Koketsego e Ntle “Ka Kwa ga Dithaba”
HAITI e ne ya nna repaboliki ya ntlha ya bantsho mo Bophirima go bona boipuso. Leina la yone le tswa mo puong ya Se-India ya Arawak mme le raya “dithaba.” Ebile, go na le seane sa Se-Creole se se reng: “Ka kwa ga dithaba go na le dithaba.” Eno ke tlhaloso e ntle ya lefatshe la Haiti.
Mo dingwageng tsa bosheng jaana sengwe se se gakgamatsang se ntse se diragala mono “ka (kwano) ga dithaba.” Batho ba dipalo tse di oketsegang ba ntse ba arabela mo therong ya mafoko a a molemo a Bogosi mme ba ile ba ema le Jehofa le Kgosi ya gagwe e e tlhophilweng. (Isaia 60:22) Ka 1980 palo-gare ya mo e ka nnang baboledi ba le 3 000 ba ne ba bega tirelo ya tshimo kgwedi le kgwedi, mme ofisi ya lekala mo motseng-mogolo wa Port-au-Prince e ne e le potlana thata go tlhokomela ditlhokafalo tsa bone. Go ne go tlhokafala lefelo je lesha. Ka gone ka November 1984 go ne ga simololwa go agiwa didirisiwa tsa lekala le lesha mo Santo, eleng lefelo le lentle ka kwantle ga Port-au-Prince.
La ntlha lefelo leo le ne la tshwanelwa ke go agelelwa ka lebotana le le boleele jwa dimetara di le 1 200. Khamphane ya lefelo leo e ne ya dira dikarolo tsa lobota leo tsa konkoreiti, mme Basupi ba lefelo leo ba ne ba thapiwa, gape baithaopi ba le bantsi ba ne ba bereka ka mafelo-beke go fetsa tiro eo. Go tswa foo go ne ga simololwa tiro ya go aga, mme mo lobakeng lo lo fetang dingwaga tse tharo, baithaopi ba bontsi jo bo ka nnang lekgolo ba ba tswang kwa diphuthegong tsa Port-au-Prince ba ne ba thusa ka mafelobeke. Maloko a Thulaganyo ya Baagi ba Baithaopi ba Lefatshe Lotlhe ba ne ba tswa kwa United States, Canada, le dinaga tse dingwe—ba le bantsi ba ne ba ituelela—go tla go thusa.
Fa kago e ntse e tsweletse, bothata jo bo neng bo sa solofelwa bo ne jwa simologa. Mo ntlheng e nngwe ya lefelo leo, go na le mokgatšha o mogolo. Ka dinako tsa dipula, metsi a noka a ne a elela mo mokgatšheng oo, a dira gore go nne kgogolego e kgolo ya mmu. Seno kwa bofelong se ne se tla dira gore lobota lo lo fetang mo ntlheng eo ya lefelo le we. Jalo lobota lo lo thata lo ne lwa agiwa fela mo lotshitshing lwa noka, mme jaanong lefelo leo le sireletsegile mo metsing a a tlang ka bogolo a sianye ka nako ya dipula.
Ka thuso ya ga Jehofa, go ne ga felela go feditswe sedirisiwa se se molemo. Lekala leno ke moago o o nang le setshwano sa tlhaka ya U e e agilweng ka konkoreiti le ditena tse dikgolo. Karolo ya yone e e mo molemeng e na le dikamore tsa borobalo di roba-bobedi, lefelo la go tlhatswetsa, le kamore ya motlobo wa dibuka. Karolo e e kafa mojeng ke e go tsewang dibuka mo go yone. Mo karolong e e kafa pele ya moago ono, go na le kamore e kgolo ya boikhutso e e matobe-tobe e e dirisiwang ke bakaulengwe ba ba gorogang go tswa kwa dikarolong tse di farologaneng tsa naga eo ka dinako tse di farologaneng mo kgweding e le gore ba tle ba kgone go tsaya dimakasine le dibuka tsa diphuthego tsa bone tse di farologaneng. Gape fa pele go na le diofisi, kamore ya bojelo, le ntlo ya boapeelo.
Gammogo le ofisi ya lekala, Holo e ntšha ya Dikopano e e tsenyang batho ba ka nna 3 000 le yone e ne ya agiwa mo lefelong leo. Dikarolo tse pedi tsa holo di nna di butswe, e le gore ha ba ntseng mo teng ba tle ba kgone go fokiwa ke phefo e e nnang e foka—e e thusang thata mo letsatsing le le molelo la Haiti. Gape go na le kamore ya boapeelo e e nang le didirisiwa tse di siameng ya segompieno, la didirisiwa tsa go baakanyetsa dino-tsididi gammogo le letangwana la kolobetso le ntlwana ya babetli. Mabala a kgabisitswe bontle ka ditlhare tsa boboa-tsatsi le dithunya.
Mo tshimologong ya 1987, palo ya Basupi “ka kwa ga dithaba” e ne e oketsegile go feta 4 700. Abo e ne ya nna nako e e molemo jang ne go botlhe bao go kopana ka January 25, 1987, go tla go kgakola dikago tse dintle tseno tse pedi! Bakaulengwe bangwe ba ba tswang go sele ba ba neng ba kile ba bereka mo setsheng seo ba ne ba boa ba na le bamalapa a bone go tlhakanela mo nakong eo.
Thulaganyo ya kgakolo e ne ya simologa go sa le gale mo maitseboeng maloko a le mmalwa a Komiti ya lekala ba tlhalosa tlhokafalo e kgolo e e neng e le gone ya dikago tse disha ka ntlha ya koketsego e kgolo e e neng e diragala mo Haiti. Morago ga go iphokisa phefo mo go khutshwane, ba ba 5 384 ba ne ba bontshiwa thulaganyo ya di-slides e e bontshang dikarolo tse di farologaneng tsa tiro ya kago.
Kwa bokhutlong, polelo ya kgakolo e ne ya neelwa ke Charles Molohan, eleng molebedi wa makala yo o etileng go tswa kwa Brooklyn, kwa New York. Mokaulengwe Molohan o ne a bua ka botlhokwa jwa go aga mo kobamelong ya Bokeresete ya boammaaruri. O ne a tlotla kafa Noa le balelapa la gagwe ba neng ba le bangwe ba baagi ba ntlha ka gone, le gore go fetsa tiro e ba neng ba e abetswe ka boikanyegi go ne ga boloka lelapa la motho, gammogo le go tsweletsa kobamelo ya boammaaruri pele mo lefatsheng. Tiro e nngwe ya kago ya bogologolo e ne e le tempele ya ga Herode, mme eno kwa bofelong e ne ya senngwa ka ntlha ya gore e ne e sa dirisediwe go godisa kobamelo ya boammaaruri. (Mathaio 23:38) Gompieno, re tshwanetse go tlhagafala mo go ageng tumelo le dinonofo tse dingwe tsa Bokeresete gore re tle re tile phelelo e e tshwanang.
Ruri e ne e le tiragalo e e ipedisang e e kgothatsang. Fa e fela, botlhe ba ba neng ba le teng ba ne ba boela kwa magaeng a bone a a farologanyeng baitse gore kago eno e ntšha mo lefatsheng le le “ka kwa ga dithaba” e tla dira tiro ya botlhokwa mo go phutheng baobamedi ba boammaaruri mo karolong eno ya Caribbean.
[Ditshwantsho mo go tsebe 31]
Ditebego tsa Holo ya Dikopano (kwa godimo mo mojeng) le tsa lekala je lesha