Kuo Liliu ʻa e Taimí
KO HA fiefia-loto ē kuo pau naʻe ʻi aí ke moʻui ʻi ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá ʻi he malumalu ʻo e pule lāngilangiʻia ʻa e Tuʻi anga-tonu ko Solomoné! Ko e kuonga ia ʻo e melino, lakalakaimonū, pea fakafiefia. ʻI he lolotonga ʻo e taimi naʻe tuʻu fefeka ai ʻa Solomone maʻá e founga-lotu moʻoní, naʻe tāpuakiʻi lahi ʻe Sihova ʻa e puleʻangá. Naʻe ʻoange ʻe he ʻOtuá ʻo ʻikai ke ngata pē ʻi he koloa lahi ki he Tuʻi ko Solomoné kae pehē foki ki he “loto poto mo vavanga” koeʻuhí ke pule ʻa Solomone ʻi he māʻoniʻoni pea mo e ʻofa. (1 Tuʻi 3:12) ʻOku fakamatala ʻi he Tohitapú: “Pea naʻe haʻu ʻa e ngaahi tuʻi ʻo mamani ko e fie feʻiloaki mo Solomone, ke fanongo ki he poto kuo ʻai ʻe Elohimi ki hono loto.”—2 Kalonikali 9:23.
Naʻe ʻoange ʻe Sihova ʻa e maluʻanga, melino, pea mo ha ngaahi meʻa lelei lahi ki he kakaí. ʻOku pehē ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá: “Naʻe tokolahi ʻa Siuta mo Isileli, ʻo hange ko e ʻoneʻone ʻi he matatahi, ʻo nau kai mo inu mo fakafiefia.” Fakatouʻosi ʻi he tuʻunga moʻoni pea mo fakaefakatātā, naʻe “toki nofo fiemalie ʻa Siuta mo Isileli taki taha ʻi hono lolo vaine mo lolo fiki . . . lolotonga ʻa e moʻui ʻa Solomone.”—1 Tuʻi 4:20, 25.
Kuo liliu ʻa e ngaahi taimí. Ko e moʻuí ia ʻi he ʻahó ni ʻoku kehe ʻaupito ia mei he ngaahi ʻaho fiefia ʻo e kuonga muʻá. ʻI he ʻikai ke tatau mo e taimi ʻo Solomoné, ko ha palopalema lahi ʻi he ʻahó ni ʻa e masivá. Naʻa mo e ngaahi puleʻanga tuʻumālié, ʻoku ʻi ai pē ʻa e masivá. Ko e fakatātaá, fakatouʻosi ʻi he ʻIunaite Seteté pea mo e ʻIunioni ʻIulopé, meimei ko e pēseti ʻe 15 ʻo e kakaí ʻoku nau moʻui masiva, ko e fakamatala ia ʻa e Polokalama Fakalakalaka ʻa e Puleʻanga Fakatahatahá.
Fekauʻaki mo e tuʻunga ʻi he kolopé, ko e State of the World’s Children 1994, ko ha līpooti naʻe fai ʻe he UNICEF (Tokoni Fakapaʻanga ʻa e Puleʻanga Fakatahatahá ki he Fānaú), ʻoku fakamatalaʻi ai ko e vahe nima ʻe taha ʻo e kakai ʻi he māmaní ʻoku nau moʻui mātuʻaki masiva ʻaupito, ʻoku toe tānaki atu ki ai ko e moʻuí ki he lahi taha ʻo e kau masiva ʻi he māmaní ʻoku “hoko ʻo fakautuutu ange ʻa ʻene faingataʻá mo e faingatāmakí.”
ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi, ʻoku toe tānaki atu ki he faingataʻaʻia ʻa e kau masivá ʻa e ʻalu he ʻataá ʻa e mamafa ʻo e totongi ʻo e koloá. Naʻe pehē ʻe ha fefine ʻi ha fonua ʻe taha ʻi ʻAfilika: “ʻI hoʻo sio ki ha meʻa ʻi he māketí, ʻo ke pehē, ‘Sai, tuku ke u ʻalu ki ʻapi ʻo ʻomai ha paʻanga ke fakatau ia.’ ʻI hoʻo foki mai ʻi ha houa ʻe taha ki mui ai ʻoku toki talaatu ai ʻe ʻikai ke lava ke ke fakatau ia koeʻuhi pē he kuo toki hiki ʻa e totongí ia. Ko e hā ʻa e meʻa ʻe fai ʻe he taha ko iá? ʻOku fakamatalili ʻaupito.”
Naʻe pehē ʻe ha fefine ʻe taha ʻi ai: ‘Ke moʻui, tau fakangaloʻi ʻa ʻetau ngaahi fiemaʻu kehé. Ko e founga ko ē ʻe maʻu ai ha meʻakaí ʻoku totonu ke tau tokanga ki ai ʻi he taimí ni.’
Fakatatau ki he Puleʻanga Fakatahatahá, ʻoku hā fakamamahi ʻa e kahaʻú. Ko e fakatātaá, ʻoku fakafuofua ʻe he UNICEF, kapau ʻe hokohoko atu ai pē ʻa e tuʻunga tokolahi ʻo e kakaí ʻi he ʻaho ní, ʻe liunga fā ʻa e tokolahi ʻo e kakai masivá ʻi he māmaní kotoa “ʻi ha toʻutangata pē ʻe taha.”
Ka, neongo ʻa e kovi ange ʻa e ngaahi tuʻunga fakaʻikonōmiká mo e fakasōsialé, ʻoku ʻi ai ʻa e ʻuhinga ia ke ʻi ai ʻa e ongoʻi papau ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá. Neongo ʻoku nau nofo ʻi he lotolotonga ʻo kinautolu ʻoku fakautuutu ʻa e taʻepau ʻo ʻenau vakai ki he kahaʻú, ʻoku hanga ʻa e kau sevāniti ia ʻa e ʻOtuá ki he kahaʻú mo e fiefia pea mo e loto-falala. ʻE fakamatalaʻi ʻa hono ngaahi ʻuhingá ʻi he kupu hono hokó.
[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 3]
De Grunne/Sipa Press