LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w95 12/1 p. 14-19
  • Kuo Akoʻi ʻe Sihova ʻo Aʻu Mai ki he ʻAhó Ni

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Kuo Akoʻi ʻe Sihova ʻo Aʻu Mai ki he ʻAhó Ni
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Fetuʻutaki Lelei Taha ʻa e Faiakó mo e Tama Akó
  • Ko ha Fakalahiange ʻo e Polokalama Akoʻí
  • Kuo Akoʻi ʻi he Ngaahi Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá
  • Kuo Akoʻi ʻi he Ngaahi Fakataha Lalahi Angé
  • Kuo Akoʻi ʻe he ʻOtuá ke Faiako
  • Akoʻi ke Fai ʻa e Finangalo ʻo Sihová
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1997
  • Ko Sihova​—Ko ha ʻOtua ʻOku Faiako
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
  • Maʻu ʻa e Ngaahi ʻAonga mei he Ngaahi Meʻa ʻOku Akoʻi mei he ʻOtuá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1994
  • “Kuo U Tuku Hamou Faʻifaʻitakiʻanga”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2002
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
w95 12/1 p. 14-19

Kuo Akoʻi ʻe Sihova ʻo Aʻu Mai ki he ʻAhó Ni

“Ko Atonai Sihova kuo ne ʻomi kiate ʻau ʻa e ʻelelo ʻo e tama ako.”—AISEA 50:4.

1, 2. (a) Naʻe teuteu ʻe Sihova ʻa ʻene tama ako pelé ki he hā, pea ko e hā ʻa hono ola? (e) Naʻe anga-fēfē ʻa hono fakahā ʻe Sīsū ʻa e Matavai ʻo e meʻa naʻá ne akoʻi?

KUO hoko ʻa Sihova ko e ʻOtuá ko ha Faiako talu mei heʻene hoko ko ha Tamaí. ʻI he ʻosi ha taimi mei he angatuʻu ʻa e niʻihi ʻo ʻene fānaú, naʻá ne teuteuʻi ʻa ʻene tama ako naʻá ne peleʻaki, ʻa ʻene ʻUluaki-Fakatupú, ki ha ngāue fakafaifekau ʻi he māmani. (Palōvepi 8:30) ʻOku fakahā fakaekikite ʻi he ʻAisea vahe 50 ʻa e tama ako ko ʻení ʻo pehē: “Ko Atonai Sihova kuo ne ʻomi kiate ʻau ʻa e ʻelelo ʻo e tama ako, ke u ʻilo ʻa e ngaahi lea ke tokoniʻaki ʻa e ongosia.” (ʻAisea 50:4) Ko hono ola ʻo ʻene ngāueʻaki ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe heʻene Tamaí ʻi he lolotonga ʻo ʻene ʻi māmaní, naʻe hoko ai ʻa Sīsū ko ha maʻuʻanga ʻo e fakafiemālie kiate kinautolu kotoa pē naʻa nau ‘ongosia mo māfasia.’​—Mātiu 11:​28-30.

2 Naʻe fai ʻe Sīsū ʻa e ngaahi ngāue mālohi lahi ʻi he lolotonga ʻo e ʻuluaki senitulí. Naʻá ne fakaʻā ʻa e mata ʻo e kuí pea naʻa mo e maté naʻá ne fokotuʻu, ka naʻe ʻiloa tefito ia ʻe he faʻahinga naʻa nau kuonga taha mo iá ko ha faiako. Naʻe pehē hono ui ia ʻe hono kau muimuí pea pehē ki hono kau fakafepakí. (Mātiu 8:19; 9:11; 12:38; 19:16; Sione 3:2) Naʻe ʻikai ʻaupito ke pehē ʻe Sīsū ko e meʻa naʻá ne akoʻí ko haʻane meʻa, ka naʻá ne fakahā anga-fakatōkilalo: “Ko ʻeku tokāteline ʻoku ʻikai aʻaku, ka ʻoku aʻana naʻa ne fekau mai au.” “Kae hange tofu pē hoku ako ʻe he Tamai, ʻoku pehē ʻeku tala ʻa e ngaahi meʻa ko eni.”​—Sione 7:16; 8:28; 12:49.

Fetuʻutaki Lelei Taha ʻa e Faiakó mo e Tama Akó

3. ʻOku anga-fēfē ʻa hono fakahā ʻi he kikite ʻa ʻAiseá ʻoku mahuʻingaʻia ʻa Sihova ʻi he faʻahinga ʻa ia ʻokú ne akoʻí?

3 Ko ha faiako lelei ʻaupito ʻokú ne fai tōtōivi mo anga-ʻofa ʻi hono ʻai ha mahuʻingaʻia fakafoʻituitui ʻi heʻene kau akó. ʻOku fakahā ʻi he ʻAisea vahe 50 ko Sihova ko e ʻOtuá ʻokú ne maʻu ʻa e mahuʻingaʻia pehē kiate kinautolu ʻokú ne akoʻí. “ʻOku ne fafangu au ʻi he pongipongi kotoa pe,” ʻoku pehē ʻe he kikite, “ʻoku ne ueʻi hoku telinga ke fanongo hange ha tama ako.” (ʻAisea 50:4) ʻOku fokotuʻu ʻe he lea ʻoku ngāueʻaki hení ko ha faiako ʻokú ne fafangu ʻene kau ako pongipongiá koeʻuhi ke akoʻi kinautolu. ʻI he fakamatala ki hono ngāueʻaki ʻa e kikité, ʻoku pehē ʻe ha tokotaha mataotao ʻi he Tohitapú: “Ko e fakakaukaú, ko e Fakamoʻuí ʻe totonu . . . ko ha taha naʻe hangē ʻokú ne ʻi he akoʻanga ʻa e ʻOtua; pea te ne hoko ʻo taau ke ʻoatu ʻa e fakahinohino ki he niʻihi kehé. . . . Ko e Mīsaiá ʻe hoko ʻo tuʻu-ki-muʻa ʻene taaú, koeʻuhi ko e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ʻOtuá, ke hoko ko e faiako ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá.”

4. Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Sīsū ki he meʻa naʻe akoʻi mei heʻene Tamaí?

4 Ko e lelei tahá, ʻa e kau ako ʻoku nau tali ʻa e ako ʻa ʻenau tokotaha faiakó. Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻe Sīsū ʻa e meʻa naʻe akoʻi mei heʻene Tamai? Ko ʻene talí naʻe fehoanaki mo ia ʻoku tau lau ʻi he ʻAisea 50:5: “Ko Atonai Sihova kuo fakaava hoku telinga; pea ko au naʻe ʻikai te u talangataʻa, naʻe ʻikai te u foki ki tuʻa.” ʻIo, naʻe loto-lelei ʻa Sīsū ia ke ako. Naʻá ne fanongo tokanga. ʻIkai ko ia pē, naʻá ne loto-lelei ke fai ha meʻa pē naʻe kole ʻe heʻene Tamaí kiate ia. Naʻe ʻikai te ne angatuʻu; ka naʻá ne pehē: “Kae kehe ke ʻoua naʻa fai hoku loto ka ko hoʻou pē.”​—Luke 22:42.

5. (a) Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi naʻe ʻilo pē ʻe Sīsū ia ki muʻa ʻa e ngaahi ʻahiʻahi te ne moʻua ai ʻi he māmaní? (e) Naʻe anga-fēfē ʻa hono fakahoko ʻo e kikite ʻia ʻAisea 50:6?

5 ʻOku fakahaaʻi ʻe he kikité naʻe ʻosi fakahā ki he ʻAló ʻa e ngaahi ikuʻanga ʻe malava ke hoko ʻi heʻene fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻOku hā ʻeni mei he meʻa naʻe leaʻaki ʻe he tokotaha naʻe akoʻí: “Naʻa ku tuku hoku tuʻa ki he kau ta, mo hoku kouʻahe ki he kau fusi kava: naʻe ʻikai te u fufū hoku mata mei he fakama fuape mo e ʻanuhia.” (ʻAisea 50:6) Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻe he kikité, naʻe ngaahikoviʻi fakamamahi ʻa Sīsū ʻi he māmani. “Pea nau toki ʻanuhi hono fofonga” ko e tohi ia ʻa e ʻaposetolo ko Mātiu. “Pea sipiʻi ia ʻe ha niʻihi.” (Mātiu 26:67) Naʻe hoko ʻeni ʻi he nima ʻo e kau takilotú ʻi he pō ʻo e Pasova ʻo e 33 T.S. ʻI he ʻaho hono hoko naʻe tuku atu ʻe Sīsū ʻa hono tuʻá ki he faʻahinga naʻa nau fai ʻa e tā, ʻa ia ko e tā taʻefakaʻatuʻi ia ʻe he kau sōtia Lomá ki muʻa ʻi hono tautau ia ʻi he ʻakau fakamamahi ke ne mate ai.​—Sione 19:​1-3, 16-23.

6. Ko e hā ʻokú ne fakahā naʻe ʻikai ʻaupito ke mole ʻa e falala ʻa Sīsū ki heʻene Faiakó, pea naʻe anga-fēfē ʻa hono fakapaleʻi ʻa ʻene falalá?

6 Ko e ʻAló, naʻe akoʻi lelei ia ki muʻa, naʻe ʻikai ʻaupito ke ʻosi ʻene falala ki heʻene Faiakó. ʻOku hā ʻeni ʻi he meʻa hono hoko ʻokú ne leaʻaki ʻo fakatatau ki he kikité: “Ka ko Atonai Sihova te ne tokoniʻi au; ʻaeā naʻe ʻikai te u tuku ke lavaʻi au ʻe hoku fakamaaʻi.” (ʻAisea 50:7) Naʻe fakapaleʻi lahi ʻa e falala ʻa Sīsū ki he tokoni ʻa ʻene Faiakó. Naʻe hakeakiʻi ia ʻe heʻene Tamai, ʻo fakapaleʻi ia ʻaki ʻa e tuʻunga māʻolunga ange ia ʻi he kau sevāniti kehe kotoa pē ʻa e ʻOtuá. (Filipai 2:​5-11) Ko e ngaahi tāpuaki fakaofo ʻoku tuku mai kiate kitautolu foki ʻo kapau te tau pipiki ʻo talangofua ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe Sihová mo “ʻikai tafoki mei ai.” Te tau vakai ange ki he founga ʻo hono ʻai ke ala maʻu ʻa e meʻa ko ʻeni ʻoku akoʻi ʻo aʻu mai ki hotau ʻahó ni.

Ko ha Fakalahiange ʻo e Polokalama Akoʻí

7. Kuo anga-fēfē ʻa hono fai ʻe Sihova ʻa ʻene faiakó ʻi he māmaní?

7 ʻOku hangē ko ia naʻa tau lave ki ai ki muʻá, naʻe ngāueʻaki ʻe Sihova ʻa hono Fakafofonga ʻi he māmani, ko Sīsū Kalaisi, ke ne akoʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe akoʻi mei he ʻOtua ʻi he ʻuluaki senitulí. (Sione 16:​27, 28) Naʻe toutou fakahā ʻe Sīsū ʻa e Folofola ʻa e ʻOtua ko e mafai ia ʻo ʻene faiakó, ʻo fokotuʻu ai ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ki he faʻahinga naʻá ne akoʻí. (Mātiu 4:​4, 7, 10; 21:13; 26:​24, 31) Hili ia, ko e ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻe Sihová naʻe akoʻi ia ʻi he māmaní ʻo fakafou mai ʻi he ngāue fakafaifekau ʻa e faʻahinga ko ia naʻe ʻosi akoʻí. Manatuʻi naʻe fekau ʻe Sīsū kiate kinautolu: “Ko ia ke mou ō, ʻo ngaohi ʻa e ngāhi kakai kotoa pe ko ʻeku kau ako, . . . akoʻi kinautolu ke tauhi ʻa e ngāhi meʻa kotoa pe kuo u tuʻutuʻuni atu.” (Mātiu 28:19, 20, fakaʻītali ʻamautolu.) ʻI hono maʻu ha kau ākonga, naʻe hoko ʻa e faʻahinga ko ʻeni ko e konga ʻo e “Fale ʻo e ʻOtua, . . . ko e Fakataha tonu ʻa e ʻOtua Moʻui.” (1 Tīmote 3:15) Naʻa nau faʻu foki ʻa e ngaahi fakatahaʻanga tāutaha ʻa ia naʻe akoʻi ai kinautolu ʻe Sihova. (Ngāue 14:23; 15:41; 16:5; 1 Kolinitō 11:16) ʻI he founga ko iá kuo hokohoko atu pē ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ʻOtuá ʻo aʻu mai ki hotau ʻahó ni?

8. Naʻe anga-fēfē ʻa hono fakahaaʻi ʻe Sīsū ko e ngāue fakamalangá ʻe fai ia ʻi māmani ki muʻa ke hoko ʻa e ngataʻangá?

8 Ko e moʻoni, ʻoku pehē! ʻI he ʻaho ʻe tolu ki muʻa peá ne pekiá, naʻe kikiteʻi ʻe Sīsū ʻe fai ʻa e ngāue fakamalanga lahi ki muʻa ʻi he ngataʻanga ʻo e ngaahi meʻa ʻo e fokotuʻutuʻú ni. Naʻá ne pehē: “Bea koe ogoogolelei ni oe buleaga e malaga aki i mamani kotoabe, koe mea fakamooni ki he buleaga kotoabe, bea e toki hoko mai ae ikuaga.” Naʻe hoko atu ʻa Sīsū ki hono fakamatala ki he meʻangāue ʻa ia ʻe fakafou mai ai ʻa e tataki ʻo e ngāue fakamalanga mo e polokalama akoʻi ko ʻení. Naʻá ne lave ai ki he “tamaioeiki agatonu mo boto” ʻe hoko ko e fouʻanga, pe meʻangāue, ke tokonaki ki Heʻene kau sevānití ʻa e meʻakai fakalaumālie. (Mātiu 24:​14, 45-47, PM) Kuo ngāueʻaki ʻe Sihova ko e ʻOtua ʻa e “tamaioeiki” ko ʻení ke tokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e Puleʻangá ʻi māmani kotoa.

9. Ko hai ʻoku faʻuʻaki ʻa e tamaioʻeiki anga-tonu mo potó?

9 ʻI he ʻahó ni, ko e tamaioʻeiki anga-tonu mo potó ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e toenga ʻo e ngaahi ʻea ki he Puleʻangá. Ko e kau Kalisitiane pani ʻeni, ko e toenga ʻi māmani ʻo e toko 144,000, ʻa ia “ko e konga ʻo Kalaisi” pea ko e konga ʻo e “hako ʻo Epalahame.” (Kalētia 3:​16, 29; Fakahā 14:​1-3) ʻOku lava fēfē ke ke ʻiloʻi ʻa e tamaioʻeiki anga-tonu mo poto? ʻOku fakatefito ia ʻi he ngāue ʻoku nau faí mo ʻenau pipiki ofi ki he Folofola ʻa e ʻOtuá, ko e Tohitapú.

10. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻangāue ʻoku ngāueʻaki ʻe he kalasi tamaioʻeikí ke poupou ki he ngaahi meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe Sihová?

10 ʻOku ngāueʻaki ʻe Sihova ʻa e “tamaioʻeiki” ko ʻení ke fakafou mai ai ʻa ʻene akoʻi ʻa e kakai ʻi he ʻahó ni. Ko kinautolu ʻo e kalasi tamaioʻeiki naʻa nau tali ʻa e hingoa ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he 1931. Talu mei ai kuo feohi ʻa e laui miliona mo kinautolu pea naʻa nau tali ʻa e hingoa ko iá mo nau kau ki hono fanongonongo ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Ko e makasini ko ʻení, Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová, ko e meʻangāue tefito ia kuo ngāueʻaki ʻe he “tamaioʻeiki” ʻi he ngāue faiakó. Kae kehe, kuo ngāueʻaki ʻa e ngaahi tohi kehe, kau ki ai ʻa e ngaahi tohi lalahi, ngaahi tohi iiki, ngaahi polosiua, ngaahi tuleki, mo e makasini ko e Awake!

11. Ko e hā ʻa e ngaahi akoʻanga ʻoku tokangaʻi ʻe he “tamaioʻeiki,” pea ko e hā ʻa e taumuʻa ʻo e ngaahi akoʻanga taki taha ko ʻení?

11 Tānaki atu ki ai, ʻoku fatongiaʻaki ʻe he “tamaioʻeiki” ko hono tokangaʻi ʻa e ngaahi akoʻanga kehekehe. ʻOku kau ki ai ʻa e Akoʻanga Tohitapu ʻa e Taua Leʻo ko Kiliati, ʻa ia ko ha ako ʻi he māhina ʻe nima ʻoku teuteuʻi ai ʻa e kau faifekau kei talavoú ki he ngāue fakamisinale ki he ngaahi fonua mulí, mo e ako māhina ʻe ua ʻi he Akoʻanga Ako Fakafaifekau, ʻa ia ʻoku akoʻi ai ʻa e kau mātuʻa teʻeki ai malí mo e kau sevāniti fakafaifekaú ki he ngaahi ngāue fakateokalati makehe kuo vaheʻi. ʻOku ʻi ai foki mo e Akoʻanga Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga, ʻa ia ʻoku fakahinohinoʻi ai mei he taimi ki he taimi ʻa e kau mātuʻa mo e kau sevāniti fakafaifekau Kalisitiané ʻi honau ngaahi fatongia fakaefakatahaʻangá, mo e Akoʻanga Ngāue Tāimuʻa, ʻa ia ʻoku teuteuʻi ai ʻa e kau ʻevangeliō ngāue taimi-kakató ke nau hoko ʻo ola lelei ange ʻi heʻenau ngāue fakamalangá.

12. Ko e hā ʻa e tafaʻaki fakauike ʻo e polokalama akoʻí?

12 Ko ha tafaʻaki ʻe taha ʻo e polokalama akoʻí ko e ngaahi fakataha fakauike ʻe nima ʻoku fai ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ʻoku lahi ange ʻi he 75,500 ʻo e kakai ʻa Sihová ʻi māmani lahi. ʻOkú ke maʻu ha ʻaonga ʻi he lahi taha ʻoku malava mei he ngaahi fakataha ko ʻeni? ʻI hoʻo tokanga ki he fakahinohino ʻoku ʻomaí, ʻokú ke fakahā ʻokú ke tui moʻoni ʻoku hangē ʻokú ke kau ki he akoʻanga ʻa e ʻOtua? ʻOku fakahā ʻe hoʻo fakalakalaka fakalaumālie ki he niʻihi kehé ʻokú ke maʻu ʻa e “ʻelelo ʻo e tama ako”?​—ʻAisea 50:4; 1 Tīmote 4:​15, 16.

Kuo Akoʻi ʻi he Ngaahi Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá

13. (a) Ko e hā ʻa e founga mahuʻinga ʻoku akoʻi ai ʻe Sihova ʻa ʻene kakai ʻi he ʻahó ni? (e) ʻOku lava fēfē ke tau fakahā ʻa ʻetau houngaʻia ki he Taua leʻo?

13 ʻOku fakatefito ʻa hono akoʻi ʻe Sihova ʻa ʻene kakaí ʻo fakafou ʻi he ako fakauike ʻo e Tohitapú, ʻo ngāueʻaki ʻa e Taua Leʻo ko ha tokoni fakafaiako. ʻOkú ke sio ki he fakataha ko ʻeni ko ha feituʻu ia ʻoku lava ke akoʻi ai koe ʻe Sihova? Neongo ko e ʻAisea 50:4 ʻoku kau fakatefito pē ia kia Sīsū, ʻoku lava ke toe kau ki he faʻahinga kotoa ʻoku nau tali ʻa e ngaahi tokonaki ʻa e ʻOtuá ke maʻu ai ʻa e “ʻelelo ʻo e tama ako.” Ko e founga ʻe taha ʻe lava ke ke fakahā ai ʻokú ke mahuʻingaʻia ʻi he Taua Leʻo ko hoʻo lau ʻa e tatau taki taha ʻi he faingamālie vave taha ʻi he hili ʻa hoʻo maʻu iá. Pea ʻi hono ako ʻa e Taua Leʻo ʻi he fakatahaʻanga, ʻoku lava ke ke fakahā ai ʻa hoʻo houngaʻia kia Sihová ʻaki ʻa hoʻo ʻi ai mo teuteu foki ke fai ha fakahāhā ʻa hoʻo ʻamanakí.​—Hepelū 10:23.

14. (a) Ko e hā ko ha monū mahuʻinga ai ʻa e tali ʻi he ngaahi fakatahá? (e) Ko e hā ʻa e faʻahinga tali ʻa e tamaiki ʻoku fakalototoʻa lahi tahá?

14 ʻOkú ke houngaʻia ʻi hoʻo ngaahi tali ʻi he ngaahi fakatahá, ʻoku lava ke ke kau ai ʻi he polokalama akoʻi fakaofo meia Sihová? Kuo pau ia, ko hono fai ha tali ʻi he ngaahi fakatahá ko ha founga mahuʻinga ia ʻoku lava ai ke tau fefakaʻaiʻaiʻaki “ki he feʻofaʻaki mo e ngaahi ngaue lelei.” (Hepelū 10:​24, 25) ʻOku lava ʻa e fānau ke kau ʻi he polokalama fakahinohino ko ʻení? ʻIo, ʻoku nau lava. Ko e ngaahi tali ʻe fai mei he loto ʻe he kau talavoú ʻoku faʻa fakalototoʻa ia ki he kau taʻumotuʻa angé. ʻI he taimi ʻe niʻihi, kuo ueʻi ʻa e faʻahinga foʻou ʻi heʻetau ngaahi fakataha ʻe he ngaahi tali ʻa e fānaú ke nau mahuʻingaʻia lahi ange ʻi he moʻoni ʻo e Tohitapu. ʻOku angaʻaki ʻe he tamaiki ʻe niʻihi ʻa e lau fakahangatonu pē ʻa ʻenau ngaahi tali mei he palakalafí pe angimui ki ha tokotaha lahi ʻokú ne fanafana ki ai ʻa e talí. Kae kehe, ʻoku fakalototoʻa lahi tahá ʻa hono teuteu lelei ʻa ʻenau ngaahi talí. Ko e ngaahi tali peheé ʻokú ne ʻomai moʻoni ʻa e fakalāngilangi ki hotau Tokotaha-Faiako Fakaofo mo hakeakiʻi ʻa ʻene polokalama akoʻi.​—ʻAisea 30:​20, 21.

15. Ko e hā ʻoku lava ke fai ʻe he ngaahi mātuʻá ke tokoni ki he fānaú ke tali ola lelei ange?

15 Ko ha fiefia ia ke sio ki he fānau ʻoku nau loto ke kau ʻi he fakamālō ki hotau ʻOtua. Naʻe houngaʻia ʻa Sīsū ʻi he ngaahi fakahāhā ʻo e fakamālō mei he tamaikí. (Mātiu 21:​15, 16) ʻOku pehē ʻe ha tokotaha ko e mātuʻa Kalisitiane: “ʻI heʻeku kei tamasiʻí, naʻá ku loto ke tali ʻi he Ako Taua Leʻo. ʻI he hili ʻa hono tokoniʻi au ke teuteu ʻa e talí, naʻe fiemaʻu ʻe heʻeku tamai ke u ʻahiʻahiʻi ʻeku tali ʻo ʻoua ʻe siʻi ange ʻi he tuʻo fitú.” ʻOku malava ʻi he lolotonga ʻo hoʻomou ako fakafāmili ʻa e Tohitapú, ʻoku lava ʻe kimoutolu ʻa e ngaahi mātuʻá ʻo tokoni ki hoʻomou fānau ke teuteu ʻa e ngaahi talí ʻi he ngaahi lea pē ia ʻanautolu ʻi he ngaahi palakalafi kuo ʻosi filifili ʻi he Taua Leʻo. Tokoniʻi ke nau houngaʻia ʻi he monū lahi ʻoku nau maʻu ʻi he kau ki he polokalama akoʻi ʻa Sihová.

16. Ko e hā ʻa e ʻaonga ʻo e Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalatí, pea ko hai nai ʻe lava ʻo kau ki he ako?

16 ʻOku totonu foki ke fai ha tokanga mamafa ki he faiako ʻi he ngaahi fakataha Kalisitiane, fakatouʻosi ʻa e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e monū ke ʻoatu ʻa e fakamatalá mo e faʻahinga ʻoku nau fanongo ki he fakahinohino ʻoku ʻomaí. Kuo lahi hake ʻeni ʻi he taʻu ʻe 50, kuo ngāueʻaki ai ʻe Sihova ʻa e Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati fakauiké ke akoʻi ʻa e laui miliona ʻo e kau tangatá mo e kau fefiné ke nau ʻoatu ola lelei ange ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá. Ko e faʻahinga ʻoku nau feohi longomoʻui mo e fakatahaʻanga te nau kau nai, kau ki ai mo e kakai kuo nau toki kamata ke haʻu ki he ngaahi fakatahá, kapau ʻoku nau moʻui ʻo fetāiaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Kalisitiané.

17. (a) Ko e hā ʻa e taumuʻa tefito naʻe fokotuʻu ai ʻa e Malanga Fakahāhā? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻoku totonu ke manatuʻi ʻe he kau malanga fakahāhā?

17 Ko e tafaʻaki ʻe taha kuo fuoloa ʻa hono ngāueʻaki ʻi he akoʻí ko e Malanga Fakahāhā. ʻOku hangē ko hono fakahā ʻe hono hingoá, ko e fakataha ko ʻeni naʻe fokotuʻu fakatefito ia ki he kakai ʻoku ʻikai ko e Kau Fakamoʻoní ke nau ʻilo ʻa e ngaahi meʻa tefito ʻoku tau ako ʻi he Tohitapu. Ko ia, ʻoku fiemaʻu ʻa e tokotaha ʻokú ne fai ʻa e malangá ke ne ʻai ʻa e fakamatalá ke mahino ki he faʻahinga ko ʻenau toki ʻuluaki fanongo ia ki he pōpoakí. ʻOku ʻuhinga ʻeni ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻo hangē ko e “fanga sipi kehe,” “ngaahi tokoua,” mo e “toenga,” ko e ngaahi kupuʻi leá ni ʻoku ʻikai nai ke mahino ia ki he faʻahinga ʻoku ʻikai ko ha Kau Fakamoʻoní. Pea koeʻuhi ko e kakai ʻoku nau haʻu ki he Malanga Fakahāhā ʻoku ʻi ai nai ʻa ʻenau ngaahi tui pe ngaahi founga moʻui ʻoku mātuʻaki fepaki ia mo e Tohitapú​—neongo ʻoku tali pē ia ʻe he kakai ʻo e ʻahó ni​—ʻoku totonu ke fakapotopoto maʻu pē ʻa e tokotaha malanga pea ʻoua ʻaupito ʻe fakakataʻaki ʻa e ngaahi tui ko iá pe ngaahi founga moʻuí.​—Fakafehoanaki mo 1 Kolinitō 9:​19-23.

18. Ko e hā ʻa e ngaahi fakataha fakauike kehe ʻa e fakatahaʻangá, pea ko e hā ʻa honau ngaahi taumuʻá?

18 Ko e Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻanga ko ha fakataha ia ʻoku ako ai fakataha mo e Tohitapú ʻa e ngaahi tohi naʻe teuteu ʻi he fakahinohino ʻa e tamaioʻeiki anga-tonu mo potó ʻi he uike taki taha. Ko e tohi Revelation​—Its Grand Climax At Hand! ʻoku lolotonga fai ai ʻa e ako ʻi he ngaahi fonua lahi. Ko e Fakataha Ngāue ʻoku faí ke teuteuʻi ʻa e kakai ʻa Sihova ke kau kakato ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá mo ngaohi ākongá.​—Mātiu 28:19, 20; Maʻake 13:10.

Kuo Akoʻi ʻi he Ngaahi Fakataha Lalahi Angé

19. Ko e hā ʻa e ngaahi fakatahataha lalahi ange ʻoku fokotuʻutuʻu ʻi he taʻu taki taha ʻe he “tamaioʻeiki”?

19 ʻOku lahi hake ʻi he taʻu ʻe teau, ʻa hono fokotuʻutuʻu ʻe he “tamaioeiki agatonu” ʻa e ngaahi fakataha-lahi mo e ngaahi ʻasemipilī ki hono akoʻi mo e fakalototoʻaʻi makehe ʻo e kau Kalisitiane moʻoní. Ko e ngaahi fakataha lalahi ange pehē ʻe tolu ʻoku fai ʻeni ʻi he taʻu taki taha. ʻOku ʻi ai ʻa e ʻasemipilī ʻaho pē ʻe taha ʻoku kau ki ai ha kulupu ʻo ha ngaahi fakatahaʻanga fakafeituʻu. ʻI he lolotonga ʻo e taʻú, ko e feituʻu taki taha ʻoku nau fakatahataha ʻi he ʻaho ʻe ua ʻoku ui ia ko e ʻasemipilī fakafeituʻu. Tānaki atu ki ai, ʻoku ʻi ai ʻa e fakatahataha ʻoku ui ia ko e fakataha-lahi fakavahe ʻoku kau ki ai ha ngaahi feituʻu. ʻI he ngaahi taʻu ʻe niʻihi ʻoku ʻi ai nai ʻa e ngaahi fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga. Ko e ngaahi fakatahataha lalahi ko ʻení mo e kau Fakamoʻoni ʻaʻahi mei he ngaahi fonua lahi ko e moʻoni ʻoku fakatupu mālohi ki he tui ʻo e kakai ʻa Sihová!​—Fakafehoanaki mo Teutalōnome 16:16.

20. Ko e hā kuo toutou fakamamafaʻi ʻi he ngaahi fakatahataha lalahi ange ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova?

20 ʻI he 1922, naʻe toko 10,000 nai naʻe fakataha ʻi Cedar Point, Ohio, U.S.A., naʻe ueʻi ʻa e kau fakafofongá ʻe he fakalototoʻa ʻa e tokotaha malangá: “Ko e ʻaho ʻeni ʻo e ngaahi ʻaho. Vakai, ʻoku pule ʻa e Tuʻí! Ko kimoutolu ʻa hono kau fakafofonga ki he kakaí. Ko ia ai, tuʻuaki, tuʻuaki, tuʻuaki, ʻa e Tuʻí mo hono puleʻangá.” Ko e ngaahi fakataha-lahi peheé kuo nau ʻomai maʻu ai pē ʻa e fakamamafa ʻi he ngāue fakamalangá. Ko e fakatātaá, ʻi he fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga ʻi New York City ʻi he 1953, naʻe fai ai ʻa e fanongonongo ki hono fokotuʻu ha polokalama akoʻi ʻi he ngāue fale-ki-he-fale ʻi he ngaahi fakatahaʻanga kotoa pē. Ko hono fakahoko ʻo e meʻa ko iá naʻe mātuʻaki ola pau ʻi hono malangaʻi ʻa e Puleʻanga ʻi he ngaahi fonua lahi.

Kuo Akoʻi ʻe he ʻOtuá ke Faiako

21. Ko e hā ʻa e monū ʻoku tau loto ke talí, kae ʻikai ke tōvale mei hono taumuʻá?

21 Ko e moʻoni, ʻoku ʻi ai ʻa e polokalama akoʻi fakaofo ʻa Sihova ʻi he māmani he ʻahó ni! Ko e faʻahinga kotoa pē ʻoku nau ngāueʻaongaʻaki iá ʻoku lava ke akoʻi kinautolu ʻe he ʻOtua, ʻio, ʻoku nau ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga kuo ʻoange ki ai ʻa e “ʻelelo ʻo e tama ako.” Ko ha monū ē ke hoko ʻo hangē ʻoku ʻi he akoʻanga ʻa e ʻOtua! Ka ʻi heʻetau tali ʻa e monū ko ʻení, ke ʻoua naʻa tau tōvale mei hono taumuʻá. Naʻe akoʻi ʻe Sihova ʻa Sīsū koeʻuhi ke lava ke ne akoʻi ʻa e niʻihi kehé, pea naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻa ʻene kau ākongá koeʻuhi ke nau lava ʻo fai ʻa e ngāue tatau pē naʻá ne faí ka ʻi ha founga lahi ange ia. ʻOku meimei tatau pē, kuo akoʻi kitautolu ʻi he polokalama ako fakaofo ʻa Sihová ki he taumuʻa ʻo e akoʻi ʻa e niʻihi kehé.​—Sione 6:45; 14:12; 2 Kolinitō 5:​20, 21; 6:1; 2 Tīmote 2:2.

22. (a) Ko e hā ʻa e palopalema naʻe maʻu ʻe Mōsese mo Selemaiá, ka naʻe anga-fēfē hono fakaleleiʻí? (e) Ko e hā ʻa e fakapapau ʻoku tau maʻu ʻe tokangaʻi ʻe he ʻOtua ke fakahoko ʻa e malangaʻi ʻo e Puleʻangá?

22 ʻOkú ke lea, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Mōsese, “ʻOku ʻikai ko e tangata lea au,” pe hangē ko ia naʻe leaʻaki ʻe Selemaiá, “ʻOku ʻikai teu poto ʻi he lea”? ʻE tokoniʻi koe ʻe Sihova ʻo hangē ko ʻene tokoniʻi kinaua. “Te u ʻi ho ngutu ʻe au,” naʻá ne tala kia Mōsese. Pea kia Selemaia naʻá ne pehē: “ʻOua te ke manavahe . . . he ʻoku ou ʻiate koe.” (ʻEkisoto 4:​10-12; Selemaia 1:​6-8) ʻI he loto ʻa e kau takilotú ke fakalongolongo ʻa ʻene kau ākongá, naʻe pehe ʻe Sīsū: “Kapau te nau fakalongo ʻe kinautolu, ʻe kalakalanga ʻe he ngaahi maka.” (Luke 19:40) Ka naʻe ʻikai ke fiemaʻu ke kalanga ʻa e ngaahi maká ia, pea ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ʻi he taimí ni koeʻuhi he ʻoku ngāueʻaki ʻe Sihova ʻa e ʻelelo ʻo e faʻahinga kuó ne akoʻí ke ʻoatu ʻene pōpoaki ʻo e Puleʻangá.

ʻE Lava ke Ke Tali?

◻ Ko e hā ʻa e fetuʻutaki lelei ʻa e Faiakó mo e tama akó ʻoku fakaeʻa ʻi he ʻAisea vahe 50?

◻ Kuo anga-fēfē ʻa e hokohoko atu ʻe Sihova ʻa ʻene polokalama akoʻí kuo fakalahi ʻaupito?

◻ Ko e hā ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e polokalama akoʻi ʻa Sihová?

◻ Ko e hā ko ha monū fakaofo ai ke kau ʻi he polokalama akoʻi ʻa Sihová?

[Fakatātā ʻi he peesi 16]

Ko e ngaahi tali mei he lotó ʻa e fānaú ʻoku faʻa fakalototoʻa ia ki he faʻahinga taʻumotuʻá

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share