LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w99 5/15 p. 15-20
  • Hanganaki ʻAʻeva ʻi he Hala ʻo Sihová

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Hanganaki ʻAʻeva ʻi he Hala ʻo Sihová
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko e Fiemaʻu ke Falala mo Mateaki
  • Tokoni ki he ʻAʻeva ʻi he Hala ʻo e ʻOtuá
  • Fakapapaú
  • “ʻOku Kau ʻa e ʻOtua Maʻatautolu”
  • Te Ke ʻAʻeva mo e ʻOtuá?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
  • ʻAʻeva mo e ʻOtuá—Ko e Ngaahi Muʻaki Sitepú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
  • ʻAʻeva ʻi he Tuí, kae ʻIkai ʻi he Mamatá!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
  • Hanganaki ʻAʻeva mo e ʻOtuá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
w99 5/15 p. 15-20

Hanganaki ʻAʻeva ʻi he Hala ʻo Sihová

“Tatali kia Jihova, bea tauhi hono hala, bea te ne hakeakiʻi koe ke maʻu ae fonua.”​—SĀME 37:34, PM.

1, 2. Ko e hā naʻe kau ki he ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová kia Tuʻi Tēvita, pea ko e hā ʻoku fiemaʻu ʻe he meʻa ko iá meiate kitautolu he ʻaho ní?

“TUKU ke u ʻilo ʻa e hala te u fou ai; he ko koe kuo u hapai ki ai hoku laumalie.” (Sāme 143:8) ʻOku fakaongo loto-ʻaufuatō atu ʻe he kau Kalisitiane he ʻaho ní ʻa e ngaahi lea ko ia ʻa Tuʻi Tēvitá. ʻOku nau fiemaʻu loto-moʻoni ke fakahōifuaʻi ʻa Sihova pea ʻaʻeva ʻi hono halá. ʻOku kau ki he meʻá ni ʻa e hā? Kia Tēvita, naʻe ʻuhinga iá ki hono tauhi ʻa e lao ʻa e ʻOtuá. ʻOku kau ki ai ʻa e falala kia Sihova kae ʻikai ki he ngaahi feohi vāofi mo e ngaahi puleʻangá. ʻIo pea naʻe ʻuhingá ke tauhi mateaki kia Sihova, ʻikai ki he ngaahi ʻotua ʻo e ngaahi kakai kaungāʻapí. Ki he kau Kalisitiané, ko e ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange.

2 Ko e meʻa ʻe taha, ko e ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová he ʻaho ní ʻoku ʻuhingá ko hono ngāueʻi ʻa e tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí, ʻo lāuʻilo kiate ia ʻi hono tuʻunga “ko e Hala, pea mo e Moʻoni mo e Moʻui.” (Sione 3:16; 14:6; Hepelu 5:9) ʻOku toe ʻuhinga foki, ko hono fakahoko “ʻa e lao ʻa Kalaisi,” ʻa ia ʻoku kau ai ʻa hono fakahāhā ʻa e feʻofaʻaki, tautefito ki he ngaahi tokoua pani ʻo Sīsuú. (Kaletia 6:2; Mātiu 25:​34-40) Ko e faʻahinga ʻoku nau ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová ʻoku nau ʻofa ʻi heʻene ngaahi tefitoʻi moʻoní mo ʻene ngaahi tuʻutuʻuní. (Sāme 119:97; Palovepi 4:​5, 6) ʻOku nau koloaʻaki honau monū mahuʻinga ko e kau ʻi he ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané. (Kolose 4:17; 2 Timote 4:5) Ko e lotú ko ha konga tuʻumaʻu ia ʻo ʻenau moʻuí. (Loma 12:12) Pea ʻoku nau ‘tokanga ki heʻenau laka fakatuʻutuʻuní, pe ʻoku fefe hono angá, ʻo ʻoua te nau ngali taʻepoto ai, kae ngali poto.’ (Efeso 5:15) ʻOku pau ʻoku ʻikai te nau feilaulauʻi ʻa e ngaahi koloa fakalaumālié koeʻuhi ko ha ngaahi lelei fakamatelie fakataimi pe ngaahi mālie fakakakano taʻefakalao. (Mātiu 6:​19, 20; 1 Sione 2:​15-17) ʻIkai ngata aí, ko e mateaki kia Sihová mo falala kiate iá ʻoku mātuʻaki mahuʻinga. (2 Kolinito 1:​9; 10:5; Efeso 4:24) Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ko hotau tuʻungá ʻoku meimei tatau ʻaupito mo e tuʻunga ʻo ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá.

Ko e Fiemaʻu ke Falala mo Mateaki

3. Ko e hā ʻe tokoni ai ʻa e mateakí, tuí, mo e falalá ke tauhi maʻu kitautolu ʻi he hala ʻo Sihová?

3 Ko ʻIsilelí ko ha kiʻi puleʻanga siʻisiʻi naʻe takatakaiʻi ʻe he ngaahi kaungāʻapi anga-taʻefakakaumeʻa ʻa ia naʻa nau kau ʻi he ngaahi kātoanga ʻulungaanga taʻetaau ʻi he lotu ki he ngaahi ʻotua ʻaitolí. (1 Kalonikali1 Kolinito 16:26) Ko ʻIsileli pē naʻa nau tauhi ʻa e ʻOtua moʻoni pē taha mo taʻehāmaí, ʻa Sihova, pea naʻá ne fiemaʻu ke nau tauhi maʻu ʻa e ngaahi tuʻunga māʻolunga fakaeʻulungāngá. (Teutalonome 6:4) ʻOku meimei tatau pē mo e ʻahó ni, ko ha laui miliona siʻi pē ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku lotu kia Sihová, pea ʻoku nau moʻui ʻi ha māmani ʻo e kakai ʻe meimei toko ono piliona ʻa ia ko honau ngaahi tuʻungá mo ʻenau fakakaukau fakalotú ʻoku mātuʻaki kehekehe ia mei haʻanautolú. Kapau ʻoku tau ʻi he lotolotonga ʻo e laui miliona siʻi ko iá, kuo pau ke tau tokanga ke ʻoua naʻa tākiekina kitautolu ʻi ha founga hala. ʻO anga-fēfē? Ko e mateaki kia Sihova ko e ʻOtuá, tui kiate iá, pea falala mālohi te ne fakahoko ʻene ngaahi talaʻofá ʻe tokoni ia. (Hepelu 11:6) ʻE taʻofi kitautolu ʻe he meʻá ni mei hono tuku ʻetau falalá ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻamanaki ki ai ʻa e māmaní.​—Palovepi 20:22; 1 Timote 6:17.

4. Ko e hā ‘kuo fakapoʻuli ai ʻa e ʻatamai’ ʻo e ngaahi puleʻangá?

4 Naʻe fakahāhā ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e anga ʻo hono kehekehe kuo pau ke ʻi ai ʻa e kau Kalisitiané mei he māmaní ʻi heʻene tohi: “Ko ia, ko e meʻa ʻoku ou tala mo fakapapau atu ʻi he ʻEiki, ʻa ʻeni, Ke ʻoua te mou kei laka ʻo hange ko e fai ʻa Senitaile; ʻa ia ʻoku nau fou ʻi he muna ʻa honau loto, kuo fakapoʻuli honau ʻatamai, kuo nau motu mei he moʻui ʻa e ʻOtua, ko e meʻa ʻi he vale ʻoku nofoʻia kinautolu, ko e meʻa ʻi he fakafefeka honau loto.” (Efeso 4:​17, 18) Ko Sīsū ʻa e “maama moʻonia.” (Sione 1:9) Ko ha niʻihi pē ʻoku nau siʻaki ia pe ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau tui kiate ia ka ʻoku ʻikai te nau talangofua ki he “lao ʻa Kalaisi” ʻoku “fakapoʻuli honau ʻatamai.” ʻI he mamaʻo mei he ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová, ʻoku nau “motu mei he moʻui ʻa e ʻOtua.” Neongo ʻoku nau fakakaukau nai ʻoku nau poto ʻi he founga fakaemāmaní, kuo nau ‘vale ʻiate kinautolu’ ʻi he fekauʻaki mo e ʻilo pē taha ko ia ʻoku taki atu ki he moʻuí, ʻa e ʻiloʻi ko ia ʻo Sihova ko e ʻOtuá pea mo Sīsū Kalaisí.​—Sione 17:3; 1 Kolinito 3:19.

5. Neongo ʻoku ulo atu ʻa e maama ʻo e moʻoní ʻi he māmaní, ko e hā ʻoku ʻikai fietali ai ʻe he ngaahi loto ʻo e tokolahi?

5 Ka, ʻoku ulo atu ʻa e maama ʻo e moʻoní ʻi he māmaní! (Sāme 43:3; Filipai 2:15) “ʻOku kalanga ʻa poto ʻi hala.” (Palovepi 1:20) ʻI he taʻu kuo ʻosí naʻe ngāueʻi ai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ha ngaahi houa laka hake ʻi he taha pilioná ʻi hono tala ki honau ngaahi kaungāʻapí fekauʻaki mo Sihova ko e ʻOtuá pea mo Sīsū Kalaisi. Naʻe tali ia ʻe he laui kilu. Ko ia, ʻoku totonu ke tau ofo ʻi he ʻikai tali ia ʻe he faʻahinga tokolahi kehé? ʻIkai. Naʻe lea ʻa Paula fekauʻaki mo e “fakafefeka honau loto.” ʻOku maʻu ʻe he niʻihi ʻa e ngaahi loto taʻefietali koeʻuhi ko e siokitá pe ʻofa ki he paʻangá. ʻOku tākiekina ʻa e niʻihi kehe ʻe he lotu loí, pe ko e vakai fakaemāmani ʻa ia ʻoku mātuʻaki mafolalahia he ʻaho ní. Kuo hanga ʻe he ngaahi faingataʻa ʻoku hokosia ʻi he moʻuí ʻo tataki ʻa e tokolahi ke nau sītuʻa mei he ʻOtuá. ʻOku fakafisi ʻa e niʻihi kehe ia ke aʻusia ʻa e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga māʻolunga ʻa Sihová. (Sione 3:20) ʻE lava ʻa e loto ʻo ha taha ʻoku ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová ke hoko ʻo fakafefeka ʻi he ngaahi tafaʻaki peheé?

6, 7. Neongo ko e kau lotu kinautolu ʻa Sihova ko e ʻOtuá, ʻi he ngaahi taimi fē naʻe tō mamaʻo ai ʻa e kau ʻIsilelí, pea ko e hā ʻa e ʻuhingá?

6 Naʻe hoko ʻeni ki ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá, ʻo hangē ko ia naʻe fakahaaʻi ʻe Paulá. Naʻá ne tohi: “Naʻe fai ʻa e ngaahi meʻa ko ia, ko e taipe kiate kitautolu; ke ʻoua naʻa tau hoko ko e koto holi ki he kovi, ʻo hangeā ko kinautolu na. Kaeʻumaʻa ke ʻoua te mou hoko ko e kau tauhi-aitoli, ʻo hange ko e niʻihi ʻi he kakai na; ʻa é ʻoku tuʻu ʻi he Tohi, Naʻe nofo ʻa e kakai ke kai mo inu, pea nau tuʻu hake ke fakavā. Pea ke ʻoua naʻa tau feʻauaki, ʻo hange ko e feʻauaki ʻa e niʻihi ʻo e kakai na, pea to ai hanau toko ua mano ma tolu afe ʻi he ʻaho pe ʻe taha.”​—1 Kolinito 10:​6-8.

7 ʻOku ʻuluaki lave ʻa Paula ki he taimi ʻa ia naʻe lotu ai ʻa ʻIsileli ki ha kiʻi pulu koula ʻi he veʻe Moʻunga Sainaí. (Ekisoto 32:​5, 6, PM) Ko ha talangataʻa fakahangatonu ʻeni ki ha tuʻutuʻuni fakaʻotua naʻa nau loto-lelei ke talangofua ki ai ʻi ha ngaahi uike siʻi pē ki muʻa. (Ekisoto 20:​4-6; 24:3) Hili iá, ʻoku lave leva ʻa Paula ki he taimi naʻe punou hifo ai ʻa ʻIsileli kia Pēali fakataha mo e ngaahi ʻofefine ʻo Mōapé. (Nomipa 25:​1-9) Ko e lotu ki he kiʻi pulú naʻe fakaʻilongaʻiʻaki ia ʻa e fakahōhōʻiaʻi maʻataʻatā ʻo e holí, ‘ko e tutuu ke fakavā.’a Ko e lotu kia Pēalí naʻe ʻalu fakataha ia mo e fehokotaki fakasino taʻetaau mātuʻaki hā mahino. (Fakahā 2:14) Ko e hā naʻe fai ai ʻe he kau ʻIsilelí ʻa e ngaahi angahala ko ʻení? Koeʻuhi naʻa nau fakaʻatā honau lotó ke hoko ʻo “holi ki he kovi”​—tatau ai pē pe ko e tauhi ʻaitoli pe ko e ngaahi tōʻonga ʻulungaanga taʻetaau naʻe ʻalu fakataha mo iá.

8. Ko e hā ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi meʻa naʻe hokosia ʻe ʻIsilelí?

8 Naʻe fakahaaʻi ʻe Paula ʻoku totonu ke tau ako mei he ngaahi meʻá ni. Ako ʻa e hā? ʻOku ʻikai alafakakaukau atu ʻe punou hifo ha Kalisitiane ki ha kiʻi pulu koula pe ko ha ʻotua Mōape ʻo e kuonga muʻá. Kae fēfē ʻa e ʻulungaanga taʻetāú pe ko e fakahōhōʻiaʻi taʻemapuleʻi ʻo e holí? ʻOku hoko lahi eni ʻi he ʻahó ni, pea kapau te tau fakaʻatā ha holi kiate kinautolu ke tupu ʻi hotau lotó, te nau hoko mai leva ʻi hotau vahaʻa mo Sihová. Ko e ola leva ʻe hokó ʻe hangē pē naʻa tau fai ha tauhi ʻaitolí​—ko e motu mei he ʻOtuá. (Fakafehoanaki mo Kolose 3:5; Filipai 3:19.) Ko e moʻoni, ʻoku fakaʻosiʻaki ʻe Paula ʻene fakamatala ki he ngaahi meʻa ko iá ʻaki ʻene enginaki ki hono ngaahi kaungātuí: “Mou hola mei he tauhi-aitoli.”​—1 Kolinito 10:14.

Tokoni ki he ʻAʻeva ʻi he Hala ʻo e ʻOtuá

9. (a) Ko e hā ʻa e tokoni ʻoku tau maʻu ke tau hanganaki ʻaʻeva ai ʻi he hala ʻo Sihová? (e) Ko e hā ʻa e founga ʻe taha ʻoku tau fanongo ai ki he ‘lea mei hotau tuʻá’?

9 Kapau ʻoku tau fakapapauʻi ke tau hanganaki ʻaʻeva ai pē ʻi he hala ʻo Sihová, ʻoku ʻikai tuku mai kitautolu taʻeʻiai ha tokoni. Naʻe kikiteʻi ʻe ʻAisea: “ʻE fanongo ʻe ho telinga ki ha lea mei ho tuʻa, Ko eni ʻa e hala, fou ai; ka ai haʻo afe ki toʻomataʻu, pe ka ai haʻo afe ki toʻohema.” (Aisea 30:21) ʻE anga-fēfē ha fanongo ‘hotau telingá’ ki he ‘lea mei hotau tuʻá’? Sai, ʻoku ʻikai ha taha ia he ʻahó ni ʻoku fanongo ki ha leʻo moʻoni pe maʻu ha pōpoaki fakafoʻituitui mei he ʻOtuá. Ko e “lea” ko ia ʻoku fai ki ai ʻa e fanongó ʻoku haʻu ia kiate kitautolu kotoa ʻi he founga tatau pē. ʻUluakí mo e muʻomuʻa tahá, ʻoku haʻu ia fakafou mai ʻi he ngaahi Konga Tohitapu fakamānavaʻí, ko e Tohitapú, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e ʻOtuá pea mo ha lēkooti ʻo ʻene ngaahi feangainga mo e faʻahinga ʻo e tangatá. Koeʻuhi ʻoku tau hā fakaʻaho ki he ngaahi tuʻuaki fakakaukau fakafepaki mei he ngaahi matavai ʻoku “motu mei he moʻui ʻa e ʻOtua,” ki ha moʻui lelei fakalaumālié, ʻoku fiemaʻu ke tau lau ʻa e Tohitapú pea fakalaulauloto maʻu pē ki ai. ʻE tokoni ʻeni kiate kitautolu ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi meʻa “noa ni” pea ke “tuʻu kakato . . . kuo ʻosi sāuni ki he ngāue lelei fulipe.” (Ngāue 14:​14, 15; 2 Timote 3:​16, 17) ʻE fakaivimālohiʻi ai kitautolu, fakaivia kitautolu, mo tokoniʻi kitautolu ‘ke monuia ai hotau halá.’ (Siosiua 1:​7, 8, PM) Ko ia ai, ʻoku naʻinaʻi mai ʻa e Folofola ʻa Sihová: “Koia, E fānau, mou fanogo mai kiate au: he oku monuia ia oku tokaga ki hoku gaahi hala. Mou fanogo ki he akonaki, bea mou boto, bea oua naa mou tae tokaga ki ai.”​—Palovepi [Lea Fakatātā] 8:​32, 33, PM.

10. Ko e hā ʻa e founga hono ua ʻoku tau fanongo ai ki he ‘lea mei hotau tuʻá’?

10 Ko e ‘lea mei hotau tuʻá’ ʻoku toe haʻu ia fakafou ʻi he “tamaioeiki agatonu mo boto,” ʻa ia ʻokú ne tokonaki mai ʻa e “mea kai i hono taimi totonu.” (Mātiu 24:​45-47, PM) Ko e founga ʻe taha ʻoku tokonaki mai ai ʻa e meʻakai ko ʻení ʻoku ʻi he ngaahi tohi makatuʻunga faka-Tohitapu ʻoku pulusí, pea ʻi he ngaahi taʻu ki mui ní kuo lahi fau ai ʻa e tokonaki fakaemeʻakai ko ʻení. Ko e fakatātaá, fakafou ʻi he makasini Taua Leʻo, kuo fakaleleiʻi mai ai ʻetau mahino fekauʻaki mo e kikité. ʻI he makasini ko ʻení, kuo fakalototoʻaʻi mai ai kitautolu ke tau kītaki ʻi he ngāue ko e malanga mo e ngaohi-ākongá neongo ʻa e tupulaki ʻa e taʻemahuʻingaʻiá, kuo tokoniʻi ai kitautolu ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi tōʻangá, pea kuo enginakiʻi kitautolu ke fakatupu ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei faka-Kalisitiané. He koloaʻaki lahi ē ʻe kitautolu ʻa e meʻakai pehē ʻi he taimi totonú!

11. Fakamatalaʻi ʻa e founga hono tolu ʻoku lava ke tau fanongo ai ki he ‘lea mei hotau tuʻá.’

11 ʻOku toe tokonaki mai ʻe he tamaioʻeiki anga-tonu mo potó ʻa e meʻakaí ʻo fakafou mai ʻi heʻetau ngaahi fakataha tuʻumaʻú. ʻOku kau heni ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻanga fakalotofonuá, ngaahi fakataha tuʻo ua he taʻu ʻi he tuʻunga fakafeituʻú mo e ngaahi fakataha-lahi lalahi ange fakataʻú. Ko hai ha Kalisitiane anga-tonu heʻikai te ne fakamahuʻingaʻi ʻa e ngaahi fakatahataha peheé? Ko ha ngaahi tokoni mātuʻaki mahuʻinga kinautolu ke poupouʻi kitautolu ʻi  he ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová. Koeʻuhi kuo pau ke fakamoleki ʻe he tokolahi ha taimi lahi ʻi he ngāué pe ʻi he ʻapiakó ʻi he feohi mo e faʻahinga ʻoku ʻikai te nau kau ʻi heʻenau tuí, ko e feohi faka-Kalisitiane tuʻumaʻú ko e fakahaofi-moʻui moʻoni. ʻOku ʻomai ʻe he ngaahi fakatahá kiate kitautolu ha faingamālie lelei “ke fefakaʻaiʻaiʻaki ʻa kitautolu ki he feʻofaʻaki mo e ngaue lelei.” (Hepelu 10:24) ʻOku tau ʻofa ʻi hotau fanga tokouá, pea ʻoku tau saiʻia ke feohi mo kinautolu.​—Sāme 133:1.

12. Ko e hā ʻa e fakapapau ʻoku maʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea naʻe anga-fēfē ʻenau fakahāhaaʻi ia ki muí ni maí?

12 ʻI hono fakaivimālohiʻi ʻe he meʻakai fakalaumālie peheé, ʻoku meimei ko e kakai ʻe toko ono miliona he ʻahó ni ʻoku nau ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová, pea ʻoku ʻi ai mo e laui miliona kehe ʻoku nau ako ʻa e Tohitapú ke nau ʻilo ai ki he founga ke fai pehē aí. ʻOku nau loto-siʻi pe vaivai tupu mei he moʻoniʻi meʻa ko ia ʻoku nau tokosiʻi ʻi hono fakahoa atu ki he laui piliona ʻo e tokolahi ʻo e kakai ʻo e māmaní? ʻIkai ʻaupito! ʻOku nau fakapapauʻi ke hanganaki tokanga ki he ‘lea mei honau tuʻá,’ ʻo fai mateaki ʻa e finangalo ʻo Sihová. ʻI hono fakahaaʻi fakahāhā ʻa e fakapapauʻi ko ʻení, ʻi he lolotonga ʻa e ngaahi Fakataha-Lahi Fakavahe mo Fakavahaʻapuleʻanga “Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí” 1998/1999, naʻe fai ai ʻe he kau fakafofongá ha fakapapau ʻo fakahaaʻi ai ʻenau tuʻu loto-moʻoní. ʻOku hoko mai heni ʻa e konga tefito ʻo e fakapapau ko iá.

Fakapapaú

13, 14. Ko e hā ʻa e vakai moʻoni fekauʻaki mo e tuʻunga ʻo e māmaní ʻoku maʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová?

13 “Ko kitautolu, ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku tau fakatahataha mai ʻi he Fakataha-Lahi “Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí” ʻoku tau loto-taha ʻaufuatō ko e founga ʻa e ʻOtuá ko e founga lelei taha ia ʻo e moʻuí. Kae kehe, ʻoku tau fakatokangaʻi ko e tokolahi taha ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ia he ʻahó ni ʻoku kehe ʻenau ongoʻí ʻa kinautolu. Kuo ʻahiʻahiʻi ʻe he sōsaieti ʻo e tangatá ʻa e ngaahi fakakaukau lahi, ngaahi filōsofia, mo e ngaahi fakakaukau fakalotu ʻi he meʻa ʻoku fokotuʻuʻaki ʻa e founga lelei taha ʻo e moʻuí. Ko ha vakai totonu ki he hisitōlia ʻo e tangatá mo e ngaahi tuʻunga ʻo e māmaní he ʻahó ni ʻokú ne fakamoʻoniʻi mai ʻa e moʻoni ʻo e fakamatala fakaʻotua ʻoku lēkooti ʻi he Selemaia 10:23: ‘ʻOku ʻikai ʻi he tangata ʻoku haʻelé ke fakaʻuli ʻene ʻalú.’

14 “ʻOku tau sio ʻi he ʻaho kotoa pē ki he fakamoʻoni lahi ange ʻokú ne fakapapauʻi mai ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea ko iá. ʻI he tafaʻaki lahi tahá, ʻoku taʻetokaʻi ʻe he sōsaieti ʻo e tangatá ʻa e founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí. ʻOku tuli ʻa e kakaí ia ki he meʻa ʻoku hā ngali tonu ʻi heʻenau vakai ʻa kinautolú. Kuo pango ʻaupito ʻa e ngaahi olá​—ko e maumau ʻa e moʻui fakafāmilí, ʻo tukunoaʻi ai ʻa e fānaú taʻeʻiai ha tataki; ko e tuli kakato ki he meʻa fakamatelié, ʻo iku ai ki he kulanoa mo e siva ʻo e ʻamanakí; ko e faihia mo e fakamālohi fakavalevale, ʻo maʻukovia ai ʻa e kau faingataʻaʻia taʻefaʻalaua; ko e fekeʻikeʻi fakamatakalí mo e ngaahi taú, ʻo toʻo atu ai ʻa e ngaahi moʻui lahi fakaʻulia; ko e mafola noa pē ʻa e ʻulungaanga taʻetāú, ʻo langaʻi ai ha ngaahi mahaki pipihi ʻi he fehokotaki fakasinó. Ko e niʻihi pē ʻeni ʻo e ngaahi palopalema fihi mo lahi fakaʻulia ʻokú ne uesia ʻa e tuli ki he fiefiá, melinó, mo e maluʻangá.

15, 16. Fekauʻaki mo e founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí, ko e hā ʻa e fakapapauʻi naʻe fakahaaʻi ʻi he fakapapaú?

15 “ʻI he vakai atu ki he tuʻunga fakamamahi ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá pea mo e tuʻunuku mai ʻa e ‘tau ʻo e ʻaho lahi ʻo e ʻOtua Aoniú’ ʻoku ui ko ʻĀmaketoné (Fakahā 16:​14, 16), ko kitautolu Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku tau fakapapau:

16 “ʻUluakí: ʻOku tau vakai kiate kitautolu ʻoku tau kau kia Sihova ko e ʻOtuá, ʻo tau ʻosi fakatapui fakatāutaha kitautolu kiate ia maʻataʻatā, pea te tau tauhi maʻu ʻa e tui taʻeueʻia ki he tokonaki ʻa Sihova ko e huhuʻi fakafou ʻi hono ʻAló, ko Sīsū Kalaisi. ʻOku tau fakapapauʻi ke tau ʻaʻeva ʻi he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí, ʻo ngāue ʻi he tuʻunga ko ʻene Kau Fakamoʻoni pea anga-nofo ki hono tuʻunga-haú ʻa ia ʻoku fakahaaʻi mai ʻo fakafou ʻi he tuʻunga-pule ʻo Sīsū Kalaisí.

17, 18. Ko e hā ʻa e tuʻunga ʻe hokohoko atu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke tauhi maʻú ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāngá pea mo e fetokouaʻaki faka-Kalisitiané?

17 “Ko hono uá: Te tau hokohoko atu ke pīkitai ki he ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga māʻolunga mo fakalaumālie ʻa e Tohitapú. ʻOku tau fakapapauʻi ke tau fakaʻehiʻehi mei he laka ʻo hangē ko ia ʻoku laka ai ʻa e ngaahi puleʻangá ʻi he muna ʻa honau ʻatamaí. (Efeso 4:​17-19) Ko ʻetau fakapapaú ia ke tau maʻa ai pē ʻi he ʻao ʻo Sihová ʻo ʻikai ha ʻila mei he māmani ko ʻení.​​—Semisi 1:27.

18 “Ko hono tolú: Te tau piki maʻu ki hotau tuʻunga Fakatohitapú ʻi he tuʻunga ko ha fetokouaʻaki faka-Kalisitiane ʻi māmani lahi. Te tau tauhi maʻu ʻa e tuʻu-ʻatā faka-Kalisitiane ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi puleʻangá, ʻo ʻikai fakaʻatā kitautolu ke tau fihia ʻi he tāufehiʻa fakaefaʻahingá, fakapuleʻangá, pe fakaematakalí pe ko e fakafaʻafaʻahí.

19, 20. (a) Ko e hā ʻe fai ʻe he ngaahi mātuʻa Kalisitiané? (e) ʻE anga-fēfē ʻa e hokohoko atu ʻa e kau Kalisitiane moʻoni kotoa pē ke fakahaaʻi kinautolu ko e kau ākonga ʻa Kalaisi?

19 “Ko hono faá: Ko kitautolu ko e ngaahi mātuʻá te tau faʻa akonakiʻaki ʻa e founga ʻa e ʻOtuá ki heʻetau fānaú. Te tau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga ʻi he moʻui faka-Kalisitiané, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e lau Tohitapu tuʻumaʻu, ako fakafāmili, pea kau ʻaufuatō ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané pea ʻi he ngāue fakamalangá.

20 “Ko hono nimá: Ko kitautolu kotoa te tau feinga ke tau tō ʻa e ngaahi ʻulungaanga fakaʻotua ko ia ʻoku fakatātaaʻi mai ʻe hotau Tokotaha-Fakatupú, pea te tau feinga ke faʻifaʻitaki ki hono ʻulungāngá mo ʻene ngaahi foungá, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú. (Efeso 4:32 [5:​1, PM]) ʻOku tau fakapapau ke ʻai ʻetau ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he ʻofá, ʻo tau fakahāhaaʻi ai kitautolu ko e kau ākonga ʻa Kalaisi.​—Sione 13:35.

21-23. Ko e hā ʻe hokohoko atu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke faí, pea ko e hā ʻoku nau tuipau ki aí?

21 “Ko hono onó: Te tau hokohoko atu hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻo ʻikai tuku, ʻo ngaohi-ākonga, pea te tau akoʻi kinautolu ʻi he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí pea fakalototoʻaʻi kinautolu ke nau maʻu ha ako lahi ange ʻi he ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá.​—Mātiu 24:14; 28:​19, 20; Hepelu 10:​24, 25.

22 “Ko hono fitú: ʻI he tuʻunga fakatāutahá pe ko ha kautaha lotú, te tau hokohoko atu ke ʻai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ke muʻomuʻa ʻi heʻetau moʻuí. ʻI hono ngāueʻaki ʻa ʻene Folofolá, ʻa e Tohitapú, ko hotau tatakí, heʻikai te tau afe ki toʻomataʻu pe ki toʻohema, ʻo tau fakapapauʻi ai ko e founga ʻa e ʻOtuá ʻoku māʻolunga mamaʻo ange ia ʻi he ngaahi founga ʻa e māmaní. ʻOku tau fakapapauʻi ke tuli ki he founga ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí​—ʻo tuʻumaʻu mo mateaki, he taimí ni ʻo taʻengata!

23 “ʻOku tau fai ʻa e fakapapaú ni koeʻuhi ʻoku tau falala kakato ki he talaʻofa anga-ʻofa ʻa Sihova ʻo pehē ko ia ʻokú ne fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá te ne nofo maʻu ʻo taʻengata. ʻOku tau fai ʻa e fakapapaú ni koeʻuhi ʻoku tau tuipau ko e moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni, akonaki, mo e faleʻi Fakatohitapú ko e founga moʻui lelei taha ia ki he ʻaho ní pea fakatoka ai ha makatuʻunga lelei ki he kahaʻú, ke tau piki maʻu nai ai ki he moʻui moʻoní. (1 Timote 6:19; 2 Timote 4:7e, 8) Kae sinoemeʻa, ʻoku tau fai ʻa e fakapapaú ni koeʻuhi ʻoku tau ʻofa ʻia Sihova ko e ʻOtuá ʻaki ʻa e kotoa hotau lotó, soulú, ʻatamaí, mo e mālohí!

24, 25. Ko e hā ʻa e tali naʻe fai ki he fakapapau naʻe fokotuʻu maí, pea ko e hā ʻa e fakapapau ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová?

24 “Ko e kotoa ʻo e kau maʻu fakataha ʻi he fakataha-lahi ko ʻení ʻoku loto ke ne tali ʻa e fakapapaú ni, kātaki ʻo lea ʻIO!”

25 Ko e lauingeau ʻo e ngaahi malaʻe vaʻinga mo e ngaahi sitētiume takatakai ʻi he māmaní naʻe fefakaʻāulolongoʻaki ʻi he tali ʻa e kotoa ʻo e kau maʻu fakatahá ʻaki ha “ʻIO!” hangē ha ʻuʻulu ʻa ha maná. Kuo ʻikai toe veiveiua ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová te nau hokohoko atu ke ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová. Kuo nau falala kakato kia Sihova mo tui te ne fakahoko ʻene ngaahi talaʻofá. ʻOku nau mateaki ai pē kiate ia, tatau ai pē pe ko e hā ʻe hokó. Pea ʻoku nau fakapapauʻi ke fai hono finangaló.

“ʻOku Kau ʻa e ʻOtua Maʻatautolu”

26. Ko e hā ʻa e tuʻunga fakafiefia ʻo e faʻahinga ko ia ʻoku nau ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová?

26 ʻOku manatuʻi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e akonaki ʻa e tokotaha-tohi-sāmé: “Tatali kia Jihova, bea tauhi hono hala, bea te ne hakeakiʻi koe ke maʻu ae fonua.” (Sāme 37:​34, PM) ʻOku ʻikai ngalo ʻiate kinautolu ʻa e ngaahi lea fakalototoʻa ʻa Paulá: “Kapau ʻoku kau ʻa e ʻOtua maʻatautolu, pea ko hai tu ʻe taʻofi mai? Seuke, kapau naʻe ʻikai mamae ʻe he ʻEne ʻAfio ki hono ʻAlo moʻoni, ka ka tukuange ia ke pekia koeʻuhi ko kitautolu fulipe, pea fefe ai haʻane mamae ke foaki mai mo ia ʻa e meʻa kotoa pe.” (Loma 8:​31, 32) ʻIo, kapau ʻoku tau hanganaki ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová, te ne fakakoloaʻaki kitautolu ʻa e “meʻa kehekehe ʻo fuʻu lahi, maʻatau fiemalie pe.” (1 Timote 6:17) Ko e hā ha toe feituʻu ʻe lelei ange ʻi he feituʻu ʻoku tau ʻi aí​—ko e ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová, fakataha mo siʻotau fanga tokouá mo e tuofāfiné. ʻI he kau ʻa Sihova ʻi heʻetau tafaʻakí, ʻai ke tau fakapapauʻi ke nofo maʻu ai pea ke kātaki ke aʻu ki he ngataʻangá, ʻo falala kakato, ʻi heʻene taimi kuo kotofá, te tau sio kiate ia ʻi heʻene fakahoko ʻa e katokātoa ʻo ʻene ngaahi talaʻofá.​—Taitusi 1:2.

[Fakamatala ʻi lalo]

a ʻI he lave ki he foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu heni ko e “tutuu hake ke fakavā,” ʻoku pehē ʻe he tokotaha faifakamatala ʻe taha ʻoku ʻuhinga ia ki he ngaahi hula naʻe hoko ʻi he ngaahi kātoanga fakapanganí pea tānaki mai: “Ko e konga lahi ʻo e ngaahi hula ko ʻení, hangē ko ia ʻoku ʻiloá, naʻe faʻufaʻu fakahangatonu ia ke ne fakalanga ʻa e ngaahi holi mālohi lahi taha ki he ʻulungaanga taʻetāú.”

ʻOkú Ke Manatuʻi?

◻ Ko e hā ʻoku fiemaʻu ki ha Kalisitiane kae ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová?

◻ Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau fakatupulekina ʻa e falala kia Sihova mo e mateaki kiate iá?

◻ Ko e hā ʻa e tokoni ʻoku ala maʻu ʻi heʻetau ʻaʻeva ʻi he hala ʻo Sihová?

◻ ʻOmai ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa lalahi ʻo e fakapapau naʻe fai ʻi he ngaahi Fakataha-Lahi “Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí.”

[Fakatātā ʻi he peesi 18]

Ko ha fakapapau mahuʻinga naʻe fai ʻi he ngaahi Fakataha-Lahi Fakavahe mo Fakavahaʻapuleʻanga “Founga ʻa e ʻOtuá ki he Moʻuí”

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share