Ko e Hā Ke Hoko Ai ʻo Houngaʻiá?
NAʻE fiemaʻu ʻa Harley ʻi he tafa ʻo hono hui-tuʻá ke liliu ʻa ʻene ngāué mei he makēniká ki ha kalake ʻi ha ʻōfisi. ʻI hono ʻeke ange pe ʻoku anga-fēfē ʻa ʻene ongoʻi fekauʻaki mo e liliu ko ʻení, naʻe pehē ʻe Harley: “ʻOku ou ongoʻi ʻa e mavahe mei he ngāue fakamīsiní. Ka, ke lea totonu, ʻoku ou fiefia ange ʻi heʻeku ngāue lolotongá ʻi heʻeku ngāue ki muʻá.”
ʻI hono ʻoatu ha ʻuhinga ki heʻene fiemālié, ʻoku fakamatala ʻa Harley: “Ko e anga ʻo e fakakaukau ʻa e kakai ʻoku ou ngāue mo iá. ʻI he ʻikai tatau mo e faʻahinga ko ia ʻi hoku feituʻu ngāueʻanga ki muʻá, ko hoku supavaisá mo e kaungāngāue lolotongá ʻoku nau houngaʻia ʻi he meʻa ʻoku ou faí, pea ʻoku ʻikai te nau momou mei hono fai ʻo e fakaongoongoleleí. Ko e meʻa ʻeni ʻokú ne ʻomai ha fuʻu faikehekehé.” ʻI he ongoʻi ʻaonga mo fiemaʻú, ʻoku hoko ʻa Harley he taimí ni ko ha tokotaha ngāue fiefia.
Ko e ngaahi lea fakaongoongoleleí pe houngaʻiá, ʻi he taimi naʻe taau aí, ʻoku fakalotomāfana moʻoni. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e nunuʻa ʻo e taʻehoungaʻiá, ʻe lava ke hoko ia ko e fakamomoko ʻo hangē ko e fakamatala ʻa Shakespeare: “Puhi, puhi, ʻa koe matangi ʻo e faʻahitaʻu momokó, he ʻoku ʻikai te ke fuʻu taʻeʻofa ʻo hangē ko e taʻehoungaʻia ʻa e tangatá.” ʻOku fakamamahi, he kuo hoko ki he tokolahi ʻa e taʻeʻofa pehē.
Maluʻi mei he Taʻehoungaʻiá
ʻI he māmani ʻo e ʻaho ní ʻoku mole atu ai ʻa e ngaahi lea loto-moʻoni ʻo e houngaʻiá. Hangē ko ʻení, naʻe langaʻi hake ha fehuʻi, ʻe ha tokotaha faʻu-tohi: “Kapau ʻoku maʻu taimi ʻa e taʻahine malí ke fakatuʻasila ha ngaahi tohi fakaafe mali ʻe 200, ko e hā ʻoku ʻikai lava ai ke ne maʻu taimi ke tohi ai ha nouti fakamālō ki he meʻaʻofa ʻe 163?” Naʻa mo e foʻi lea faingofua ko e “māloó” ʻoku ʻikai ke faʻa leaʻaki. ʻOku tupulekina ʻa hono fetongiʻaki ʻa e houngaʻiá ʻa e fakakaukau fakamuʻomuʻa-kitá. Ko e tuʻungá ni ko e taha ia ʻo e ngaahi fakaʻilonga fakapapauʻiʻanga ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí. Naʻe fakatokanga ʻa e ʻaposetolo ko Paulá: “Kuo pau ke mou ʻiloʻi ʻe fonu ʻa e fakatuʻutāmakí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻE hoko ʻa e tangatá ʻo siokita fakaʻaufuli . . . Te nau hala fakaʻaufuli mo ha houngaʻia.”—2 Timote 3:1, 2, Phillips.
ʻI he ngaahi meʻa kehé, ʻoku fetongiʻaki ʻa e houngaʻiá ʻa e fakahekeheke. Ko e ngaahi lea houngaʻiá ʻoku fai ia mei he lotó ʻo ʻikai fakakaukau ke maʻu fakafoʻituitui ha meʻa. Kae kehe, ko e fakahekeheké, ʻi heʻene faʻa taʻemoʻoni mo fakalahiʻí, ko e tupu nai ia mei he taumuʻa fufū ke hiki hake pe ke maʻu ha ngaahi ʻaonga fakafoʻituitui ʻe niʻihi. (Siutasi 16) Tuku kehe hono kākaaʻi ʻa e tokotaha ʻoku fai ki aí, ʻoku faʻa hoko ʻa e lea momoleʻolunga peheé ko e fua ia ʻo e loto-hīkisiá mo e anga-hikí. Ko hai leva ia ʻe loto ke maʻukovia ʻe he fakahekeheke taʻemoʻoní? Ka ʻoku fakaivifoʻou moʻoni ʻa e houngaʻia moʻoní.
Ko e tokotaha ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e houngaʻiá ʻokú ne maʻu ʻa e ʻaonga mei he fai peheé. Ko e māfana ʻokú ne hokosia koeʻuhi ko e loto-houngaʻiá ʻoku tānaki atu ia ki heʻene fiefiá mo e melinó. (Fakafehoanaki mo Palovepi 15:13, 15.) Pea ʻi heʻene hoko ko ha anga ʻoku paú, ʻoku maluʻi ia ʻe he houngaʻiá mei he ngaahi ongoʻi taʻepau pehē hangē ko e ʻitá, meheká, mo e loto-tāufehiʻá.
“Mou Hoko ko e Kau Fai Fakafetaʻi”
ʻOku naʻinaʻi mai ʻa e Tohitapú kiate kitautolu ke fakatupulekina ha laumālie ʻo e houngaʻia, pe fakafetaʻi. Naʻe tohi ʻe Paula: “Fakafetaʻi ʻi he meʻa kotoa pe, he ko e tuʻutuʻuni ia ʻa e ʻOtua maʻamoutolu ʻia Kalaisi Sisu.” (1 Tesalonaika 5:18) Pea naʻe faleʻi ʻe Paula ʻa e kau Kolosé: “Tuku ʻa e fakamelino ʻa Kalaisi ke fakamāu ʻi homou loto, . . . kaeʻumaʻā ke mou hoko ko e kau fai fakafetaʻi.” (Kolose 3:15) Ko e ngaahi sāme lahi ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fakahāhā ʻo e fakafetaʻí, ʻo hā ai ko e houngaʻia fakamātoató ko ha ʻulungaanga lelei fakaʻotua ia. (Sāme 27:4; 75:1) ʻOku hā mahino, ʻoku leleiʻia ʻa Sihova ko e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau fakahāhā ai ʻa e fakafetaʻi ʻi he ʻaho kotoa pē ʻi he ngaahi meʻa ʻo e moʻuí.
Ka ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi meʻa ʻi he maama taʻefakafetaʻi ko ʻení ʻokú ne ʻai ke faingataʻa kiate kitautolu ke fakatupulekina ʻa e laumālie ʻo e houngaʻiá? ʻE anga-fēfē nai haʻatau fakahāhā ha fakakaukau fakafetaʻi ʻi he moʻui fakaʻahó? Ko e ongo fehuʻí ni ʻe lāulea ki ai ʻi he kupu hono hokó.