Tatoshishake ‘ngandji kaki laso ntondo’
“Ukimeli keli la ye wulu.”—ENY. 3:11.
1, 2. Ngande wakayaoke etena kakayetawɔ ɔnɛ kɛnɛ kakayekaka lo dikambo dia Jehowa kaki mɛtɛ?
ONDE wɛ âkohɔ etena ka ntondo kakayeke akambo wendana la elongamelo ka diambo kalaka Jehowa anto wele l’okitanyiya? Naka wɛ akatɛmɔlaka l’ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi, ngande wakayaoke etena kakawakolembetshiya asangwelo waki Nzambi lo ndjela Afundelo kana etena kakâyoshihodiaka wetshelo waki wolo ntondo le yɛ? Ondo wɛ akayeya ɔnɛ awui wakawaketsha lo dikambo dia Nzambi waki kashi. Koko kakianɛ wɛ ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ mɛtɛ nɛ dia wɛ eya akambo wa mɛtɛ! Naka wɛ akodiama oma le ambutshi w’Akristo, onde wɛ mbohɔka woho wakayaoke etena kakâyetawɔka dia akambo wakayekaka lo dikambo dia Jehowa waki mɛtɛ ndo kakayɔshi yɛdikɔ ya nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’akambo akɔ?—Romo 12:2.
2 Ananyɔ la akadiyɛyɛ wa lo nyuma wayokotɛ dia vɔ wakangɛnangɛna efula, wakayaoke suke la Jehowa ndo waki la lowando lo woho wakandakokotola oya le nde. (Joa. 6:44) Ɔngɛnɔngɛnɔ waki lawɔ wakâtshutshuya dia vɔ kamba elimu w’Okristo. Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula, diakɔ diakawalangaka nembetshiya onto tshɛ woho wakawayaokaka. Onde ndo wɛ mbakayaoke ngasɔ?
3. Akambo akɔna waki l’etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ etena kakâtomɛ Yeso losango lɔmɔtshi?
3 Etena kakandatɛkɛtaka dikambo dia etshumanelo k’Akristo ka l’Ɛfɛsɔ ka lo ntambe ka ntondo, Yeso akatɛkɛta dia ‘ngandji kaki lawɔ ntondo.’ Ase Ɛfɛsɔ waki la waonga w’amɛna efula, koko ngandji kakawokaka Jehowa ntondo kakakitakita. Diakɔ diakawatɛ Yeso ate: “Dimi mbeyaka etsha aye, ndu ulimu aye, ndu etetemalu kaye. Dimi mbeyaka nti: We hetawo akanga wa kolo, we akahimbi wane watuyaetaka vati: Atumami mbesu, ku vo kema atumami, we akawaenyi la lukesu. We aki la etetemalu, akasuwi ne dia lukumbu lami, we kumpeko. Keli dimi la ye dikambu! Ne dia we akakimo ngandji kaye ka ntundu.”—Eny. 2:2-4.
4. Lande na kele losango lakatomɛ Yeso ase Ɛfɛsɔ lekɔ ohomba ɛlɔ kɛnɛ?
4 Alako wakasha Yeso ase Ɛfɛsɔ ndo tshumanelo dikina wakɔtɔnɛka l’akambo wakakomɛ Akristo w’akitami oma ko 1914 polo l’edja k’etena kɛmɔtshi. (Eny. 1:10) Koko kânga ndo kakianɛ, Akristo amɔtshi mbeyaka shisha ‘ngandji ka ntondo kakawokaka’ Jehowa ndo akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. La dikambo sɔ lo yimba, nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakokaso nama ndo fudia ohetoheto ndo ngandji kaki laso otsha le Nzambi ndo otsha l’akambo wa mɛtɛ lo mbohɔ ndo lo kana yimba l’akambo wakatokomɛ.
Kakɔna kakaketawoya ɔnɛ akambo wakayeke waki mɛtɛ?
5, 6. a) Dikambo diakɔna diahomba Okristo tshɛ mbetawɔ? b) Kakɔna kakaketawoya ɔnɛ Ɛmɛnyi waki Jehowa wekɔ lo mbetsha akambo wa mɛtɛ? c) Kakɔna kakoka kimanyiya onto tshɛ dia nde pɛtshahɛtsha ngandji kaki lande ntondo?
5 Onto tshɛ layakimɔ le Jehowa pombaka ‘shihodia’ ntondo kɛnɛ kele ‘lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.’ (Romo 12:1, 2) Dikambo dimɔtshi dialɔmbama dia kotsha dui sɔ ele mbeka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Kɛnɛ ketawoya onto ɔmɔtshi ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo mbetsha akambo wa mɛtɛ mbeyaka tshikitana la kɛnɛ ketawoya onto okina dikambo sɔ. Anto amɔtshi mbohɔka dia wakatshikitanya tokanyi tawɔ etena kakawadia lokombo laki Nzambi lo Bible kana kakawashihodia eongelo ka wanɛ wavɔ. (Osam. 83:18; Und. 9:5, 10) Kɛnɛ kakambiya anto akina aki ngandji kokana ekambi waki Jehowa. (Joa. 13:34, 35) Anto akina nto wakakane yimba la kɛnɛ kalembetshiya aha monga anto wa l’andja ɔnɛ. Vɔ waketawɔ ɔnɛ Akristo wa mɛtɛ hawohombe ndjatambiya lo ewanu wa pɔlitikɛ kana lo ata wa wedja.—Is. 2:4; Joa. 6:15; 17:14-16.
6 Le anto efula, woho wakaweke akambo wa mɛtɛ wakatashidi la diko ango ndo akambo akina mbakemula ngandji kaki lawɔ ntondo kakawokaka Nzambi. Ɔsa etena ka mbohɔ kɛnɛ kakaketawoya ɔnɛ wɛ amboshola akambo wa mɛtɛ. Onto tshɛ ambohomanaka l’awui wa lo lɔsɛnɔ wotshikitanyi la anto akina ndo ekɔ la waonga wotshikitanyi l’anto akina, ɔnkɔnɛ ondo ɛkɔkɔ wakaketawoya dia mboka Jehowa ngandji tshikitana la w’anto akina. Ondo ɛkɔkɔ ɛsɔ wekɔ mɛtɛ le yɛ ɛlɔ kɛnɛ oko wakiwɔ etena kakayeke mbala ka ntondo akambo wendana la wɔ. Akambo wa mɛtɛ watatshikitana. Diakɔ diele, naka wɛ nyomovusola tokanyi ndo nsaki shɔ, kete wɛ ayokoka pɛtshahɛtsha ngandji kakayokaka akambo wa mɛtɛ ntondo.—Adia Osambu 119:151, 152; 143:5.
Tokeketsha ngandji kaki laso ntondo
7. Lande na keso l’ohomba wa keketsha ngandji kaki laso ntondo l’akambo wa mɛtɛ ndo ngande wakokaso sala dui sɔ?
7 Ondo akambo efula wambotshikitana lo lɔsɛnɔ laso tatɛ lam’akatayakimɔ le Jehowa. Ngandji kakatokaka akambo wa mɛtɛ ntondo kaki ohomba, koko l’edjedja ka wonya, takahombe monga la ngandji k’efula dia shika ekolo la ntondo k’ekakatanu w’eyoyo wakadjaka mbetawɔ kaso l’ohemba. Koko Jehowa akatosukɛ. (1 Kor. 10:13) Ɔnkɔnɛ, akambo wakahomana la so lo edja k’ɛnɔnyi efula waki nto ohomba efula le so. Vɔ wambotokimanyiya dia keketsha ngandji kaso ka ntondo ndo wekɔ yoho kina yakokaso shihodia lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ ndo letawɔma.—Jas. 23:14; Osam. 34:8.
8. Ngande wakayaeyanya Jehowa le Mɔsɛ ndo ngande wakayokomaka ase Isariyɛlɛ dia mbeya Nzambi dimɛna dimɛna?
8 Tɔshi ɛnyɛlɔ k’akambo wakahomana l’ase Isariyɛlɛ etena kakawaewoya Jehowa sangwelo diande dia mbatshungola oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito. Nzambi akayaeyanya le Mɔsɛ ata ate: ‘Dimi layoyala kɛnɛ kayomoyala.’ (Etum. 3:7, 8, 13, 14) Lo mɛtɛ, Jehowa akataka dia nde ayoyala kɛnɛ tshɛ kaki ohomba dia tshungola ekambi ande. L’akambo wakayosalemaka l’ɔkɔngɔ ndo oko wakadialɔmbamaka, ase Isariyɛlɛ wakɛnyi dia Jehowa akakɛnɛmɔla waonga efula wendana la lonto lande, mbuta ate nde aki Kanga-Wolo-Tshɛ, Shushi, Ɔnɔmbɔdi, Otshungodi, Ɔndɔshi w’ata ndo Ɔnɛ lakakotshaka ehomba awɔ.—Etum. 12:12; 13:21; 14:24-31; 16:4; Neh. 9:9-15.
9, 10. Dikambo diakɔna diakoka tokimanyiya dia sho mbeya Nzambi ndo lande na kahombaso diohɔka?
9 Akambo wakahomana la so lo lɔsɛnɔ tshikitana la wakahomana l’ase Isariyɛlɛ w’edjedja. Oyadi dui sɔ diekɔ mɛtɛ, ondo tambohomanaka l’akambo wakatetawoya dia Nzambi ndjashaka le so ndo akambo asɔ wakakeketsha mbetawɔ kaso. Ondo Jehowa akasale akambo lo yoho mɔtshi oko Ɔnɛ lakotsha ehomba aso, Osambi kana Ombetsha aso. (Adia Isaya 30:20b, 21.) Kana ondo takɛnyi okadimwelo wa hwe lo alɔmbɛlɔ aso. Ondo takadiɛnɛka l’okakatanu ɔmɔtshi, ko oma lâsɔ onyaso Okristo akatokimanyiya. Kana ondo lo tshimbo ya wekelo w’onto ndamɛ, takashola avɛsa amɔtshi w’oma l’Afundelo wakɔtɔnɛka l’okakatanu aso.
10 Naka sho kɔndɔlɛ anto akina ekakatanu wakahomana la so, kete ondo amɔtshi hawotamba efula oko sho. Lo weho akɔ tshɛ, aha lo dihindo mbakatâkandola. Koko vɔ wekɔ ohomba efula le so. Eelo, Jehowa akayala kɛnɛ kakandahombe mɛtɛ ndjala le so. Tɔsɛdingole ɛnɔnyi wambotetsha l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Onde sho kokaka mbohɔ waaso amɔtshi wakatɛnyi ekimanyielo ka Jehowa lo lɔsɛnɔ laso? Naka ngasɔ, kete mbohɔ akambo asɔ ndo woho wakatayaoke etena kakawatokomɛ, ayotokimanyiya dia sho mboka Jehowa ngandji l’etema aso oko kaki laso l’etena kɛsɔ. Tonge la lowando l’ɔtɛ w’akambo asɔ. Tokane la wɔ yimba. Vɔ wekɔ djembetelo yɛnya dia Jehowa ndjashaka le so l’ɔmɔmɔ ndo ndoko onto lakoka tɔkɔsɔla eshikikelo kɛsɔ.
Tɔsɛdingole akambo wele la so
11, 12. Naka ngandji koka Okristo ɔmɔtshi akambo wa mɛtɛ kambɔla, kakɔna kakoka monga lo kiɔkɔ ya dikambo sɔ ndo dako diakɔna diakasha Yeso?
11 Naka hatoyoka akambo wa mɛtɛ ndo Nzambi ngandji kakatawokaka ntondo, kete dui sɔ hadiɛnya ɔnɛ Nzambi ambotshikitana. Jehowa hatshikitanaka pondjo. (Mal. 3:6; Jak. 1:17) Woho wakandayashaka le so ntondo mbayashande le so ɛlɔ kɛnɛ. Lâsɔ, naka dikambo dimɔtshi diambotshikitana lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa, naa dikambo diakɔ? Onde ondo woho weso l’ekakatanu efula ndo wayakiyanyaso efula? Ondo lo nshi yakete sho takalɔmbaka l’otema ɔtɔi, takekaka ndo takakanaka yimba la kɛnɛ kakatekaka mbala efula. Onde taki l’ohetoheto efula l’esambishelo ndo takɔtɔka lo nsanganya ya l’etshumanelo mbala efula oleki kakianɛ?—2 Kor. 13:5.
12 L’ɔkɔngɔ wa sho ndjasɛdingola, ondo hatotɛna etshikitanu ɛsɔ le so, ko naka sho tambowaɛna, kakɔna kamboyotokonya dia sho tshikitana? Onde woho wayakiyanyaso dia kotsha ehomba wa nkumbo yaso, dia yônge yaso kana di’akambo wɔfɔnyi lawɔ mambotokonya diaha sho sala akambo la shamanya etena kɛnɛ kayasukana lushi la Jehowa? Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande ate: “Nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la dishi, la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya le nyu shashimuya, uku shuni ya djunga, ne dia osoku mbayuya lushi lako le antu tshe wudjashi ladiku dia kete. Keli nyendaki, nyolombaki l’osengosengo dia nyu mpanda lu akambu aso tshe wayuya, la dia memala la ntundu ka On’a untu.”—Luka 21:34-36.
13. Jakɔba akɛdika Ɔtɛkɛta waki Nzambi l’ɛngɔ kakɔna?
13 Jakɔba, ofundji ɔmɔtshi wa Bible akakeketsha anyande ambetawudi dia ndjasɛdingola lo ndjela kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta waki Nzambi. Nde akafunde ate: “Nyuyali atshi wa diui, aha ambuki atu, watuyadimbiyaka. Naka untu eko umbuki a diui, la haditshi, ndi eko uku untu lenda elundji kandi lu lulindu. Ne dia lam’ayaendandi lu lulindu, ndi atumoka, kema edja ku ndi ambuhela didjidji diandi. Keli lenda elembe w’ololo wa ndjadjasela, ndu latetemala loko, aha umbuki a diui ladiuhela, keli utshi a diui mbendi. Untu ako ayotshokwama lu etsha andi.”—Jak. 1:22-25.
14, 15. a) Ngande wakoka Bible tokimanyiya dia sho ndowanya lonyuma laso? b) Ambola akɔna wakokaso kana la wɔ yimba?
14 Onto ɔmɔtshi kokaka ndjaenda lo tatala dia ndjashikikɛ ɔnɛ nde ekɔ la ɛnamelo ka dimɛna. Ɛnyɛlɔ, naka pami kɛmɔtshi ambɛna ɔnɛ lokravatɛ lande hasembwe, kete nde kokaka lisembola. Naka womoto ɔmɔtshi ambɛna dia divo diande diambolana, kete nde kokaka dilɔngɔsɔla. Woho akɔ wâmɛ mbele Afundelo tokimanyiyaka dia sho ndjasɛdingola. Etena kayaɛdikaso la kɛnɛ kata Bible dia sho monga, sho mbeyaka monga oko anto wakamba la talatala. Ko wahɔ akɔna wayotokondja naka sho ndjaenda lo talatala ko hatonyisha ɛngɔ ka kɔlɔ kakatɛnyi na? Tayoyala akanga wa tomba naka sho sala akambo lo ndjela kɛnɛ kadiaso lo ‘ɛlɛmbɛ wa kokele’ waki Nzambi ndo ndjala ‘atshi’ awɔ. Omalɔkɔ mbele, onto tshɛ lɛna dia ngandji kakandokaka Jehowa ndo akambo wa mɛtɛ ntondo kambokitakita pombaka kana yimba la ambola anɛ: ‘Ekakatanu akɔna wadiɛnɛmi lawɔ ndo kakɔna kasalami la ntondo kawɔ? Kakɔna kakamasale lo nshi yakete? Onde dikambo dimɔtshi diambotshikitana?’ Naka sho ndjasɛdingola ngasɔ ko tamboshola wɛɔdu ɛmɔtshi, aha sho diha washo lo wɛɔdu ɛsɔ. Naka ekɔ ohomba sho sala etshikitanu ɛmɔtshi, lo weho akɔ tshɛ towasale aha la tshimbatshimba.—Heb. 12:12, 13.
15 Okanelo wa yimba wa ngasɔ kokaka nto tokimanyiya dia sho ndjadjɛ eyango wa pama lo nyuma wakokaso kotsha. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akasha osekande Timɔtɛ alako wakasambiyama dia nde ndowanya olimu ande. Paulo akakeketsha ɔlɔngɔ a pami ɔsɔ ate: “Utetemali lu akambu aso; uyakimo l’utema aye tshe loko, ne dia uhamelu aye wenami le antu tshe.” Sho lawɔ pombaka kana yimba lo ndjela kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta waki Nzambi, dia sho sɛdingola ehamelo wakokaso sala.—1 Tim. 4:15.
16. Wâle akɔna wahombaso mbidjaka yimba lɔkɔ etena kayasɛdingolaso lo ndjela Ɔtɛkɛta waki Nzambi?
16 Naka sho ndjasɛdingola l’otema ɔtɔi, kete tayoshola wɛɔdu ɛmɔtshi wele laso. Dikambo sɔ kokaka tɔkɔmɔla otema, koko tatetawɔke dia diɔ tokomɛ. Lo weho akɔ tshɛ, oyango wele la ɔsɛdingwelo wa ngasɔ ele wa tɛnya ahole wakokaso ndjalowanya. Eelo, Satana kombolaka dia Okristo ndjaɔsa oko nde bu la nɛmɔ l’ɔtɛ wa munga yande. Lo mɛtɛ, nde akate dia Nzambi mɔnyɔlaka welo tshɛ wadjaso dia mbôkambɛ. (Jobo 15:15, 16; 22:3) Ɔsɔ ekɔ kashi kakatone Yeso la wolo tshɛ. Nzambi mbɔsaka ɔmɔmɔ wa l’atei aso la nɛmɔ. (Adia Mateu 10:29-31.) Mbeya munga yaso ayotokimanyiya dia sho ndjashikikɛ l’okitshakitsha tshɛ dia sho nyomoleka sala ɔlɔlɔ l’ekimanyielo ka Jehowa. (2 Kor. 12:7-10) Naka hemɔ kɛmɔtshi kana lotshundu hayotosha diaaso dia sho sala kɛnɛ kakokaso sala, kete lâsɔ toyadje eyango wakokaso kotsha, koko tatohekɔke kana tshika dia ngandji kaso mbɔla.
Akambo wahombaso monga la lowando lɔkɔ
17, 18. Wahɔ akɔna wakondjaso lo keketsha ngandji kaki laso ntondo?
17 Tayokondja wahɔ efula naka sho tetemala keketsha ngandji kaki laso ntondo. Sho kokaka pama lo ewo kaki Nzambi ndo mandola ɛlɔmbwɛlɔ kande koludi la ngandji. (Adia Tukedi 2:1-9; 3:5, 6.) Omembi w’esambo akate dia wanɛ watolamaka “[dombwelo diaki Jehowa] weko la difutu dia wuki.” ‘Waohwelo waki Jehowa kokaka mbɛkɛ otema, nɛ dia vɔ watokonyaka ɔnɛ lahatahokɔ akambo kanga lomba.’ Ndo nto, “wane wusimbwi lu mbuka yawo weli la otshoko, ee, wane watokendakendaka lu elembe wa [Jehowa].”—Osam. 19:7, 11; 119:1.
18 Tayetawɔ mɛtɛ dia tekɔ l’akambo efula w’ɛlɔlɔ wahombaso monga la lowando lɔkɔ. Sho shihodiaka ɛkɔkɔ wele l’edia k’akambo wasalema l’andja ɔnɛ ɛlɔ kɛnɛ. Sho kondjaka wahɔ oma lo woho watokokɛ Nzambi lo nyuma ndo wayashande le so ɛlɔ kɛnɛ. Aha la tâmu, ndo sho lawɔ tekɔ la lowando lo woho wakatokotola Jehowa lo etshumanelo kande ka l’andja w’otondo ndo wakandatosha diɛsɛ dia monga l’atei w’Ɛmɛnyi ande. Tonge la lowando l’ɔtɛ wa diangɔ di’amɛna dieso ladiɔ lo lɔsɛnɔ. Naka sho dishila, kete wonya wayotodjɛ. Naka sho salaka ngasɔ mbala la mbala, kete aha la tâmu, dui sɔ diayotokimanyiya dia sho kamba la ɔhɛmwɛlɔ wata ɔnɛ: “Ukimeli keli la ye wulu.”—Eny. 3:11.
19. Lâdiko dia kana yimba lo diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi, kakɔna kele nto ohomba dia sho nama lonyuma laso?
19 Kana yimba lo woho wambohama mbetawɔ kaso lo edja k’ɛnɔnyi ayotokimanyiya dia sho nkimɛ kɛnɛ kele laso wolo. Periodikɛ kɛnɛ kambokotola yambalo yaso mbala la mbala lo akambo akina wahombaso sala dia nama diɔtɔnganelo dia dimɛna diasaso la Nzambi. L’atei w’akambo akɔ mbele ndo dɔmbɛlɔ, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya, woshelo wa kɔmatɛrɛ ndo ndjasha l’ohetoheto tshɛ l’esambishelo. Akambo anɛ kokaka tokimanyiya dia sho pɛtshahɛtsha ndo keketsha ngandji kaki laso ntondo.—Ef. 5:10; 1 Pet. 3:15; Jude 20, 21.
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wakoka ɛkɔkɔ wakaketawoya dia mboka Jehowa ngandji monga kiɔkɔ y’ekeketshelo le yɛ kakianɛ?
• Kana yimba l’akambo wakatokomɛ lo edja k’ɛnɔnyi ayotetawoya dia sala dikambo diakɔna?
• Bonde kahombaso sɛdingola ngandji kokaso Nzambi?
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Akambo wa mɛtɛ akɔna wakatokotola ndo wakatetawoya?
[Osato wa lo lɛkɛ 25]
Onde sho mɛnaka akambo wahombaso tshikitanya lo nsɛnɔ yaso?