LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w91 8/1 p. 15-19
  • Ngāue Mateaki Fakataha mo Sihova

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ngāue Mateaki Fakataha mo Sihova
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko ʻEtau Ngāue Kia Hai?
  • Ko e Ngāue ʻa e Kau Fakafepakí
  • Ngaahi Ngāue ʻIkai Hano ʻAonga
  • Ko Hono Fai ʻa e “Ngaahi Ngāue Lelei” he ʻAhó Ni
  • Ko e Ngāue ʻOku ʻAonga Lahi Tahá
  • Ko e Ngāue Fakataha mo e Fakatahaʻangá
  • Ngāue Fakataha mo e ʻOtuá—ʻOku ʻOmai Ai ʻa e Fiefia
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2016
  • Fiefia ʻi Hoʻo Ngāué
    Founga ke Nofo Maʻu Ai ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá
  • Sio ki he Lelei ʻo Hoʻo Ngāue Mālohí
    Tauhi Kimoutolu ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
w91 8/1 p. 15-19

Ngāue Mateaki Fakataha mo Sihova

“ʻE ʻOtua, kuo ke akoʻi au talu ʻeku siʻi; pea kuo u fakaha hoʻo ngaahi ngaue fakaofo ʻo aʻu ki he taimi ni.”​—SĀME 71:17.

1. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau pehē ko e ngāué ko e meʻaʻofa meia Sihova?

KO E ngāué ko e taha ia ʻo e ngaahi meʻaʻofa ʻa e ʻOtuá ki he tangatá. Naʻe folofola ʻa Sihova ki heʻetau ʻuluaki ongo mātuʻá, ko ʻĀtama mo ʻIvi: “Mo fakafonu ʻa mamani, pea ikuna ia.” Ko e pole ʻa e ngāue ko eni naʻe vaheʻí ka naʻá na malava ke fakahoko ia. Ko e feinga fakaesino mo e fakaefakakaukau naʻe fiemaʻu ke faiʻaki ʻa e ngāue ko iá ʻe fakalahi ai ʻena fiefia ʻi he moʻuí ʻo laka ange ia ʻi he meʻa naʻe hokosia ʻe he fanga manu ʻa ia naʻa nau kaungānofo ʻi he māmaní ko honau ʻapi.​—Sēnesi 1:28.

2, 3. (a) ʻOku hoko ʻa e ngāué ʻo hangē ia ha hā ki he tokolahi ʻi he ʻahó ni, pea ko e hā hono ʻuhingá? (e) Ko e hā ʻa e faingamālie ke fai ha ngāue makehe ʻoku fiemaʻu ke tau fakakaukau ki ai?

2 Naʻa mo ʻi hotau tuʻunga taʻehaohaoá, ʻo hangē naʻe tohi ʻe he tangata poto ko Solomoné “ko e ngāue lahi” ʻa ia ʻoku iku ai ki he “lelei” ko e “foaki ʻa e ʻOtua.” (Koheleti 3:​13, NW) ʻOku kei fiemaʻu ki he tangatá ke ngāueʻaki ʻene poto mafai ʻo e fakakaukaú mo e sinó. Ko e ʻikai ke maʻu ha ngāué ʻoku fakalotomafasia. Ka, ʻoku ʻikai ko e ngāue kotoa pē ʻoku fakatupu moʻui lelei pe ʻaonga. Ki he kakai tokolahi, ʻoku fakahela ʻa e ngāue, ko e fai pē ke maʻu ha meʻa ke moʻui ai.

3 Kaekehe, ʻoku ʻi ai moʻoni ʻa e ngāue ia ʻoku ʻi ai hono lelei ʻa ia ʻoku fakaafeʻi kotoa ke kau ki ai. Ka ʻoku lahi ʻa e kau fakafepaki mo e ngaahi palopalema ke ikuʻi ʻe kinautolu te nau fai iá. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau taau ki he ngāue ko iá? ʻE anga-fēfē ʻa ʻetau hoko ʻo peheé? Ki muʻa ke tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ení tau ʻuluaki fakakaukau:

Ko ʻEtau Ngāue Kia Hai?

4. Ko e hā ʻa e faʻahinga ngāue naʻá ne fakahoko mai ʻa e fiemālie mo e fiefia kia Sīsuú?

4 Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Ko ʻeku meʻakai e, ko e tuli ke fai ʻa e finangalo ʻo ia naʻa ne fekau mai au, pea ke fakaʻosi haʻána ngaue.” (Sione 4:34) Naʻe fiefia lahi mo fiemālie ʻa Sīsū ʻi heʻene ngāue mateaki kia Sihová. Naʻe hoko ia ke ne maʻu ai ʻa e taumuʻa ki he moʻuí, pea ʻi he ngataʻanga ʻo e taʻu ʻe tolu mo e konga ʻo ʻene ngāue fakamalangá, naʻe malava moʻoni ai ke lea ki heʻene Tamai fakahēvaní: “Kuo u fakalangilangiʻi koe ʻi mamani; he kuo u fakaʻosi ʻa e ngaue naʻa ke tuku kiate au ke u fai.” (Sione 17:4) Hangē ko ia ko e meʻakai fakamatelié ʻoku ʻaonga, ʻoku pehē pē mo e ngāue lelei fakalaumālié. Naʻe fakamamafaʻi ʻeni ʻe Sīsū ʻi he taimi ʻe taha ʻi heʻene akonaki ʻo pehē: “Mou ngāue, kae ʻikai ki he kai ʻoku mole, ka ki he kai ʻoku tolonga, ʻo iku ki he moʻui taʻengata.” (Sione 6:27) Ko hono faikehekehé, ko e ngāue ʻoku ʻikai ke tupu fakalaumālié ʻoku tataki atu ia ki he laufanō mo e mate.

5. Ko hai naʻe fakafepaki ki he ngāue lelei naʻe fai ʻe Sīsuú, pea ko e hā hono ʻuhingá?

5 “Kuo ngāue ʻa ʻeku Tamai ʻo aʻu ki he taimi ni, pea ʻoku ou ngāue mo au foki.” Ko e lea eni ʻa ia naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ki he kakai Siu naʻa nau fakaangaʻi ia koeʻuhi ʻi he ʻaho Sāpaté naʻá ne hanga ʻo fakamoʻui ai ha tangata ʻa ia naʻe puke ʻo feʻunga mo e taʻu ʻe 38. (Sione 5:​5-17) Neongo naʻe fai ʻe Sīsū ʻa e ngāue ʻa Sihová, naʻe fakafisi ʻa e kau fakafepaki fakalotú ke ʻiloʻi ʻa e moʻoni ko iá pea nau fai ʻa e meʻa kotoa pē te nau malavá ke taʻofi ia. Ko e hā? Koeʻuhi he naʻa nau mei heʻenau tamai, ko Sētane ko e Tēvolo, ko e tokotaha kuó ne fakafepakiʻi maʻu pē ʻa e ngāue ʻa Sihová. (Sione 8:44) Koeʻuhi ʻoku malava ʻe Sētane ke ne ‘ʻai ʻa e anga ʻo e ʻangelo mei he maama,’ ʻo ngāueʻaki ʻa e “kākā kotoabe oe taemaonioni,” ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ʻa e ʻiloʻilo fakalaumālie mo e fakakaukau maʻalaʻala ke ʻiloʻi ʻene ngaahi ngāué mo honau tuʻungá. He ka ʻikai, te tau toki ʻilo hake nai kitautolu ʻoku tau ngāue ʻo fakafepaki kia Sihova.​—2 Kolinitō 11:14; 2 Tesalonaika 2:​9, 10, PM.

Ko e Ngāue ʻa e Kau Fakafepakí

6. Fakatātaaʻi, ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e kau tafoki mei he moʻoní ko ha “kau gaue fakakākā”?

6 Ko e faʻahinga, hangē ko e kau tafoki mei he moʻoní he ʻahó ni, ʻoku nau taʻe mateaki ʻo ngāue ko e kau fakafofonga ʻo Sētane ke fakavaivaiʻi ʻa e tui ʻa e kau mēmipa foʻou kuo nau feohi mai ki he fakatahaʻanga Kalisitiané. (2 Kolinitō 11:​13, PM) ʻI he ʻikai ke ngāueʻaki pē ʻa e Tohitapú ko e makatuʻunga ia ʻo e ngaahi akonaki moʻoní, ʻoku nau fakahangataha ʻi he feinga ke taʻe alafalalaʻanga ʻa e New World Translation of the Holy Scriptures, ʻo hangē ko e tohi pē ia ʻe taha ʻoku fakatefito ai ʻa e falala ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke poupouʻi kinautolú. Ka ʻoku ʻikai ke pehē. He ʻi he meimei senituli ʻe taha, naʻe ngāue tefitoʻaki ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e King James Version, ko e Douay Version ʻa e Lotu Katolika Lomá, pe ko ha Tohitapu pē naʻe malava ke nau ngāueʻaki ʻi heʻenau leá, ke ako ʻa e moʻoni ʻoku kau kia Sihova pea mo ʻene ngaahi taumuʻá. Naʻa nau ngāueʻaki ʻa e ngaahi Tohitapu motuʻa ko ení ki hono fanongonongo ʻa e moʻoni ʻo kau ki he tuʻunga ʻo e maté, ko e felāveʻi ʻa e ʻOtuá mo hono ʻAló, pea mo e ʻuhinga ʻoku ʻave ai pē ʻa e fanga sipi tokosiʻí ki hēvaní. Ko e faʻahinga ʻoku nau ʻiloʻi iá ʻoku nau toe fakatokangaʻi ʻoku hokohoko atu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa ʻenau ngāueʻaki ʻa e ngaahi liliu lahi ʻo e Tohitapú ʻi heʻenau ngāue fakaʻevangeliō ʻi māmani lahí. Kaekehe, talu mei he 1961 kuo nau toe tānaki atu ʻenau fiefia ʻi hono ngāueʻaki ʻo e New World Translation, koeʻuhi ko ʻene fakaonopooni mo e tonu ange hono liliú pea faingofua hono laú.

7. (a) Ko e hā ʻoku ʻikai tali ai ʻe Sīsū ʻa e tokolahi ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau tui kiate iá? (e) Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fai ki he akonaki ko ia ʻi he 1 Sione 4:1?

7 Naʻe pehē ʻe Sīsū te ne fakafisingaʻi ʻa e faʻahinga tokolahi te nau taukaveʻi ʻoku nau tui kiate iá. Naʻá ne ʻiloʻi te nau palofisai nai, kapusi tēvolo, mo “feia ai ʻa e ngāhi mana lahi” ʻi hono hingoá. Ka ʻokú ne fakahā pē ʻa kinautolu ko e “kau maumau lao.” (Mātiu 7:​21-23) Ko e hā? Koeʻuhi ʻoku ʻikai te nau fai ʻa e finangalo ʻo ʻene Tamai fakahēvaní pea ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtua ko Sihová ʻoku nau taʻeʻaonga. ʻOku kei malava ke fakatupunga ʻe he tokotaha kākā lahi tahá, ko Sētané, ʻa e ngaahi ngāue he ʻahó ni ʻoku hā ngali hangē ha mana pe ngalikehe. Naʻe akonaki ʻa e ʻapositolo ko Sioné ʻi heʻene ʻuluaki tohí fakalūkufua he hili ʻa e taʻu ʻe 60 mei he pekia mo e toetuʻu ʻa Sīsuú, ʻo ne pehē ʻoku totonu ki he kau Kalisitiané ke “ʻoua te mou tui ki he laumalie fulipe, ka mou sivi pe ʻa e ngaahi laumalie, pe ʻoku mei he ʻOtua ia.” Ko e meʻa tatau pē ʻoku fiemaʻu ke tau fai.​—1 Sione 4:1.

Ngaahi Ngāue ʻIkai Hano ʻAonga

8. ʻOku totonu ke fēfē ʻetau ongoʻi ʻo kau ki he ngaahi ngāue ʻo e kakanó?

8 Neongo kapau ʻoku ʻikai te tau kau ki he ngāue ʻoku fepaki mo e meʻa ʻoku ʻaonga fakalaumālié, ʻe taʻeʻaonga ʻetau ngaahi ngāué ʻo kapau te tau hokohoko atu ke fafangaʻi ʻa e ngaahi holi ʻa e kakano angahalaʻiá. Naʻe pehē ʻe he ʻapositolo ko Pitá kuo lahi pē ʻa e taimi kuo hili ke fai ai ʻa e “loto ʻo e Senitaile . . . ʻi he ngaahi pauʻu fakalielia, mo e ngaahi holikovi, mo e faʻa uaineʻia, mo e ngaahi katoanga kai, mo e ngaahi katoanga inu kava; pea mo e meʻa ko ia ʻoku tapuhā ʻa e ngaahi feingalotu ki he aitoli.” (1 Pita 4:​3, 4) Ko hono moʻoní ʻoku ʻikai ʻuhinga eni ia, ko kinautolu kotoa ʻo e kau Kalisitiane fakatapui he taimi ní naʻa nau kau ʻi he ngaahi ngāue peheé, ka ko hono ʻuhingá ʻoku totonu ke ʻosi liliu vave ʻa e fakakaukau ʻa kinautolu naʻa nau fai iá ʻi he tupu honau tuʻunga fakalaumālié. ʻE pau ke lauʻikovi ʻe he māmaní ʻa kinautolu koeʻuhi ko ʻenau liliú; ko e meʻa ia ke ʻamanekina. Ka, kuo pau ke nau liliu ʻo kapau te nau fie hoko ko e kau ngāue mateaki ʻi he fai ʻo e ngāue ʻa Sihová.​—1 Kolinitō 6:​9-11.

9. Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku tau ako mei he meʻa naʻe hokosia ʻe ha tokotaha Fakamoʻoni naʻe kamata ke ne ako ki he hiva opera?

9 Kuo ʻomai kiate kitautolu ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻaʻofa lahi ke tau fiefia ai, kau ai mo e mūsiká. Kaekehe, koeʻuhi “ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e fili,” ko Sētane ko e Tēvoló, ʻikai ʻoku kau ki ai mo e ngaahi mūsika ko ení? (1 Sione 5:19) ʻIo, ʻe lava pē ke hoko ʻa e mūsiká ko e tauhele olopoto, ʻo hangē ko ia naʻe ʻiloʻi ʻe Silivaná. Naʻá ne maʻu ʻa e faingamālie ke ako ʻi Falanisē ko e tokotaha hiva opera. ʻOkú ne fakamatala, “Naʻá ku kei maʻu ha holi mālohi ke tauhi kia Sihova. Naʻá ku fiefia ʻi he taaimuʻa fakataimí pea u ʻamanaki ke fefakaleleiʻi ʻa e ongo meʻá ni ʻi heʻeku moʻuí. Ka ko e ʻuluaki palopalema naʻá ku fehangahangai mo ia ʻi heʻeku feinga ki heʻeku ngāue fakamāmaní ko e ʻulungaanga taʻetaau. ʻUluakí, ko e sio mai hoku kaungāngāué kiate aú ʻoku ou fuʻu anga-fakakauleka ʻi he ʻikai te u kau fakataha mo kinautolu ʻi he ngaahi talanoa mo faʻifaʻitaki ʻi he ʻulungaanga taʻetaaú. Ki mui mai, ko e ʻātakai kovi ko ení naʻe kamata ke ne ʻai au ke u ongonoa mo kātakiʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fehiʻa ai ʻa Sihová. Naʻe toutou fakaʻaiʻai au ʻe he taha ʻo ʻeku kau faiakó ke ʻai ko ʻeku lotu ʻeku hivá, pea naʻe akoʻi au ke u anga-mālohi ʻi he funga siteisí mo fakakaukau ʻoku ou lelei ange au ʻi he tokotaha kehe kotoa pē. Ko e ngaahi meʻá ni kotoa ne ne ʻai au ke u ongoʻi hohaʻa. Ko hono fakaʻosí, naʻe pau ke u teuteu ki ha foʻi faiva makehe. Naʻá ku lotu kia Sihova ke fakamaʻalaʻala mai kiate au pe ko e hā ʻa e meʻa ʻoku totonu ke u faí. Neongo naʻe lelei ʻeku hivá pea u ongoʻi loto-maʻu, naʻe ʻikai te u kau ʻiate kinautolu naʻe filí. Pea u toki ʻilo hono ʻuhingá​—ko e olá ne ʻosi fakapapauʻi fakapulipuli ki muʻa fuoloa ia ʻi he feʻauhí. Ka naʻe mahino kiate au ʻa e tali ʻo ʻeku lotú pea u fakakaukau ke u liʻaki ʻa e siteisi faiʻanga opera ka u ʻalu au ki ʻapi ʻo faiako hiva ai.” Naʻe toki mali ki mui ʻa e tuofefine ko ení mo e taha ʻo e kau mātuʻa he fakatahaʻanga Kalisitiané, ʻa ia ko kinaua fakatouʻosi ʻokú na tauhi mateaki ki he fakalaka ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e Puleʻangá.

10. Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke fakaʻosiʻaki mei he ngaahi lea ʻa Sīsū ʻia Sione 3:​19-21?

10 Naʻe pehē ʻe Sīsū: “He ʻilonga ʻa ia ʻoku ngāue kovi ʻoku ne fehiʻa ki he maama, pea ʻoku ʻikai te ne haʻu ki he maama, naʻa ʻilonga ʻene ngaahi ngaue.” ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, “ka ko ia ʻoku ne feia ʻa e moʻoni ʻoku ne haʻu ki he maama, koeʻuhi ke eʻa ʻene ngaahi ngāue, he kuo fai ia ʻi he ʻOtua.” (Sione 3:​19-21) Ko e toki tāpuaki ē ke ngāue ʻo fehoanakimālie mo e finangalo mo e taumuʻa ʻa Sihová! Ka ke tau lavameʻa ʻi hono fai ení, kuo pau ke tau toutou tuku ʻetau ngāué ke sivi ʻi he maama ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻE ʻikai te tau fuʻu motuʻa pea ʻe ʻikai ke fuʻu tōmui ke liliu ʻetau founga moʻuí ka tau tali ʻa e fakaafe ke fai ʻa e ngāue ʻaonga ʻa Sihová.

Ko Hono Fai ʻa e “Ngaahi Ngāue Lelei” he ʻAhó Ni

11. Ko e hā ʻa e “ngaahi ngāue lelei” ʻoku fetuli ki ai ʻa e tokolahi, pea ko e hā ʻoku taki atu ai ia ki he feifeitamakí?

11 Ko e ngāue ʻoku ʻaonga he ʻaho ní kuo pau ke ne fakahā ʻa e tuʻunga fakavave ʻo hotau taimí. Tokolahi ʻa e kakai loto-moʻoni ʻoku nau tui ki ai pea nau fakafemoʻuekinaʻi kinautolu ʻi he ngaahi ngāue ʻoku faʻa fakamatalaʻi ko e “ngaahi ngāue lelei,” ʻa ia ʻoku fai ke ʻaonga ki he tuʻunga fakalūkufua ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá pe ko e fai ki ha foʻi taumuʻa pau. Ka, hono ʻikai malava ke fakatupu feifeitamaki ʻa e faʻahinga ngāue ko ení! ʻI Pilitānia, ko e CAFOD (Catholic Fund for Overseas Development), naʻá ne pehē ʻi hono fakamatalaʻi ʻenau feingatau ki he tokoni ki he hongé: “Taʻu ʻe tolu kuo maliu atú . . . laui miliona ʻa e ngaahi sovaleni naʻe tānaki ki he tokoni fakalelei. Laui afe ʻo e ngaahi moʻui naʻe fakahaofi. ʻI he taimí ni ko e ngaahi moʻui ko iá kuo toe hoko ia ʻo fakatuʻutāmaki . . . Ka ko e hā hono ʻuhingá? Ko e hā ʻa e meʻa naʻe halá?” ʻI hono hoko atu ʻa e fakamatalá, ʻoku fakamatala ʻa e tohi ko e CAFOD ʻo pehē ko e ngaahi palopalema tuʻu lōloá naʻe ʻikai ke fai ha feinga ki ai pea ko e ngaahi meʻa “talifaki ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ki he fakalakalaka ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá kuo ngāueʻaki ia ko e tokoni tefito ki he fepaki [tau fakalotofonua] ʻoku fai.” ʻOku ʻikai ke toe veiveiua, kuó ke ʻosi fanongo ʻi he ngaahi fakakaukau pehē kuo fakahaaʻi ʻe kinautolu ʻoku nau fai ʻa e ngāue ki he tānaki meʻaʻofa ki he masivá.

12. Ko e hā ʻa e fakaleleiʻanga pē ʻe taha ki he ngaahi palopalema ʻoku fehangahangai mo e māmaní he ʻaho ní?

12 Ko e hongé ko e palopalema lahi. Ka, ko hai ʻoku nau hanga ʻo fakahā ko e ngaahi fakamamahi ʻo e hongé mo e tau he ʻaho ní ko e fakahoko ia ʻo e kikite ʻa Sīsū Kalaisi, ʻo tuhu ki he ngataʻanga ʻo e ngaahi meʻa ko ia ʻoku tuʻu ní? (Mātiu 24:​3, 7) Ko hai kuó ne pulusi ʻa e fakamoʻoni ʻo fakafehokotaki ʻa e ngaahi meʻá ni ʻo fekauʻaki mo e heka ʻa e kau tangata heka-hoosi ʻe toko fā ʻoku fakahā mahino lelei ʻi he tohi Fakahā he Tohitapú, he vahe 6? Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová kuo nau fai mateaki ʻa e meʻá ni maʻu ai pē ʻi he pepá ni. Ko e hā? Ke fakahā ʻoku mamaʻo atu mei he malava ʻa e tangatá ke ne fai ha faʻahinga founga fakaleleiʻi ʻoku tuʻuloá. Ka ʻoku ʻikai ke ʻuhinga eni ia ʻoku ʻikai ke tokanga ʻa e kau Kalisitiané ki he ngaahi palopalema ʻo e māmaní. ʻIkai ʻaupito. ʻOku nau kaungā-ongoʻi pea te nau fai ʻa e meʻa pē te nau lavá ke fakaleleiʻi ʻa e mamahí. Ka ʻoku nau fakatokangaʻi lelei ʻa e moʻoniʻi meʻa ko eni ka ʻikai ke ʻi ai ha kaunga mei he ʻOtuá, heʻikai ke lava ʻo fakaleleiʻi ʻa e ngaahi palopalema ʻo e māmaní. Hangē ko e kau masivá, ko e ngaahi palopalemá ʻe kei ʻi ai pē lolotonga ʻoku kei fakangofua ʻa Sētane ke hokohoko atu ko e pule ʻo e māmani ko ení.​—Maʻake 14:7; Sione 12:31.

Ko e Ngāue ʻOku ʻAonga Lahi Tahá

13. Ko e hā ʻa e ngāue fakavave lahi taha ʻi he ʻaho ní, pea ko hai ʻoku nau fai iá?

13 Ko e fiemaʻu fakavave lahi taha ʻi he ʻaho ní ko e malangaʻi ʻo e ongoongo lelei ko ia ʻe vavé ni ke fetongi ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtua ko Sihová ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa ʻo e māmaní pea fakahoko mai ʻa e fiemālie ʻa ia ʻoku ʻunaloto ki ai ʻa kinautolu ʻoku manavahē ki he ʻOtuá. (Tāniela 2:44; Mātiu 24:14) Naʻe ʻai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e malangaʻi ʻa e Puleʻanga fakahēvaní ko e taumuʻa tefito ia ʻo ʻene moʻuí, neongo ko ʻene malanga naʻe fakangata pē ki he fonua ko Pālesitainé. ʻI he ʻahó ni, ʻoku fai ʻa e malanga ko ení ki māmani lahi ʻo hangē ko ia naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ʻe hokó. (Sione 14:12; Ngāue 1:8) Ko ha monū taʻefakatataua ia ke ʻi ai hato kaunga ki he ngāue ʻa e ʻOtuá neongo ʻene siʻisiʻí. Ko e kau tangata mo e kau fefine, tatau pē ʻa e taʻumotuʻa mo e kei talavou, ʻa ia naʻe ʻikai ke ʻi ai haʻanau misi ʻe ʻi ai ha taimi te nau hoko ko e kau malangaʻi ʻo e ongoongo leleí kuo nau ʻi he laine muʻa ʻo e ngāue fakaʻevangeliō kuo fai ke lava ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he ʻahó ni. Hangē ko Noa mo hono fāmilí, ʻoku nau fai mateaki ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi he malumalu ʻo e fekau meiate Ia, pea ko ia ai, ʻi Hono mālohí ʻoku nau fai eni ki muʻa pea toki ngata ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku tuʻu ní.​—Filipai 4:13; Hepelū 11:7.

14. ʻI he founga fēfē ʻoku hoko ai ʻa e ngāue fakamalangá ko e fakahaofi moʻui pea ʻi he taimi tatau pē ko e toe maluʻi?

14 ʻOku hoko ʻa e ngāue fakaefakamoʻoni ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová he lolotonga ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí ni ko e fakahaofi moʻui kiate kinautolu ʻoku nau fie fanongo mo fai ki he ongoongo lelei ʻoku nau fanongo ki aí. (Loma 10:​11-15) ʻOku toe hoko ia ko e maluʻi kiate kinautolu ʻoku nau malangá. ʻE ʻikai te tau fuʻu tokanga lahi ki he ngaahi palopalema ʻoku tau maʻú ʻi heʻetau mahuʻingaʻia moʻoni ke tokoni ki he kakai ʻoku lahi ange ʻenau ngaahi palopalemá. ʻOku tau ʻilo ʻe saiʻia ʻa e māmani ko ení mo ʻene ngaahi tuʻunga fakaholomuí ke ʻai ke tau muimui ʻi heʻene ngaahi foungá. Ko ia ʻi heʻetau fakafonu ʻetau fakakaukaú ʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e ʻOtuá he lolotonga ʻetau kau ki he ngāue fakamalangá ʻe toe lahi ange ai ʻa e mālohi ʻo ʻetau tuí; ko e meʻa ia ʻoku mātuʻaki lelei kiate kitautolú. Hangē ko ia naʻe fakahā ʻe he taha ʻo e Kau Fakamoʻoní: “Kapau heʻikai te u feinga ke u liliu ʻa e kakai ʻoku ou fetaulaki mo iá, te nau lava ke liliu au!”​—Fehoanaki mo 2 Pita 2:​7-9.

Ko e Ngāue Fakataha mo e Fakatahaʻangá

15. Ko e hā ʻa e ngaahi fatongia ʻoku tuku ki he kau tauhi-sipi tokoni he ʻaho ní, pea ʻoku totonu ke fēfē ʻa e ongoʻi ʻa e kau mēmipa ko e fanga tokoua ʻo e fakatahaʻangá ʻi heʻenau vakai atu ki he 1 Tīmote 3:1?

15 ʻI he haʻu ʻa e faʻahinga mahuʻingaʻia kei foʻoú ki he fakatahaʻangá, ʻoku nau hoko mai ke ʻi he malumalu ʻo e tokanga ʻa e Tauhi-sipi Lahi, ʻOtua ko Sihová, mo ʻEne Tauhi-sipi Lelei, ko Sīsū Kalaisi. (Sāme 23:1; Sione 10:11) Kuo fakafofongaʻi ʻi he māmaní ʻa e ongo tauhi-sipi fakahēvani ko ení ʻe he kau tauhi-sipi tokoni, ko e kau tangata kuo fili ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi fakatahaʻangá. (1 Pita 5:​2, 3) Ko e monū taʻefakatataua ia ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni ke fai ʻa e ngāue ko iá. Ko e ngāue tauhí ko e ngāue mamafa, he ʻoku ʻikai ke ngata pē ʻi he takimuʻa ʻi he faiako ʻi he fakatahaʻangá mo e ngāue fakaʻevangelioó ka ʻoku toe kau ki ai mo e maluʻi ʻa e tākangá mei he kau ʻave fakamālohi fakalaumālié mo e ngaahi haha ʻa e ʻātakai matangi ʻo e māmani ʻa ia ʻoku tau nofo aí. ʻOku ʻikai ha toe ngāue ʻoku ʻaonga lahi ange ʻa ia ʻoku malava ke kakapa atu ki ai ʻa e kau mēmipa ko e kau tangata ʻo e fakatahaʻangá ka ko e ngāue ke tokoni ki hono tokangaʻi ʻa e tuʻunga lelei fakalaumālie ʻa e kau mēmipa ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiane ʻoku tupulekiná.​—1 Tīmote 3:1; fehoanaki mo ʻAisea 32:​1, 2.

16. Ko e hā ʻa e ngaahi founga ʻoku hoko ai ʻa e kau tauhi-sipí ko e fefakakakatoʻanga?

16 Kaekehe, kuo pau ke ʻoua ʻe ngalo ʻiate kitautolu, ko e kau tauhi-sipí ko e kau tangata pē, ʻoku ʻi ai honau angaʻitangata kehe mo e ngaahi tō nounou ʻo hangē pē ko e toenga ʻo e tākangá. Neongo ʻe hulu ange ha taha ʻi ha faʻahinga tuʻunga ʻo e ngāue tauhi-sipí, ko ha malava ʻa ha taha kehe ʻe ʻaonga ki he fakatahaʻangá mei ha tafaʻaki ʻe taha. Ko ʻenau ngaahi ngāue ko e kau mātuʻa Kalisitiané ʻoku hoko ko e fefakakakatoʻanga ke ʻai ke mālohi ai ʻa e fakatahaʻangá. (1 Kolinitō 12:​4, 5) ʻOku totonu ke ʻoua ʻaupito ʻe ʻi ai ha laumālie ʻo feʻauʻauhi ʻi honau lotolotongá. ʻOku nau ngāue fakataha ke maluʻi mo laka ki muʻa ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e Puleʻangá, “ʻo hiki hake ʻa e nima maʻa [mateaki, NW]” ʻi he lotu kia Sihova, ʻo kole ʻene tāpuakí mo ha tataki ki he ngaahi fakaʻutoʻuta mo e ngaahi fili ʻoku faí.​—1 Tīmote 2:8.

17. (a) Ko e hā ʻa e ngafa ʻoku tau maʻú? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau fakaʻehiʻehi mei ai ʻo kapau te tau fakahoko ke kakato hotau ngafá?

17 ʻI he fakaʻau ke ofi ʻa e ngataʻanga ʻo e ʻemipaea ʻo Sētané ʻoku toe hoko ʻo fakavave ange ʻa e ngāue fakamalangá. ʻI heʻetau maʻu ʻa e moʻoni ʻo e Folofola ʻa e ʻOtua ko Sihová, ʻi he hoko ko ʻene Kau Fakamoʻoní, ʻoku tau maʻu ai ʻa e fatongia ke fakamafola atu ʻa e ongoongo leleí ʻi he faingamālie kotoa pē. ʻOku lahi ange ʻa e ngāue ke faí ke ne fakafemoʻuekinaʻi kitautolu, ʻo aʻu ki he ngataʻangá. Kuo pau ke ʻoua naʻa tau fakangofua kitautolu ke fakaheeʻi ʻetau tokangá ʻe he kumi ki he fiemālie mo e fakafiefia taʻetaaú pe ko e mafasia ʻi he holi ke maʻu ʻa e koloa fakamatelié. ʻOku totonu foki ke ʻoua naʻa ʻi ai haʻatau kaunga ʻi he ngaahi fakakaukau ʻo kau ki ha meʻa ʻe hoko nai, ʻo fakafekiki ʻi ha ngaahi lea, he ʻoku fakamoʻoniʻi ko e ngaahi meʻá ni ʻoku ʻikai ke ʻi ai hano ʻaonga pea toe fakamole taimi. (2 Tīmote 2:14; Taitusi 1:10; 3:9) ʻI hono ʻeke ʻe he kau ākongá kia Sīsū, “ʻEiki, ko hoʻo toe fakaato ʻi he taimi ni ʻa e puleʻanga maʻa ʻIsileli?” naʻe toe fakahanga ʻe Sīsū ʻenau fakakaukaú ki he ngāue mahuʻinga ange ia ke fai, ʻo ne lea ʻo pehē: “Pea te mou hoko ko ʻeku kau fakamoʻoni, ʻo ʻikai ʻi Selusalema pe, ka ʻi Siutea kātoa, mo Samelia, ʻio, ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻo māmani.” Ko e fekaú ni ʻoku aʻu mai ki he ʻahó ni.​—Ngāue 1:​6-8.

18. Ko e hā ʻoku fuʻu ʻaonga ai ʻa e ngāue fakataha mo Sihová?

18 Ko e ngāue mo Sihová, ko e malanga fakataha mo ʻene fakatahaʻanga ʻi māmani lahi he ʻaho ní, ʻokú ne fakahoko mai ai ʻa e fiefia, fiemālie mo e taumuʻa moʻoni ki heʻetau ngaahi moʻuí. Ko e faingamālie ia ki he tokotaha taki taha ʻoku ʻofa kia Sihova ke ne fakahā ʻene līʻoa mo e ʻofa-mateaki kiate ia. Ko e ngāue ko ení mo hono ngaahi tafaʻaki kehekehé ʻe ʻikai ke toe fai. ʻI he hā lelei mai ʻa e ʻamanaki ki he moʻui taʻengatá, ʻofa ke tau mateaki muʻa ʻo hokohoko atu “ke tau fai ai ki he ʻOtua ha ngaue toputapu pea fai mo e fakaʻapaʻapa mo e manavahē fakaʻotua,” ke ne lāngilangi ai pea tau maʻu ʻa e fakamoʻui.​—Hepelū 12:​28, NW.

Ko e Hā Haʻo Tali?

◻ Ko e hā ʻa e ngāue naʻe maʻu mei ai ʻe Sīsū ʻa e fiefia mo fiemālié?

◻ Ko hai ʻoku fakafepaki ki he ngāue ʻa Sihová, pea ko e hā hono ʻuhingá?

◻ ʻOku fēfē hono fakatatau ʻa e malangaʻi ʻo e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá mo e “ngaahi ngāue lelei” ʻa e māmaní?

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share