Bosheng jaana, botshelo jwa kwa dinageng tsa Bophirima bo fetogile thata. Batsadi ba kile ba bo ba laya bana ba bone mme bana ba ba reetsa. Gompieno mo malapeng mangwe go lebega dilo di fetogile, batsadi ke bone ba ba reetsang bana ba bone. Ka sekai, akanya ka ditiragalo tseno tse di latelang.

• Mosimanyana wa dingwaga tse nnè o tsaya setshamekisi fa a na le mmaagwe kwa lebenkeleng. Mmaagwe o leka go mo thiba: “O na le ditshamekisi tse dintsi, akere?” Mme seno ga se thuse. Mosimanyana o a ngunanguna: “Mme nna ke a se batla!” E re ka a tshaba gore mosimane o tla lela—e leng se a tleng a se dire—Mmè o a ineela a bo a mo rekela setshamekisi.

• Mosetsanyana wa dingwaga di le tlhano o tsena rraagwe ganong fa a ntse a bua le mogolo yo mongwe. A re: “Ke lapile. Ke batla go ya gae!” Rraagwe o emisa motlotlo a bo a inama a kopa morwadie jaana ka lentswe le le kwa tlase: “Ke kopa metsotso e sekae Nnana.”

• Ga twe James wa dingwaga di le 12 o omantse morutabana wa gagwe gape. Rraagwe James o galefetse morutabana e seng morwawe. O raya James a re: “Ka metlha o a go kgerisa. Ke mo isa kwa komiting ya sekolo!”

Ditiragalo tseno ke tse di ikakanyediwang mme di ka direga. Di bontsha bothata jo bo nnang gone mo malapeng a le mantsi a batsadi ba letlelelang bana go dira maratwaepelo, ba ba direla sengwe le sengwe se ba se batlang ba bo ba ba ntsha mo mathateng a ba itsenyang mo go one. Buka ya The Narcissism Epidemic ya re: “Go tlwaelegile gore batsadi ba letle bana ba bannye ba ba laola. Malobanyana fa, bana ba ne ba itse gore go lela setlhako sa ga mang—mme e ne e se sa bone.”

Mme gone, go thata gore batsadi ba le bantsi ba rute bana ba bone mekgwa e e siameng ka go ba tlhomela sekao le ka go ba kgalemela ba tiisitse fa go tlhokega mme ba dira jalo ka lorato. Le fa go ntse jalo, buka e e nopotsweng pelenyana ya re batsadi ba ba dirang jalo ba tsewa “ba dira se se sa tlwaelegang.”

Go tlile jang gore maemo a nne jaana? Goreng bana ba sa kgalemelwe?

Batsadi ba Felelwa ke Taolo

Batho bangwe ba re batsadi ba ne ba simolola go felelwa ke taolo ka bo1960 fa batho ba go tweng ke baitse ba ne ba kgothaletsa batsadi go neneketsa bana ba bone. Ba re: ‘Nna tsala ya bone e seng molaodi.’ ‘Go ba akgola go botoka go na le go ba kgalemela.’ ‘O se ka wa bolelela bana ba gago gore ga ba dire dilo sentle, batla dilo tse di molemo tse ba di dirang.’ Go na le gore baitse ba kgothaletse batsadi go nna tekatekano fa ba akgola le go kgalemela bana, ba ba naya boikutlo jwa gore go ba kgalemela go tla ba utlwisa botlhoko ga bo ga dira gore ba ba kgotswele botshelo jwa bone jotlhe.

Gape baitse ba ne ba gatelela botlhokwa jwa go itshepa. Go ne go lebega e kete go sa tswa go ribololwa tsela e e molemo ya go godisa bana: Dira gore bana ba itshepe. Ke boammaaruri gore ga go phoso go dira gore bana ba gago ba itshepe. Mme se baitse ba se bolelelang batsadi ke go feteletsa dilo. Ba re: ‘O se ka wa dirisa mafoko a a jaaka nnyaa le ga go a siama. Nna o bolelela bana ba gago gore ba botlhokwa le gore ba ka nna sengwe le sengwe se ba batlang go nna sone.’ Mme boammaaruri ke gore, seno se dira gore go nne jaaka e kete maikutlo a botlhokwa go feta se tota motho a leng sone.

Kwa bokhutlong, kgopolo ya gore bana ba itshepe e dirile gore ba ikgodise le gore go nne jaaka e kete ba laola lefatshe. Buka ya Generation Me ya re seno se dirile gore bana “ba se ka ba lebelela gore ba tla tshwaiwa diphoso kgotsa ba palelwe mo botshelong.” Rre mongwe yo o nopotsweng mo bukeng eno a re: “Batho kwa tirong ga ba tshwenyege ka seriti sa gago. . . . Fa o tlisitse tiro e e sa felelang kwa ofising, mothapi wa gago ga a kitla a re, ‘Waitse ke rata mmala wa pampiri e o kwaletseng mo go yone.’ Go godisa bana ka tsela eno go tla ba utlwisa botlhoko.”

Melao e a Fetoga

Mo dingwageng tse dintsi tse di fetileng, melao ya batho ya go godisa bana e itshupile e sa tlhomama. Morutabana Ronald G. Morrish a re: “Ditsela tsa go kgalemela bana di a fetofetoga. Seno se bontsha gore setšhaba sa rona se a fetofetoga.”a Jaaka Baebele e bolela, go motlhofo gore batsadi ba ‘heheutlelwe kwa le kwa jaaka e kete ba heheutlwa ke makhubu e bile ba akgaakgelwa kwa le kwa ke phefo nngwe le nngwe ya thuto.’—Baefeso 4:14.

Go bonala sentle gore go repisa seatla fa o kgalemela bana go nna le diphelelo tse di botlhoko. Go dira gore batsadi ba felelwe ke taolo le gore bana ba se ka ba bona kaelo e ba e tlhokang gore ba dire ditshwetso tse di siameng le go itshepa ka tsela e e tshwanetseng.

A go sengwe se se ka dirwang?

KE BOAMMAARURI gore go nna motsadi ke namane e tona ya tiro. Mme fa o sa kgalemele bana fa go tlhokega, go nna thata le go feta. Goreng? Ka gonne fa bana ba sa kgalemelwe (1) ga ba laolege mme seo se lapisa batsadi, e bile (2) fa batsadi ba fetofetola melao, ba tlhakanya bana tlhogo.

Ka fa letlhakoreng le lengwe, fa batsadi ba kgalemela bana ka tekatekano le ka lorato, ba dira gore bana ba akanye sentle le go itshwara sentle. Gape go thusa bana gore e nne bagolo ba ba nang le maikarabelo. Mme o ka bona kae kgakololo e e ka ikanngwang ya go kgalemela bana ba gago?

Botlhokwa Jwa Melaometheo ya Baebele

Bagatisi ba makasine ono e bong Basupi ba ga Jehofa, ba dumela gore Baebele, jaaka e itlhalosa e “tswela mosola mo go ruteng, mo go kgalemeleng, mo go tlhamalatseng dilo, mo go otlhayeng.” (2 Timotheo 3:16) Baebele ga se buka fela e e go thusang gore o nne motsadi yo o molemo; melaometheo ya yone e ka thusa malapa otlhe. Akanya ka dikai tse di latelang.

SE BAEBELE E SE BUANG: “Boeleele bo bofeletswe mo pelong ya mosimane.”—Diane 22:15.

Le fa bana ba akanyetsa e bile ba le pelontle, ba ka dira dilo tsa boeleele. Ka jalo, bana ba tshwanetse go kgalemelwa. (Diane 13:24) Go itse seo go tla dira gore motsadi a dire maikarabelo a gagwe sentle.

SE BAEBELE E SE BUANG: “O se ka wa thibela kotlhao mo mosimaneng.”—Diane 23:13.

Ga o a tshwanela go boifa gore fa o kgalemela ngwana ka tekatekano o tla utlwa botlhoko kgotsa o tla go kgotswela mo nakong e e tlang. Fa o kgalemela bana ka lorato, o ba thusa go amogela kgakololo ka boikokobetso—e leng se ba tla tshwanelwang ke go se dira fa ba gola.—Bahebera 12:11.

SE BAEBELE E SE BUANG: “Le fa e le eng se motho a se jalang, o tla roba sone seno gape.”—Bagalatia 6:7.

Ke ga tlholego gore batsadi ba sireletse bana ba bone. Le fa go ntse jalo, ba tshwanetse go nna tekatekano. Ga o thuse bana ba gago fa o ba ntsha mo mathateng ka gonne ba dirile diphoso ka boomo kgotsa ka go ba sireletsa fa morutabana kgotsa motho yo mongwe yo mogolo a go bolelela gore ga ba itshware sentle. Go na le moo, leba batho bao e le bathusi ba gago. Fa o dira jalo, o thusa bana ba gago go ikobela taolo—tota le ya gago.—Bakolosa 3:20.

SE BAEBELE E SE BUANG: “Mosimane yo o tlogelelwang fela o tla tlhabisa mmaagwe ditlhong.”—Diane 29:15.

Le fa batsadi ba sa tshwanela go nna bagateledi, ga ba a tshwanela go letlelela sengwe le sengwe. Buka ya The Price of Privilege ya re “bana ba batsadi ba bone ba letlelelang sengwe le sengwe ga ba kgone go itse gore batsadi ke bone ba ba laolang.” Fa o sa dirise taolo ya gago ngwana a ka tsaya gore ke ene a laolang. Ka jalo, ngwana o tla dira ditshwetso tse di tla utlwisang wena le ene botlhoko.—Diane 17:25; 29:21.

SE BAEBELE E SE BUANG: “Monna o tla . . . ngaparela mosadi wa gagwe, mme bobedi jono bo tla nna nama e le nngwe.”—Mathaio 19:5.

Baebele ya re monna le mosadi ba tshwanetse go nyalana pele ba nna le bana e bile ba tshwanetse go tswelela ba le mmogo fa bana ba godile mme ba dule mo lapeng. (Mathaio 19:5, 6) Ka jalo, molekane wa gago o tshwanetse go tla pele ga bana ba gago. Fa o dira gore ngwana a tle pele ga molekane wa gago, a ka “ikgopola thata go feta kafa go tlhokegang go ikgopola ka gone.” (Baroma 12:3) Fa bana ba tseelwa kwa godimo ba dira gore lelapa le se ka la nonofa.

Se se Ka Thusang Batsadi

Gore o atlege, o tshwanetse go kgalemela bana o dirisa melaometheo eno.

Ba rate. “Lo se ka lwa galefisa bana ba lona, gore ba se ka ba tshwenyega mo maikutlong.”—Bakolosa 3:21.

Diragatsa se o se buileng. “A lefoko la lona la Ee le reye Ee, Nnyaa wa lona, Nnyaa.”—Mathaio 5:37.

Nna tekatekano. “Ke tla go siamisa ka selekanyo se se tshwanetseng.”—Jeremia 30:11.a