SETLHOGO SA KA FA NTLE | GORENG JESU A ILE A BOGA A BA A SWA?
A Tota Go Ile Ga Direga?
Jesu wa Monasaretha o ne a bolawa ka dikgakologo tsa ngwaga wa 33 C.E. O ne a ile a latofadiwa ka maaka a gore ke moepapuso, a itewa botlhoko a bo a kokotelwa mo koteng. O ne a swa a le mo botlhokong jo bo ngomolang pelo. Le fa go ntse jalo, Modimo o ne a mo tsosa mo baswing, mme malatsi a le 40 moragonyana, Jesu o ne a tlhatlogela kwa legodimong.
Pego eno e e tlhomologileng re e fitlhela mo Diefangeleng tse nnè tsa Dikwalo Tsa Bokeresete Tsa Segerika, tse gantsi di bidiwang Tesetamente e Ntšha. A tota dilo tseo di ile tsa direga? Potso eno e a tshwanela e bile e masisi. Fa e le gore ga di a direga, tumelo ya Bokeresete e tla bo e se na mosola e bile tsholofelo ya go tshelela ruri mo Paradaiseng, e tla bo e le go ijesa dijo tsa ditoro fela. (1 Bakorintha 15:14) Ka fa letlhakoreng le lengwe, fa e le gore ditiragalo tseo tota di ile tsa direga, go raya gore batho ba tlile go nna le isagwe e e molemo, e le wena o ka nnang le yone. Ka jalo, a dipego tseno tsa Diefangele di boammaaruri kgotsa ke ditlhamane?
SE BOSUPI BO SE BONTSHANG
Go farologana le ditlhamane tse di kgatlhang, dipego tsa Diefangele di nepile e bile di tlhalosa dintlha ka botlalo. Ka sekai, di na le maina a mantsi a mafelo a mmatota, a bontsi jwa one o ka kgonang go a etela le gompieno. Di bua ka batho ba mmatota, ba bakwadi ba hisitori ba ileng ba tlhomamisa gore ba kile ba nna teng.—Luke 3:1, 2, 23.
Jesu le ene o umakiwa mo dipegong tsa bakwadi ba e seng ba Baebele ba lekgolo la ntlha le la bobedi la dingwaga.a Tsela e a ileng a bolawa ka yone e e tlhalosiwang mo Diefangeleng, e dumalana le tsela e batho ba neng ba bolawa ka yone kwa Roma ka motlha oo. Mo godimo ga moo, ditiragalo tseno di tlhalosiwa ka botlalo e bile go sa fitlhwe sepe—tota e bile di tlhalosa le diphoso tse bangwe ba barutwa ba ga Jesu ba ileng ba di dira. (Mathaio 26:56; Luke 22:24-26; Johane 18:10, 11) Dintlha tseno tsotlhe di bontsha sentle gore bakwadi ba Diefangele ba ne ba ikanyega e bile ba nepile ka se ba neng ba se kwala ka Jesu.
GO TWENG KA GO TSOSIWA GA GA JESU?
Le fa gone batho ba le bantsi ba dumela gore Jesu o kile a tshela a bo a swa, bangwe ba bone ga ba dumele gore o ne a tsosiwa. Tota le baaposetoloi ba gagwe ba ne ba sa dumele fa ba ne ba utlwa lekgetlo la ntlha gore o tsositswe. (Luke 24:11) Le fa go ntse jalo, dipelaelo tseo di ne tsa fela fa bone le barutwa ba bangwe ba ne ba bona Jesu yo o tsositsweng, ka makgetlo a le mmalwa. Tota e bile, mo lekgetlong lengwe, o ne a bonwa ke batho ba feta 500.—1 Bakorintha 15:6.
Le fa gone barutwa ba ne ba itsenya mo kotsing ya go tshwarwa le go bolawa, ba ne ba bolelela batho botlhe ka bopelokgale gore Jesu o tsositswe—tota le batho ba ba neng ba mmolaya. (Ditiro 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) A barutwa bao ba bantsi ba ne ba ka nna pelokgale jalo fa e le gore ba ne ba sa tlhomamisega gore tota Jesu o tsositswe? Tota e bile, boammaaruri jwa gore Jesu o tsositswe bo ne jwa dira gore Bokeresete bo nne le tlhotlheletso e kgolo mo nakong e e fetileng le gone jaanong.
Dipego tsa Diefangele tse di buang ka loso lwa ga Jesu le go tsosiwa ga gagwe, di na le matshwao otlhe a a tlhokegang a pego ya hisitori e e boammaaruri le e e nepileng. Fa o di bala ka kelotlhoko, o tla tlhomamisega gore tota ditiragalo tseno di ile tsa direga. Fa o tlhaloganya lebaka la go bo di ile tsa direga, o ka tlhatswega pelo le go feta. Setlhogo se se latelang se tla tlhalosa lebaka leo.
a Tacitus, yo o tshotsweng mo e ka nnang ka 55 C.E., o ne a kwala gore “Keresete, yo leina [Bakeresete] le simologileng mo go ene, o ne a atlholwa setlhogo ka nako ya puso ya ga Tiberio, a atlholwa ke mongwe wa baemedi ba rona ba puso e bong Ponto Pilato.” Gape Jesu o umakwa ke Suetonius (wa dingwaga tsa bo100); rahisitori wa Mojuda e bong Josephus (wa dingwaga tsa bo100); le Pliny yo Mmotlana, mmusi wa Bithinia (wa mo masimologong a dingwaga tsa bo200).