“ʻEiki, ko e Hā Naʻá Ke kei Fakalongolongo Aí?”
KO E ngaahi lea eni ʻa Tuʻitapu Penitiketo XVI, ʻa ia naʻá ne ʻaʻahi ki he kemi fakamamahi motuʻa ʻi Auschwitz, Pōlani, ʻi Mē 28, 2006. ʻI he feituʻu ʻa ia naʻe fakapoongi ai ʻe he kau Nasí ʻa e laui kilu ʻo e kau Siú mo e niʻihi kehé, naʻá ne hoko atu ʻo pehē: “He lahi fau moʻoni ko e ngaahi fehuʻi ʻoku malanga hake ʻi he feituʻu ko ení! Ko e fehuʻi ʻoku faʻa toutou ʻeké: Naʻe ʻi fē ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi taimi ko iá? Ko e hā naʻá ne fakalongolongo aí? Naʻe lava fēfē ke ne fakaʻatā ʻa e tāmate tavale taʻehanongataʻanga ko ení, ʻa e ikuna ko eni ʻa e koví? . . . Kuo pau ke tau hokohoko tangi anga-fakatōkilalo mo taʻetuku ki he ʻOtuá ʻo pehē: Fai ha meʻa! ʻOua ʻe ngalo ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, ʻa hoʻo meʻamoʻuí!”
Ko e lea ko eni ʻa e tuʻitapú naʻe fakatupunga ai ha ngaahi tali fakakikihi. Naʻe ʻiloʻi ʻe he niʻihi naʻá ne fufū ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga, hangē ko e ʻikai ke ne lave ki hono fehiʻanekinaʻi ʻa e kau Siú ʻa ia naʻe felāveʻi mo e ngaahi meʻa fakalilifu naʻe hoko ʻi Auschwitz. ʻOku fakaʻuhingaʻi ʻe he niʻihi kehé ia ʻene leá ko ha feinga ia ke tuku hifo ʻa e kole ʻa Tuʻitapu Sōane Paulo II ke fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi angahala naʻe fai ʻe he siasí. Naʻe fakamatala ha faiongoongo Katolika ko Filippo Gentiloni ʻo pehē: “ʻI he taimi naʻe ʻeke ai ki he kau failīpootí ʻa e fehuʻi faingataʻa ʻo felāveʻi pe naʻe ʻi fē ʻa e ʻOtuá—ko ha fehuʻi ʻoku ʻikai hano tali—naʻe ʻuhinga totonu pē ʻenau kole ʻanautolu ki ha tali ki he fehuʻi faingofua ange: Naʻe ʻi fē ʻa Pio XII?” Naʻe ʻuhinga ʻa e kau failīpootí ki he fakalongolongo ʻa Tuʻitapu Pio XII lolotonga ʻa e Tāmate Fakatokolahí.
Ko e Tāmate Fakatokolahí mo e kotoa ʻo e ngaahi ngāue kehe ʻo e fakaʻauha fakafaʻahinga naʻe fakahoko ʻi he faai mai e hisitōlia ʻo e tangatá ʻoku fakamoʻoniʻi ai ‘kuo pule ʻa e tangatá ki he kakaí ke nau kovi ai.’ (Koheleti 8:9) ʻIkai ngata aí, kuo ʻikai ke fakalongolongo ʻa e Tokotaha-Fakatupu ʻo e tangatá lolotonga ʻa e ngaahi ngāue fakalilifu lahi peheé. Fakafou ʻi he ngaahi peesi ʻo e Tohi Tapú, kuó ne fakahā mai ai ʻene ngaahi ʻuhinga ki hono fakaʻatā ʻa e fulikivanú. Kuo toe fakapapauʻi mai foki ʻe he ʻOtuá kuo ʻikai te ne fakangaloʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko hono moʻoní, ʻe vave ke ngata ʻa e vahaʻa taimi ʻa ia kuo fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e tangatá ke ne pule pē kiate ia tonu. (Selemaia 10:23) Te ke saiʻia ke ʻilo lahi ange ʻo kau ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá maʻatautolú? ʻE fiefia ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke tokoniʻi koe ke ke maʻu ʻa e tali Fakatohitapu ki he ngaahi fehuʻi naʻe puputuʻu ai ʻa Tuʻitapu Penitiketo XVI.
[Maʻuʻanga Tā ʻi he peesi 32]
Oświęcim Museum