ʻEke ʻe he Toʻutupú
ʻE Lava Fēfē Ke U Aʻusia ʻEku Ngaahi Taumuʻá?
KO FĒ ʻi he meʻa hoko haké te ke saiʻia ke maʻú?
● Loto-maʻu lahi ange
● Kaungāmeʻa lahi ange
● Fiefia lahi ange
Ko hono moʻoní, ʻe lava ke ke maʻu ʻa e tolú kotoa! Anga-fēfē? ʻAki hono fokotuʻu pea aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻá. Fakakaukau ki he meʻa hoko haké.
Loto-maʻu lahi ange ʻI he taimi ʻokú ke fokotuʻu ai ha fanga kiʻi taumuʻa pea aʻusia iá, te ke maʻu ai ʻa e loto-maʻu ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa lalahi ange. Te ke toe ongoʻi loto-maʻu ange ai ʻi he fehangahangai mo e ngaahi pole fakaʻahó—hangē ko e taimi ko ia ʻokú ke fehangahangai ai mo e tenge mei he toʻumeʻá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ngalingali ʻe fakatokangaʻi ʻe he niʻihi kehé hoʻo loto-maʻú pea tokaʻi koe ʻi he meʻa ko iá. ʻE siʻi ange nai ai hono tenge koe ʻe he niʻihi. Ko hono moʻoní, ʻe aʻu nai ʻo nau kamata saiʻia ʻiate koe.—Fakafehoanaki mo e Mātiu 5:14-16.
Kaungāmeʻa lahi ange ʻOku fiefia ʻa e kakaí ke nofo holo ʻi he faʻahinga ʻoku nau hehema ke fokotuʻu ha taumuʻá—ʻa e faʻahinga ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku nau fiemaʻú pea ʻoku nau loto-lelei ke ngāue ki aí. Pea ʻi he taimi ʻoku tohoakiʻi atu ai ʻa e kakaí kiate koe koeʻuhi ko hoʻo ngaahi taumuʻá, ʻoku nau faʻa hoko ko e ngaahi mēmipa ʻo e timi poupou ʻokú ke fiemaʻú ke ke aʻusia ai ʻa e ngaahi taumuʻa ko iá.—Koheleti 4:9, 10.
Fiefia lahi ange Tau sio angé ki aí: ʻOku ʻikai loko ʻi ai ha oliʻia ʻi he fakapipikoʻiá pe ko e tatali ke toki hoko ha meʻa ʻi hoʻo moʻuí. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻi he taimi ʻokú ke fokotuʻu ai pea aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻá, ʻokú ke maʻu ai ha ongoʻi lavameʻa. Tā neʻineʻi ke pehē ʻi he taimi ʻe taha ʻe he ʻapositolo ko Paulá, ko ha Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí: “ʻOku ʻikai ke u lele taʻeʻiai ha taumuʻa.” (1 Kolinito 9:26, Contemporary English Version) Pea manatuʻi, ko e lahi ange ʻa e taumuʻá, ko e lahi ange ia hoʻo ongoʻi lavameʻa ʻi hano aʻusia iá!
ʻOkú ke mateuteu ke kamata? Kosiʻi pē ʻo peluki ʻa e pēsí ki he toʻomataʻú, pea muimui leva he ngaahi sitepu kuo ʻosi fakahokohokó.a
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e ngaahi fokotuʻu ko ení ʻoku teuteuʻi ia ki he ngaahi taumuʻa ʻe lava ke ke lavaʻi ʻi ha ngaahi uike pe māhina siʻi, ka ko e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻoku ngāueʻaki foki ia ki he ngaahi taumuʻa lalahí.
KE FAKAKAUKAU KI AI
● ʻE malava ke maʻu ha ngaahi taumuʻa ʻoku fuʻu lahi ʻi he taimi ʻe taha?—Filipai 1:10.
● Ko hono fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻá ʻoku ʻuhinga iá ko e palani ʻi he miniti kotoa pē ʻo hoʻo moʻuí?—Filipai 4:5.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 17]
Founga ke aʻusia ai hoʻo ngaahi taumuʻá
FAKAPAPAUʻI Palovepi 4:25, 26 1
“ʻOua ʻe ilifia ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa lalahi. Kapau kuo aʻusia ia ʻe he niʻihi kehé ki muʻa, te ke lava mo koe foki.”—Roben.
1. Fakakaukau ki ha ngaahi taumuʻa ʻe lava ke fokotuʻu. Fiefia ʻi he sitepu ko ení! ʻOua ʻe sivisiviʻi; tohiʻi pē ʻa e ngaahi fakakaukau lahi fakatatau ki hoʻo malavá. Sio angé pe ʻe lava ke ke maʻu ha ngaahi malava ʻikai siʻi hifo ʻi he 10 pe 20.
2. Fakafuofuaʻi hoʻo ngaahi fakakaukaú. Ko fē ʻa e ngaahi fakakaukau ʻoku hā ngali fakafiefia tahá? Faingataʻa lahi tahá? Ko fē ʻe tautefito hoʻo laukau ʻi hono lavaʻí? Manatuʻi, ko e ngaahi taumuʻa lelei tahá ʻa e ngaahi taumuʻa ʻoku ʻuhinga lahi taha kiate koé.
3. Fakamuʻomuʻa. ʻUluaki fili ha ngaahi taumuʻa taimi nounou ʻa ia ʻe lava ke ke aʻusia ʻi ha ngaahi ʻaho siʻi. Hokó fili ha ngaahi taumuʻa taimi lōloa (ʻe ala aʻusia ʻi ha ngaahi uike pe māhina). Fakafika hoʻo ngaahi taumuʻá fakatatau ki he fakahokohoko te ke saiʻia ke lavaʻi ai iá.
Ngaahi Taumuʻa Fakaangaanga
Kaumeʻa ʻAi ha kaumeʻa ʻikai ʻi hoku toʻú. Toe hoko atu ha kaumeʻa motuʻa.
Moʻui lelei Fakamālohisino ʻi ha miniti fakakātoa ʻe 90 ʻi he uike taki taha. Maʻu ha mohe houa ʻe valu ʻi he pō taki taha.
Ako Fakaleleiʻi hoku maaka ʻi he fiká. Tuʻu ki he meʻa ʻoku totonú ʻi he taimi ʻoku tenge ai ke kākā ʻi ha sivi.
Tuʻunga fakalaumālie Lau Tohi Tapu ʻi he miniti ʻe 15 ʻi he ʻaho taki taha. Vahevahe ʻa ʻeku tuí ki ha kaungākalasi ʻi he uike ko ení.
Palani Palovepi 21:5 2
“ʻOku mahuʻinga ʻa e ngaahi taumuʻá, ka ʻokú ke toe fiemaʻu ha palani ke aʻusia ai ia. He ka ʻikai, ʻe ʻi ai maʻu pē ʻa e ngaahi taumuʻa pea ʻikai ʻaupito fakahoko.”—Derrick.
Ki he ngaahi taumuʻa taki taha kuó ke filí, fai ʻa e meʻá ni:
1. Fakahokohoko hoʻo taumuʻá.
2. Fokotuʻu ha taimi ke ʻosi ki ai. He ko ē, ko ha taumuʻa ʻoku ʻikai hano taimi ke ʻosi ki aí ko ha misi pē ia!
3. Palani ʻa e ngaahi sitepu ʻoku kau ki aí.
4. ʻAmanekina ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga. Fakakaukau leva ki he founga te ke ikuʻi ai iá.
5. Fai ha fakapapau. Palōmesi kiate koe te ke fai hoʻo lelei tahá ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko ení. Fakamoʻoni leva pea tohiʻi mo e ʻahó.
Ako Lea Faka-Sipeini ki heʻeku folau ki Mekisikoú Siulai 1
Ngaahi Sitepu
1. Maʻu ha kiʻi tohi ʻi he lea ko iá.
2. Ako e foʻi lea foʻou ʻe hongofulu ʻi he uike taki taha.
3. Fanongo ki he kakai kehe ʻoku lea faka-Sipeiní.
4. Kole ki ha taha ke ne vakaiʻi pe ʻoku tonu ʻeku kalamá mo e puʻakí.
Fakafaingataʻaʻiaʻanga ʻe ala hoko
ʻIkai ha taha ofi mai ʻe lea faka-Sipeini
Founga ʻe lava ke u ikuʻi ai iá
Hiki ki he komipiuta ʻa e ngaahi hiki leʻo ʻi he lea faka-Sipeiní mei he www.jw.org.
․․․․․ ․․․․․
Fakamoʻoni ʻAho
Ngāue! Sione 13:17 3
“ʻE lavangofua ke ngalo ʻa e ngaahi taumuʻá, ko ia kuo pau ke ke hanganaki tokangataha mo hanganaki ngāue ki ai.”—Erika.
Kamata leva. ʻEke hifo kiate koe, ‘Ko e hā ʻe lava ke u fai he ʻahó ni ke kamata ai ʻi heʻeku taumuʻá?’ Ko hono moʻoní, kuo ʻikai nai ke ke palani ʻa e fakaikiiki kotoa pē kae ʻoua ʻe tuku ia ke ne taʻofi koe mei hoʻo kamatá. Hangē ko e fakalea ʻi he Tohi Tapú, “ko ia ʻoku ne lama ai pe ʻa e matangi; ʻe ʻikai te ne to taʻu: Pea ko ia ʻoku vakai ʻao maʻu pe, ʻe ʻikai te ne utu hono taʻu.” (Koheleti 11:4) Kumi ha meʻa ʻe lava ke ke fai he ʻahó ni—tatau ai pē pe ʻoku siʻisiʻi—pea fai ia.
Fakamanatu fakaʻaho hoʻo ngaahi taumuʻá. ʻAi ke ke manatuʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai kiate koe ʻa e taumuʻa taki taha. Vakaiʻi hoʻo fakalakalaká ʻaki hono fokotuʻu ha ✔ (pe ko ha ʻaho ne kakato ai) hoko atu ki he sitepu taki taha ʻi hoʻo fakakakato iá.
Ngaofengofua. Tatau ai pē pe ko e hā hono lelei ʻa hoʻo ngaahi palaní, ʻe fiemaʻu nai ke feʻunuʻaki ia ʻi hoʻo hokohoko atú. ʻOku sai pē ia. ʻOua ʻe hohaʻa fekauʻaki mo e muimui pau ki ha palani. Hanganaki fai pē ha fakalakalaka ke aʻu ki he taumuʻa fakaʻosí.
Sioloto. “Sio fakalaka ki muʻa” pea sioloto atu kuó ke lavaʻi hoʻo taumuʻá. ʻAi ke ke maʻu ʻa e ongoʻi lavameʻa. Hokó, “toe foki ki mui” ʻi he ngaahi sitepu tāutaha, pea fakaʻuta atu kia kinautolu taki taha. Fakaʻosí, lomiʻi ʻa e “kamata.” Sio kiate koe tonu ʻokú ke fakakakato ʻa e sitepu taki taha, pea sioloto atu ki he fiefia lahi te ke ongoʻi ʻi hoʻo aʻusia hoʻo taumuʻá. Sai ngāue ki ai!
[Fakatātā]
Ko e ngaahi taumuʻá ʻoku hangē ha ngaahi palaní—ʻoku fiemaʻu ʻa e ngāue ke hoko moʻoni ai ia!
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 18]
MEʻA ʻOKU LEAʻAKI ʻE HO TOʻUMEʻÁ 4
“ʻOku faingofua ke loto-siʻi kapau ʻoku ʻikai ha meʻa ke ke tokangataha ki ai pe fakatuʻotuʻa atu ki ai. Ka ʻi he taimi ʻokú ke fokotuʻu ai pea aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻá, ʻokú ke ongoʻi lelei ai fekauʻaki mo koe.”—Reed.
“ʻOua ʻe fakaangaʻi koe kapau ʻoku ʻikai ke ke lavaʻi kakato ʻa hoʻo taumuʻá pe ʻi he lōloa ʻo e taimi naʻá ke fakakaukau ki aí. Ko e ongoʻi peheé heʻikai tokoni. Hanganaki feinga pē!”—Cori.
“Talanoa ki he kakai kuo nau ʻosi aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻú. ʻE lava ke nau fakaʻaiʻai koe pea ʻoatu kiate koe ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻaonga. Pehē foki, fakahaaʻi hoʻo ngaahi taumuʻá ki ho fāmilí koeʻuhi ke nau lava ʻo hoko ko e konga ʻo e timi ʻoku poupou kia koé.”—Julia.
[Taiakalami ʻi he peesi 18]
(Ki he fakamatala kakato, sio ki he tohi)
Kosiʻi
Pelu