Fakamanatu Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati
Fakamanatu ʻa e ngaahi fakamatala mei he ngaahi konga ʻi he Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati ki he ngaahi uike ʻo Mē 4 ki ʻAokosi 24, 1998. Ngāueʻaki ha lauʻi pepa kehe ke tohi ki ai ʻa e ngaahi tali ki he lahi taha ʻo e ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo tali ʻi he taimi ʻoku vaheʻi maí.
[Fakatokangaʻi: Lolotonga ʻa e fakamanatu tohinimá, ko e Tohitapú pē ʻe lava ke ngāueʻaki ke tali ha fehuʻi. Ko e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku hoko mai he ngaahi fehuʻí, ko e ʻai pē ia ki hoʻo fekumi fakafoʻituituí pē. Ko e ngaahi fika ʻo e pēsí mo e palakalafí ʻoku ʻikai ke ʻasi nai ia ʻi he ngaahi maʻuʻanga fakamatala kotoa ki he Taua Leʻo.]
Tali Moʻoni pe Loi ki he ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
1. Fakatatau ki he lēkooti ʻi he Tohitapú, naʻe ʻaʻahi tuʻo tolu ʻa Paula ki Kolinitō. [si p. 214 pal. 3]
2. Ko hono afuhi takai holo ʻa e efuefu ʻo e sino pekia naʻe fakamomofí ʻoku ʻikai ke fehoanaki ia mo e ngaahi Konga Tohitapú. [w96-E 9/15 p. 30 pal. 6–p. 31 pal. 1]
3. Ko e faivelenga lahi ʻaupito ke ʻai ke laka ki muʻa ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e Puleʻangá ʻoku ʻikai fakatonuhiaʻi ai ʻa e siʻi ia ʻo e fakapotopotó, kaungāongoʻí, mo e ʻofá ʻi he taimi ʻo e feangai mo e niʻihi kehé. (1 Kol. 13:2, 3) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w95-E 10/15 p. 31 pal. 5.]
4. Ko e toetuʻu ki he moʻui fakahēvaní ʻoku ui ia ko e “ʻuluaki toetuʻu,” ko e hoko ʻo ʻuluaki ʻi he taimi pea ʻi he tuʻunga. (Fkh. 20:6) [w96-E 10/15 p. 6 pal. 5]
5. Ko e konga tohi ʻi he Kaletia 5:26 ʻoku taʻofi ai ʻa e kotoa ʻo e ngaahi sipoti mo e ngaahi vaʻinga feʻauʻauhí ki he kau Kalisitiane moʻoní. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he g95 12/8 p. 15 pal. 8.]
6. ʻI he taimi naʻe fakahā ai ʻe Paula ʻi he 2 Kolinito 10:4 “ko e mahafu ʻo e tau ʻoku mau fai ʻoku ʻikai ko e koto kakano,” naʻá ne fakamamafaʻí ko e kau Kalisitiané ʻoku totonu ke ʻoua te nau hanga ki he ngaahi meʻatau fakakakanó, hangē ko ha kākā, lea fakafuofuolahi, pe ngaahi meʻatau fakamāmani, ke maluʻi ʻa e fakatahaʻangá mei he ngaahi akonaki loí. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he rs p. 271 pal. 3.]
7. Ko e tohi naʻe hiki ʻe Paula ki he kau Filipaí naʻá ne hiki ia ʻi ha ngaahi māhina siʻi pē hili ʻene fokotuʻu ʻa e fakatahaʻanga ʻi Filipaí, pea naʻe fakavaveʻi ia ʻe he ngaahi palopalema mamafa naʻe malanga hake ʻi he lotolotonga ʻo kinautolú. [si p. 224 pal. 3]
8. Ko e “fakatonuhia he laumalie” ʻa Sīsuú, ʻa ia ʻoku hā ʻi he 1 Timote 3:16, ko hono fakapaleʻi ʻaki ia ʻa e moʻui ʻi he laumālié ʻi heʻene toetuʻú; ʻoku feʻunga ʻeni mo e fakahāhā ʻe he ʻOtuá ko Sīsuú ʻoku māʻoniʻoni fakalūkufua pea taau ke hakeakiʻi ki he ngaahi ngāue māʻolunga lahi ange. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90 8/1 p. 13 pal. 12.]
9. Ko e “tuku folau atu” ʻoku lave ki ai ʻi he Filipai 1:23 ʻoku hā mahino ko e taumuʻa ia ʻa Paula ke hoko ʻo fakataha mo Kalaisi ʻi he hili pē ʻene maté. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w95-E 3/1 p. 30 pal. 4.]
10. Naʻe tohi ʻe Paula ʻa e 1 Timote he lolotonga ʻa e taimi ʻi he vahaʻa ʻo hono tuku ange mei heʻene ʻuluaki nofo pōpula ʻi Lomá mo ʻene nofo pōpula fakamuimui ʻi aí. [si p. 234 pal. 2]
Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
11. ʻI he founga fē naʻe kai “taʻengali” ai ʻe he niʻihi ʻi Kolinitō ʻa e maá mo e uainé ʻi he taimi naʻa nau ō fakataha mai ai ke kātoangaʻi ʻa e Fakamanatu ʻo e pekia ʻa Kalaisí? (1 Kol. 11:27) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90-E 2/15 p. 19 pal. 17.]
12. Ko e ʻi ai ʻa hai naʻe fakamanaʻi ai e moʻui lelei ʻa e fakatahaʻanga Kolinitoó, ʻo ueʻi ai ʻa Paula ke tohi ʻa ʻene tohi hono ua ki Kolinitoó? [si p. 214 pal. 2]
13. Ko e hā ʻoku totonu ai ki ha Kalisitiane ke hoko ʻo loto-lelei ke kole fakamolemole naʻa mo ʻene ongoʻi nai ʻoku ʻikai te ne fai ha meʻa ʻoku halá? [w96-E 9/15 p. 22 pal. 4, 7]
14. Ko e hā ʻa e tafaʻaki mahuʻinga ʻo e “mea fakalilolilo” ʻoku fakamahinoʻi mai ʻi he tohi ʻa Paula ki he kau ʻEfesoó? (Ef. 3:4-6, PM) [si p. 223 pal. 18]
15. ʻI heʻene ngāueʻaki ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻoku anga-fēfē hono tokonaki mai ʻe Paula ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻaupito ki he kau faifekau Kalisitiane ʻi he ʻaho ní? [si p. 217 pal. 19]
16. Ko e hā naʻe ʻuhinga ki ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻi he taimi naʻá ne pehē ai ko e Laó “naʻe tānaki ia ke ʻai ke hā mahino ʻa e ngaahi angahalá”? (Kal. 3:19, NW) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he uw p. 146 pal. 3-4.]
17. ʻI he Filipai 1:3-7, ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe fai ai ʻe Paula ʻa e fakaongoongoleleiʻi ʻo e ngaahi tokouá, pea ʻe lava fēfē ke tau maʻu ʻa e ʻaonga mei heʻenau faʻifaʻitakiʻangá? [si p. 225 pal. 12]
18. Ko e hā ʻoku totonu ai ki he kau faifekau Kalisitiane kotoa pē ke muimui ki he akonaki ʻoku fokotuʻu mai ʻi he Kolose 4:6? [si p. 228 pal. 13]
19. Ko e hā ʻa e meʻa naʻe ʻuhinga ki ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻi he taimi naʻá ne pehē ai ko hono lotó ki he kau fefiné ke “teuʻaki kinautolu . . . mo e angamā”? (1 Tim. 2:9) [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he g90 6/22 p. 19 pal. 2.]
20. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tokanga ʻa e kau Kalisitiané ki he fakatokanga ʻa Paula ʻi he 1 Timote 6:4 ʻi he fekauʻaki mo e “fakakikihiʻi lea pe”? [si p. 236 pal. 15]
Fakakakato ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻaki ha foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku totonú:
21. Naʻe hiki ʻa e 2 Kolinitoó mei ․․․․․․․․ pea naʻe ngalingali naʻe ʻomai ia ʻe ․․․․․․․․ [si p. 214 pal. 2]
22. Ko e ʻuluaki tohi ʻa Paula ki he kau Kolinitoó ʻoku ʻaonga ʻaupito ia ki hono fakalahi ʻetau mahinoʻi ʻa e ․․․․․․․․ ʻa ia ʻoku fai mei ai ʻa e ngaahi lave lahi. [si p. 213 pal. 23]
23. ʻI heʻene tohi ki he kau Kalētiá, ʻoku fakamoʻoniʻi ai ʻe Paula ko e fakatonuhiá ʻoku fai ʻaki ʻa e ․․․․․․․․ kia Kalaisi Sīsū, kae ʻikai ʻaki ʻa e ngaahi ngāue ʻo e ․․․․․․․․ pea ko ia ai ko e ․․․․․․․․ ʻoku ʻikai ko e fiemaʻu pau ia ki he kau Kalisitiané. [si p. 218 pal. 6]
24. ʻI heʻene ʻuluaki tohi ki he kau Tesalonaiká, ʻoku lave tuʻo fā ai ʻa Paula ki he ․․․․․․․․ ʻa Sīsū Kalaisí koeʻuhi ʻoku hā mahino ai ʻa e mahuʻingaʻia ʻa e fakatahaʻangá ʻi he akonaki ko ʻení. [si p. 231 pal. 15]
25. Ko e tohi hono ua ki he kau Tesalonaiká naʻe hiki ia ʻe ․․․․․․․․ he lolotonga ʻene ʻi ․․․․․․․․ ʻi he taʻu ․․․․․․․․ [si p. 232 pal. 4]
Fili ʻa e tali ʻoku tonú ʻi he ngaahi fakamatala taki taha ʻi laló:
26. ʻI hono fakamatalaʻi ʻa ʻene totonu ke maʻu moʻui ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻoku lave ʻa Paula ki he (Talamatá; Misinaá; Lao ʻa Mōsesé), ʻoku pehē ai ko e fanga manu ngāué kuo pau ke ʻoua ʻe ʻai hano meʻa taʻofi-uʻu pea ko ia ko e (kau Līvaí; kau Netinimí; fāmili taulaʻeiki ʻo ʻĒloné) ʻi he ngāue ʻi he temipalé naʻa nau maʻu honau ʻinasi mei he ʻōlitá. [si p. 213 pal. 24]
27. ʻOku ʻomai ʻe he tohi ʻa Paula ki he kau Kalētiá ʻa e fakaʻuhingaʻi ʻo e Aisea 54:1-6, ʻo fakahaaʻi ai ko e fefine ʻa Sihová ko e (Selusalema fakamāmaní; Selusalema mei ʻolungá; Selusalema Foʻoú). (Kal. 4:21-26) [si p. 219 pal. 16]
28. ʻI he Efeso 1:10, ko e “tuʻutuʻuni” ʻoku lave ia ki he (Puleʻanga faka-Mīsaiá; Kulupu Pule; founga ʻa e ʻOtuá ki hono puleʻi hono falé). [si p. 221 pal. 8]
29. Ko e (kau poupou ki he lotu faka-Siú; kalasi haʻa faifekau ʻo Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané; Pāpilone ko e Lahí) ʻe lava ke fakaʻilongaʻi ʻaki ʻa e “tangata ko malakilao” ʻa ia ʻoku lave ki ai ʻi he 2 Tesalonaika 2:3. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90 8/1 p. 18 pal. 11.]
30. ʻI he 1 Kolinito 12:31, ko e “hala oku lelei lahi” ʻoku lave ia ki he hala (ʻo e moʻoní; ʻo e ʻofá; ʻo e moʻui ʻoku fakafonu ʻaki ʻa e ngaahi meʻaʻofa fakalaumālié). [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w92-E 7/15 p. 27 pal. 3.]
Fakahoa totonu ʻa e ngaahi konga Tohitapú ki he ngaahi fakamatala ʻoku hā ʻi laló:
1 Kol. 10:11, 12; 2 Kol. 4:7; 2 Kol. 8:14; Fili. 4:6, 7; 2 Tes. 1:8, 9, 12
31. ʻI he taimi ʻoku ʻai ai ʻe ha tokotaha ʻa e ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané ʻo muʻomuʻa ʻi heʻene moʻuí, ʻokú ne maʻu ai ʻa e mālohi mei he ʻOtuá. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w90-E 3/1 p. 29 pal. 5.]
32. ʻOku totonu ke tau tokanga ki he faʻifaʻitakiʻanga fakatokanga ʻa e kau ʻIsilelí ʻi he malumalu ʻo Mōsesé pea fakaʻehiʻehi mei he falala pē kiate kitá. [si p. 213 pal. 23]
33. Ko e ngaahi meʻaʻofa nima-homo mei he kau Kalisitiane maʻu meʻá ʻoku lava ke tokoni ia ki hono totongi-huhuʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e faʻahinga ʻoku nofo ʻi he ngaahi feituʻu masiva angé, lolotonga iá ʻoku lava ke hoko ko ha matavai ʻo e fiefiá mo e fakalototoʻá ki he kau foakí ʻa e faivelenga mo e kātaki ʻa e faʻahinga faingataʻaʻiá. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w94 4/1 p. 32 pal. 20.]
34. Kuo pau ke ʻoua te tau fakamāmālie ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí, he fakatatau ki he Tohitapú, ko e kakai kotoa pē ʻoku moʻui he ʻaho ní ʻa ia ʻoku nau hokohoko atu ke moʻui ki he ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ʻení pea ʻoku fakamāuʻi kinautolu ko e ngaahi fili ʻo e lotu moʻoní te nau aʻusia ʻa e fakaʻauha taʻengata. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w89-E 5/1 p. 19 pal. 4.]
35. ʻOku ʻomai ʻe Sihova ʻa e nonga mo e fiemālie ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi tuʻunga ʻahiʻahi lahi tahá. [Lau Tohitapu fakauike; sio ki he w88-E 11/1 p. 30 pal. 19-20.]