Laka ko e Kau Kaungāngāue ʻi he Moʻoní
Ngaahi Meʻa Mahuʻinga Mei He Tohi Hono Ua Mo Hono Tolu ʻa Sioné
KO HONO ʻiloʻi ʻo e moʻoní ko e fakaʻilonga ʻilo fakapapau ia ʻo e kau lotu kia Sihová. (Sione 8:31, 32; 17:17) ʻOku mātuʻaki pau ʻa e laka ʻi he moʻoni fakaʻotuá ki hono maʻu ʻa e fakamoʻuí. Pea kuo pau ke hoko ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ko e kau kaungāngāue ʻi he moʻoní.
Ko e tohi fakamānava hono ua mo hono tolu ʻa Sioné ʻoku lāulea ʻo kau ki he “laka ʻi he moʻoni.” (2 Sione 4; 3 Sione 3, 4) ʻOku toe fakalototoʻaʻi ʻe he Tolu Sioné ʻa e ngāue fakataha ko e “kaungāngaue . . . ki he moʻoni.” (3 Sione 5-8) Ngalingali, ko e ongo tohí naʻe hiki ia ofi ki ʻEfesō ʻo fakafuofua ki he 98 T.S. Ka ko e meʻa ʻokú na fakamatala ki aí ʻe lava ke ʻaonga ki he kakai ʻa Sihova ʻi he ʻaho ní.
ʻOku Fakamamafaʻi ʻe he Ua Sioné ʻa e Moʻoní
Naʻe ʻuluaki fakamamafaʻi ʻe he Ua Sioné ʻa e moʻoní mo e ʻofá mo fakatokanga ʻo fekauʻaki mo e “fili o Kalaisi.” (Veesi 1-7, PM) Ko e tohí naʻe fakatuʻasila ki he “fefine fili,” mahalo pē ko ha tokotaha taautaha. Ka ʻo kapau naʻe lī ki ha fakatahaʻanga, ko ʻene “fanau” ko e kau Kalisitiane pani laumālie kuo “fili” ʻe he ʻOtuá ke nau moʻui ʻi hēvani. (Loma 8:16, 17; Filipai 3:12-14) Naʻe fiefia ʻa Sione he naʻe ʻi ai ʻa e faʻahinga naʻe “laka ʻi he moʻoni” pea nau talitekeʻi ʻa e tafoki mei he moʻoní. Ka, naʻe fiemaʻu ke nau tokanga telia ʻa e “fili o Kalaisi,” ʻa ia ʻokú ne fakaʻikaiʻi ʻa e haʻu ʻa Sīsū ʻi he kakanó. Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova he ʻaho ní ʻoku nau tokanga ki he ngaahi fakatokanga ʻo fekauʻaki mo e tafoki mei he moʻoní.
Naʻe hoko atu ʻa e akonaki ʻa Sioné ʻi he meʻa ʻo fekauʻaki mo e feangai mo e kau tafoki mei he moʻoní peá ne fakaʻosiʻaki ʻene ʻamanaki lelei mo ʻene pōpoaki ʻofa. (Veesi 8-13) ʻI he fai ʻo e ngāue ko e malangá, ko ia mo e niʻihi kehe naʻa nau maʻu ʻa e fua naʻe iku ki hono fakatafoki mai ʻo kinautolu naʻe lī ki ai ʻene tohí. ʻI ha ‘tokanga’ kiate kinautolu fakalaumālie pē te nau “maʻu kotoa ʻa e totongi,” ʻa ia ʻoku fakakau atu ki ai mo e “kalauni” fakahēvani kuo tauhi maʻá e kau pani angatonú. (2 Tīmote 4:7, 8, NW) Kapau ʻe haʻu kiate kinautolu ha taha ʻe ‘ʻikai te ne nofo maʻu ʻi he tokāteline ʻa Kalaisi’ ʻoku totonu ‘ke ʻoua te nau tali ia ki honau fale pea ʻoua te nau leaʻaki kiate ia ha lea fakafeʻiloaki’ koeʻuhi ke fakaʻehiʻehi mei he hoko ko e kaungāhia ʻi heʻene “ngaahi ngaue kovi.” ʻI he hili ʻene fakahāhā ʻa e ʻamanaki ke ne lava ʻo haʻu ʻo lea femataaki kiate kinautolu ko hono kaungā-tuí, naʻe tapuni ʻe Sione ʻene tohí ʻaki ʻene ngaahi pōpoaki ʻofa.
ʻOku Fakamamafaʻi ʻe he Tolu Sioné ʻa e Ngāue Fakatahá
Ko e Tolu Sioné naʻe fakahanga ia kia Keio pea naʻe ʻuluaki fakamatala ki he meʻa kuó ne fai ki he kaungā-tui. (3Si Veesi 1-8) Ko Keió naʻe “laka ʻi he moʻoni” ʻaki ʻene pikimaʻu ki he ngaahi akonaki faka-Kalisitiané kātoa. Naʻá ne toe “fai ʻa e ngaue angatonu” ʻi hono tokoniʻi ʻa e fanga tokoua naʻa nau faʻa ʻaʻahi atú. Naʻe tohi ʻe Sione: “Ko ia ʻoku totonu ke tau tauhi ʻe kitautolu ʻa e faʻahinga pehe, koeʻuhi ke tau hoko ko e kaungāngaue mo kinautolu ki he moʻoni.” Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku nau fai ʻa e anga-talitali kakai pehē ki he kau ʻovasia fefonongaʻakí ʻi he ʻahó ni.
ʻI he hili hono fakafaikehekeheʻi ʻa e ʻulungaanga kovi ʻo Taiotifí pea mo ia naʻe fai ʻe Temetelió, naʻe fakaʻosi ʻe Sione ʻene tohí. (Veesi 9-14) Ko Taiotifi ʻa ia naʻá ne fekumi pē ki heʻene lāngilangí naʻá ne fakahāhā ʻa e taʻeʻapasia kia Sione peá ne aʻu ʻo feinga ke tuli mei he fakatahaʻangá ʻa kinautolu naʻa nau talitali lelei ʻa e fanga tokouá. Kaekehe, naʻe fakahā ko Temetelió ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei. Naʻe ʻamanaki ʻa Sione ke vave haʻane sio kia Keio peá ne fakaʻosiʻaki ʻene pōpoaki ʻofa mo e ʻamanaki lelei ke maʻu ʻe Keio ʻa e melinó.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 20]
ʻAki ʻa e Pepa, Peni, mo e Vaitohi: Naʻe holi ʻa Sione ke ʻaʻahi ki he “fefine fili” mo ʻene “fanau” kae ʻikai ko hono tohi ha ngaahi meʻa lahi kiate kinautolu “ʻaki ʻa e pepa mo e vaitohi.” ʻI he ʻikai ke hoko atu ʻene tohi kia Keio “ʻaki ʻa e vaitohi mo e peni,” naʻe toe ʻamanaki ʻa e ʻapositoló ʻe vave haʻane sio ki ai. (2 Sione 1, 12; 3 Sione 1, 13, 14) Ko e foʻi lea faka-Kalisi ʻoku liliu ko e “peni” (kaʹla·mos) ʻoku lave ki ha vaʻakau pe ko ha vaʻa kaho pea ʻe lava ke liliu ko e “vaʻa kaho faitohi.” ʻI he lotolotonga ʻo e kakai Kalisí mo e kakai Lomá, ko e peni vaʻa kahó naʻe matamāsila mo mafahi ʻo hangē ko e ngaahi peni fulufuluʻi manu ʻi he ngaahi taimi mai ki muí. Ko e foʻi lea faka-Kalisi ko e meʹlan, ʻa ia ʻoku liliu lea ko e “vaitohi,” ko e senita noa pē ʻo e hoanauna tangata ko e meʹlas, ʻa ia ko hono ʻuhingá ko e “ʻuliʻuli.” ʻI he ngaahi vaitohi motuʻa tahá ko e lanu ʻi aí ko e ʻuliʻuli malala—ko e faʻahinga efu naʻe maʻu mei he tutu ʻo e loló pe fefié, pe malala mei he ʻakau kaí pe fanga manú. Naʻe faʻa tauhi ʻa e vaitohí ʻi he founga ke hoko ko e ngaahi konga fefeka pea naʻe toki fakavai ʻe he kau faitohí pea ngāueʻaki ʻene polosí pe ko e vaʻa kahó. Ko e pepa ʻo e ngaahi ʻaho ko iá ko e konga manifinifi naʻe ngaohi ke hoko ko e ngaahi lauʻi meʻa ʻa ia naʻe tatala mei he ʻakau ko e papaila. Naʻe ngāueʻaki ʻe he ʻuluaki kau Kalisitiané ʻa e faʻahinga pepa pehē ki he ngaahi tohi, takaingatohi mo e ngaahi haʻinga tohi.