BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • Lende atshɔso etena kavɔso?
    Kakɔna kakoka Bible tetsha?
    • TSHAPITA YA SAMALO

      Lende atshɔso etena kavɔso?

      1-3. Ambola akɔna woka anto lo dikambo dia nyɔi, ndo ekadimwelo akɔna washa ɛtɛmwɛlɔ efula?

      BIBLE tolakaka dia lushi lɔmɔtshi “nyɔi hatoyala nto.” (Ɛnyɛlɔ 21:4) Takɛnyi lo Tshapita 5 dia diɛsɛ la oshinga w’etshungwelo sho koka nkondja lɔsɛnɔ la pondjo. Koko anto wekɔ lo ntetemala mvɔ. (Ondaki 9:5) Diakɔ diele dimbola dimɔtshi dia woke diayambolaso diɔ nɛ: Kakɔna katokomɛ etena kavɔso?

      2 Okadimwelo wa dimbola sɔ wekɔ ohomba efula djekoleko etena kavɔ onto ɔmɔtshi lokaso ngandji. Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Lende amondotshɔ? Onde nde ekɔ lo tɛna? Onde nde koka tokimanyiya? Onde tokowɛna nto lushi lɔmɔtshi?’

      3 Ɛtɛmwɛlɔ mbishaka ekadimwelo wotshikitanyi lo ambola asɔ. Ɛmɔtshi mbetshaka dia naka wɛ ekɔ onto ɔlɔlɔ kete wɛ ayotshɔ l’olongo ndo naka wɛ ekɔ onto la kɔlɔ kete wɛ ayotolongola lo ifɛrnɔ. Akina mbutaka dia etena kavɔyɛ, wɛ ayohilɔ okishi ndo ayotɔsɛna kaamɛ la ase nkumbo kayɛ wamboshilaka mvɔ. Akina nto mbutaka dia l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kayɛ ndo wa wɛ nomboshama, wɛ ayoyotɔ nto kana ayoyɔsɛna nto la demba diotshikitanyi, ondo oko onto okina kana nyama.

      4. Kanyi yakɔna y’ohomba yetsha ɛtɛmwɛlɔ efula lo dikambo dia nyɔi?

      4 Mɛnamaka dia ɛtɛmwɛlɔ mbetshaka akambo wotshikitanyi. Koko suke la vɔ tshɛ mbetshaka dui ɔtɔi di’ohomba. Vɔ mbetshaka dia etena kavɔ onto, etenyi kande kɛmɔtshi tetemalaka nsɛna. Onde mɛtɛ?

      LENDE ATSHƆSO ETENA KAVƆSO?

      5, 6. Kakɔna katokomɛ etena kavɔso?

      5 Jehowa mbeyaka woho wayalaso etena kavɔso, ndo nde akatotɛ dia etena kavɔ onto, lɔsɛnɔ lande komɛka. Nyɔi ntshikitana la lɔsɛnɔ. Ɔnkɔnɛ, etena kavɔ onto, nsaki yande ndo eohwelo kande hatetemala nsɛna lo dihole dikina.a Etena kavɔso, hatokoke mɛna, hatokoke mboka ndo hatoyokanyiya.

      6 Nkumekanga Sɔlɔmɔna akafunde dia “wanɛ wambovɔ haweye ndooko dikambo.” Onto lambovɔ hakoke mboka anto ngandji kana mbahetsha, ndo “ndooko olimu kana kanyi kana ewo kana lomba lele lo Diombo.” (Adia Ondaki 9:5, 6, 10.) Ndo lo Osambo 146:4 Bible totɛka dia etena kavɔ onto, “tokanyi tande” mvɔka.

      KƐNƐ KAKATE YESO LO DIKAMBO DIA NYƆI

      7. Kakɔna kakate Yeso lo dikambo dia nyɔi?

      7 Etena kakavu ɔngɛnyi ande w’oshika Lazaro, Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Ɔngɛnyi aso Lazaro ambolala djɔ.” Koko Yeso konanga mbuta dia Lazaro ekɔ lo momuya. Yeso akakotsha ate: “Lazaro ambovɔ.” (Joani 11:11-14) Ɔnkɔnɛ, Yeso akɛdika nyɔi la djɔ. Nde kombuta dia Lazaro aki l’olongo kana aki kaamɛ l’ase nkumbo kande wakavu. Ndo nde kombuta dia Lazaro akasowaka lo ifɛrnɔ kana akayotɔ nto oko onto okina kana nyama. Keema, nde akalange mbuta dia Lazaro aki lo djɔ ya baku. Avɛsa akina mbɛdikaka nyɔi la djɔ ya baku. Bible mbutaka dia etena kakawadiake Stɛfano, “nde akalale djɔ lo nyɔi.” (Etsha 7:60) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ nde lawɔ akafunde dia Akristo amɔtshi “wambolala djɔ lo nyɔi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:6.

      8. Ngande weyaso dia Nzambi kotonga anto dia vɔ mvɔ?

      8 Onde Nzambi akatonge Adama l’Eva dia vɔ ndjovɔ? Keema! Jehowa akaatonge dia vɔ sɛnaka pondjo pondjo la yoonge ya kokele. Etena kakatonge Jehowa anto, nde akadje lewɔ nsaki ka sɛnaka pondjo pondjo. (Ondaki 3:11) Ambutshi hawolange mɛna anawɔ watshunda esombe ndo wavɔ, ndo woho akɔ waamɛ mbayaoka Jehowa lo dikambo diaso. Ko naka Nzambi akatotonge dia nsɛna pondjo pondjo, lande na kavɔso?

      LANDE NA KAVƆSO?

      9. Lande na kele ɔlɛmbɛ wakasha Jehowa Adama l’Eva komonga wolo nkitanyiya?

      9 Lo ekambɔ ka Ɛdɛna, Jehowa akatɛ Adama ate: “Wɛ mbeyaka ndɛ elowa w’oma l’esongo tshɛ wele lo ekambɔ woho walangayɛ. Koko tɔlɛke elowa w’oma l’osongo w’ewo ka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ, nɛ dia lushi layoyɔlɛ, wɛ ayovɔ ndooko onyake.” (Etatelo 2:9, 16, 17) Ɔlɛmbɛ wokɛma hwe ɔsɔ komonga wolo nkitanyiya, ndo Jehowa aki la lotshungɔ la mbutɛ Adama l’Eva kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ ndo kɛnɛ kaki kɔlɔ. Lo nkitanyiya Jehowa, vɔ wotowɛnya dia vɔ nɛmiyaka lowandji lande. Vɔ wotowɛnya nto woho wakiwɔ la lowando l’ɔtɛ wa kɛnɛ tshɛ kakandawasha.

      10, 11. a) Ngande wakakese Satana Adama l’Eva? b) Lande na kele Adama l’Eva hawokoke dimanyiyama l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawasale?

      10 Lonyangu ko, Adama l’Eva wakasɔnɛ diaha nkitanyiya Jehowa. Satana akambola Eva ate: “Onde lo mɛtɛ mbakanyotɛ Nzambi ate tanyɔlɛke elowa w’oma l’esongo tshɛ wele lo ekambɔ?” Eva akakadimola ate: “Sho kokaka ndɛ elowa w’oma l’esongo wele lo ekambɔ. Koko Nzambi akatotɛ lo kɛnɛ kendana la elowa w’oma l’osongo wele l’atei w’ekambɔ ate: ‘Tanyɔlɛke ndo tanyonandake, nyotokovɔ.’”​—Etatelo 3:1-3.

      11 Ko Satana akate ate: “Hanyotovɔ mɛ! Nɛ dia Nzambi mbeyaka ɔnɛ lushi layonyɔlɛ elowa w’oma lɔkɔ, washo anyu wayodihɔ ko nyayoyala oko Nzambi, ndo nyayeya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ.” (Etatelo 3:4-6) Satana akalange dia Eva mbetawɔ dia ndamɛ mbahomba mbɔsa yɛdikɔ ya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. L’etena kakɔ kaamɛ, nde akate kashi lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakahombe nkomɛ Eva naka nde ntona nkitanyiya. Satana akate dia Eva hatovɔ, ɔnkɔnɛ, Eva akale olowa ndo oma laasɔ, nde akayosha omɛnde dia nde ndɛ. Adama l’Eva wakeyaka dia Jehowa akawatɛ diaha ndɛ olowa. Etena kakawale olowa, vɔ wakasɔnɛ diaha nkitanyiya didjango diokɛma hwe ndo diaki komonga wolo nkitanyiya. Lo ndɛ olowa, vɔ wakɛnya dia vɔ bu la dilɛmiɛlɔ otsha le Shɛwɔ ka ngandji kele l’olongo. Vɔ kokoka dimanyiyama l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawasale!

      12. Lande na kele ekɔ dui dia kɔlɔ lo woho wakatɔmbɔkwɛ Adama l’Eva Jehowa?

      12 Ande kɔlɔ lo woho waki ambutshi aso wa ntondo komonga la dilɛmiɛlɔ otsha le Otungi awɔ lee! Ngande wayoyaoka naka wɛ nsala la wolo dia mbodia ɔnayɛ la pami ndo la womoto, ko oma laasɔ, vɔ ndjokɔtɔmbɔkwɛ ndo ndjosala kɛnɛ kotshikitanyi la kɛnɛ kakayawatɛ dia vɔ nsala? Shi dui sɔ diayokosha paa l’asolo?

      13. Kakɔna kakalange mbuta Jehowa etena kakandate ate “wɛ ekɔ ditshu ndo wɛ ayokalola lo ditshu”?

      13 Etena kakawatone nkitanyiya, Adama l’Eva wakashisha diaaso dia nsɛna pondjo pondjo. Jehowa akatɛ Adama ate: “Wɛ ekɔ ditshu ndo wɛ ayokalola lo ditshu.” (Adia Etatelo 3:19.) Kɛsɔ nembetshiyaka dia Adama ayonga nto ditshu, oko wate kana nde kotongama. (Etatelo 2:7) L’ɔkɔngɔ wa Adama nsala pɛkato, nde akavu ndo nde komonga nto.

      14. Lande na kavɔso?

      14 Adama l’Eva otowokitanyiya Nzambi, tshike vɔ wototetemala monga la lɔsɛnɔ polo ndo ɛlɔ. Koko etena kakawohindolɛ, vɔ wakasale pɛkato ndo wakayovɔka. Pɛkato ekɔ oko hemɔ ka wolo kakatahowɔ oma le ambutshi aso wa ntondo. Sho tshɛ mbotɔka atshi wa pɛkato, diakɔ diavɔso. (Rɔmɔ 5:12) Koko aha kɛsɔ mbakasangoya Nzambi lo dikambo di’anto. Ndooko lushi lakalange Nzambi di’anto mvɔ, ndo Bible mbelɛka nyɔi ɔnɛ “otunyi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:26.

      AKAMBO WA MƐTƐ TOTSHUNGOLAKA

      15. Ngande wele mbeya mɛtɛ lo dikambo dia nyɔi totshungolaka?

      15 Mbeya mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la nyɔi totshungolaka oma lo lokema la tokanyi ta kɔlɔ. Bible tetshaka dia wanɛ wambovɔ bu lo asui kana lo shɔkɔ. Hatokoke ntɛkɛta la wɔ ndo vɔ hawokoke ntɛkɛta la so. Sho hatokoke mbakimanyiya ndo vɔ hawokoke tokimanyiya. Vɔ hawokoke tosalɛ kɔlɔ, diakɔ diele hatohombe mbowaoka wɔma. Koko, ɛtɛmwɛlɔ efula totɛka dia wanɛ wambovɔ wekɔ lo nsɛna dihole dimɔtshi ndo di’ɔnɛ sho koka mbakimanyiya naka sho mbisha ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ kana wanɛ wɔsama oko anto w’ekila falanga. Koko mbeya mɛtɛ lo dikambo dia nyɔi tokimanyiyaka diaha kesama oma lo kashi shɔ.

      16. Kashi kakɔna ketsha ɛtɛmwɛlɔ efula lo dikambo dia wanɛ wambovɔ?

      16 Satana kambaka la ɛtɛmwɛlɔ wa kashi dia tokesa ndo dia tetawoya di’anto wakavu wekɔ lo ntetemala nsɛna. Ɛnyɛlɔ, ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi mbetshaka dia etena kavɔso, etenyi kaso kɛmɔtshi totetemalaka la nsɛna dihole dikina. Onde kɛsɔ mbaketsha ɔtɛmwɛlɔ ayɛ kana vɔ ketshaka kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia wanɛ wambovɔ? Satana kambaka la kashi dia manganya anto la Jehowa.

      17. Lande na kele kanyi ya ntshumba anto lo ifɛrnɔ yekɔ tshondo ya lɔtɛngɔ le Jehowa?

      17 Kɛnɛ ketsha ɛtɛmwɛlɔ efula kekɔ kɔlɔ efula. Ɛnyɛlɔ, ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi mbetshaka di’anto wa kɔlɔ wayolongola pondjo pondjo lo ifɛrnɔ. Kashi kɛsɔ kekɔ tshondo ya lɔtɛngɔ le Jehowa. Nde hetawɔki pondjo di’anto nsowa lo yoho shɔ! (Adia 1 Joani 4:8.) Ngande wayoyɔsa onto ɔmɔtshi lasha ɔnande dilanya lo mbotshumba anya lo dja? Wɛ ayowɔsa dia nde ekɔ kanga esehe la mamba. Wɛ hatoyanga dia mboweya. Ndo ngasɔ mɛtɛ mbalanga Satana dia sho mbɔsa Jehowa!

      18. Lande na kahatahombe mboka wanɛ wambovɔ wɔma?

      18 Ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi totɛka dia etena kavɔso sho komaka okishi. Ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ mbetshaka dia sho pombaka nɛmiya ndo mboka ekishi ɛsɔ wɔma nɛ dia vɔ koka monga angɛnyi aso wa mamba kana atunyi aso wa wolo. Anto efula mbetawɔka kashi kɛsɔ. Vɔ mbokaka wanɛ wambovɔ wɔma, diakɔ diawatɛmɔlawɔ lo dihole dia Jehowa. Tohɔ dia wanɛ wambovɔ hawoke ndo hawɛnyi ndooko ɛngɔ, diakɔ diahatahombe mbowaoko wɔma. Jehowa mbele Otungi aso. Nde mbele Nzambi ka mɛtɛ ndo ndamɛ oto mbahombaso ntɛmɔla.​—Ɛnyɛlɔ 4:11.

      19. Ngande watokimanyiya mbeya mɛtɛ lo dikambo dia nyɔi?

      19 Etena keyaso mɛtɛ lo dikambo dia nyɔi, sho tshungɔka oma lo kashi y’ɛtɛmwɛlɔ. Ndo mɛtɛ kɛsɔ tokimanyiyaka dia shihodia alaka wa diambo wakasha Jehowa lo kɛnɛ kendana la lɔsɛnɔ laso ndo la nshi yaso yayaye.

      20. Kakɔna kayotɛna lo tshapita yayela?

      20 Aya edja efula kele okambi ɔmɔtshi wa Nzambi, lokombo lande Jɔbɔ akambola ate: “aka onto ambovɔ, onde nde koka nsɛna nto?” (Jɔbɔ 14:14) Onde mɛtɛ onto lambovɔ koka nsɛna nto? Okadimwelo watosha Nzambi wele lo Bible wekɔ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Tayɛna okadimwelo akɔ lo tshapita yayela.

      a Anto amɔtshi mbetawɔka dia anima kana nyuma tetemalaka nsɛna l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’onto. Dia nyomeya awui akina, enda nɔtɛ ka la koma 17 ndo 18.

      AWUI WƆTƐKƐTAMI LO TSHENA PE

      MƐTƐ 1: ETENA KAVƆ ONTO, LƆSƐNƆ LANDE KOMƐKA

      “Wanɛ wambovɔ haweye ndooko dikambo.”​—Ondaki 9:5

      Kakɔna katokomɛ etena kavɔso?

      • Osambo 146:3, 4; Ondaki 9:6, 10

        Etena kavɔso hatokoke mɛna, hatokoke mboka ndo hatokoke nkanyiya.

      • Joani 11:11-14

        Yeso akɛdika nyɔi la djɔ.

      MƐTƐ 2: NDOOKO LUSHI LAKALANGE JEHOWA DIA ANTO MVƆ

      “Tɔlɛke elowa w’oma l’osongo w’ewo ka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ, nɛ dia lushi layoyɔlɛ, wɛ ayovɔ ndooko onyake.”​—Etatelo 2:17

      Lande na kavɔso?

      • Etatelo 3:1-6

        Satana akate kashi lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakakoke nkomɛ Eva naka nde ntona nkitanyiya didjango diaki Nzambi. Etena kakahindolɛ Adama l’Eva Jehowa, vɔ wakasale pɛkato ndo wakayovɔka.

      • Etatelo 3:19

        L’ɔkɔngɔ wa Adama mvɔ, nde komonga nto la lɔsɛnɔ.

      • Rɔmɔ 5:12

        Pɛkato ekɔ oko hemɔ ka wolo efula kakatahowɔ oma le ambutshi aso wa ntondo. Sho tshɛ mbotɔka atshi wa pɛkato, diakɔ mbavɔso.

      • 1 Kɔrɛtɔ 15:26

        Bible mbelɛka nyɔi ɔnɛ otunyi.

      MƐTƐ 3: MBEYA MƐTƐ LO KƐNƐ KENDANA LA NYƆI TOTSHUNGOLAKA

      “Naka onto ambovɔ, onde nde koka nsɛna nto? Dimi layokongaka . . . polo lam’ayoya ekimanyielo kami.”​—Jɔbɔ 14:14

      Ngande watotshungola mbeya mɛtɛ lo dikambo dia nyɔi oma lo tokanyi ta kɔlɔ?

      • 1 Joani 4:8

        Wetshelo wa ifɛrnɔ ekɔ tshondo ya lɔtɛngɔ le Jehowa. Nde hetawɔki pondjo dia anto soyama lo yoho shɔ.

      • Ɛnyɛlɔ 4:11

        Anto efula mbokaka wanɛ wambovɔ wɔma, diakɔ diele vɔ mbowaokaka wɔma ndo mbatɛmɔlaka lo dihole dia ntɛmɔla Jehowa. Jehowa kele Nzambi ka mɛtɛ ndo ndamɛ oto mbahombaso ntɛmɔla.

  • Eolwelo kayoyala!
    Kakɔna kakoka Bible tetsha?
    • TSHAPITA Y’ESAMBELE

      Eolwelo kayoyala!

      1-3. Lokanu lakɔna le so lɔkɔ sho tshɛ, ndo ngande wayototshungola Jehowa?

      OHƆSA dia wambokohembolɛ kilombo dia wɛ pombaka ntshikala lo lokanu lɔsɛnɔ layɛ l’otondo l’ɔtɛ wa kɔlɔ kɛmɔtshi kakiyɛ kosala. Ndooko woho wakokayɛ ntshungɔ. Mɛnamaka dia elongamelo kayɛ ka lo nshi yayaye kaya bu ndo ndooko kakokayɛ nsala lo dikambo sɔ. Koko kam’amboyoshisha elongamelo tshɛ, wɛ ambɛna onto ɔmɔtshi lele l’akoka wa kotshungola ndo nde ambolaka dia kokimanyiya! Ngande wayoyaoka?

      2 Sho tshɛ tekɔ lo lokanu la nyɔi. Oyadi kakɔna tshɛ kayotosala, hatotohandɔ. Koko Jehowa ekɔ la wolo wa totshungola oma lo nyɔi. Ndo nde akalake dia “otunyi w’ekomelo wayolanyema ele nyɔi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:26.

      3 Ohokanyiya ɔlɔ wayoyoka etena kahayatoyakiyanya nto lo dikambo dia nyɔi! Koko Jehowa hatokomɛ tsho lo minya nyɔi. Nde ayolola ndo wanɛ wakavu. Ohokanyiya kɛnɛ kayolembitshiya dui sɔ le yɛ. Nde ndakaka dia “wanɛ wele bu la wolo lo nyɔi” wayɔsɛna nto. (Isaya 26:19) Kɛsɔ mbelɛ Bible ɔnɛ eolwelo.

      ETENA KAVƆ LAKIYƐ LA NGANDJI

      4. a) Esambelo kakɔna kakokaso nkondja etena kavushaso ose nkumbo kaso kana ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi? b) Naa angɛnyi amɔtshi wa ma ma waki la Yeso?

      4 Etena kavɔ ose nkumbo kana ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi, sho mongaka la paa ndo l’ɔkɛyi wahatakoke mbikikɛ. Sho ndjaokaka dia taya bu l’elongamelo. Ndooko kakokaso nsala dia mbolola onto akɔ. Koko Bible toshaka esambelo k’oshika. (Adia 2 Kɔrɛtɔ 1:3, 4.) Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya woho walanga Jehowa ndo Yeso mbolola wakiso wa ngandji. Etena kaki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, nde akatshɔka mbala la mbala dia tenda Lazaro nde la akadiyɛnde, Maata ndo Mariya. Vɔ akɔ asato waki angɛnyi w’eshika wa Yeso. Bible mbutaka ɔnɛ: “Yeso akokaka Maata nde la kadiyɛnde ndo Lazaro ngandji.” Lushi lɔmɔtshi Lazaro akavu.​—Joani 11:3-5.

      5, 6. a) Kakɔna kakasale Yeso etena kakandɛnyi nkumbo ndo angɛnyi wa Lazaro walela? b) Lande na kele ekɔ tshondo y’esambelo le so dia mbeya woho wakayaoke Yeso lo dikambo dia nyɔi?

      5 Yeso akatshu tosamba Maata la Mariya. Etena kakoke Maata dia Yeso ekɔ lo ndjaye, nde akatshu l’andja w’osomba dia tohomana la nde. Nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna Yeso, koko nde akawotɛ ate: “Otondonga wɛ aki lanɛ, tshike ɔnalengo havwe.” Maata akɔshi dia Yeso amboyokoma l’ɔkɔngɔ. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Yeso akɛnyi Mariya wa kadiyɛnde alela. Lo mɛna lɔkɔnyɔ laki la wɔ, nde akoke kandji ndo akalele. (Joani 11:21, 33, 35) Nde akoke kandji k’efula konga etena kavushaso onto ɔmɔtshi lokaso ngandji.

      6 Mbeya dia Yeso ndjaokaka woho wayaokaso lo dikambo dia nyɔi, ekɔ tshondo y’esambelo le so. Ndo Yeso ekɔ mɛtɛ oko She. (Joani 14:9) Jehowa ekɔ la wolo wa minya nyɔi lo pondjo ndo kɛsɔ kayangande nsala kem’edja.

      “LAZARO, TOMBA!”

      7, 8. Lande na kakatone Maata dia vɔ minya dive oma lo diombo dia Lazaro, ko kakɔna kakasale Yeso?

      7 Lam’akakome Yeso lo woko wa dive lɛnɛ akawakundɛ Lazaro, woko akɔ wa dive wakafamɛ la dive dia woke. Yeso akate ate: “Nyonya dive.” Koko Maata akatone dia vɔ nsala dui sɔ. Laasɔ ko aya nshi nyɛi yaki odo wa Lazaro lo diombo. (Joani 11:39) Nde kombeya kɛnɛ kaki Yeso suke la nsala dia nkimanyiya ɔnango.

      8 Yeso akatɛ Lazaro ate: “Tomba!” Kɛnɛ kakɛnyi Maata la Mariya oma laasɔ, aki diambo efula. “Pami kakavu akatombe ɔmbami bɛtshi di’ahɔndɔ l’anya ndo l’ekolo.” (Joani 11:43, 44) Lazaro akolɔ! Nde akayonga nto kaamɛ la nkumbo kande ndo l’angɛnyi ande. Vɔ wakakoke mbonanda, mbosakanya ndo ntɛkɛta la nde. Ɔsɔ mɛtɛ aki dihindo! Yeso akolola Lazaro.

      “ƆNA WOMOTO, LAMBOKOTƐ NTE: ETƆ!”

      9, 10. a) Akɔna akasha Yeso wolo wa mbolola anto? b) Lande na kele ɛkɔndɔ wa eolwelo wekɔ ohomba le so?

      9 Onde Yeso la wolo ande hita mbakandololaka anto? Keema. La ntondo ka mbolola Lazaro, Yeso akalɔmbɛ Jehowa ndo Jehowa akawosha wolo wa mbolola Lazaro. (Adia Joani 11:41, 42.) Aha Lazaro oto mbele onto lakolwama. Bible tɛkɛtaka dikambo dia ɔna womoto l’ɛnɔnyi 12 laki la hemɔ wolo. Jayiro ya she akashisha elongamelo ndo akasɛngasɛnga Yeso dia nkɔnɔla ɔnande. Nde aki tshɔi yande y’ɔna. Lam’akandatɛkɛtaka la Yeso, apami amɔtshi wakaye ndo wakate vate: “Ɔnayɛ amboshila mvɔ! Lande na kɛnyayɛ Ombetsha paa nto?” Koko Yeso akatɛ Jayiro ate: “Tokake wɔma, onga tsho la mbetawɔ, ko nde ayoka.” Oma laasɔ, nde akatshu la Jayiro otsha lo luudu laki Jayiro. Lam’akawakome suke la luudu, Yeso akakoke mɛna ndo mboka alelo w’anto. Yeso akawatɛ ate: “Nyotshike ndela, nɛ dia nde havwe, lo djɔ kende.” She la nyango wakahombe ndjambola kɛnɛ kalembetshiya ɛtɛkɛta wa Yeso ɛsɔ. Yeso akalɔmbɛ anto tshɛ dia vɔ ntomba ko akɔtɔ la she ndo la nyango ɔna lo shambrɛ lɛnɛ akawalasha odo wa ɔna. Yeso akakimɛ ɔnakɔ ɔkɔkɛ lo lonya ko akawotɛ ate: “Ɔna womoto, lambokotɛ nte: Etɔ!” Ohokanyiya ɔlɔ wakoke ambutshi ande etena kakemala ɔna ɔsɔ mbala kakɔ ɔtɔi ndo kakandatatɛ nkɛndakɛnda! Yeso ambolola ɔnawɔ la womoto. (Makɔ 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Ntatɛ lushi lɔsɔ, etena kakawɛnaka ɔnawɔ la womoto, vɔ wakahombe mbohɔka kɛnɛ kakaasalɛ Jehowa lo tshimbo ya Yeso.a

      10 Wanɛ wakolwama oma le Yeso wakayovɔka nto. Koko kɛnɛ kadiaso lo dikambo di’anto asɔ kekɔ ohomba, nɛ dia tɔ toshaka elongamelo k’oshika. Jehowa nangaka mbolola anto ndo nde ayosala dui sɔ.

      WETSHELO WAKONDJASO OMA LO ƐKƆNDƆ WA EOLWELO

      11. Kakɔna katetsha Ondaki 9:5 lo dikambo dia Lazaro?

      11 Bible mbutaka hwe dia “wanɛ wambovɔ haweye ndooko dikambo.” Ngasɔ mbaki ndo Lazaro. (Ondaki 9:5) Oko wakate Yeso, aki oko Lazaro akalale djɔ. (Joani 11:11) Etena kakinde lo diombo, Lazaro kombeyaka “ndooko dikambo.”

      12. Ngande weyaso dia eolwelo ka Lazaro kakasalema mɛtɛ?

      12 Etena kakolola Yeso Lazaro, anto efula wakɛnyi dui sɔ. Kaanga atunyi wa Yeso wakeye dia nde akasale dihindo sɔ. Lazaro aki la lɔsɛnɔ ndo dui sɔ mɛnyaka dia eolwelo kakasalema mɛtɛ. (Joani 11:47) Ndo nto, anto efula wakatshu dia tenda Lazaro ndo etombelo waki la dui sɔ ele, vɔ wakatatɛ mbetawɔ dia Yeso akatomama oma le Nzambi. Atunyi waki Yeso kɔngɛnangɛna dui sɔ, ɔnkɔnɛ, vɔ wakɔtɔ sheke ya ndjaka Yeso ndo Lazaro.​—Joani 11:53; 12:9-11.

      13. Lande na kakokaso monga la eshikikelo dia Jehowa ayolola wanɛ wakavu?

      13 Yeso akate dia “wanɛ tshɛ wele lo waombo wohɔma” wayolɔ. (Joani 5:28) Kɛsɔ nembetshiyaka dia wanɛ tshɛ wele Jehowa ekɔ lo mbaohɔ wayolɔ. Koko dia Jehowa mbolola onto ɔmɔtshi, nde pombaka mbohɔ kiambokambo tshɛ yendana l’onto ɔsɔ. Onde nde mɛtɛ koka nsala dui sɔ? Miliyara ya tɔɔtɔ ndola lo loowa. Bible mbutaka dia Jehowa mbeyaka lokombo l’oseka yɔɔtɔ tshɛ. (Adia Isaya 40:26.) Naka nde koka mbohɔ lokombo l’oseka yɔɔtɔ tshɛ, kete mɛtɛ nde koka aha l’okakatanu mbohɔ kiambokambo tshɛ yendana la wanɛ tshɛ wayondolola. Kɛnɛ koleki ele, Jehowa mbakatonge ɛngɔ tshɛ, ɔnkɔnɛ sho mbeyaka dia nde ekɔ la wolo wa mbolola anto.

      14, 15. Kakɔna katetsha ɛtɛkɛta waki Jɔbɔ lo dikambo dia eolwelo?

      14 Jɔbɔ pami kaki la kɔlamelo aki la mbetawɔ lo eolwelo. Nde akambola ate: “Naka onto ambovɔ, onde nde koka nsɛna nto?” Oma laasɔ, nde akatɛ Jehowa ate: “Wɛ ayelɛ, ko dimi layokokadimola. Wɛ ayolomɔlomɔ dikambo dia olimu w’anya ayɛ.” Eelo, Jɔbɔ akeyaka dia Jehowa ekɔ lo nkongɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kayondolola wanɛ wakavu.​—Jɔbɔ 14:13-15.

      15 Ngande wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana la elongamelo ka eolwelo? Wɛ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Ko ayotota lo dikambo dia ase nkumbo kami ndo angɛnyi ami wakavu, onde ndo vɔ mbayolɔ?’ Ekɔ tshondo y’esambelo le so dia mbeya dia Jehowa nangaka mɛtɛ mbolola wanɛ wambovɔ. Nyɛsɔ tende kɛnɛ kata Bible lo kɛnɛ kendana la lɛnɛ ayowɔsɛna ndo waa na wayolɔ.

      VƆ “WAYOKA DUI DIANDE KO WAYOTOMBA”

      16. Woho akɔna wa lɔsɛnɔ layɔsɛna wanɛ wayolɔ lanɛ la nkɛtɛ?

      16 Lo nshi yakete, wanɛ wakolwama wakayɔsɛna nto kaamɛ la nkumbo yawɔ ndo l’angɛnyi awɔ lanɛ la nkɛtɛ. Dui sɔ diayosalema nto lo nshi yayaye, koko lo yoho yoleki tshɛ dimɛna. Lande na? Nɛ dia wanɛ wayolɔ lanɛ la nkɛtɛ wayokondja diaaso dia nsɛna pondjo pondjo ndo hawovɔki nto. Ndo vɔ wayɔsɛna lo andja wotshikitanyi tshɛ lo tshɛ l’andja wasɛnaso ɛlɔ kɛnɛ. Ata, diakatanelo ndo hemɔ hatonga nto.

      17. Waa na wayolɔ?

      17 Waa na wayolɔ? Yeso akate dia “wanɛ tshɛ wele lo waombo wohɔma wayoka dui diande ko wayotomba.” (Joani 5:28, 29) Ndo Ɛnyɛlɔ 20:13 totɛka ɔnɛ: “Ndjale kakatondja edo waki lɔkɔ, ndo nyɔi la Diombo wakatondja edo waki lɔkɔ.” Eelo, miliyara y’anto wayolɔ. Ɔpɔstɔlɔ pɔɔlɔ nde lawɔ akate dia ‘anto w’ɛlɔlɔ ndo anto wa kɔlɔ’ wayolɔ. (Adia Etsha 24:15.) Dui sɔ alembetshiyadiɔ?

      18. Waa na wele “anto w’ɛlɔlɔ” wayolɔ?

      18 “Anto w’ɛlɔlɔ” watɛkɛtama lanɛ mendanaka ndo l’ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo wakasɛnɛ la ntondo ka Yeso ndja la nkɛtɛ. Anto wele oko Nɔa, Abrahama, Sara, Mɔsɛ, Ruta ndo Ɛsta wayolɔ dia ndjɔsɛna lanɛ la nkɛtɛ. Wɛ koka mbadia akambo wendana l’apami ndo la wamato asɔ lo Hɛbɛru tshapita 11. Ko kayotota dikambo dia ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo wavɔ nshi nyɛ? Ndo vɔ lawɔ mbele “anto w’ɛlɔlɔ,” ɔnkɔnɛ ndo vɔ mbayolɔ.

      19. Waa na wele “anto wa kɔlɔ”? Diaaso diakɔna diayowasha Jehowa?

      19 “Anto wa kɔlɔ” watɛkɛtama lanɛ mendanaka ndo la miliyara y’anto waki kokondja diaaso dia mbeya Jehowa. Kaanga mbakawavu, Jehowa atawaohɛ. Nde ayowaolola ndo vɔ wayokondja diaaso dia mbeka akambo wendana la nde ndo mbokambɛ.

      20. Lande na kele aha onto tshɛ mbayolɔ?

      20 Onde dui sɔ mɛnyaka dia onto tshɛ lakavu ayolɔ? Keema. Yeso akate di’anto amɔtshi hawotolɔ. (Luka 12:5) Akɔna ashikikɛ dia kana onto ɔmɔtshi ayolɔ kana bu? Jehowa mbele shushi y’ekomelo, koko nde akasha nto Yeso lowandji la “nombosha wanɛ wasɛna ndo wanɛ wakavu.” (Etsha 10:42) Onto tshɛ lɔsama oko onto la kɔlɔ ndo lahalange nsala etshikitanu, hatolɔ.​—Enda nɔtɛ ka la koma 19.

      EOLWELO K’OTSHA L’OLONGO

      21, 22. a) Kakɔna kalembetshiya eolwelo k’otsha l’olongo? b) Aki onto la ntondo lakolɔ dia tɔsɛna l’olongo?

      21 Bible totɛka nto di’anto amɔtshi wayolɔ dia tɔsɛna l’olongo. Etena k’olɔ onto ɔmɔtshi otsha l’olongo, nde holɔ oko onto la demba dia l’emunyi. Nde mbolɔka dia tɔsɛna l’olongo oko onto la lo nyuma.

      22 Yeso mbaki onto la ntondo lakolɔ lo yoho shɔ. (Joani 3:13) Nshi shato l’ɔkɔngɔ wa Yeso ndjakema, Jehowa akawolola. (Osambo 16:10; Etsha 13:34, 35) Yeso kombolɔ la demba dia l’emunyi. Ɔpɔstɔlɔ Petero akalembetshiya dia Yeso “akadiakema lo demba, koko akayala la lɔsɛnɔ lo nyuma.” (1 Petero 3:18) Yeso akolɔ oko onto la lo nyuma lele la wolo w’efula! (1 Kɔrɛtɔ 15:3-6) Koko Bible mbutaka dia nde hatoyala ndamɛ.

      23, 24. Waa na wele “leemba la tshitshɛ l’ɛkɔkɔ” lakatɛkɛta Yeso dikambo diawɔ ndo angana wewɔ?

      23 La ntondo ka nde mvɔ, Yeso akatɛ ambeki ande wa kɔlamelo ate: “Dimi lotatshu dia tonyɔlɔngɔsɔlɛ dihole.” (Joani 14:2) Kɛsɔ mɛnyaka dia ambeki ande amɔtshi wakahombe mbolɔ dia tɔsɛna kaamɛ la nde l’olongo. Angana? Yeso akate dia vɔ wayonga yema tshitshɛ, “leemba la tshitshɛ l’ɛkɔkɔ.” (Luka 12:32) Ɔpɔstɔlɔ Joani akasha lofulo lawɔ shikaa etena kakandɛnyi Yeso “emadi [l’olongo] lo Dikona dia Siɔna nde l’anto 144 000.”​—Ɛnyɛlɔ 14:1.

      24 Etena kakɔna kayolɔ Akristo 144 000? Bible totɛka dia dui sɔ diakahombe salema l’ɔkɔngɔ wa Kristo ntatɛ mbolɛ l’olongo. (1 Kɔrɛtɔ 15:23) Tekɔ lo nsɛna l’etena kɛsɔ nshi nyɛ ndo efula ka l’atei w’Akristo 144 000 wamboshila mbolɔ otsha l’olongo. Wanɛ weke la nkɛtɛ ndo wavɔ nshi nyɛ mbolɔka mbala kakɔ ɔtɔi otsha l’olongo. Koko anto efula wayolɔ lo nshi yayaye dia ndjɔsɛna lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ.

      25. Kakɔna kayoteka lo tshapita yayela?

      25 Kem’edja, Jehowa ayotshungola anto tshɛ oma lo nyɔi ndo nyɔi hatoyala nto pondjo! (Adia Isaya 25:8.) Ko kakɔna kayotosala wanɛ watshɔ l’olongo? Bible nembetshiyaka dia vɔ wayolɛ kaamɛ la Yeso lo lowandji la Diolelo. Tayeka awui efula wendana la lowandji lɔsɔ lo tshapita yayela.

      a Lo ɛkɔndɔ ekina, Bible totɛka dikambo dia eolwelo ka akɛnda, epalanga, apami ndo wamato, ase Isariyɛlɛ kana ase wedja ekina. Wɛ koka mbadia ɛkɔndɔ ɛsɔ lo 1 Nkumi ya dikanga 17:17-24; 2 Nkumi ya dikanga 4:32-37; 13:20, 21; Mateo 28:5-7; Luka 7:11-17; 8:40-56; Etsha 9:36-42; 20:7-12.

      AWUI WƆTƐKƐTAMI LO TSHENA PE

      MƐTƐ 1: JEHOWA AYONYA NYƆI

      “Otunyi w’ekomelo wayolanyema ele nyɔi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:26

      Ngande watosha Bible esambelo k’oshika etena kavɔ onto ɔmɔtshi?

      • 2 Kɔrɛtɔ 1:3, 4

        Etena kavɔ ose nkumbo kana ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi wa ma ma, sho mbeyaka ndjaoka oko okalema. Bible toshaka esambelo k’oshika.

      • Isaya 25:8; 26:19

        Jehowa ekɔ la wolo wa minya nyɔi lo pondjo. Nde ayolola kaanga wanɛ wakavu.

      MƐTƐ 2: SHO KOKA MONGA LA MBETAWƆ LO EOLWELO

      “Ɔna womoto, lambokotɛ nte: Etɔ!”​—Makɔ 5:41

      Lande na kahombaso monga la mbetawɔ lo eolwelo?

      • Joani 11:1-44

        Yeso akolola Lazaro.

      • Makɔ 5:22-24, 35-42

        Yeso akolola ɔna womoto.

      • Joani 11:41, 42

        Yeso akolola wanɛ wakavu lo nkamba la wolo w’oma le Jehowa.

      • Joani 12:9-11

        Anto efula wakɛnyi Yeso olola wanɛ wakavu. Kaanga atunyi waki Yeso wakeyaka dia nde koka nsala dui sɔ.

      MƐTƐ 3: JEHOWA AYOLOLA MILIYARA Y’ANTO

      “Wɛ ayelɛ, ko dimi layokokadimola. Wɛ ayolomɔlomɔ dikambo dia olimu w’anya ayɛ.”​—Jɔbɔ 14:13-15

      Waa na wayolwama?

      • Joani 5:28, 29

        Wanɛ tshɛ wohɔma le Jehowa wayolwama.

      • Etsha 24:15

        Anto w’ɛlɔlɔ ndo anto wa kɔlɔ wayolwama.

      • Isaya 40:26

        Jehowa koka mbohɔ lokombo la yɔɔtɔ tshɛ, ɔnkɔnɛ nde koka mbohɔ esadi eto awui tshɛ wendana la wanɛ wayondolola.

      MƐTƐ 4: ANTO AMƆTSHI WAYOLƆ DIA TƆSƐNA L’OLONGO

      “Dimi lotatshu dia tonyɔlɔngɔsɔlɛ dihole.”​—Joani 14:2

      Waa na wayolɔ dia tɔsɛna l’olongo?

      • 1 Petero 3:18

        Yeso mbaki onto la ntondo lakolɔ dia tɔsɛna l’olongo.

      • Luka 12:32

        Yeso akate dia paka ambeki ande yema tshitshɛ mbayolɔ dia tɔsɛna l’olongo.

      • Ɛnyɛlɔ 14:1

        Jehowa akasɔnɛ anto 144 000 dia tɔsɛna l’olongo.

Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
Tomba
Ɔtɔ
  • Ɔtɛtɛla
  • Kahana l'onto
  • Nango
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
  • Awui wa sheke
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Ɔtɔ
Kahana l'onto