VAHE 42
ʻUhinga ʻOku Fiemaʻu Ai Ke Ta Ngāué
KO E HĀ ʻokú ke saiʻia taha aí, ke ngāue pe ke vaʻinga?— Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe kovi ʻi he vaʻingá. ʻOku lau ʻa e Tohitapú ʻo kau ki Selusalema ʻoku ‘fonu ʻi he tamaiki tangata mo e tamaiki fefine ʻoku nau vaʻinga ʻi hono ngaahi malaʻé.’—Sakalaia 8:5.
Naʻe saiʻia ʻa e Faiako Lahí ʻi he mamata ki he fānaú ʻi heʻenau vaʻingá. Ki muʻa ke ne haʻu ki he māmaní, naʻá ne pehē: “Naʻá ku hoko ʻo [ʻi he] tafaʻaki [ʻo e ʻOtuá] ko ha tokotaha pōtoʻi ngāue . . . ʻou fiefia ʻi hono ʻaó ʻi he taimi kotoa pē.” Fakatokangaʻi naʻe hoko ʻa Sīsū ko ha tokotaha ngāue fakataha mo Sihova ʻi hēvani. Pea ʻi he taimi naʻá ne ʻi hēvani aí, naʻá ne pehē: “Ko e ngaahi meʻa naʻá ku manako aí ko e ngaahi foha ʻo e tangatá.” ʻIo, hangē ko ia naʻá ta ako ki muʻá, naʻe mahuʻingaʻia moʻoni ʻa e Faiako Lahí ʻi he tokotaha kotoa, ʻo kau ai ʻa e fānaú.—Palovepi 8:30, 31, NW.
Ko e hā naʻe saiʻia ai ʻa e Faiako Lahí ki muʻa peá ne toki haʻu ki he māmaní?
ʻOkú ke fakakaukau naʻe vaʻinga ʻa Sīsū ʻi he taimi naʻá ne kei siʻi aí?— Mahalo pē naʻá ne fai pehē. Ka koeʻuhi “ko ha tokotaha pōtoʻi ngāue” ia ʻi hēvani, naʻá ne toe ngāue nai ʻi he māmaní?— Sai, naʻe ui ʻa Sīsū ‘ko e foha ʻo e motuʻa tufunga.’ Ka naʻe toe ui foki ia “ko e tufunga.” Ko e hā ʻoku fakahā mai ʻe he meʻá ni?— Ko Siosefa, ʻa ia naʻá ne tauhi hake ʻa Sīsū ko hono fohá, kuo pau pē naʻá ne akoʻi ia. Ko ia, naʻe toe hoko foki ʻa Sīsū ko ha tokotaha tufunga.—Mātiu 13:55; Maake 6:3.
Ko e faʻahinga tokotaha tufunga fēfē ʻa Sīsū?— Koeʻuhi ko ha tokotaha pōtoʻi ngāue ia ʻi hēvani, ʻikai ʻokú ke fakakaukau naʻá ne hoko ko ha tokotaha pōtoʻi tufunga ʻi he māmaní?— Fakakaukau atu ki he ngāue faingataʻa ʻo e hoko ko ha tokotaha tufunga ʻi he taimi ko iá. Naʻe pau nai ke ʻalu ʻa Sīsū ʻo tutuʻu ha fuʻu ʻakau, tuʻutuʻu kongokonga ʻa e fuʻu ʻakaú, fata ʻa e papá ki honau ʻapí pea fakafuo leva ʻa e papá ke ngaohiʻaki ha ʻū tēpile, sea, mo e ngaahi meʻa kehe.
ʻOkú ke fakakaukau naʻe ʻomai ʻe he ngāué ni ha fiefia kia Sīsū?— Te ke fiefia nai kapau ʻe lava ke ke ngaohi ha ʻū tēpile mo ha ʻū sea lelei pea mo ha ngaahi meʻa kehe ke ngāueʻaki ʻe he kakaí?— ʻOku pehē ʻe he Tohitapú ʻoku lelei ki ha taha ke ‘fiefia ʻi heʻene ngaahi ngāué.’ ʻOku ʻomai ʻe he ngāué ha faʻahinga fiefia ʻe ʻikai lava ia ke ke maʻu mei he vaʻingá.—Koheleti 3:22, PM.
Ko e moʻoni, ʻoku lelei ʻa e ngāué ki hota ʻatamaí mo hota sinó. Ko e fānau tokolahi ʻoku nau tangutu pē ʻo sio TV pe vaʻinga ʻi he ngaahi keimi vitioó. ʻOku nau hoko ʻo fuʻu sino mo ngāvaivai, pea ʻoku ʻikai moʻoni te nau fiefia. Pea ʻoku ʻikai foki te nau ʻai ke fiefia ʻa e niʻihi kehé. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ta fai ka ta hoko ai ʻo fiefiá?—
Naʻá ta ako ʻi he Vahe 17 ʻo e tohí ni ko e foakí mo e fai ʻa e ngaahi meʻa ke tokoni ki he niʻihi kehé ʻoku ʻomai ai ʻa e fiefia. (Ngāue 20:35) ʻOku ui ʻe he Tohitapú ʻa Sihova ko e “ʻOtua fiefia.” (1 Timote 1:11, NW) Pea, hangē ko ia naʻá ta lau ʻi he Palovepí, naʻe ‘fiefia maʻu pē [ʻa Sīsū] ʻi hono ʻaó.’ Ko e hā naʻe fiefia ai ʻa Sīsuú?— Sai, naʻá ne ʻomai ʻa e taha ʻo e ngaahi ʻuhingá ʻi he taimi naʻá ne pehē ai: “Kuo ngāue ʻa ʻeku Tamai ʻo aʻu ki he taimi ni, pea ʻoku ou ngāue mo au foki.”—Sione 5:17.
ʻI he taimi naʻe ʻi māmani ai ʻa Sīsuú, naʻe ʻikai te ne ngāue pē ko ha tokotaha tufunga ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí. Naʻe ʻi ai ʻa e ngāue makehe ʻa Sihova ko e ʻOtuá kiate ia ke ne fai ʻi he māmaní. ʻOkú ke ʻilo ʻa e ngāue ko iá?— Naʻe pehē ʻe Sīsū: ‘Kuo pau ke u ʻave ʻa e ongoongolelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá; he naʻe fekau mai au ki he meʻa ko iá.’ (Luke 4:43) ʻI he taimi ʻe niʻihi naʻe malanga ai ʻa Sīsū ki he kakaí, naʻa nau tui kiate ia pea nau tala ki he niʻihi kehé ʻa e ngaahi meʻa naʻá ne leaʻakí, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he fefine Samēlia ko ia ʻokú ke sio ki ai ʻi hení.—Sione 4:7-15, 27-30.
Ko e hā ʻa e ongo faʻahinga ngāue ʻe ua naʻe fai ʻe Sīsū ʻi heʻene ʻi māmaní?
Naʻe anga-fēfē ʻa e ongoʻi ʻa Sīsū ʻo fekauʻaki mo hono fai ʻa e ngāue ko ení? ʻOkú ke fakakaukau naʻá ne loto ke fai ia?— Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Ko ʻeku meʻakai e, ko e tuli ke fai ʻa e finangalo ʻo ia naʻa ne fekau mai au, pea ke fakaʻosi haʻána ngaue.” (Sione 4:34) Ko e hā hono lahi ʻo hoʻo saiʻia ke kai ʻa e meʻakai ʻokú ke saiʻia taha aí?— ʻOku ʻoatu ʻe he meʻá ni kia koe ha fakakaukau ki he lahi ʻo e saiʻia ʻa Sīsū ʻi he ngāue naʻe ʻoange ʻe he ʻOtuá ke ne faí.
Naʻe ngaohi kitaua ʻe he ʻOtuá koeʻuhi ke hoko ʻa e ako ke ngāué ʻo tokoni kia kitaua ke ta fiefia. ʻOkú ne pehē ko ʻEne meʻaʻofa ki he tangatá ke ne “fiefia ʻi heʻene ngaue.” Ko ia, kapau te ke ako ke ke ngāue ʻi hoʻo kei siʻí, ʻe hoko ʻo fakafiefia ange ʻa hoʻo moʻuí kotoa.—Koheleti 5:19.
ʻOku ʻikai ke ʻuhinga iá ʻe lava ke fai ʻe ha kiʻi tama ʻa e ngāue ʻa ha tokotaha lahi, ka ʻe lava ke tau fai kotoa ha ngāue. ʻE ʻalu nai ʻa hoʻo ongo mātuʻá ʻo ngāue ʻi he ʻaho ki he ʻaho ke maʻu ha paʻanga koeʻuhi ke maʻu ʻe ho fāmilí ha meʻakai ke nau kai mo ha ʻapi ke nau nofo ai. Pea hangē ko ia ʻoku totonu ke ke ʻiloʻí, ʻoku lahi ʻa e ngāue ʻoku fiemaʻu ke fai ʻi ʻapi ke tauhi ai ia ke maau mo maʻa.
Ko e hā ha ngāue ʻe lava ke ke fai ʻe hoko ia ko ha tāpuaki ki he fāmilí fakalūkufua?— ʻE lava ke ke tokoni ke fokotuʻutuʻu ʻa e tēpilé, fufulu ʻa e ipú, ʻave ʻa e vevé, fakamaʻa ho lokí, pea tānaki ʻa hoʻo meʻa-vaʻingá. Mahalo nai kuó ke ʻosi fai ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ko iá. Ko e ngāue ko iá ko e moʻoni ko ha tāpuaki ia ki he fāmilí.
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻave ʻo tuku ʻa hoʻo meʻa-vaʻingá ʻi he hili ʻa hoʻo vaʻingaʻakí?
Ta sio angé ki he anga ʻo e hoko ko ha tāpuaki ʻa e ngāue peheé. Ko e meʻa-vaʻingá ke ʻave ʻo tuku ʻi he hili ʻa hoʻo vaʻingá. Ko e hā te ke pehē ai ʻoku mahuʻinga ʻa e meʻa ko ení?— ʻOku tokoni ia ke tauhi ʻa e falé ke maau, pea ʻe lava foki ke taʻofi ai ʻa e hoko ha fakatuʻutāmaki. Kapau ʻe ʻikai te ke tānaki ʻa hoʻo meʻa-vaʻingá, ʻe haʻu nai ʻa hoʻo faʻeé ʻi ha ʻaho ʻokú ne toʻo mai ha meʻa ʻo ne tuʻu ʻi ha taha ʻo ia. Te ne humu nai ʻo ne tō ʻo lavea. ʻE aʻu nai ʻo pau ke ne ʻalu ki he falemahakí. ʻIkai ko ha meʻa kovi ʻaupito ia?— Ko ia, ʻi hoʻo ʻave ʻo tuku ʻa hoʻo meʻa-vaʻingá ʻi he hili ʻa hoʻo vaʻingá, ko ha tāpuaki ia ki he tokotaha kotoa.
ʻOku toe ʻi ai foki mo e ngāue ʻe taha ki he fānaú. Ko e fakatātā, ko e ngāue fakaakó. ʻI he akoʻangá ʻokú ke ako ai ke ke lautohi. ʻOku fakamānako ki he fānau ʻe niʻihi ʻa e lautohí, ka ʻoku pehē ʻe he niʻihi ia ʻoku faingataʻa. Neongo kapau ʻoku ngali faingataʻa ʻi he ʻuluaki taimí, te ke fiefia kapau te ke lava ʻo lautohi lelei. ʻI hoʻo lava ke lautohí, ʻoku lahi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻe lava ke ke ako. ʻE aʻu ʻo ke lava pē ʻe koe ke lau ʻa e tohi ʻa e ʻOtuá, ʻa e Tohitapú. Ko ia, ʻi he taimi ʻokú ke failelei ai ʻa hoʻo ngāue fakaakó, ko ha tāpuaki moʻoni ia, ʻikai ko ia?—
ʻOku ʻi ai ʻa e kakai ʻe niʻihi ʻoku nau feinga ke fakaʻehiʻehi mei he ngāué. Mahalo pē ʻokú ke ʻilo ha taha ʻoku pehē. Ka koeʻuhi naʻe ngaohi kitaua ʻe he ʻOtuá ke ta ngāue, ʻoku fiemaʻu ke ta ako ki he founga ke ta hoko ai ʻo saiʻia aí. Ko e hā hono lahi ʻo e saiʻia ʻa e Faiako Lahí ʻi heʻene ngāué?— Naʻe hangē ia ko hono kai ʻa e meʻakai naʻá ne saiʻia taha aí. Pea ko e hā ʻa e ngāue naʻá ne lea ki aí?— Ko e talanoa ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo Sihova ko e ʻOtuá pea mo e founga ʻe lava ke nau maʻu ai ʻa e moʻui taʻengatá.
Ko ia, ko ha meʻa eni ʻe lava ke ne tokoniʻi kitaua ke ta saiʻia ʻi he ngāué. ʻEke hifo kia koe, ‘Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke fai ʻa e ngāué ni?’ ʻI hoʻo ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ha meʻa, ʻoku faingofua ange ai ke ke fai ia. Pe ko e ngāué ʻoku lahi pe siʻisiʻi, fai tōtōivi ia. Kapau te ke fai pehē, te ke fiefia ʻi he ngāue ʻa ho nimá, ʻo hangē pē ko ʻetau Faiako Lahí.
ʻE lava ke tokoni ʻa e Tohitapú ki ha taha ke hoko ko ha tokotaha ngāue lelei. Lau ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki ʻi he Palovepi 10:4; 22:29; Koheleti 3:12, 13; mo e Kolose 3:23.