LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • be ako 53 p. 268-p. 271 pal. 2
  • Fakalototoʻaʻi mo Fakaivimālohiʻi ʻa e Kau Fanongó

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fakalototoʻaʻi mo Fakaivimālohiʻi ʻa e Kau Fanongó
  • Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • “Hokohoko Atu ʻi he ʻAho Taki Taha ʻa e Fefakalototoʻaʻakí”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2016
  • Faʻifaʻitaki kia Sihova—Ko ha ʻOtua ʻOkú Ne ʻOmai ʻa e Fakalototoʻa
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2018
  • ʻE Foaki Atu ʻe Sihova ʻa e Mālohi
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2021
  • Mou Hanganaki “Felangahakeʻaki”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2022
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
be ako 53 p. 268-p. 271 pal. 2

AKO 53

Fakalototoʻaʻi mo Fakaivimālohiʻi ʻa e Kau Fanongó

Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ke faí?

ʻOatu ʻa e ʻamanaki pe ko e fakalototoʻa ki hoʻo kau fanongó. Fakalongomoʻuiʻi mo fakaivimālohiʻi kinautolu.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

Ko e kakaí ʻoku nau ʻi he malumalu ʻo e tenge lahi mei he māmaní. ʻOku hoko ʻa e tokolahi ʻo loto-siʻi. Ko e meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he tokotaha malangá mo e founga ʻokú ne leaʻakí ʻe lava ke maongo loloto ia ki heʻene kau fanongó.

TATAU AI PĒ pe ko e hā ʻa e ngaahi palopalema ʻoku nau fehangahangai mo iá, ko e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku totonu ke nau malava ʻo maʻu ʻa e fakalototoʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané. Ke lavaʻi iá, kuo pau ke fakapapauʻi tautefito ʻe he kau mātuʻá ko ʻenau ngaahi malangá mo e akonakí ʻoku fakalototoʻa. ʻOku totonu ke fakamoʻoniʻi ʻe he kau mātuʻá ʻoku nau “hange ha fakaū mei he matangi, mo e toitoiʻanga mei he ʻalotamaki; hange ko e ngaahi mangaʻi vai ʻi ha potu momoa, hange ko e malu ʻo ha makatuʻu kafakafa ʻi ha fonua puhengia.”—Ai. 32:2.

Kapau ko ha tokotaha mātuʻa koe, ʻoku ʻomai ʻe hoʻo ngaahi malangá ʻa e fakaivifoʻou mo e fakafiemālié? ʻOku nau fakalongomoʻuiʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau feinga ke tauhi loto-tōnunga kia Sihová? ʻOku nau ʻomai ha mālohi ke kītaki ai ʻi hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá neongo ʻa e loto-noa pe fakafepaki ʻa e kakaí? Fēfē kapau ʻoku loto-mafasia ha niʻihi ʻi hoʻo kau fanongó, ʻo faingataʻaʻia ʻi he kavenga ʻo e ngaahi faingataʻa lahi fakaʻekonōmiká, pe faitau mo ha puke lahi ʻa ia ʻoku ʻikai ʻiloʻi hano faitoʻo? ʻE lava ke ke ‘poupou [“fakaivimālohiʻi,” NW] ho fanga tokouá ʻaki ho ngutú.’—Siope 16:5.

Ngāueʻaki ʻa e faingamālie ʻokú ke maʻu ʻi he tuʻunga ko ha tokotaha malangá ke tokoniʻi ho fanga tokouá ke nau maʻu ʻa e ʻamanaki mo e mālohi meia Sihova mo e ngaahi tokonaki kuó ne faí.​—Loma 15:13; Ef. 6:​10.

Fakamanatuʻi ʻa e Meʻa Kuo Fai ʻe Sihová. Ko ha founga mahuʻinga ke langaʻi ʻaki ʻa e loto-toʻá ko hono fakahaaʻi ʻa e founga kuo tokoniʻi ai ʻe Sihova ʻa hono kakaí ʻi he ngaahi faingataʻa ʻi he kuohilí.​—Loma 15:4.

Naʻe tala ʻe Sihova kia Mōsese ke ne “fakalototoʻaʻi” mo “fakaivimālohiʻi” ʻa Siosiua ki muʻa ke hū ʻa ʻIsileli ki he Fonua ʻo e Talaʻofá, ʻa ia naʻe nofoʻi ʻi he taimi ko iá ʻe he ngaahi puleʻanga filí. Naʻe anga-fēfē hono fai ia ʻe Mōsesé? ʻI he ʻao ʻo Siosiuá, naʻe fakamanatu ai ʻe Mōsese ki he puleʻangá fakakātoa ʻa e ngaahi meʻa kuo fai ʻe Sihova maʻanautolu ʻi heʻenau mavahe mei ʻIsipité. (Teu. 3:​28, NW; 7:18) Naʻe toe fakalau ʻe Mōsese ʻa e ngaahi ikuna naʻe ʻoange ʻe Sihova kia kinautolu ʻi he kau ʻĀmolí. Naʻe enginaki leva ʻa Mōsese kia Siosiua: “Ke ke loto toʻa, mo tuʻu kalikali.” (Teu. 31:​1-8) ʻI he feinga ke fakalototoʻaʻi ho fanga tokouá, ʻokú ke tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu ʻa e mālohí ʻaki hono manatuʻi ʻa e meʻa kuo ʻosi fai ʻe Sihova maʻanautolú?

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku mātuʻaki lōmekina ai ʻa e faʻahinga tāutaha ʻe heʻenau ngaahi palopalemá ʻo nau fifili ai pe ʻe faifai ange pea nau hokosia ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Puleʻangá. Fakamanatu kia kinautolu ʻa e alafalalaʻanga ʻo e ngaahi talaʻofa ʻa Sihová.​—Sios. 23:14.

ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi ʻoku fehangahangai ai hotau fanga tokouá mo e ngaahi tuʻutuʻuni fakapuleʻanga ʻo tapui ʻa hono malangaʻi ʻo e ongoongo leleí. ʻI he ngaahi tuʻunga peheé, ʻe lava ke tokoniʻi ʻe he kau mātuʻa anga-ʻofá ʻa e kaungātuí ke nau maʻu ʻa e mālohi mei he ngaahi meʻa naʻe hokosia ʻe he kau ʻapositolo ʻa Sīsū Kalaisí. (Ng. 4:1–5:​42) Pea ʻi hono fakamamafaʻi ʻa e founga ʻo e fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻá hangē ko ia ʻoku lēkooti ʻi he tohi ʻa Esetá te ne ueʻi moʻoni ʻa e fanga tokouá ke nau maʻu ʻa e loto-toʻa.

ʻOku maʻu ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻe he faʻahinga tāutaha ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá ka ʻoku ʻikai te nau toe fakalakalaka lahi ange ai. ʻOku nau ongoʻi nai ʻe ʻikai ʻaupito fakamolemoleʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá koeʻuhi ko e kovi ʻenau founga moʻui ki muʻá. Mahalo pē ʻe lava ke ke fakamatalaʻi ʻa e founga ʻo e feangainga ʻa Sihova mo Tuʻi Manasé. (2 Kal. 33:​1-​16) Pe te ke talanoa nai fekauʻaki mo e kakai ʻi Kolinitō ʻi he kuonga muʻá ʻa ia naʻa nau liliu ʻenau founga moʻuí, hoko ko e kau Kalisitiane, pea naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻOtuá ʻoku nau māʻoniʻoni.​—1 Kol. 6:​9-​11.

ʻOku ongoʻi ʻe he faʻahinga ʻe niʻihi ko e ngaahi palopalema ʻoku nau hokosiá ʻoku fakahaaʻi ai kuo mole meia kinautolu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá? Te ke fakamanatu nai kia kinautolu ʻa e meʻa naʻe hokosia ʻe Siopé mo e founga naʻe tāpuakiʻi lahi ai ia koeʻuhi ko ʻene piki maʻu ki heʻene anga-tonu kia Sihová. (Siope 1:​1-​22; 10:1; 42:​12, 13; Sāme 34:19) Ko e kau fakafiemālie loi ʻo Siopé naʻa nau taukaveʻi hala kuo pau pē naʻe fai ʻe Siope ha angahala. (Siope 4:​7, 8; 8:​5, 6) ʻI hono kehé, ʻi hono fakaivimālohiʻi ʻa e kau ākongá mo ‘akonakiʻi [“fakalototoʻaʻi,” NW] ke nau tuu maʻu i he tuí,’ naʻe pehē ʻe Paula mo Panepasa: “Kuo tonu ke tau hu ki he buleaga oe Otua i he mamahi lahi.” (Ng. 14:​21, 22, PM) Hangē pē ko e ʻaho ní, ʻe lava ke ke fakaivimālohiʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau hokosia ʻa e ngaahi ʻahiʻahí ʻaki hono fakahaaʻi ko e kātaki ʻi he malumalu ʻo e mamahí ʻoku fiemaʻu ia mei he kau Kalisitiane kotoa pē pea ʻoku mahuʻinga lahi ia ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtuá.​—Pal. 27:11; Mt. 24:13; Loma 5:​3, 4; 2 Tim. 3:​12.

Fakalototoʻaʻi hoʻo kau fanongó ke nau fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi founga kuo fakahoko ai ʻe Sihova ʻene ngaahi talaʻofá ʻi heʻenau moʻuí tonu. ʻI hono ngāueʻaki ha kiʻi fakamanatú, te nau sio nai ai ki he founga kuo ʻosi ngāue fakafoʻituitui mai ai ʻa Sihova kia kinautolú, ʻo hangē tofu pē ko ʻene talaʻofá. ʻI he Sāme 32:8 (PM), ʻoku tau lau ai: “Ko au teu fakabotoʻi koe mo akonakiʻi koe i he hala aia te ke alu ai: teu fakahinohino koe aki hoku mata.” ʻI hono tokoniʻi hoʻo kau fanongó ke nau manatuʻi ʻa e founga kuo tataki pe fakaivimālohiʻi ai kinautolu ʻe Sihová, te ke ʻai ai ke nau malava ke sio ʻi ha founga mātuʻaki fakafoʻituitui ʻoku tokanga mai ʻa Sihova kia kinautolu pea te ne tokoniʻi moʻoni kinautolu ʻi ha ngaahi ʻahiʻahi pē ʻoku nau lolotonga fehangahangai mo ia.​—Ai. 41:​10, 13; 1 Pita 5:7.

Fakahaaʻi ʻa e Fiefia ʻi he Meʻa ʻOku Fai ʻe he ʻOtuá he Taimi Ní. ʻI he feinga ke fakalototoʻaʻi ho fanga tokouá, tohoakiʻi ʻa e tokangá ki he meʻa ʻoku fai ʻe Sihova he taimi ní. Ko e lea fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ení ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku nau fakafiefia kiate koé te ne langaʻi nai ʻa e ngaahi ongoʻi tatau ʻi he loto ʻo hoʻo kau fanongó.

Fakakaukau ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe Sihova ke fekuki mo e ngaahi tenge ʻo e moʻuí. ʻOkú ne fakahaaʻi mai kia kitautolu ʻa e founga lelei taha ke moʻui aí. (Ai. 30:21) ʻOkú ne fakamatalaʻi ʻa e ngaahi ʻuhinga ki he faihiá, fakamaau taʻetotonú, masivá, mahakí, mo e maté pea tala mai kia kitautolu ʻa e founga te ne fakangata ai ʻa e ngaahi meʻa kotoa ko ení. ʻOkú ne ʻātakaiʻi kitautolu ʻaki ha fetokouaʻaki ʻofa. ʻOkú ne ʻomai kia kitautolu ʻa e meʻaʻofa mahuʻinga ʻo e lotú. ʻOkú ne tuku mai kia kitautolu ʻa e faingamālie ʻo e hoko ko ʻene Kau Fakamoʻoní. ʻOkú ne fakahaaʻi mai kia kitautolu ko Kalaisí kuo ʻosi fakanofo tuʻi ia ʻi hēvani pea ko e ngaahi ʻaho fakaʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu motuʻá ʻe vave ʻa ʻene hoko ki he ngataʻangá.​—Fkh. 12:​1-​12.

ʻOku tānaki atu ki he ngaahi meʻa lelei ko iá ʻa ʻetau ngaahi fakataha fakaefakatahaʻangá, ngaahi ʻasemipilií, mo e ngaahi fakataha-lahí. ʻI hoʻo lea fekauʻaki mo e ngaahi tokonakí ni ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e houngaʻia moʻoni kia kinautolú, te ke fakaivimālohiʻi ʻa e fakapapau ʻa e niʻihi kehé ke ʻoua ʻe liʻaki ʻa e fakatahataha mo honau fanga tokouá.​—Hep. 10:​23-​25.

Ko e ngaahi līpooti ʻoku ʻomai ai ʻa e fakamoʻoni ʻo e tāpuaki ʻa Sihova ʻi heʻetau ngaahi feinga ʻi he malaʻe fakafaifekaú ko ha matavai tatau ia ʻo e mālohí. ʻI he ʻuluaki senitulí ʻi he fou atu ʻa Paula mo Panepasa ki Selusalemá, naʻá na fakatupunga ʻa e “fiefia lahi ki he kotoa ʻo e fanga tokouá” ʻaki hono fakamatalaʻi fakaikiiki ʻa e liliu ʻa e kakai ʻo e ngaahi puleʻangá. (Ng. 15:​3, NW) Ko koe foki ʻe lava ke ke ʻoatu ʻa e fiefia ki he fanga tokouá ʻaki hono vahevahe atu kia kinautolu ʻa e ngaahi meʻa naʻe hokosia fakatupu langa hake.

ʻE toe hoko ha fakalototoʻa lahi ange ʻi he taimi ʻoku tokoniʻi ai ʻa e faʻahinga tāutahá ke nau sio ki he mahuʻinga ʻo e meʻa ʻoku nau faí. Fakaongoongoleleiʻi kinautolu ʻi heʻenau kau atu ʻi he ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané. Fakaongoongoleleiʻi ʻa e faʻahinga ʻa ia ʻoku fakangatangata lahi ʻenau ngāué ʻe he taʻumotuʻá mo e mahamahakí ka ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e kātaki loto-tōnungá. Fakamanatu kia kinautolu ʻoku ʻikai ngalo ʻia Sihova ʻa e ʻofa kuo nau fakahaaʻi ki hono huafá. (Hep. 6:​10) Ko e tui kuo fakamoʻoniʻi ʻi he malumalu ʻo e ʻahiʻahí ko ha koloa mahuʻinga taʻehanotatau ia. (1 Pita 1:​6, 7) ʻOku fiemaʻu ke fakamanatu ʻa e meʻá ni ki hotau fanga tokouá.

Lea Fakataha mo e Ongoʻi Fekauʻaki mo e ʻAmanaki ʻOku Tuʻu mei Muʻá. Ko e ngaahi talaʻofa fakamānavaʻi ʻo e ngaahi meʻa ka hoko maí ko ha matavai lahi ia ʻo e fakalototoʻa ki he tokotaha kotoa ʻoku ʻofa ki he ʻOtuá. Mahalo pē ko e tokolahi taha ʻi hoʻo kau fanongó kuo nau faʻa fanongo ki he ngaahi fakamatala ko iá. Ka ʻi he houngaʻia ʻokú ke fakahaaʻi ʻi he taimi ʻokú ke lea ai fekauʻaki mo e ngaahi talaʻofa ko ení, ʻe lava ke ke ʻai ia ke moʻui, fakahūhū ʻa e loto-falala ki honau fakahokó, pea fakatupunga ai ke fonu mahuohua ʻa e ngaahi lotó ʻi he houngaʻia. Ko hono ngāueʻaki ʻa e meʻa kuó ke ako ʻi he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke fai ia.

Ko Sihova tonu ʻa e Tokotaha-Fakalototoʻa Lahí mo e Tokotaha-Foaki ʻo e mālohi ki hono kakaí. Neongo ia, ʻe lava ke ke ngāue fāitaha mo ia ʻi hono fakahaaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá. ʻI hoʻo lea ki he fakatahaʻangá, ngāueleleiʻaki ʻa e faingamālié ke fakahaaʻi ia.

FOUNGA KE FAI AI IÁ

  • ʻI hono teuteu ha malanga, fakamanatu ʻa e ngaahi palopalema naʻe fehangahangai mo e faʻahinga ʻi hoʻo kau fanongó. Fakakaukau lelei ki he founga ke fakalotolahiʻi mo fakaivimālohiʻi ai kinautolú.

  • Ngāueleleiʻaki ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. Fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku felāveʻi ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku leaʻaki aí mo e ngaahi tuʻunga ʻoku tau fehangahangai mo iá.

  • Malanga fakataha mo e ongoʻi loto-moʻoni.

MEʻA KE FAI: ʻI hono fai hoʻo lau Tohitapú pe ko hoʻo ako fakafoʻituitui ʻi he uike ní, fili ha konga ʻa ia ʻokú ke ongoʻi ʻe lava ke ke ngāueʻaki ke fakalototoʻaʻi ʻa e niʻihi kehé. Vahevahe ia mo ha taha ʻi he fakatahaʻangá.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share