LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g 10/08 p. 10-11
  • Fēfē ʻa e Ngaahi Hingoa Fakalāngilangí?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fēfē ʻa e Ngaahi Hingoa Fakalāngilangí?
  • ʻĀ Hake!—2008
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Fakalāngilangiʻi, ka ʻOku ʻIkai ko Hono Tali
  • Ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e Ngaahi Hingoa Fakalakangá
  • Fakalāngilangi Fakangatangata
  • “ʻOku Ou Tangi Au kia Sisa!”
    “Fai ha Fakamoʻoni Fakaʻāuliliki” Fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá
  • Ko e Faifakamoʻoni Loto-Toʻa ʻa Paula ʻi he ʻAo ʻo e Kau Māʻolungá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
  • Tokoniʻi ʻa e Niʻihi Kehé Ke Nau Tali ʻa e Pōpoaki ʻo e Puleʻangá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2003
  • Fakalāngilangiʻi ʻa e Tangata Kotoa Pē
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
ʻĀ Hake!—2008
g 10/08 p. 10-11

Ko e Vakai ʻa e Tohi Tapú

Fēfē ʻa e Ngaahi Hingoa Fakalāngilangí?

ʻI HE hokohoko atu ʻa e kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí ʻi heʻenau ngaahi ngāue fakaʻahó pea mo hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, naʻa nau fetuʻutaki ai mo e kau ʻōfisa fakapuleʻanga tokolahi—ko e niʻihi ʻi he tuʻunga ʻikai fuʻu loko māʻolunga pea ko e niʻihi ʻi he ngaahi tuʻunga māʻolunga. ʻI he lotolotonga ʻo e kau muimui ia ʻo Sīsuú, naʻe ʻikai ke nau ngāueʻaki ha ngaahi hingoa fakalakanga ke fakafaikehekeheʻi ʻaki ha tuʻunga pe fakatuʻutuʻunga ʻi he moʻuí. Kae kehe, naʻe anga-maheni ʻaki ʻi he taimi ko iá ki he faʻahinga tāutaha ʻoku nau pule ki honau kaungā faʻahinga ʻo e tangatá ke uiʻaki honau ngaahi hingoa fakalakangá. Naʻe maʻu ʻe he ʻemipola Lomá ʻa e hingoa fakalakanga ko e ʻAkosito, ʻa ia ʻoku ʻuhingá ko e “tokotaha ngeia taupotu tahá.”—Ngāue 25:21.

Ko ia ʻi he hā ʻi he ʻao ʻo e kau ʻōfisa fakapuleʻangá, ko e hā ʻa e fakakaukau ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ki hono ngāueʻaki ʻo e ngaahi hingoa fakalakanga fakalāngilangí? ʻOku totonu ke tau fēfē kitautolu?

Fakalāngilangiʻi, ka ʻOku ʻIkai ko Hono Tali

Naʻe akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki hono kaungātuí ke nau “fai kiate kinautolu kotoa pe ʻa e meʻa ʻoku totonu . . . ʻa e fakaʻapaʻapa kiate ia ʻoku aʻana ʻa e fakaʻapaʻapaʻia.” (Loma 13:7) ʻOku kau heni ʻa e lea ki he kau ʻōfisá ʻaki honau ngaahi hingoa fakalakangá. ʻI he ʻahó ni ko e ngaahi lea fakaʻapaʻapa fakalakanga hangē ko e Tapu mo e Feituʻú Na pea mo e ʻEiki Sea ʻoku toe ngāueʻaki anga-maheni ia ʻi he lea ki he faʻahinga ʻoku nau maʻu ha lakanga fakapuleʻanga. Ka ʻe ʻeke nai ʻe ha niʻihi, ‘ʻE lava fēfē ke u lea ki ha taha ʻi ha founga pehē lolotonga ia ʻoku ou tui ʻoku taʻefakaʻapaʻapa mo ʻikai lelei hono ʻulungāangá?’

ʻOku fakahoko lelei mo totonu ʻe he kau ʻōfisa fakapuleʻanga tokolahi honau ngaahi fatongiá, neongo ʻoku ʻikai te nau langaʻi kotoa ha loto-falala ange. Neongo ia, ʻoku enginaki mai ʻa e Tohi Tapú kiate kitautolu ke tau anganofo ki he ngaahi tuʻí mo e ngaahi kōvaná “koeʻuhi ko e ʻEiki.” (1 Pita 2:13, 14) Ko ia ai, ko hono ʻiloʻi ʻa e tuʻunga maʻu mafai ʻoku maʻu ʻe ha ʻōfisa ʻi hono fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻe ueʻi ai kitautolu ke tau fakahāhā ʻa e fakaʻapaʻapa mo e fakalāngilangi ʻoku taau mo iá.—Loma 13:1.

Ko e ʻulungāanga fakafoʻituitui ʻo ha ʻōfisa ʻoku ʻikai kaunga ia ki he tuʻunga ko ʻení. ʻOku ʻikai ko e ʻuhinga ia ki hono fai ʻo e fakalāngilangí. Ko e lea ki ha ʻōfisa ʻaki hono hingoa fakalakanga fakalāngilangí ʻoku ʻikai fakahaaʻi ia ai ʻoku tau tali hono ʻulungāangá. ʻOku hā ʻa e meʻá ni ʻi he meʻa naʻe hoko ʻi he moʻui ʻa e ʻapositolo ko Paulá.

Ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e Ngaahi Hingoa Fakalakangá

Naʻe puke ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻi Selusalema ʻi ha ngaahi tukuakiʻi loi mo faʻufaʻu pea taki ki he ʻao ʻo Filike, ko e kōvana ʻo Siuteá. Naʻe ʻikai ko ha ʻōfisa fakapuleʻanga faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa Filike. Naʻe tohi ʻa e faihisitōlia Loma ko Tasitusi ʻo pehē ko Filiké naʻe “fakakaukau te ne lava ke fai ha faʻahinga tōʻonga kovi pē ʻo ʻikai hano tautea.” Naʻá ne tokanga ange ki hono tali ha totongi fufuú ʻi hono fai ʻa e fakamaau totonú. Neongo ʻa e meʻa ko iá, ʻi he lolotonga ʻa e taʻu ʻe ua hono tauhi pōpula ʻo Paulá, naʻá ne fakahāhā ʻa e fakaʻapaʻapa ki he kōvaná, pea naʻe faʻa talanoa ʻa e ongo tangatá ni—ʻo ʻamanaki ai ʻa Filike ʻe maʻu ha paʻanga meiate ia, ʻa ia naʻe ʻikai ʻaupito ke hoko, ka naʻe ngāueʻaki ʻe Paula ia ʻa e faingamālié ke malanga ai.—Ngāue 24:26.

ʻI hono fetongi mai ʻe Fesito ʻa Filiké, naʻe fanongo ai ʻa e kōvana foʻoú ki he keisi fekauʻaki mo Paulá ʻi Sesalia. Ke leleiʻia ai ʻa e kau taki Siú, naʻe fokotuʻu ʻe Fesito ke hopoʻi ʻa Paula ʻi Selusalema. Ka naʻe ʻiloʻi ʻe Paula heʻikai te ne maʻu ha hopo fakamaau totonu ai, ko ia naʻá ne fakaʻaongaʻi hono tangataʻifonua Lomá, ʻo ne tala: “Teu fakamāu be au ia Sisa.”—Ngāue 25:11, PM.

Naʻe ʻikai ke fakapapauʻi ʻe Fesito pe ʻe fēfē hono fakamatalaʻi kia Sisa ʻa e ngaahi tukuakiʻi ʻo Paulá, ka naʻe hoko mai ʻa e tokoní ʻi he ʻaʻahi mai ʻa Tuʻi ʻAkilipa II kia Fesitó peá ne mahuʻingaʻia ʻi he keisí ni. ʻI he ʻaho hono hokó, ʻi ha fuʻu fononga fakatuʻi nāunauʻia, naʻe kau fakataha mai ʻa e kau ʻeikitaú mo e kau taki māʻolunga fakalotofonuá ki he tuʻí ʻi he hū ki he loki fakamāú.—Ngāue 25:13-23.

ʻI hono fakaafeʻi ke leá, naʻe ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e hingoa fakalakanga ko e “Kingi” ʻi heʻene lea kamatá peá ne fakamālōʻiaʻi ʻa e potopotoʻi ʻa ʻAkilipa ʻi he ngaahi anga fakafonua pea mo e ngaahi fakakikihi ʻi he lotolotonga ʻo e kau Siú. (Ngāue 26:2, 3) ʻI he taimi ko iá, naʻe ongoongo kovi lahi ʻaupito ai ʻa ʻAkilipa heʻene fai ha hia fakamā mo fakamalaʻia mo hono tuofefiné. Ko hono moʻoní naʻe lāuʻilo ʻa Paula ki he ongoongo kovi fakamā ʻo ʻAkilipa heʻene moʻui ʻulungāanga taʻetāú. Ka, naʻe fai ʻe Paula kiate ia ʻa e fakalāngilangi ʻoku tuha mo ha tuʻí.

ʻI he lolotonga ʻa e taukapo ʻa Paulá, naʻe kaila ʻa Fesito: “ʻE Paula, kuo ke faha”! ʻI he ʻikai ke ʻita aí, naʻe tali mokomoko atu pē ʻa Paula, ʻo lea ki he kōvaná ʻo pehē “tapu mo e feituʻu na.” (Ngāue 26:24, 25) Naʻe fakahāhā ʻe Paula kiate ia ʻa e fakaʻapaʻapa naʻe tuha mo hono tuʻungá. Kae kehe, ʻoku langaʻi hake ʻe he ngaahi fakatātaá ni ʻa e fehuʻi, ʻOku ʻi ai ha fakangatangata ki he fakalāngilangi ʻoku totonu ke tau fakahāhaá?

Fakalāngilangi Fakangatangata

ʻOku fakangatangata ʻa e mafai fakapuleʻangá, hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he Loma 13:1, ʻa ia ʻoku pehē: “Ko e ngaahi pule ʻoku ʻi ai ni ko e fokotuʻu ʻe he ʻOtua.” Ko ia, ko e fakalāngilangi ʻoku tuha mo e kau fakafofonga fakapuleʻangá ʻoku toe fakangatangata mo ia. Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e fakangatangata ki he fakalāngilangi ʻoku totonu ke fai ki he niʻihi kehé ʻi heʻene tala ki heʻene kau ākongá: “Ko kimoutolu ʻoua naʻa ui ko Lapai: he ʻoku taha pe hoʻomou Faiako, ka ko kimoutolu ko e ngāhi tokoua kotoa pe. Pea ʻoua naʻa ui ha toko taha ʻi mamani ko hoʻomou tamai: he ʻoku taha pe hoʻomou Tamai, ko e Tamai Fakalangi. Kaeʻumaʻā ʻoua naʻa ui kimoutolu ko e kau takimuʻa: he ʻoku taha homou Takimuʻa, ko Kalaisi.”—Mātiu 23:8-10.

ʻOku hanga ʻe he faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi hingoa fakalakanga fakalotú mo e ngaahi hingoa fakalakanga fakamāmaní ʻo fokotuʻu ʻa e fakangatangata ki hono fakahāhā ʻo e fakalāngilangi totonú. ʻI he taimi ʻoku ngāueʻaki ai ʻe he kau ʻōfisa fakapuleʻangá ha ngaahi hingoa fakalakanga fakalotú, ko e akonaki ko ia ʻa Paula ke fai kiate kinautolu ʻa e fakalāngilangí ʻe ʻikai ke aʻu ia ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi hingoa fakalakanga peheé. Ko ha taha ʻoku muimui ki he akonaki Fakatohitapú te ne fakafeangai anga-fakaʻapaʻapa ki he kau ʻōfisa peheé. Kae kehe, ʻe ueʻi ia ʻe hono konisēnisi kuo akoʻi ʻi he Tohi Tapú ke ne fakaʻehiʻehi mei hono ngāueʻaki ha faʻahinga hingoa fakalakanga fakalotu pē, koeʻuhi he ʻokú ne moʻuaʻaki ke “ʻange . . . ki he ʻOtua ʻa e ngāhi meʻa ʻa e ʻOtua.”—Mātiu 22:21.

KUÓ KE FIFILI?

◼ Naʻe anga-fēfē ʻa e vakai ʻa e kau muimui ʻo Sīsuú ki he kau maʻu mafai fakamāmaní?—Loma 13:7.

◼ Naʻe ngāueʻaki ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e ngaahi hingoa fakalakanga fakalāngilangí ki he kau ʻōfisa fakapuleʻangá?—Ngāue 25:11; 26:2, 25.

◼ Ko e hā ʻa e faʻahinga hingoa fakalakanga naʻe ʻikai ke tali ʻe Sīsuú?—Mātiu 23:8-10.

[Fakatātā ʻi he peesi 10, 11]

Naʻe anga-fēfē ʻa e lea ʻa Paula kia ʻAkilipá?

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share