Leroborobo le le Aparetseng Lefatshe Lotlhe

Balaodi ba fopholetsa gore fa mokgwa ono o tswelela, ka 2030, palo ya batho ba ba bolawang ke go goga motsoko ngwaga le ngwaga, e tla oketsega go feta 8 000 000. Gape ba bonela pele gore kwa bokhutlong jwa lekgolo la bo21 la dingwaga, motsoko o tla bo o bolaile batho ba le 1 000 000 000.

Motsoko ga o ame fela batho ba ba o gogang. Gape o ama maloko a lelapa a a setseng, a a tshwenyegang mo maikutlong e bile a nna le mathata a tsa madi, gape o ama le batho ba le 600 000 ba ba swang ngwaga le ngwaga ba bolawa fela ke go hema mosi wa motsoko. Mathata ano a ama mongwe le mongwe ka ntlha ya ditlhwatlhwa tse di nnang di oketsega tsa kalafi.

Go farologana le malwetse a leroborobo a a dirang gore dingaka di batle kalafi ka bonako, kalafi ya leroborobo leno yone e setse e le gone; e a itsiwe. Dr. Margaret Chan, motsamaisimogolo wa Mokgatlho wa Lefatshe Lotlhe wa Boitekanelo o ne a re: “Leroborobo la motsoko le bakilwe ke batho, e bile bothata jono bo ka thibelwa ke dipuso le setšhaba fa ba dirisana mmogo.”

Dinaga di le dintsi di ile tsa dira maiteko a magolo a go fedisa bothata jono jwa boitekanelo. Go tloga ka Phatwe 2012, dinaga di ka nna 175 di ile tsa dumalana gore di tla leka go laola tsela e motsoko o dirisiwang ka yone.a Le fa go ntse jalo, go na le tlhotlheletso e kgolo e e dirang gore bolwetse jono bo gole. Ngwaga le ngwaga madirelo a motsoko a dirisa diranta di le dibilione go o phasalatsa e le gore di ngoke bareki, segolobogolo basadi le basha ba ba nnang mo dinageng tse di tlhabologang. Tsela e motsoko o tshwakgolang ka yone e dira gore palo ya batho ba le bilione ba o setseng o ba tshwakgotse e nne e le kwa godimo. Fa batho ba gone jaanong ba gogang motsoko ba sa o tlogele, palo ya batho ba ba swang e tlile go oketsega thata mo dingwageng di le masome a manè tse di latelang.

Go phasalatsa le go tshwakgolwa go dirile gore batho ba le bantsi ba ba wetseng mo mokgweng ono, ba eletse e kete ba ka o tlogela. Naoko le ene o ne a wela mo mokgweng ono. O ne a simolola go goga motsoko a le mo dingwageng tsa bolesome. Fa a etsa mokgwa o motsoko o bontshiwang ka one mo metsweding ya tshedimosetso o ne a ikutlwa a le botlhale. Le fa a ne a bona batsadi ba gagwe ba bolawa ke kankere ya makgwafo, o ne a tswelela a goga motsoko tota le fa a ne a godisa barwadi ba gagwe ba babedi. A re: “Ke ne ke tshwenyegile ka go tshwaediwa ke kankere ya makgwafo e bile ke ne ke amegile ka boitekanelo jwa banake, mme gone ke ne ke sa kgone go o tlogela. Ke ne ke akanya gore ga nkitla ke kgona go tlogela go goga motsoko.”

Le fa go ntse jalo, Naoko o ne a tlogela go goga motsoko. O ne a thusiwa ke sone selo se se thusitseng dimilione tsa batho gore ba tlogele go goga motsoko. Ke eng sone seo? Tsweetswee tswelela go bala.