Fakamanatu Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati
Fakamanatu ʻa e ngaahi fakamatala mei he ngaahi konga ʻi he Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati ki he ngaahi uike ʻo Sepitema 1 ki Tīsema 22, 1997. Ngāueʻaki ha lauʻi pepa kehe ke tohi ki ai ʻa e ngaahi tali ki he lahi taha ʻo e ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo tali ʻi he taimi ʻoku vaheʻi maí.
[Fakatokangaʻi: Lolotonga ʻa e fakamanatu tohinimá, ko e Tohitapú pē ʻe lava ke ngāueʻaki ke tali ha fehuʻi. Ko e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku hoko mai he ngaahi fehuʻí, ko e ʻai pē ia ki hoʻo fekumi fakafoʻituituí pē. Ko e ngaahi fika ʻo e peesí mo e palakalafí ʻoku ʻikai ke ʻasi nai ia ʻi he ngaahi maʻuʻanga fakamatala kotoa ki he Taua Leʻo.]
Tali Moʻoni pe Loi ki he ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
1. ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he Ekisoto 21:22, 23 ke tau mahinoʻi ʻa e vakai ʻa e ʻOtuá ki he tama teʻeki fanauʻi fakaetangatá ko ha moʻui maʻongoʻonga ia. [kl p. 128 pal. 21]
2. ʻI he Luke 22:30, ko e “matakali ʻe hongofulumaua ʻo Isileli” ʻoku ʻi ai ʻa e fakaʻilonga tatau hangē ko ia ʻia Mātiu 19:28, ʻa ia ʻoku toe ngāueʻaki lahi atu ia ki he kau taulaʻeiki tokoni ʻa Sīsū naʻe pani ʻe he laumālié ke fakakau atu ki ai mo e niʻihi kehe ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w87-E 3/1 p. 27 pal. 10; p. 28 pal. 12.]
3. Ko e ʻuhinga naʻe ofo ai ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ʻi heʻene lea ki he fefine Samēliá koeʻuhí he naʻe ʻi he founga moʻui taʻetaau ʻa e fefiné. (Sione 4:27) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w95 11/1 p. 27 pal. 1-2.]
4. Ko e kupuʻi lea “mei he kamataʻanga” ʻa ia ʻoku hā ʻi he Sione 6:64 naʻe ʻilo ʻe Sīsū ʻa e taimi naʻe fili ai ʻa Siutasi ke hoko ko ha ʻaposetoló te ne hoko ko e tokotaha te ne lavakiʻi Ia. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he it-2 p. 129 pal. 4-6.]
5. Ke maʻu ha fiefia ʻi he moʻui fakafāmilí, ko hono siʻaki pē ʻa e fehokotaki fakasino taʻetāú kae lēsisita totonu ʻa e nofo malí. [uw p. 139 pal. 1]
6. Tatau ai pē pe ko e ngaahi mafai fakapuleʻangá ʻoku nau faitotonu pe taʻefaitotonu, ʻoku totonu ki he kau Kalisitiané ke nau lēsisita totonu ʻenau malí kiate kinautolu. [kl p. 122 pal. 11]
7. Ko e “katoanga ʻa haʻa Siu” ʻa ia ʻoku hā ʻia Sione 5:1, ʻoku lave ia ki he Pāsova ʻo e 31 T.S. [si p. 194 pal. 8]
8. Kapau ʻoku fakalotomamahiʻi kitautolu ʻe ha kaungālotu, ʻe hala ke tuʻusi ʻosi atu ʻa e tokotaha fakatupu loto-mamahí mei heʻetau moʻuí, ʻo fakaʻehiʻehi mei he feohi mo iá. [uw p. 134 pal. 7]
9. ʻOku fiemaʻu kiate kitautolu kotoa ʻa e faleʻí mo e akonakí. [uw p. 130 pal. 12]
10. Ko e tohi ʻa Ngāué naʻe hiki ia ʻe Luke he lolotonga ʻo ʻene ʻi ʻEfesoó. [si p. 199 pal. 3]
Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
11. ʻOku totonu ke fēfē ʻa hono ngāueʻi ʻa e tuʻunga-ʻulu faka-Kalisitiané? [uw p. 142 pal. 7]
12. ʻI he fetāiaki mo e faʻifaʻitakiʻanga ʻa e kau Kalisitiane ʻEfesō ʻi he ʻuluaki senitulí, ko e hā ʻa e sitepu ʻe taha ʻoku fiemaʻu kuo pau ke tau fai ke talitekeʻiʻaki ʻa e ngaahi laumālie anga-fulikivanú? (Ng. 19:19) [kl p. 114 pal. 14]
13. Ko e hā ʻa e ʻuhinga naʻe fakafisi ai ʻa Sīsū ke kau ʻi ha fekīhiaki ʻi he tofiʻá? (Luke 12:13, 14) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w97-E 4/1 p. 28.]
14. Ko e hā ʻa e meʻa naʻe ʻikai fakatokangaʻi ʻe he kau ākongá ʻi he taimi naʻa nau ʻeke ai kia Sīsū pe te ne toe fakafoki mai ʻa e Puleʻangá ki ʻIsileli, ʻa ia ʻoku hiki ʻia Ngāue 1:6? [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w91 1/1 p. 11 pal. 4.]
15. Lave ki ha ongo meʻa tefito ʻe ua ʻe lava ke tokoni ki hono fakatolonga ʻa e nofo malí. [uw p. 140 pal. 4]
16. Naʻe anga-fēfē ʻa e hoko ʻa e kau ʻāngelo ʻe niʻihi ʻi he taimi ʻo Noá ʻo angahalá? [kl p. 109 pal. 4]
17. Fakatatau ki he tohi Fakahaá, ʻe iku ki fē ʻa e kau “fai fakalouʻakau” kapau ʻoku ʻikai te nau fakatomala pea liliu ʻenau ngaahi foungá? [kl p. 112 pal. 8]
18. ʻI he founga fē naʻe ʻai ai ʻe he Lao ʻa Mōsesé “ke hā mahino ʻa e ngaahi angahalá”? (Kal. 3:19) [uw p. 147 pal. 4]
19. Koeʻuhi ko Sīsuú ko ha tangata haohaoa pea naʻá ne ʻilo ki hono ngafa ko e Faiakó, ko e hā naʻe ʻikai te ne tali ai ke hoko ʻo ui ia ko e “Tangataʻeiki [“Faiako,” NW] Lelei”? (Luke 18:18, 19) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w95 7/1 p. 15 pal. 7.]
20. Ko e hā ʻa e meʻa foʻou fekauʻaki mo e fekau ʻoku ʻomai ʻi he Sione 13:34? [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90 10/1 p. 22 pal. 5-6.]
Fakakakato ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻaki ha foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku totonú:
21. Kapau ʻoku tau ʻilo ʻoku loto-mamahi mai ʻa hotau tokouá kiate kitautolu, ʻoku fiemaʻu ʻa e ․․․․․․․․ fakataha mo e ․․․․․․․․ ke tau tomuʻa fai ha meʻa pea feinga ke fakafoki mai ʻa e ․․․․․․․․ [uw p. 135 pal. 10]
22. Ko e “mina paʻanga ʻe hongofulu” ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e ․․․․․․․․ ʻe lava ke ngāueʻaki ʻe he kau ākonga pani ʻe he laumālié ʻi hono fakatupu ha ․․․․․․․․ lahi ange ki he Puleʻanga fakahēvaní. (Luke 19:13) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w92 11/1 p. 8.]
23. Ko e tukuakiʻi loi ʻe tolu naʻe fai ʻe he kau Siú fekauʻaki mo Sīsū kia Pailato, ʻo e kōvana Loma ʻo Siuteá, ʻoku kau ai ʻa hono fakamoveuveuʻi ʻa e ․․․․․․․․, ko e tapui ʻo hono totongi ʻo e ․․․․․․․․, pea mo ʻene pehē ko Iá ko ha ․․․․․․․․ (Luke 23:2) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90-E 12/1 p. 9 pal. 1.]
24. Ko ʻetau ʻofa ki hotau ngaahi tokouá ʻe lava ke tupulaki iá kapau te tau fai ke mahulu atu mei he meʻa kuo pau ke tau faí ke ʻufiʻufi ha ․․․․․․․․ siʻisiʻi pē mei heʻenau tafaʻakí, sio ki honau ․․․․․․․․ leleí, pea fakatokangaʻi ʻa e founga ʻoku ngāueʻaki ai ʻe ․․․․․․․․ kinautolú. [uw p. 137 pal. 15]
25. ʻI he tuʻunga ko e kau ako Tohitapú, ʻoku totonu ke tau ako ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tohi fakahokohoko ʻoku ala maʻú ke fai ai ha fekumi ki ha fakamatala, ʻoku totonu ke ʻoua ʻe ʻamanekina ha tali ʻio pe ha tali ․․․․․․․․ ki he ngaahi fehuʻi kotoa pē, pea ʻoku totonu ke fai ʻa e ․․․․․․․․ ʻa ia ʻokú ne fakahā ʻa ʻetau ʻofa kia ․․․․․․․․ pea mo e ngaahi mēmipa ʻo hotau fāmilí. [uw p. 144 pal. 13]
Fili ʻa e tali ʻoku tonú ʻi he ngaahi fakamatala taki taha ʻi laló:
26. Ko ʻetau moʻuiʻaki ha moʻui anga-fakaʻotuá ʻoku fakapapauʻi ai (ʻe ngaohi leleiʻi maʻu pē kitautolu ʻe he niʻihi kehé; te tau fiefia ʻi he lahi ʻo e ngaahi meʻa fakamatelié; te tau maʻu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá koeʻuhí he ʻoku tau fai ʻa e meʻa ʻoku totonú). [kl p. 118 pal. 2]
27. Ko e moʻoni ʻokú ne fakatauʻatāinaʻi ʻa e kakaí ko e moʻoni ko ia fekauʻaki mo (saienisí; lotu loí; Sīsū Kalaisí) koeʻuhi fakafou aí ʻe lava ai ke tau tauʻatāina mei he (ngaahi akonaki loí; lau fakamāmaní; angahala fakatupu maté). (Sione 8:12-36) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w89 1/1 p. 9 pal. 5.]
28. Ko e “fanga sipi kehe” ʻoku hā ʻi he Sione 10:16 ʻoku lave ki he (kau Kalisitiane senitailé; kau Kalisitiane Siú; kotoa ʻo e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e ʻamanaki ki he moʻui ʻi he Palataisi he māmaní). [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w95-E 4/15 p. 31 pal. 4.]
29. ʻI he fehuʻi ʻa Sīsū ki he ʻaposetolo ko Pitá, “ʻOku ke ʻofa kiate au ʻo lahi ʻi haʻanautolu ni?,” naʻá Ne fehuʻi kia Pitá kapau ʻokú ne ʻofa ʻiate Ia ʻo lahi ange ʻi (heʻene ʻofa ki he kau ākonga kehe ko ʻení; he ʻofa ʻa e kau ākonga kehe ko ʻení ʻia Sīsuú; heʻene ʻofa ʻi he ngaahi meʻa ko ʻení, hangē ko e iká). (Sione 21:15) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w-E 11/1 p. 31 pal. 9.]
30. ʻI he fakatātā ʻo e (“vaine moʻonia”; “ko e tauhi-sipi lelei”; ko e “sipi mo e kosi”) naʻe ʻai ke ʻiloa ai ʻe Sīsū ʻa e fāʻūtaha fakaofo ʻoku hā ʻo ʻikai ʻi hono kau muimui moʻoní pē pea mo iá kae toe pehē ki he Tamaí. (Sione 15:1) [si p. 198 pal. 32]
Fakahoa totonu ʻa e ngaahi konga Tohitapú ki he ngaahi fakamatala ʻoku hā ʻi laló:
Eki. 31:12, 13; Pal. 3:9, 10; Luke 9:60, 62; 13:4, 5; Loma 7:6, 7
31. Naʻe fakafepakiʻi ʻe Sīsū ʻa e fakaʻuhinga ʻo e tui ki he nunuʻá, ʻo lave ki ha meʻa fakamamahi naʻe ʻilo ki ai ʻe heʻene kau fanongó pea naʻá ne fakamatalaʻi mahino ia ʻoku kau ki he taimí pea mo e meʻa ʻoku hoko taʻeʻamanekiná. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w96-E 9/1 p. 5 pal. 5.]
32. Ko e Lao ʻa Mōsesé naʻe ʻikai taumuʻa ia ke fakamoʻuaʻi kotoa ki ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. [uw p. 147 pal. 5]
33. Ko e anga-līʻoa maʻataʻataá ʻoku fiemaʻu ia kae lava ke hū ki he Puleʻangá. [si p. 192 pal. 32]
34. ʻI he taimi naʻe tāmateʻi ai ʻa e Lao ʻa Mōsesé, naʻe toe tāmateʻi mo e Fekau ʻe Hongofulú. [uw p. 147 pal. 5]
35. ʻE tāpuakiʻi kitautolu ʻe Sihova ʻi heʻetau ngāueʻaki hotau taimí, iví, mo e ngaahi koloa kehé, kau ai ʻetau paʻangá, ke tokoniʻiʻaki ʻa e lotu moʻoní. [kl p. 120 pal. 8]