumanelo ndo nde mongaka oko ɔnɔmbɔdi wa losanganya tshɛ l’otshimbedi ndo nde salaka dui sɔ mbala ɔtɔi ɔnɔnyi tshɛ. Sho kokaka nkondja wahɔ efula oma lo diewo diele l’anangɛso asɔ kana oma le wadɛwɔ naka vɔ wambotshuka. Emendji weteta kâmɛ la wadɛwɔ kombolaka monga la diɔtɔnganelo oyadi l’ɛlɔngɔlɔngɔ kana l’epalanga ndo mbala efula vɔ nomɔlomɔka dia totshindɛ l’esambishelo ndo le ambeki aso wa Bible. Vɔ salaka wembwelo w’ɛkɔkɔ kâmɛ la dikumanyi. Ndo dia tokeketshaka, vɔ mbishaka asawo lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo ya weke.​—Etsha 15:35.

Vɔ ndjashaka le anto tshɛ. Emendji weteta ndjashaka efula lo lonyuma la tshumanelo. Vɔ sanganaka kâmɛ la dikumanyi ndo l’ekambi wakimanyiya dia menda ehamelo wambosalema ndo dia mbasha alako w’eshika wâkimanyiya dia nkotsha ɛkɛndɛ awɔ. Vɔ kimanyiyaka ambatshi mboka dia vɔ monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ l’olimu awɔ w’esambishelo, vɔ nangaka mbeya eyoyo wasangana la so ndo mpokamɛ awui wendana l’ehamelo wambowosala l’akambo wa mɛtɛ. Omendji weteta tshɛ ndjakimɔka la lolango oko ‘wonyaso okambi lo wahɔ aso.’ (2 Koreto 8:23) Sho pombaka mbokoya mbetawɔ kawɔ ndo woho wakawayakimɔ le Nzambi.​—Heberu 13:7.

• L’oyango akɔna wembola emendji weteta tshumanelo?

• Ngande wakokɛ nkondja wahɔ etena kembolawɔ etshumanelo kanyu?

Etena kasalema mpokoso kɛmɔtshi, Ɛmɛnyi wa Jehowa ndjakongɛka aha la ntshimbatshimba dia nkimanyiya anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wohomwe mpokoso. Welo wa ngasɔ mɛnyaka ngandji ka mɛtɛ kele lam’asaso. (Joani 13:34, 35; 1 Joani 3:17, 18) Lo toho takɔna takokaso mbakimanyiya?

Sho kimɔka weshasha. Etena kakayala ndjala ka kasha la Judeya, Akristo wa lo ntambe ka ntondo wa l’Atiyɔka wakatome weshasha dia nkimanyiya anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lo nyuma. (Etsha 11:27-30) Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kokaso dia anangɛso l’akadiyɛso wa l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ wambohomɔ mpokoso ka wolo, sho tomaka weshasha lo tshimbo y’etshumanelo ka lo ngelo kaso dia nkimanyiya wanɛ wele lo dihombo.​—2 Koreto 8:13-15.

Sho mbishaka ekimanyielo ka shikaa. Dikumanyi diele lo dihole diosalemi mpokoso pombaka mbeya ahole wele ase etshumanelo tshɛ kele lo dihole diakɔ dia vɔ ndjashikikɛ kana wambolongola ekimanyielo ndo ekokelo kahombama. Kɔmite k’olui w’akimanyedi mbeyaka nɔmbɔla okahanyelo wa mbo ya ndɛ, ashi wa nɔɔ wa pudipudi, ahɔndɔ wa ndɔta, dihole dia mbidjasɛ ndo ekanga dia mbasakɛ. Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wele l’akoka wahombama ndjafutɛka atikɛ vamɛ dia ntshɔ lo dihole diosalemi mpokoso dia tosha lonya l’elimu wa nɔngɔsɔla mvudu kana Mbalasa ya Diolelo yakalana. Kâmɛ kele l’atei w’okongamelo aso ndo diewo diambotokondja lo nkamba kâmɛ tokimanyiyaka dia ntshumanya esadi eto dihomɔ diele ohomba ndo akambi w’olimu. Kânga mbakimanyiyaso ‘anangɛso la akadiyɛso wa lo mbetawɔ,’ sho kimanyiyaka ndo anto akina naka kokaka, oyadi ɔtɛmwɛlɔ akɔna wewɔ.​—Ngalatiya 6:10.

Sho mbakeketshaka lo nyuma ndo lo demba. Lo yoho ya lânde wanɛ wambohomɔ mpokoso wekɔ l’ohomba w’ekeketshelo. L’etena kɛsɔ, sho kondjaka wolo w’oma le Jehowa, “[Nzambi k]’ekeketshelu.” (2 Koreto 1:3, 4) L’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ, sho mbewoyaka wanɛ wamboshisha elongamelo alaka wa lo Bible lo mbashikikɛ dia kema edja Diolelo diaki Nzambi diayanga nkomiya awui tshɛ watɛnya pâ ndo watosoya.​—Enyɛlo 21:4.

• Lande na kele Ɛmɛnyi wa Jehowa mongaka suke dia nkimanyiya wanɛ wambohomɔ mpokoso?

• Naa ekeketshelo ka lo nyuma kakokaso mbisha wanɛ wohandji oma lo mpokoso kɛmɔtshi?

Yema tshitshɛ la ntondo ka nyɔi kande, Yeso akasawola lo shɔpɔ nde l’ambeki ande anɛ: Petero, Jakɔba, Joani la Andɛlɛ. Etena kakandawatɛka dia djembetelo yendana la wôngelo ande lo nshi y’ekomelo, nde akawaoke dimbola di’ohomba efula ate: ‘Akɔna mɛtɛ ele ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ wele Nkumɛnde akokitsha lâdiko di’anto wa lo luudu lande dia mbashaka mbo ya ndɛ l’etena kahombama?’ (Mateu 24:​3, 45; Mako 13:​3, 4) Yeso akashikikɛ ambeki ande dia oko wende ‘nkumɛwɔ,’ nde ayɔsɔna wanɛ wakahombe mbishaka ambeki ande mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo etena k’ekomelo. Ko waa na wakahombe nkenga ɔhɔmbɔ ɔsɔ?

Vɔ wekɔ ambeki wa mɛtɛ waki Yeso w’akitami. ‘Ɔhɔmbɔ’ ɔsɔ mbishaka atɛmɔdi wa Jehowa w’asekawɔ mbo ya ndɛ ya lo nyuma l’etena kahombama. Tekɔ lo mendɛ le ɔhɔmbɔ ɔsɔ dia vɔ ntetemala tosha ‘mbo ya ndɛ ya lo nyuma l’etena kahombama.’​—Luka 12:42.

Vɔ mbalɔmbɔla luudu laki Nzambi. (1 Timote 3:15) Yeso akasha ɔhɔmbɔ ɔkɛndɛ wa woke wa nɔmbɔla olimu wakambema l’etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa, mbuta ate nama diangɔ diande dia l’emunyi, nɔmbɔla olimu w’esambishelo ndo tetsha lo tshimbo ya tshumanelo. Ɔnkɔnɛ, dia tosha kɛnɛ keso l’ohomba ndo l’etena keso la tɔ ohomba, ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ ekɔ lo nkahanya mbo ya ndɛ ya lo nyuma l’ekimanyielo ka ekanda wakamba la so l’esambishelo, lo nsanganya ya l’etshumanelo ndo ya weke.

Ɔhɔmbɔ wekɔ la kɔlamelo l’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, lo ɔkɛndɛ wakandalongola wa nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo vɔ wekɔ la kɛsɔ lo woho wadjawɔ yimba dimɛna lo diangɔ diaki Kristo diele lanɛ la nkɛtɛ. (Etsha 10:42) Jehowa ekɔ lo ntshɔkɔla olimu ɔsɔ watahame wakamba ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ ndo ekɔ lo mbokimanyiya dia vɔ ntetemala tosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma efula.​—Isaya 60:22; 65:13.

• Akɔna akasɔnama oma le Yeso dia ndeshaka ambeki ande lo nyuma?

• Lo toho takɔna tele ɔhɔmbɔ ekɔ la kɔlamelo ndo la kɛsɔ?

Lo ntambe ka ntondo, djui ya tshitshɛ ‘y’apɔstɔlɔ ndo dikumanyi di’apami diaki la Jerusalɛma,’ mbakakambaka oko olui-walɔmbɔla dia mbɔsa tɛdikɔ t’ohomba lo wahɔ w’etshumanelo k’otondo k’Akristo w’akitami. (Etsha 15:2) L’ɔkɔngɔ wa vɔ nkɛtshanya kɛnɛ kata Afundelo lo dui dimɔ ndo wa vɔ ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma kaki Nzambi, vɔ wakɔsaka yɛdikɔ yâmɛ. (Etsha 15:25) Kɛsɔ mbasalema ndo ɛlɔ kɛnɛ.

Nzambi kambaka la wɔ dia nsala lolango lande. Anangɛso w’akitami wakamba lo Olui-walɔmbɔla ndjashaka efula l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo wekɔ la diewo di’efula dia nkandola awui w’ohomba efula wa lo nyuma. Lomingu tshɛ, vɔ sanganaka dia nsɛdingola ehomba wa nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo. Oko wakadiasalemaka lo ntambe ka ntondo, wetshelo wotumbi oma lo Bible mbishamaka oma lo tshimbo ya mikanda, y’emendji weteta ndo lo toho tokina. Dui sɔ kimanyiyaka ekambi waki Nzambi dia vɔ monga kâmɛ lo tokanyi ndo lo kɛnɛ kasalawɔ. (Etsha 16:4, 5) Olui-walɔmbɔla mbalɔmbɔla ɔlɔngɔswɛlɔ wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma ndo vɔ keketshaka apandjudi tshɛ dia mbetsha olimu w’esambishelo lo dihole dia ntondo. Vɔ mendaka nto awui wendana l’ɔsɔnwɛlɔ w’anangɛso wakoka mɛmba ɛkɛndɛ.

Vɔ ndjelaka ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kaki Nzambi. Olui-walɔmbɔla nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ oma le Jehowa Nkum’Olongo ndo oma le Yeso lele Ɔtɛ w’etshumanelo. (1 Koreto 11:3; Efeso 5:23) Ase Olui-walɔmbɔla asɔ hawoyaɔshi oko ewandji w’ekambi waki Nzambi. Ndo vɔ, ndo akitami w’Akristo tshɛ, ‘tetemalaka ndjela Ɔna Ɔkɔkɔ l’ahole tshɛ watshɔnde.’ (Enyelo 14:4) Olui-walɔmbɔla ekɔ la lowando l’efula etena kasalaso alɔmbɛlɔ lo dikambo diawɔ ndo dia olimu wakambawɔ.

• Wa naa wakakengaka olui-walɔmbɔla wa lo ntambe ka ntondo?

• Ngande wayanga Olui-walɔmbɔla wa nshi nyɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi?

Bɛtɛlɛ ekɔ lokombo la lo Hɛbɛru lalembetshiya ‘luudu la Nzambi.’ (Etatelu 28:​17, 19) Lokombo lɔsɔ kokaka nɛ dia oma lo mvudu yakake Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ahole efula shɔ mbalɔmbwama olimu w’esambishelo. Olui-walɔmbɔla kambaka lo mbalasa kalɔmbɔla olimu wa l’andja w’otondo kele l’osomba wa New York, l’États-Unis, ndo oma lɛsɔ mbalɔmbɔlawɔ elimu wakambema lo Bɛtɛlɛ yele lo wedja efula. Wanɛ wakamba lo mvudu shɔ mbelamɛka ɔnɛ ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ. L’ɛnyɛlɔ ka nkumbo, vɔ mbidjasɛka, kambaka, ndɛka ndo mbekaka Bible kâmɛ.​—Osambu 133:1.

Bɛtɛlɛ ekɔ dihole dia lânde ndo wanɛ wakamba lɛkɔ wekɔ la yimba ya ndjahombia. Lo Bɛtɛlɛ tshɛ, tekɔ l’Akristo w’apami la wa wamato wakayakimɔ oko ekambi wa lo tena tshɛ dia salaka lolango laki Nzambi ndo sukɛka wahɔ wa Diolelo. (Mateu 6:33) Vɔ tshɛ ndoko lafutama, koko vɔ mbashaka mvudu ya mbidjasɛ, mbo ya ndɛ ndo yema ya dikuta yâkimanyiya dia vɔ nkotsha ehomba awɔ ekina. Ose Bɛtɛlɛ tshɛ ekɔ l’olimu ande. Amɔtshi kambaka lo biro, lo nkuku, lo luudu l’olelo, lɛnɛ atondjawɔ ekanda, l’osolelo wa mvudu, lɛnɛ asolawɔ ahɔndɔ, lo ɔlɔngɔswɛlɔ wa diangɔ ndo elimu ekina.

Betɛlɛ sukɛka olimu w’esambishelo ka Diolelo. Oyango woleki woke wele la Bɛtɛlɛ tshɛ ele wa anto efula mbeya akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible. Biukubuku nyɛ yekɔ ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ka dikambo sɔ. Yɔ yakafundama l’ɛlɔmbwɛlɔ k’Olui-walɔmbɔla ndo akatomɛ dikipɛ nkama di’akadimudi wa l’andja w’otondo awui wakawahombe nkadimola, oma lâsɔ ko awui wambokadimɔma tomama lo Bɛtɛlɛ yatondjawɔ ekanda, ko l’ekomelo Bɛtɛlɛ shɔ ndjotomɛ tshumanelo ndekana 100 000 ekanda wambotondjama ɛsɔ. Elimu wakamba ase Bɛtɛlɛ ɛsɔ tshɛ ekɔ dia nsukɛ olimu woleki ohomba, mbuta ate esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ.​—Mako 13:10.

• Wa naa wakamba lo Bɛtɛlɛ ndo ngande wakotshama ehomba awɔ?

• Olimu akɔna woleki ohomba wasukɛ ase Bɛtɛlɛ tshɛ?

Ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ wekɔ lo nkamba elimu wotshikitanyi dia nsukɛ olimu w’esambishelo wakambema lo wedja efula. Ɛnyɛlɔ amɔtshi kambaka lo dikipɛ di’okadimwelo, di’otondjelo wa periodikɛ ndo w’abuku, akina lo mvudu yalamawɔ ekanda, lɛnɛ adjawɔ awui l’eshinga ndo vɔ salaka akambo akina wa lo wodja.

Ase Kɔmite ka filialɛ mbênda woho wasalema elimu. Olui-walɔmbɔla mbishaka Kɔmite ka filiale tshɛ kokengami la dikumanyi sato kana ndekana diele l’akoka ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla elimu tshɛ wasalema lo filialɛ kakɔ. Ase Kɔmite ka filialɛ tomɛka Olui-walɔmbɔla alapɔlɔ wa ehamelo tshɛ wendana l’olimu wasalema lo wodja tshɛ wendama oma le kɔmite kakɔ ndo ekakatanu tshɛ watomba. Alapɔlɔ ɛsɔ kimanyiyaka Olui- walɔmbɔla dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tendana l’ɛtɛ w’asawo wahombawɔ ntondja l’ekanda wayekama lo nsanganya ya totshitshɛ kana ya weke. Enyimpala wa Olui-walɔmbɔla mbelamɛka ɔnɛ emendji wa zɔnɛ ndo vɔ tomamaka mbala la mbala dia tembola waa filialɛ ndo dia têtsha ase Kɔmite ka filialɛ woho wakokawɔ nkotsha ɛkɛndɛ awɔ. (Tukedi 11:14) Ekongelo ka lânde nɔngɔswamaka mbidja ndo sawo diayosha omendji wa zɔnɛ l’oyango wa nkeketsha apandjudi wadjasɛ lo ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ.

Vɔ sukɛka tshumanelo dia lo filialɛ kawɔ. Anangɛso wele l’ɛkɛndɛ lo Bɛtɛlɛ mbetawɔka dia tshumanelo di’eyoyo mbatema ndo vɔ mbênda awui w’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi la ekambi wakimanyiya. Ndo nto, anangɛso asɔ nɔmbɔlaka olimu w’ambatshi mboka, wa waa misiɔnɛrɛ ndo w’emendji weteta tshɛ wakamba lo filialɛ kawɔ. Vɔ kongɛka nsanganya ya weke, nɔmbɔlaka wokelo wa Mbalasa ya Diolelo y’eyoyo ndo vɔ mbênda otomelo w’ekanda lo tshumanelo dia nkotsha ehomba awɔ. Elimu tshɛ wasalema lo Bɛtɛlɛ kimanyiyaka di’olimu w’esambishelo kambema dimɛna.​—1 Koreto 14:33, 40.

• Ngande wakimanyiya Kɔmite ka filialɛ Olui-walɔmbɔla?

• Ɛkɛndɛ akɔna wele l’ase Bɛtɛlɛ?

Dia sho ndeka nsambisha “lokumu l’ololo” lo “wedja tshe, wauhu tshe, eteketa tshe ndu antu tshe,” tekɔ lo ntondja ekanda walembetshiya Bible l’ɛtɛkɛta ndekana 600. (Enyelo 14:6) Ngande wakotshaso olimu wa wolo ɔsɔ? Sho salaka olimu ɔsɔ l’ekimanyielo ka olui w’afundji wele l’ahole wotshikitanyi ndo w’akadimudi oko 3 000 wele vɔ tshɛ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa.

Awui tshɛ fundamaka l’Angɛlɛ. Olui-walɔmbɔla mbênda elimu wasala ase Departɛma di’ofundelo diele lo mbalasa kalɔmbɔla olimu aso wa l’andja w’otondo. Departɛma sɔ nɔmbɔlaka elimu w’afundji wakamba lo mbalasa kalɔmbɔla elimu wa l’andja w’otondo ndo wa lo Bɛtɛlɛ mɔtshi. Woho weso l’afundji efula asɔ tokimanyiyaka dia mfunda akambo wananda etema w’anto wa l’ahole wotshikitanyi.

Oma lâsɔ vɔ tomɛka akadimudi awui akɔ. L’ɔkɔngɔ w’awui fundama ndo mbetawɔma, vɔ mbatomɛka dikipɛ di’akadimudi dia l’andja w’otondo dia vɔ nkadimola, oma lâsɔ ko vɔ menda dikɔmɔ di’okadimwelo ndo di’ofundelo ndo vɔ ndjashikikɛ di’awui wakafundami wekɔ lo mbokɛma dimɛna. Vɔ salaka la wolo dia nsɔna ‘ɛtɛkɛta w’eshika w’akambo wa mɛtɛ’ dia ntondja kanyi yakɔ yâmɛ y’oma l’Angɛlɛ oya l’ɔtɛkɛta awɔ.​—Undaki 12:10.

Ɔrdinatɛrɛ kimanyiyaka dia lotumu kambema esadi esadi. Ɔrdinatɛrɛ hakoke mpɛna dihole di’anto wafunda kana di’akadimudi. Koko lo nkamba l’adiksiɔnɛrɛ wele l’ɔrdinatɛrɛ ndo la prɔgramɛ kele la dihomɔ di’eyangelo, elimu awɔ kambemaka esadi esadi. Ɛmɛnyi wa Jehowa kambaka nto la prɔgramɛ ka l’ɔrdinatɛrɛ kelɛwɔ (MEPS: Système électronique d’édition multilingue) kâkimanyiya dia vɔ mfunda ndo ntondja ekanda wele l’esato l’ɛtɛkɛta nkama.

Ko lande na kadjaso welo wa ngasɔ dia ntondja ekanda ɛsɔ kânga l’ɛtɛkɛta wahaleke anto ntɛkɛta? Nɛ dia Jehowa nangaka dia ‘weho w’anto tshɛ shimbamɛ ndo nkondja ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ.’​—1 Timote 2:3, 4.

• Ngande wasalema olimu w’ofundelo w’ekanda aso?

• Lande na kakadimolaso ekanda aso walembetshiya Bible l’ɛtɛkɛta efula?

Ɔnɔnyi tshɛ, okongamelo aso tondjaka ndo kahanyaka miliyɔ nkama ya Bible ndo ekanda ekina aha la nɔmba anto falanga. Sho mbikaka ndo nɔngɔsɔlaka Mbalasa ya Diolelo ndo mvudu ya Bɛtɛlɛ. Sho sukɛka nunu di’ase Bɛtɛlɛ, waa misiɔnɛrɛ ndo sho kimanyiyaka anto wambohomɔ mpokoso. Diakɔ diele aha la tâmu, wɛ kokaka ndjambola ɔnɛ: ‘Oma lende aya akuta wasalema akambo asɔ tshɛ?’

Hatɔlɔmbɛ tenyi dia dikumi kana ɛkɔngɔ. Kânga mbele nɔmbamaka falanga efula dia nsukɛ olimu aso w’esambishelo, sho hatɔlɔmbɛ anto falanga. Ambeta ɛnɔnyi ndekana lokama wele numɛlɔ ka hende ka Tshoto y’Etangelo yakate ɔnɛ sho mbetawɔka dia Jehowa mbele osukɔ aso ndo “ha[to]tɔlɔmba kana sɛngasɛnga anto pondjo dia kondja ekimanyielo,” ndo tatasalaka dikambo sɔ ndoko lushi.​—Mateu 10:8.

Elimu aso sukamɛka la weshasha wa la lolango. Anto efula ngɛnangɛnaka olimu aso wa mbetsha Bible ndo vɔ kimɔka weshasha dia nsukɛ olimu ɔsɔ. Ɛmɛnyi wa Jehowa kambaka la wenya awɔ, wolo awɔ, ekundji awɔ ndo la diangɔ diawɔ dikina dia mbisha lonya woho wa lolango laki Nzambi salema l’andja w’otondo. (1 Ekondo 29:9) Mbalasa ka Diolelo kekɔ la tɔshɛtɛshɛtɛ tadja wanɛ walanga w’eshasha awɔ. L’ɛnyɛlɔ ka wadi aki odo lakatɛkɛta Yeso dikambo diande lakadje ekenga ehende wa falanga wa totshitshɛ lo shɛtɛshɛtɛ ya lo tɛmpɛlɔ, w’eshasha aso efula ndjaka oma le anto wele bu ɛngɔnyi. (Luka 21:1-4) Ɔnkɔnɛ mbala la mbala onto tshɛ kokaka ‘momba yangɔ mɔtshi lakande’ dia ndjokimɔ “uku akandati l’utema andi.”​—1 Koreto 16:2; 2 Koreto 9:7.

Tekɔ l’eshikikelo dia Jehowa ayotetemala minanda etema wa wanɛ walanga ‘mbotombola la diangɔ diawɔ dia nɛmɔ’ dia nsukɛ olimu wa Diolelo wakimanyiya dia lolango lande salema.​—Tukedi 3:9.

• Kakɔna katshikitanya okongamelo aso la ɛtɛmwɛlɔ ekina?

• Ngande wakambaso la weshasha wakimɔma la lolango?

Oko wadiɛnya lokombo Mbalasa ka Diolelo, wetshelo w’ohomba w’oma lo Bible washama lɛkɔ ndekaka mendana la Diolelo diaki Nzambi. Diolelo sɔ mbaki ɔtɛ a dui w’esambishelo kaki Yeso.​—Luka 8:1.

Yɔ yekɔ ahole w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wa lo ngelo yatanemayɔ. Lo Mbalasa ya Diolelo mbakongɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa olimu w’esambishelo lo ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ. (Mateu 24:14) Yɔ mbikamaka weho wotshikitanyi, koko yɔ bu mvudu ya kawotake ndo tshumanelo efula mengɔnyaka mbalasa ɔtɔi. Lo ɛnɔnyi weke kambeta ɛnɛ, takake Mbalasa ya Diolelo y’eyoyo nunu akumi (yɛdikɔ ya l’atei atei ya mbalasa tshanu lo lushi) nɛ dia lofulo l’apandjudi ndo la tshumanelo lekɔ lo tatetemala la mpama. Ngande wakakoke dikambo sɔ salema?​—Mateu 19:26.

Yɔ mbikamaka l’ekimanyielo ka weshasha wa la lolango wakimɔma l’andja w’otondo. Lo Mbalasa ka Diolelo tshɛ, ekɔ shɛtɛshɛtɛ kina yendana la Wokelo wa Mbalasa ya Diolelo l’andja w’otondo. Tshumanelo tomɛka Bɛtɛlɛ weshasha ɛsɔ dia nkimanyiya tshumanelo dikina diele l’ohomba wa mbika kana nɔngɔsɔla Mbalasa kawɔ ka Diolelo.

Yɔ mbikamaka oma le anangɛso l’akadiyɛso wayakimɔ la lolango woye oma l’ahole wotshikitanyi ndo wele la nsɛnɔ yotshikitanyi. Lo wedja efula, Elui wendana la wokelo wa Mbalasa ya Diolelo wakakongɛma. Elui ɛsɔ kâmɛ l’anangɛso wayakimɔ la lolango tshɔka l’ahole wotshikitanyi dia tɔlɔmbɔla wokelo wa Mbalasa tshɛ ka Diolelo ndo tolowanya anangɛso watanema l’ahole asɔ. Lo wedja ekina, Kɔmite rejiɔnalɛ ya wokelo yakasɔnama dia nɔmbɔlaka olimu wa wokelo ndo w’ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ya Diolelo ya l’ahole wakawalongola ɔkɛndɛ ɔsɔ. Dikumanyi diaya la diewo l’olimu wa wokelo nɔmbɔlaka tshumanelo l’akambo tshɛ wendana la wokelo ndo apami wele la diewo di’olimu ndjakimɔka la lolango. Lo dihole tshɛ diakama mbalasa, ase etshumanelo ka lo ngelo kakɔ ndjakimɔka la lolango l’olimu wa wokelo. Nyuma ka Jehowa ndo welo wa l’otema ɔtɔi wadja ekambi ande mbasala dia mbalasa shɔ mbikama.​—Osambu 127:1; Kolosai 3:23.

• Lande na kelamɛ ahole w’ɔtɛmwɛlɔ aso ɔnɛ Mbalasa ya Diolelo?

• Kakɔna kakimanyiya dia Mbalasa ya Diolelo mbikama l’andja w’otondo?

Mbalasa ka Diolelo tshɛ k’Ɛmɛnyi wa Jehowa mbelamɛka lo lokombo l’ekila laki Nzambi. Diakɔ diele, mbetɛ mbalasa pudipudi, kɔmba ndo kilɔngɔsɔlaka ekɔ tshondo ya diɛsɛ le so ndo ekɔ etenyi k’ohomba k’ɔtɛmwɛlɔ aso w’ekila. Onto tshɛ kokaka mbisha lonya l’elimu ɛsɔ.

Yakimɔ la lolango dia mɔmba mbalasa l’ɔkɔngɔ wa nsanganya. L’ɔkɔngɔ wa nsanganya tshɛ, anangɛso l’akadiyɛso mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia ntshika Mbalasa ka Diolelo pudipudi. Mbala ɔtɔi lo lomingu, Mbalasa ka Diolelo solamaka dimɛna dimɛna. Ekumanyi kana okambi wakimanyiya ɔmɔtshi nɔmbɔlaka olimu ɔsɔ lo ndjela ekongelo k’elimu wahomba salema. Ɔnkɔnɛ, onto tshɛ ndjâkimɔka la lolango dia mɔmba, nsola, minya etoko l’ekala ndo lo diangɔ dikina, nsola komba, mɔmbɛ adiyo ndo nɔngɔsɔla ɛsɛsɛ. Mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi, etshumanelo sɔnaka lushi lɔmɔtshi dia mbidja pudipudi lo yoho ya lânde. Lo kambaka l’anaso elimu ɛmɔtshi wa lo mbalasa, sho mbaetshaka dia vɔ nɛmiya dihole diaso di’ɔtɛmwɛlɔ.​—Undaki 5:1.

Yakimɔ la lolango lo ɔlɔngɔswɛlɔ tshɛ wa mbalasa. Ɔnɔnyi tshɛ, sho sɛdingolaka dimɛna dimɛna elimu wahomba salema l’etei kana l’andja wa Mbalasa ka Diolelo. Lo ndjela ɔsɛdingwelo ɔsɔ, olimu wendana la okokelo wa mbalasa salemaka mbala la mbala dia tɔ mongaka nshi tshɛ dimɛna ndo dia mbewɔ adepasɛ w’anyanya. (2 Ekondo 24:13; 34:10) Mbalasa ka Diolelo ka pudipudi ndo kalɔngɔswama dimɛna ekɔ dihole diakokaso ntɛmɔla Nzambi kaso. Lo mbisha lonya l’elimu ɛsɔ, sho mɛnyaka dia sho nangaka Jehowa ndo mbɔsaka dihole diaso di’ɔtɛmwɛlɔ la nɛmɔ. (Osambu 122:1) Dui sɔ diekɔ tshondo y’esambishelo le anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ.​—2 Koreto 6:3.

• Lande na kahatahombe minya dihole diaso di’ɔtɛmwɛlɔ yimba?

• Tɛdikɔ takɔna tɔsama dia mbetɛka Mbalasa ka Diolelo pudipudi?

Onde wɛ nangaka nsala eyangelo ɛmɔtshi dia mfudia ewo kayɛ k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible? Onde wɛ nangaka nshihodia awui wendana la divɛsa, onto, dihole kana dui dimɔtshi diatɛkɛtawɔ lo Bible? Onde wɛ amboyambolaka dia kana Ɔtɛkɛta wa Nzambi kokaka kokimanyiya lo dikambo dimɔtshi diele la yɛ? Naka eelo, kete nkamba la bibliɔtɛkɛ wa lo Mbalasa ka Diolelo.

Vɔ wekɔ la dihomɔ di’ohomba efula di’eyangelo. Ondo wɛ bu la ekanda tshɛ w’Ɛmɛnyi wa Jehowa walembetshiya Bible wele l’Ɔtɛtɛla. Koko eya dia bibliɔtɛkɛ wa lo Mbalasa ka Diolelo wekɔ la ekanda efula weke katomba. Bibliɔtɛkɛ ɔsɔ koka monga nto la dikadimwelo dia Bible diotshikitanyi, diksiɔnɛrɛ dia dimɛna ndo abuku akina w’ohomba efula. Wɛ ekɔ la lotshungɔ la nkamba la bibliɔtɛkɛ ɔsɔ la ntondo kana l’ɔkɔngɔ wa nsanganya. Naka mbalasa kanyu kekɔ la ɔrdinatɛrɛ, kete vɔ mbeyaka monga la Watchtower Library. Ehomɔ kɛsɔ kekɔ la ekanda efula l’etei ndo ekɔ wɔdu nsala eyangelo wendana la dikambo dimɔtshi, tshɛkɛta kana divɛsa dimɔtshi lɔkɔ.

Bibliɔtɛkɛ ɔsɔ wekɔ ohomba efula le ambeki wa lo Kalasa k’olimu wa teokrasi. Naka wɛ amboshilaka mfundja lokombo lo Kalasa k’olimu wa teokrasi, kete wɛ kokaka nkamba dimɛna la bibliɔtɛkɛ wa lo Mbalasa ka Diolelo etena kalɔngɔsɔlayɛ sawo diayɛ. Omendji wa Kalasa mbele l’ɔkɛndɛ wa bibliɔtɛkɛ ɔsɔ. Nde pombaka ndjashikikɛ dia ekanda tshɛ weke katomba wekɔ lɔkɔ ndo ɔnɛ vɔ nɔngama dimɛna. Nde kana ombetsha ayɛ wa Bible mbakoka kɛnya woho wakokayɛ ntana awui weyɛ l’ohomba. Koko, ndoko dibuku di’oma lo bibliɔtɛkɛ diahomba ntomba oma lo Mbalasa ka Diolelo. Lo mɛtɛ, sho kombolaka di’abuku namema dimɛna ndo aha mfunda ndoko ɛngɔ lɔkɔ.

Bible mbutaka ɔnɛ dia sho nkondja ‘ewo kaki Nzambi,’ sho pombaka kiyanga oko ‘ɛngɔ k’oshinga wolo koshami.’ (Tukedi 2:1-5) Bibliɔtɛkɛ wa lo Mbalasa ka Diolelo kokaka kokimanyiya dia wɛ ntatɛ nsala eyangelo.

• Dihomɔ diakɔna di’eyangelo diele lo bibliɔtɛkɛ wa lo Mbalasa ka Diolelo?

• Akoka kokimanyiya dia wɛ nkamba dimɛna la bibliɔtɛkɛ ɔsɔ?

Yeso Kristo akatɛ ambeki ande ate: ‘Ɔnkɔnɛ, osase anyu wahɛtɛ la ntondo k’anto dia vɔ mɛna etsha anyu w’ɛlɔlɔ, ko wayotombola Shɛnyu lele l’olongo.’ (Mateu 5:16) Dia nkotsha dikambo sɔ, sho kambaka dimɛna la dihomɔ dia tshulatshula dia nshi nyɛ mbidja ndo Ɛtɛrnɛtɛ. Adrɛsɛ aso wa l’Ɛtɛrnɛtɛ wa www.jw.org, mbele dihole diatanema awui wendana la dietawɔ ndo elimu w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Awui akɔna watanema l’adrɛsɛ ɔsɔ?

Ekadimwelo washa Bible lo ambola waleka anto tôka. Wɛ kokaka ntana ekadimwelo wa ambola amɔtshi woleki ohomba wayaoka anto. L’atei awɔ mbele ndo ambola asamalo wokadimɔmi lo traktɛ kele l’ɔtɛ wa dui ɔnɛ: Onde wɛ nangaka mbeya akambo wa mɛtɛ? Tɔ tanemaka l’ɛtɛkɛta oko 400. Wɛ koka ntana nto Bible Traduction du monde nouveau l’ɛtɛkɛta efula, ndo abuku efula walembetshiya Bible, ɛnyɛlɔ dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? ndo Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous ! weke katomba. Onto kokaka mpokamɛ awui wa l’ekanda ɛsɔ l’ekimanyielo ka prɔgramɛ mɔtshi ya l’Ɛtɛrnɛtɛ kana mbadia awui akɔ lo Ɛtɛrnɛtɛ l’ekimanyielo ka PDF. Wɛ kokaka ɛprimɛ akatshi amɔtshi dia nkɛtshanya l’onto ɔmɔtshi lɛnya nsaki awui wa lɔkɔ l’ɔtɛkɛta ande. Tovidɛo totanema l’ɛtɛkɛta dikumi l’ɛmɔtshi w’akanga wa mpoke. Wɛ kokaka nsangola wadielo wa Bible wa lohokamɛ tsho, adramɛ wa lo Bible ndo esambo wa Diolelo dia wɛ ndjahokamɛka lo tena dia diomuyelo.

Awui wa mɛtɛ wendana la Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ndo nto, wɛ kokaka ntana nsango yeke katomba ndo filmɛ ya tomondo yɛnya woho wakambema olimu aso l’andja w’otondo, awui wendana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo welo wadjaso dia nkimanyiya anto wahomɔ mpokoso l’andja w’otondo. Wɛ kokaka ntana nto waewoyelo wendana la nsanganya ya weke yayosalema ndo awui wendana la Bɛtɛlɛ yaso.

L’ekimanyielo ka dihomɔ sɔ mbatetemalaso ngamula osase w’akambo wa mɛtɛ polo lo tokoma ta nkɛtɛ. Anto w’oma lo wedja wotshikitanyi ndo w’oma lo Antarctique wekɔ lo nkondja wahɔ oma lo dihomɔ sɔ. Tekɔ lo nɔmba dia ‘ɔtɛkɛta wa Jehowa diangana esadi esadi’ lo nkɛtɛ k’otondo dikambo dia lotombo laki Nzambi.​—2 Tesalonika 3:1.

• Ngande wakimanyiya adrɛsɛ aso wa www.jw.org anto efula dia mbeka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible?

• Eyangelo akɔna wakombolayɛ nsala lo adrɛsɛ aso wa l’Ɛtɛrnɛtɛ?