FAKAʻEKEʻEKE | ANTONIO DELLA GATTA
ʻUhinga Naʻe Mavahe Ai ha Pātele mei Hono Siasí
ʻI HE hili ʻa e ako ʻa Antonio Della Gatta ʻi Loma ʻi ha taʻu ʻe hiva, naʻe fakanofo ia ko ha pātele ʻi he 1969. Ki mui ai, naʻá ne hoko ko e ʻōfisa māʻolunga pe ko e taki, ʻo ha seminālio ofi ki Naples, ʻi ʻĪtali. Lolotonga ʻene ʻi aí, hili ʻa e ako mo e fakakaukau lahi, naʻá ne fakamulitukuʻaki ko e siasi Katoliká ʻoku ʻikai ke makatuʻunga ia ʻi he Tohi Tapú. Naʻe fakaʻekeʻeke ia ʻe he ʻĀ Hake! fekauʻaki mo ʻene fononga fakalaumālié.
Kātaki ʻo fakamatala mai angé ki he taimi naʻá ke kei siʻi aí.
Naʻe fanauʻi au ʻi ʻĪtali ʻi he 1943. Naʻá ku tupu hake mo hoku fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻi ha kiʻi kolo naʻe ngāue ai ʻeku tamaí ko ha tokotaha ngoue mo tufunga. Naʻe ohi hake kimautolu ʻe he ongo mātuʻá ke hoko ko ha kau lotu Katolika faʻifaʻitakiʻanga lelei.
Ko e hā naʻá ke loto ai ke ke hoko ko ha pātelé?
ʻI heʻeku kei siʻí, naʻá ku saiʻia he fanongo ki he kau pātele ʻi he siasí. Naʻá ku manako he fanongo ki honau leʻó, pehē foki ʻi he sio ki heʻenau ngaahi ouau lotu fakatoʻoalotó. Ko ia, naʻá ku fakapapauʻi ke hoko ko ha pātele. ʻI heʻeku taʻu 13, naʻe fakahū au ʻe heʻeku faʻeé ki ha ʻapiako ako nofo-maʻu ʻa ia naʻe teuʻi ai ʻa e tamaiki tangatá ki he kahaʻú, ko ha ako fakalahi ange ke hoko ko ha pātele.
Naʻe kau ki ai hono ako ʻa e Tohi Tapú?
ʻIkai. ʻI heʻeku taʻu 15, naʻe ʻomai ʻe ha taha ʻo ʻeku kau faiakó ha tatau ʻo e ngaahi Kōsipelí—ko e fakamatala fakahisitōlia ia ki he moʻui mo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú—pea naʻá ku toutou lau ia. ʻI heʻeku taʻu 18, naʻá ku ʻalu ki Loma ke ako ʻi he ngaahi ʻunivēsiti naʻe puleʻi ʻe he tuʻi tapú. Naʻá ku ako ai ʻa e lea faka-Latina, faka-Kalisi, hisitōlia, filōsofia, saikolosia, mo e teolosia. Neongo naʻa mau lau maʻuloto leʻo-lahi ʻa e ngaahi veesi mei he Tohi Tapú pea fanongo ki hono lau ʻa e Tohi Tapú ʻi he ngaahi malanga he Sāpaté, naʻe ʻikai ʻuhinga iá naʻa mau ako ai ʻa e Tohi Tapú.
Naʻá ke hoko ko ha taki ʻi he seminālió. Naʻe kau ki ai ʻa e faiako?
Ko ʻeku ngāué naʻe fakatefito pē ʻi he ngaahi meʻa fakaʻōfisí. Ka naʻá ku toe faiako foki ʻi ha ngaahi kalasi fekauʻaki mo e ngaahi akonaki mei he Kosilio Vatikano Hono Uá.
Ko e hā naʻe kamata ai ke ke veiveiua ʻi he siasí?
Ko e meʻa ʻe tolu naʻá ne ʻai au ke u veiveiuá. Naʻe kau ʻa e siasí ki he ngaahi meʻa fakapolitikalé. Naʻe fakangofua pē ʻa e tōʻonga taʻetaau ia ʻa e kau pātelé mo e kau ngāué. Pea naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi akonaki faka-Katolika ʻe niʻihi naʻe ʻikai ke hā ngali totonu. Ko e fakatātaá, ʻe lava fēfē ke tauteaʻi taʻengata ʻe ha ʻOtua ʻofa ʻa e kakaí hili ʻa e maté? Pehē foki, ʻoku loto moʻoni ʻa e ʻOtuá ke tau toutou leaʻaki ʻa e ngaahi lotú mo ha losalio ʻo tuʻo lauingeau?a
Ko e hā naʻá ke faí?
Naʻá ku lotu ki ha tataki ʻi he tangi-ʻa-loʻimata. Naʻá ku toe fakatau mai foki mo ha tatau ʻo e Jerusalem Bible ʻa e Katoliká, ʻa ia naʻe toki pulusi ʻi he lea faka-ʻĪtalí, pea kamata ke lau ia. Ka, ʻi ha pongipongi Sāpate ʻe taha lolotonga ʻeku huʻi atu hoku teungá hili ʻa e Misá, naʻe haʻu ha ongo tangata ki he seminālió. Naʻá na fakafeʻiloaki mai kinaua ko ha ongo Fakamoʻoni ʻa Sihova. Naʻa mau talanoa ʻo laka hake ʻi ha houa ʻe taha fekauʻaki mo e Tohi Tapú pea mo e meʻa ʻoku leaʻaki ai fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e lotu moʻoní.
Naʻe anga-fēfē hoʻo vakai ki he ongo ʻaʻahí?
Naʻá ku saiʻia ʻaupito ʻi heʻena tuipaú mo e faingofua ko ia ʻena kumi ʻa e ngaahi vēsí ʻi ha tatau Katolika ʻo e Tohi Tapú. Ki mui aí, naʻe kamata ke ʻaʻahi mai mo ha toe Fakamoʻoni ʻe taha, ko hono hingoá ko Mario. Naʻá ne anga-kātaki mo faitōnunga—ʻi he pongipongi Tokonaki kotoa pē, naʻá ne fakatatangi mai ʻa e fafangu ʻo e seminālió ʻi he hoko ʻa e hivá, neongo ʻa e ʻuhá pe laʻaá.
Naʻe anga-fēfē vakai ʻa e toenga ʻo e kau pātelé ki he ngaahi ʻaʻahi ko iá?
Naʻá ku fakaafeʻi kinautolu ke kau mai ki heʻemau ngaahi fetalanoaʻakí, ka naʻe ʻikai ke nau fakakaukau ʻoku mahuʻinga ke ako ʻa e Tohi Tapú. Kae kehe, naʻá ku saiʻia ʻaupito au ia ʻi he ako Tohi Tapú. Naʻá ku ako ʻa e ngaahi meʻa fakaofo, hangē ko e ʻuhinga ʻoku kei fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e koví mo e faingataʻá—ko ha meʻa naʻe fuoloa taʻu mai ʻeku faʻa fifili fekauʻaki mo ia.
Naʻe feinga ho kau takí ke nau taʻofi koe mei hono ako ʻa e Tohi Tapú?
ʻI he 1975, naʻá ku toutou ʻaʻahi ki Loma ke fakamatalaʻi ʻeku ngaahi fakakaukaú. Naʻe feinga hoku kau takí ke liliu ʻeku fakakaukaú, ka naʻe ʻikai ha taha ia te ne ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú. Faai atu pē, ʻi Sanuali 9, 1976, naʻá ku faitohi ki Loma ʻo fakahaaʻi ange ʻoku ʻikai ke u toe hoko ko ha tokotaha lotu Katolika. Hili ha ʻaho ʻe ua mei ai, naʻá ku mavahe mei he seminālió pea heka ʻi ha lēlue ke maʻu ʻa ʻeku fuofua fakataha mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻa ia ko ha ʻasemipilī naʻe kau ai ha ngaahi fakatahaʻanga kehekehe. Ko e meʻa kotoa naʻe kehe ia mei he meʻa naʻá ku anga ki aí! Naʻe ʻi ai ʻa e Tohi Tapu ʻa e tokotaha Fakamoʻoni taki taha pea naʻa nau muimui ki he kau malangá ʻi heʻenau lāulea ki ha ngaahi kaveinga kehekehe.
Naʻe anga-fēfē vakai ho fāmilí fekauʻaki mo e meʻa kotoa ko ení?
Ko e tokolahi ʻo kinautolu naʻa nau fakafepakiʻi kakaha au. Neongo ia, naʻá ku toki ʻiloʻi, ko e taha ʻi hoku fanga tokouá naʻá ne ako Tohi Tapu mo e Kau Fakamoʻoní ʻi Lombardy, ko ha feituʻu ʻi he fakatokelau ʻo ʻĪtalí. Naʻá ku ʻalu ke sio kiate ia, pea naʻe tokoniʻi au ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻi aí ke maʻu ha ngāue mo ha feituʻu ke u nofo ai. Ki mui ange ʻi he taʻu ko iá, naʻá ku papitaiso ai ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
Kuo faifai ange peá u ongoʻi ofi moʻoni ki he ʻOtuá
ʻOkú ke fakaʻiseʻisa?
ʻIkai ʻaupito! Kuo faifai ange peá u ongoʻi ofi moʻoni ki he ʻOtuá, koeʻuhi ko e meʻa ʻoku ou ʻiloʻi fekauʻaki mo iá ʻoku makatuʻunga ia ʻi he Tohi Tapú, kae ʻikai ko e filōsofia pe talatukufakaholo ʻa e siasí. Pea ʻoku lava ke u akoʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi he tuipau mo e loto-moʻoni.
a ʻOku ʻomai ʻe he Tohi Tapú ʻa e tali māʻalaʻala ki he ongo fehuʻi ko ení mo e ngaahi fehuʻi kehe. Sio ki he AKONAKI MEI HE TOHI TAPÚ > TALI ʻO E NGAAHI FEHUʻI FAKATOHITAPÚ.