LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w98 9/15 p. 15-20
  • Tatali ʻi he “ʻAmanakituʻu”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Tatali ʻi he “ʻAmanakituʻu”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Faʻa Leʻo Lolotonga ʻa e ʻI Ai ʻa Kalaisí
  • Ko e Hā ʻe Hoko Mai Ai ʻa Sīsū Kalaisí?
  • Tatali Loto-Vēkeveke ki he Fakaeʻa Mai ʻa Kalaisí
  • “Ko e ʻAmanakituʻu ʻa e Meʻa Fakatupu”
  • Ko e Kātaki ʻa Sihová ʻOku ʻUhingá ko e Fakamoʻui
  • Hanganaki Tatali mo e Kītaki
  • Fiefia ʻi Heʻetau ʻAmanakí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Tatali ki Ai!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2015
  • Ko Hotau Takimuʻa Longomoʻui he ʻAho ní
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
  • ʻE Tauʻatāina ʻa e Tokotaha Kotoa Pē
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
w98 9/15 p. 15-20

Tatali ʻi he “ʻAmanakituʻu”

“Ko e ʻamanakituʻu [“ʻa e meʻa fakatupú,” NW] ʻoku ne nofoʻaki tali ki he fakaeʻa ʻo e ngaahi foha ʻo e ʻOtua.”​—LOMA 8:19.

1. Ko e hā ʻa e faitatau ʻoku ʻi ai ʻi he vahaʻa ʻo e tuʻunga ʻo e kau Kalisitiane ʻi he ʻaho ní mo ia ʻi he kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí?

KO E tuʻunga ʻo e kau Kalisitiane moʻoni ʻi he ʻaho ní ʻoku tatau ia mo ia ʻi he kau Kalisitiane ʻo e ʻuluaki senitulí. Naʻe tokoniʻi ʻe ha kikite ʻa e kau sevāniti ʻa Sihova ʻi he ngaahi ʻaho ko iá ke fakapapauʻi ʻa e taimi naʻe pau ke hā ai ʻa e Mīsaiá. (Taniela 9:​24-​26) Naʻe tomuʻa tala ʻe he kikite tatau ʻa e fakaʻauha ʻo Selusalemá ka naʻe ʻikai ha ngaahi ʻelemēniti ai naʻá ne ʻai ʻo lava ʻa e kau Kalisitiané ke ʻiloʻi ki muʻa ʻa e taimi ʻe fakaʻauha ai ʻa e kolo ko iá. (Taniela 9:​26e, 27) ʻI ha tuʻunga meimei tatau, naʻe fakatupunga fakapotopoto ʻe ha kikite ʻa e kau ako Tohitapu loto-moʻoni ʻo e senituli hono 19 ke nau nofo ʻamanaki. ʻI hono fakafehokotaki ʻa e “fituʻi kuonga” ʻo e Taniela 4:​25 mo e “kuonga ʻo e Senitaile,” naʻa nau ʻamanaki ai ʻe maʻu ʻe Kalaisi ʻa e mafai ʻo e Puleʻanga ʻi he 1914. (Luke 21:​24; Isikeli 21:​25-​27) Lolotonga ʻoku ʻi he tohi ʻa Tanielá ʻa e ngaahi kikite lahi, naʻe ʻikai ʻai ʻe ha taha ʻo e ngaahi meʻá ni ke malava ʻa e kau ako Tohitapu ʻo e ʻaho ní ʻo fikaʻi ʻa e taimi tofu pē ko ia ʻe fakaʻauha ai ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻa fakakātoa ʻa Sētané. (Taniela 2:​31-​44; 8:​23-​25; 11:​36, 44, 45) Kae kehe, ʻe hoko vave ʻa e meʻá ni, he ʻoku tau moʻui ʻi he “taimi fakamui.”​—Taniela 12:4.a

Faʻa Leʻo Lolotonga ʻa e ʻI Ai ʻa Kalaisí

2, 3. (a) Ko e hā ʻoku hoko ko e fakamoʻoni lahi ia ʻoku tau moʻui he lolotonga ʻa e ʻi ai ʻa Kalaisi ʻi hono mafai fakatuʻí? (e) Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi ko e kau Kalisitiané naʻe pau ke nau hanganaki leʻo lolotonga ʻa e ʻi ai ʻa Sīsū Kalaisí?

2 Ko e moʻoni, naʻe ʻai ʻe he kikité ʻa e kau Kalisitiané ki ha tuʻunga ʻo e ʻamanaki, ki muʻa ke tuku kia Kalaisi ʻa e mafai ʻo e Puleʻangá ʻi he 1914. Ka ko e “fakaʻilonga” naʻe ʻomai ʻe Sīsū ki heʻene ʻi aí pea mo e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻá naʻe fakahaaʻi mai ai ʻa e ngaahi meʻa ʻe hoko. Pea ko e lahi taha ʻo e ngaahi meʻá ni ʻe sio ki ai hili ʻa e kamata ʻo ʻene ʻi aí. Ko e ngaahi meʻa pehē ʻoku hokó​—ʻa e tau, nounou fakameʻatokoni, mofuike, mahaki fakaʻauha, tupulekina ʻa e maumaulaó, fakatangaʻi ʻo e kau Kalisitiané, mo hono malangaʻi ʻi māmani lahi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá​—ʻoku ngāue ia ko ha fakamoʻoni lahi ʻoku tau moʻui ʻi he taimí ni he lolotonga ʻa e ʻi ai ʻa Kalaisi ʻi he mafai fakatuʻí.​—Mātiu 24:​3-​14; Luke 21:10, 11.

3 Neongo ia, ko e ʻuhinga kotoa ʻo e faleʻi fakamāvae ʻa Sīsū ki heʻene kau ākongá ko e: “Tokanga, mou ʻā pē . . . leʻo.” (Maake 13:​33, 37; Luke 21:36) Ko ha lau tokanga ʻa e potutohi ʻo e ngaahi ekinaki ko eni ke faʻa leʻó ʻoku hā ai naʻe ʻikai ke lea tefito ʻa Kalaisí ki ha hanganaki leʻo tokanga ki he fakaʻilonga ʻo e kamata ʻo ʻene ʻi aí. ʻI hono kehé, naʻá ne fekauʻi ʻa ʻene kau ākonga moʻoní ke hanganaki leʻo lolotonga ʻa ʻene ʻi aí. Ko e hā naʻe pau ke nofoʻaki leʻo ki ai ʻa e kau Kalisitiane moʻoní?

4. Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻe fakahoko ʻi he fakaʻilonga naʻe ʻomai ʻe Sīsuú?

4 Naʻe fai ʻe Sīsū ʻa ʻene kikite lahí ʻi he tali ki he fehuʻi: “Tala mai, pe hoko fakakū ʻa e ngāhi meʻa ko ia [ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻo iku ki hono fakaʻauha ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻa faka-Siú]? pea ko e ha nai ʻa e fakaʻilonga ʻo haʻo [ʻi ai], mo e faka ʻosi ʻo e kuonga?” (Mātiu 24:3) Ko e fakaʻilonga naʻe tomuʻa talá ʻe ngāue ia ke fakapapauʻi ʻo ʻikai ko e ʻi ai pē ʻa Kalaisí kae pehē foki ki he ngaahi meʻa ʻe hoko ʻo taki atu ai ki he ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻa fulikivanu lolotongá.

5. Naʻe anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe Sīsū ko e lolotonga ʻene ʻi ai fakalaumālié, te ne toe “hoko mai”?

5 Naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū ʻo pehē lolotonga ʻene “ʻi ai” (faka-Kalisí, pa·rou·siʹa) te ne hoko mai ʻi he mafai mo e nāunau. Fekauʻaki mo e “hoko mai” ko iá (naʻe fakaʻilongaʻi ʻe he ngaahi tuʻunga ʻo e foʻi lea faka-Kalisi ko e erʹkho·mai), naʻá ne talaki: “Pea ʻe toki ha ʻi he langi ʻa e fakaʻilonga ʻo e Fanautama ʻa Tangata: pea ʻe toki lauʻaitu ʻa e ngāhi matakali ʻo mamani, pea te nau sio ki he Fanautama ʻa Tangata ʻoku hoko mai, ʻoku ne heka ki he ngāhi ʻao ʻo e langi pea haʻu mo ia ʻa e fakangeingei mo e nāunau lahi. . . . Mou maʻu mei he fiki hono fakatātā; ʻOka muimui hono muka pea ne kamata lau, ʻoku mou ʻilo ʻoku ofi ʻa e faʻahitaʻu mafana: pehe foki kimoutolu ka mou ka mamata ki he ngāhi meʻa ko ia pea mou ʻilo kuo panaki ia [ʻa Kalaisi], ʻio, kuo aʻu ki he matapa. . . . Ko ia ke mou leʻo; he ʻoku ʻikai te mou ʻilo pe ko e ʻaho fē ʻe hoko mei ai ʻa homou ʻEiki. . . . Ko ia ke toka teuteu ʻa kimoutolu foki: he ko e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata ʻe fai ʻi ha taimi ʻoku ʻikai te mou ʻamanaki ai kiate ia.”​—Mātiu 24:​30, 32, 33, 42, 44, fakaʻītali ʻamautolu.

Ko e Hā ʻe Hoko Mai Ai ʻa Sīsū Kalaisí?

6. ʻE anga-fēfē ʻa hono fakahoko ʻo e fakaʻauha ʻo “Babilone koe Lahi”?

6 Neongo ʻene ʻi ai ko e Tuʻi talu mei he 1914, kuo pau ke kei fakamāuʻi pē ʻe Sīsū Kalaisi ia ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu mo e faʻahinga tāutaha ki muʻa ʻi hono fakahoko ʻa e fakamaau ʻo e faʻahinga ko ia ʻokú ne ʻiloʻi ʻoku fulikivanú. (Fakafehoanaki mo 2 Kolinito 5:​10.) ʻE vavé ni ke ʻai ʻe Sihova ki he fakakaukau ʻa e kau pule fakapolitikalé ke fakaʻauha ʻa “Babilone Koe Lahi,” ʻa e ʻemipaea fakaemāmani ʻo e lotu loí. (Fakahā 17:​4, 5, 16, 17, PM) Naʻe fakamatalaʻi hangatonu ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻe fakaʻauha ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e “tangata ko Malakilao”​—ko e haʻa faifekau tafoki mei he moʻoní ʻo Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané, ko ha konga tuʻu-ki-muʻa ʻo “Babilone Koe Lahi.” Naʻe tohi ʻe Paula: “Pea mo e fakapū [“fakaeʻa,” NW] mai ʻo e tangata ko Malakilao . . . ʻa ia ʻe tamateʻi ʻe he ʻEiki ko Sisu ʻaki ʻa e manava ʻo hono fofonga, pea fakaʻauha ʻaki ʻa e fotuaki o ʻene [“ʻi ai,” NW].”​—2 Tesalonaika 2:3, 8.

7. ʻI he taimi ke hoko mai ai ʻa e Fanautama ʻa tangatá ʻi hono nāunaú, ko e hā ʻa e fakamaau te ne faí?

7 ʻI he kahaʻu ofi maí, ʻe fakamāuʻi ʻe Kalaisi ʻa e kakai ʻo e ngaahi puleʻangá ʻo makatuʻunga ʻi he anga ʻo ʻenau ngāue ki hono fanga tokoua ʻoku kei ʻi māmaní. ʻOku tau lau: “Ka ʻo ka ʻiloange ʻe hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata, kuo ne ʻai hono nāunau, pea haʻofia ia ʻe he kau angelo kotoa pe, te ne toki nofo ʻi hono taloni langilangiʻia: pea ʻe fakatahataha ki hono ʻao ʻa e ngāhi kakai kotoa pe; pea te ne vaheʻi kinautolu, ʻo hange ʻoku vaheʻi ʻe ha tauhisipi ʻa e fanga sipi mei he fanga kosi: pea te ne fokotuʻu ʻa e fanga sipi mei hono toʻomataʻu, ka ko e fanga kosi mei hono toʻohema. Pea ʻe toki folofola ʻe he Tuʻi kiate kinautolu [ko e fanga sipi], Ko au e, ʻoku ou talaatu, ʻI hoʻomou fai pehe ki ha taha ʻo hoku ngāhi tokoua mamaʻo ni, naʻa mou fai ia kiate au. . . . Pea ʻe ʻalu atu [ʻa e fanga kosí] ki he tautea taʻengata: ka ko e fai lelei ki he moʻui taʻengata.”​—Mātiu 25:​31-​46.

8. ʻOku anga-fēfē ʻa hono fakamatalaʻi ʻe Paula ʻa e hoko mai ʻa Kalaisi ke fakahoko ʻa e fakamaau ki he kau fakaʻotuamaté?

8 Hangē ko ia naʻe fakahaaʻi ʻi he pealapeli ʻo e fanga sipí mo e kosí, ʻoku fakahoko ʻe Sīsū ʻa e fakamaau fakaʻosi ki he kotoa ʻo e kau fakaʻotuamaté. Naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ki he kaungātui faingataʻaʻiá fekauʻaki mo e “mālōlō, ʻa ia te [nau] maʻu fakataha mo kimautolu, ʻo ka fakapū [“fakaeʻa,” NW] mai ʻa e ʻEiki ko Sisu mei he langi ʻi ha uloafi, pea haʻofia ʻe hono lahi ko e kau angelo, heʻene fai sauni ki he kau taʻeʻilo ʻOtua, pea ki he kau taʻetalangofua ki he Kosipeli ʻo hotau ʻEiki ko Sisu; ko e faʻahinga ia te nau kai hono nunuʻa ko e fakaʻauha taʻengata, ʻo mamaʻo mo e fofonga ʻo e ʻEiki, pea mamaʻo mei he langilangi o ʻene māfimafi; ʻi he ʻaho ko ia te ne hoko mai ke ha hono langilangi heʻene hoʻata ʻi hono kau maʻoniʻoni.” (2 Tesalonaika 1:​7-​10) Fakataha mo e ngaahi meʻa fakafiefia kotoa ko eni ʻoku ʻi muʻa ʻiate kitautolú, ʻikai ʻoku totonu ke tau ngāueʻi ʻa e tuí pea hanganaki vēkeveke ʻi he leʻo ki he hoko mai ʻa Kalaisí?

Tatali Loto-Vēkeveke ki he Fakaeʻa Mai ʻa Kalaisí

9, 10. Ko e hā ʻoku vēkeveke tatali ai ʻa e faʻahinga pani ʻoku nau kei ʻi māmaní ki he fakaeʻa mai ʻa Sīsū Kalaisí?

9 “Ko e fakaeʻa mai ʻa e ʻEiki ko Sisu mei he langi” ʻe hoko ia ʻo ʻikai koeʻuhi pē ke ʻomai ʻa e fakaʻauha ki he fulikivanú kae toe pehē foki ke fakapaleʻi ʻa e māʻoniʻoní. Ko e toenga ʻo e fanga tokoua pani ʻo Kalaisi ʻoku kei ʻi māmaní te nau kei mamahi pē nai ki muʻa ʻi he fakaeʻa mai ʻa Kalaisí, ka ʻoku nau fiefia ʻi heʻenau ʻamanaki fakahēvani lāngilangiʻiá. Ki he kau Kalisitiane paní, naʻe tohi ʻa e ʻapositolo ko Pitá: “Ke mou fiefia, ʻo fakatatau ki hoʻomou kau ʻi he ngaahi mamahi ʻa Kalaisi; koeʻuhi ke mou fiefia foki mo hakailangitau ʻi he fakaeʻa o ʻene langilangiʻia.”​—1 Pita 4:13.

10 ʻOku fakapapauʻi ʻe he faʻahinga paní ke nofoʻaki anga-tonu kae ʻoua ke hanga ʻe Kalaisi ʻo ‘fakatahataha kinautolu kiate ia’ koeʻuhi ko e “tuʻu ʻi he sivi” ʻa ʻenau tuí “ke ha ia kuo ne lava ʻa e fakamālō mo e langilangiʻia mo e fakaʻapaʻapaʻia ʻi he [“fakaeʻa,” NW] mai ʻo Sisu Kalaisi.” (2 Tesalonaika 2:1; 1 Pita 1:7) Fekauʻaki mo e kau Kalisitiane anga-tonu pehē ʻoku fanauʻi ʻi he laumālié, ʻe lava ke pehē: “Mo ʻene fuʻu oʻo ʻa e fakamatala ʻo Kalaisi ʻiate kimoutolu. Ko ia ʻoku ʻikai te mou tomui ʻi ha niʻihi ʻi ha kelesi ʻe taha; ʻo mou nofo ʻamanaki ki he [“fakaeʻa,” NW] mai ʻo hotau ʻEiki ko Kalaisi.”​—1 Kolinito 1:​6, 7.

11. Lolotonga ʻa e tatali ki he fakaeʻa mai ʻa Sīsū Kalaisí, ko e hā ʻoku fai ʻe he kau Kalisitiane paní?

11 Ko e toenga ʻo e kau paní ʻoku nau ʻinasi ʻi he ngaahi ongoʻi ʻa Paulá, ʻa ia naʻá ne tohi: “Seuke, ʻoku te pehe, ko e ngaahi mamahi ʻo e taimi ni ʻoku ʻikai kākunga ke tatau mo e langilangi ʻoku ene ke fakaeʻa mai, ʻo ʻai kiate kitautolu.” (Loma 8:​18) Ko ʻenau tuí ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke hoko ʻo tolonga ʻi hono fikaʻi ʻa e taimí. ʻOku nau hanganaki femoʻuekina ʻi he ngāue ʻa Sihová, ʻi hono tokonaki mai ha faʻifaʻitakiʻanga fakaofo ki honau kaungāfeohí, ko e “fanga sipi kehe.” (Sione 10:16) Ko e faʻahinga pani ko ení ʻoku nau ʻiloʻi ko e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení ʻoku ofi, pea ʻoku nau tokanga ki he ekinaki ʻa Pitá: “Mou ʻai ʻa e noʻo ʻo homou loto, mo laka fakaʻehiʻehi, pea matuʻaki ʻamanaki ki he kelesi ʻoku ene hono ʻomi ʻi he [“fakaeʻa,” NW] mai ʻo Sisu Kalaisi.”​—1 Pita 1:13.

“Ko e ʻAmanakituʻu ʻa e Meʻa Fakatupu”

12, 13. Naʻe anga-fēfē ʻa e “fakamoʻulaloa . . . ki he muna” ʻa e meʻa fakatupu fakaetangatá, pea ko e hā ʻoku fakaʻamu ki ai ʻa e fanga sipi kehé?

12 ʻOku toe maʻu ʻe he fanga sipi kehé ha meʻa ʻa ia ʻoku nau nofo ʻo ʻamanakituʻu ki ai? ʻOku mātuʻaki fakapapauʻi ʻoku pehē. Hili ʻa e lave ki he ʻamanaki lāngilangiʻia ʻa e faʻahinga ko ia kuo ohi ʻe Sihova ko hono “ngaahi foha” fanauʻi ʻe he laumālié mo e “kaungā-ʻea mo Kalaisi” ʻi he Puleʻanga fakahēvaní, naʻe pehē ʻe Paula: “Ko e ʻamanakituʻu [“ʻa e meʻa fakatupú,” NW] ʻoku ne nofoʻaki tali ki he fakaeʻa ʻo e ngaahi foha ʻo e ʻOtua. He naʻe fakamoʻulaloa [“ʻa e meʻa fakatupú,” NW] ki he muna: ka talaʻehai ko hono loto, ka koeʻuhi pe ko ia naʻa ne fai ʻa e fakamoʻulaloa: ka naʻe tuku ke ne ʻamanaki pe, ʻo pehe, Naʻa mo ia, [“ʻa e meʻa fakatupú,” NW] ʻe faifai pea fakaʻataʻatā mei heʻene popula ki he ʻauha, kae fakahoko ia ki he tauʻataina fakalangi ʻa e fanau ʻa e ʻOtua.”​—Loma 8:​14-​21; 2 Timote 2:​10-​12.

13 Fakafou ʻi he angahala ʻa ʻĀtamá, ko e kotoa ʻo hono hakó naʻa nau “fakamoʻulaloa . . . ki he muna,” ʻo fanauʻi ʻi he pōpula ki he angahalá mo e maté. Kuo ʻikai te nau malava ke fakatauʻatāinaʻi kinautolu mei he pōpula peheé. (Sāme 49:7; Loma 5:​12, 21) ʻOi, he fakaʻamu moʻoni ko e fanga sipi kehé ke “fakaʻataʻatā mei heʻene popula ki he ʻauha”! Ka ki muʻa ke hoko iá, kuo pau ke hoko ʻa e ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻo fakatatau ki he kuonga mo e taimi ʻa Sihová.

14. Ko e hā ʻe kau ki he ‘fakaeʻa mai ʻa e ngaahi foha ʻo e ʻOtuá,’ pea ʻe anga-fēfē ʻa e iku ʻa e meʻá ni ki hono “fakaʻataʻatā mei heʻene popula ki he ʻauha” ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá?

14 Ko e toenga ʻo e kau paní, ʻa e “ngaahi foha ʻo e ʻOtua” kuo pau ke nau ʻuluaki ‘fakaeʻa mai.’ Ko e hā ʻe kau ki he meʻá ni? ʻI he taimi tukupau ʻa e ʻOtuá, ʻe hoko ai ʻo hā mahino ki he fanga sipi kehé ko e kau paní kuo “silaʻi” fakaʻosi pea fakalāngilangiʻi ke nau pule fakataha mo Kalaisi. (Fakahā 7:​2-4) Ko e “ngaahi foha ʻo e ʻOtua” kuo toetuʻú te nau toe ‘fakaeʻa mai’ ʻi he taimi te nau kau fakataha ai mo Kalaisi ʻi hono fakaʻauha ʻa e fokotuʻutuʻu fulikivanu ʻo e ngaahi meʻa ʻa Sētané. (Fakahā 2:​26, 27; 19:​14, 15) ʻI he lolotonga leva ʻa e Pule Taʻu ʻe Taha Afe ʻa Kalaisí, te nau toe ‘fakaeʻa mai’ lahi ange ai ko e ngaahi fouʻanga fakataulaʻeiki ki hono tuku mai ʻa e ngaahi ʻaonga ʻo e feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú ki he “meʻa fakatupu” fakaetangatá. ʻE iku eni ki he hoko ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo “fakaʻataʻatā mei heʻene popula ki he ʻauha” pea faifai atu pē ʻo hū ki he “tauʻataina fakalangi ʻa e fanau ʻa e ʻOtua.” (Loma 8:​21; Fakahā 20:5; 22:​1, 2) Fakataha mo e ngaahi ʻamanaki maʻongoʻonga peheé, ʻe toe fai ha ofo ʻi he fanga sipi kehé heʻenau “tali ki he fakaeʻa ʻo e ngaahi foha ʻo e ʻOtua,” fakataha mo e “ʻamanakituʻu”?​—Loma 8:19.

Ko e Kātaki ʻa Sihová ʻOku ʻUhingá ko e Fakamoʻui

15. Ko e hā ʻoku ʻikai ʻaupito totonu ke ngalo ʻiate kitautolu ʻo fekauʻaki mo hono taimiʻi ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻá?

15 Ko Sihova ʻa e Tauhi-Taimi Lahí. Ko ʻene taimiʻi ʻo e ngaahi meʻá ʻe fakamoʻoniʻi ʻa ʻene haohaoá. ʻOku ʻikai nai ke hā maʻu pē ʻoku hoko ʻa e ngaahi meʻá ʻi he founga naʻa tau ʻamanekina fakafoʻituituí. Kae kehe, ʻe lava ke tau tui fakaʻaufuli ko e ngaahi talaʻofa kotoa ʻa e ʻOtuá ʻe fakahoko. (Siosiua 23:14) Te ne fakangofua nai ʻa e ngaahi meʻá ke hokohoko atu ʻo lōloa ange ia ʻi he meʻa naʻe ʻamanekina ʻe he tokolahi. Ka tau kumi ke mahinoʻi ʻa ʻene ngaahi foungá mo hoko ʻo mālieʻia ʻi heʻene potó. Naʻe tohi ʻa Paula: “ʻOiau! ʻene kilukilua ʻa e koloa mo e poto mo e ʻilomeʻa ʻa e ʻOtua! hono ʻikai taʻemahakulea ʻene ngaahi tuʻutuʻuni, mo taʻemafakatotoloa hono ngaahi founga! He hono ai ha taha kuo ne laveʻi ʻa e finangalo ʻo e ʻEiki, pe ha taha kuo faleʻi ia.”​—Loma 11:​33, 34.

16. Ko hai ʻoku ʻi he tuʻunga ke maʻu ʻa e ʻaonga mei he kātaki ʻa Sihová?

16 Naʻe tohi ʻa Pita: “Siʻi ʻofaʻanga, ko e meʻa ʻi hoʻomou ʻamanaki ki ha ngaahi meʻa pehe [ʻa e fakaʻauha ʻo e “ngaahi langi” mo e “fonua” motuʻá mo hona fetongi ʻe he “ngaahi langi foʻou” mo e “fonua foʻou” naʻe talaʻofa ʻe he ʻOtuá], mou fai feinga [“ke faifai atu ʻo,” NW] ʻiloa kimoutolu kuo mou lelei, kuo mou taʻeha ʻila, pea taʻeha mele ʻi heʻene vakai aʻana. Pea mou lau ʻa e kataki fuoloa ʻa hotau ʻEiki ko e koto fakamoʻui.” Koeʻuhi ko e kātaki ʻa Sihová, ʻoku ʻoange ai ki he toe laui miliona ʻa e faingamālie ke fakahaofi ʻi he “ʻaho ʻo e ʻEiki [“Sihova,” NW]” ʻa ia ʻe hoko mai ʻo “hange ha kaihaʻa.” (2 Pita 3:​9-​15) Ko ʻene kātakí ʻoku toe fakaʻatā ai ki he tokotaha taki taha ʻo kitautolu ke ‘ngaue ke lavaʻi hotau fakamoʻui ʻotautolú, ʻo fai ʻapasia pe mo tailiili.’ (Filipai 2:12) Naʻe pehē ʻe Sīsū kuo pau ke tau ‘lamasi kitautolu’ pea “ʻā pe” kapau ʻoku tau loto ke fakahōifua mo lavameʻa ʻi he “tuʻu ʻi he ʻao ʻo e Fanautama ʻa Tangata” ʻi he taimi ʻokú ne haʻu ai ki he fakamāú.​—Luke 21:​34-​36; Mātiu 25:​31-​33.

Hanganaki Tatali mo e Kītaki

17. Ko e hā ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻoku totonu ke tau tokanga ki aí?

17 Naʻe ekinaki ʻa Paula ki hono fanga tokoua fakalaumālié ke hanganaki sio honau matá, ʻo “ʻikai . . . ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ha ni, ka ko e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ha.” (2 Kolinito 4:​16-​18) Naʻe ʻikai te ne loto ke fakapōpōʻuliʻi ʻe ha meʻa pē ʻenau vakai ki he pale fakahēvani naʻe fokotuʻu kiate kinautolú. Tatau ai pē pe ko e kau Kalisitiane pani kitautolu pe ʻoku tau ʻi he fanga sipi kehé, tau tauhi maʻu ʻi he fakakaukaú ʻa e ʻamanaki fakaofo kuo fokotuʻu mai kiate kitautolú pea ʻoua ʻe foʻi. Tau ‘talitali ki ai ʻaki ʻa e kataki,’ ʻo fakamoʻoniʻi ai “ko kitaua ʻoku ʻikai ko e haʻa holomui ʻoku to ki mala, ka ko e haʻa tui ai pe ke maʻu mai hota laumalie.”​—Loma 8:​25; Hepelu 10:39.

18. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau loto-falala ʻo tuku ʻa e ngaahi taimí mo e ngaahi kuongá ki he toʻukupu ʻo Sihová?

18 ʻOku lava ke tau tuku loto-falala ʻa e ngaahi taimí mo e ngaahi kuongá ki he toʻukupu ʻo Sihová. Ko e fakahoko ʻo ʻene ngaahi talaʻofá “ʻe ʻikai tuai” ʻo fakatatau ki he taimi-tēpile ʻo ʻene taimí. (Hapakuke 2:3) ʻI he taimi tatau, ko e ekinaki ʻa Paula kia Tīmoté ʻoku toe fakalahi mai ʻa hono ʻuhingá maʻatautolu. Naʻá ne pehē: “Ko e ʻOtua e, mo Kalaisi Sisu, ʻa ia ʻoku ne ene ke fakamāu ʻa e moʻui mo e pekia​—ʻio, ʻoku ou naʻinaʻi ʻaki foki ʻene ha mai, pea ʻaki hono puleʻanga​—ke ke malangaʻaki ʻa e folofola, faʻa fai pe ʻi he faingamalie mo e ʻikai ha faingamalie . . . fai ʻa e ngāue fakaevangelio, fai hono kotoa ʻo ho lakanga.”​—2 Timote 4:​1-5.

19. Ko e hā ʻoku kei taimi ki he kakai ʻa Sihová ke nau faí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

19 ʻOku ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻa e moʻui​—ʻa kitautolú tonu mo e moʻui ʻa hotau ngaahi kaungāʻapí. Naʻe tohi ʻe Paula: “Lamalama kiate koe mo e meʻa ʻoku ke akoʻaki: ke ke nofoʻaki fai ʻa e ongo meʻa ko ia; he ʻi hoʻo fai pehe, te ke fakamoʻui koe mo kinautolu foki ʻoku fanongo kiate koe.” (1 Timote 4:​16) ʻOku mātuʻaki nounou ʻa e taimí ki he fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻa fulikivanu ko ení. Lolotonga ʻa ʻetau tatali mo e ʻamanakituʻu ki he ngaahi meʻa fakafiefia ʻi muʻa ʻiate kitautolú, tau tokanga ʻaupito ʻi he kei ʻi ai ʻa e taimi mo e kuonga ʻa Sihova ki hono kakaí ke malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá. Ko e ngāue ko iá kuo pau ke fakahoko ia ki heʻene fiemālié. “Pea toki hoko ʻa e ngataʻanga,” ʻo hangē ko e lea ʻa Sīsuú.​—Mātiu 24:14.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Sio ki he vahe 10 mo e 11 ʻo e tohi ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá, naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Ko e Fakamanatú

◻ Fekauʻaki mo e fikaʻi ʻo e taimí, ʻoku anga-fēfē ʻa e meimei tatau ʻa hotau tuʻungá mo e tuʻunga ʻo e kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí?

◻ Ko e hā kuo pau ai ke “leʻo” ʻa e kau Kalisitiané, naʻa mo e lolotonga ʻo e ʻi ai ʻa Kalaisí?

◻ Ko e hā ʻoku ʻamanakituʻu ai ʻa e meʻa fakatupu fakaetangatá ki he ‘fakaeʻa mai ʻa e ngaahi foha ʻo e ʻOtua’?

◻ Ko e hā ʻoku lava ai ke tau loto-falala ʻo tuku ʻa e ngaahi taimí mo e ngaahi kuongá ki he toʻukupu ʻo Sihová?

[Fakatātā ʻi he peesi 17]

Kuo pau ke hanganaki ʻāʻā ʻa e kau Kalisitiané ʻi he ʻamanaki ki he hoko mai ʻa Kalaisí

[Fakatātā ʻi he peesi 18]

ʻOku hanganaki femoʻuekina ʻa e toenga ʻo e kau paní ʻi he ngāue ʻa Sihová, ʻo ʻikai fakatuʻunga ʻenau tuí ʻi hono fikaʻi ʻo e taimí

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share