ʻOku Lava ke ʻAʻau ʻa e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Puleʻangá
KO E ʻapositolo Kalisitiane ko Paulá naʻe poto ia ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi lea lahi ʻi hono taimí. Naʻá ne maʻu ʻa e tatau ʻo e ako fakaeʻunivēsiti ʻi he ʻaho ní. Naʻá ne maʻu ʻa e ngaahi ʻaonga mo e ngaahi totonu kotoa ʻa ha tangataʻifonua Loma. (Ngāue 21:37-40; 22:3, 28) Ko e ngaahi tuʻunga ko ení naʻe mei malava ai kiate ia ke ne hoko ʻo koloaʻia mo ʻiloa. Ka, naʻá ne pehē: “Ko e alāmeʻa pehe, a ia ko hoku fakakoloa ʻi muʻa, kuo loa ʻeku lau ia ko e koto fakamasiva koeʻuhi ko Kalaisi . . . ʻou lau ko e kinohaʻa pe, koeʻuhi ke fakakoloaʻaki au ʻa Kalaisi.” (Filipai 3:7, 8) Ko e hā naʻe lea pehē ai ʻa Paulá?
ʻI hono ʻiloa ia ki muʻa ko Saula ʻo Tāsusí pea ko ha tokotaha fakatanga ʻo e faʻahinga “ʻoku ʻi he ʻalunga kó é,” naʻe hoko ʻa Paula ko ha tokotaha tui hili hono ʻoange kiate ia ha vīsone fekauʻaki mo Sīsū kuo toetuʻu mo fakalāngilangiʻí. (Ngāue 9:1-19) Kia Paula, ko e meʻa ko eni naʻe hokosia ʻi he hala ki Tāmasikusí naʻe fakamoʻoniʻi taʻetoeveiveiua ai ko Sīsū ʻa e Mīsaia naʻe talaʻofa maí, pe Kalaisí, ko e tokotaha pule ia ʻi he kahaʻú ʻo e Puleʻanga naʻe talaʻofa maí. Naʻá ne toe fakahoko mai ha liliu mataʻāʻā ʻi he ʻalunga moʻui ʻa Paulá, hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻe heʻene fakamatala mālohi naʻe hiki ʻi ʻolungá. ʻI hono toe ngaahi fakalea kehé, ʻi heʻene loto-moʻoni pea loto-faitotonú, naʻe fakatomala ʻa Paula.—Kaletia 1:13-16.
ʻI he Tohitapú, ko e foʻi veape ko e “fakatomala” ʻoku faʻa liliu ia mei ha foʻi lea faka-Kalisi ʻa ia ʻoku ʻuhinga fakafoʻileá ko e “toki ʻiloʻi,” ʻo fehangahangai mo e “tomuʻa ʻiloʻí.” Ko ia ai, ko e fakatomalá ʻoku kau ki ai ha liliu ʻi hoto ʻatamaí, fakakaukaú, pe taumuʻá, ko hano talitekeʻi ʻa ʻete ngaahi founga ki muʻa naʻe taʻefakafiemālié. (Ngāue 3:19; Fakahā 2:5) ʻI he tuʻunga ʻo Paulá, naʻe ʻikai te ne tuku ʻa e meʻa mahuʻinga ko ia ʻi he hala ki Tāmasikusí ke hoko pē ko ha meʻa fakaueʻiloto pe ʻi ha tuʻunga ko ha meʻa ʻoku taku naʻe hokosia fakalaumālie. Kiate ia ko hano ueʻi ia ki he moʻoniʻi meʻa ko ia ko ʻene founga moʻui ki muʻá, ʻa hono liʻaki ʻa Kalaisí, naʻe taʻeʻaonga. Naʻá ne ʻiloʻi foki, koeʻuhi ke maʻu ʻaonga mei heʻene ʻilo toki maʻu foʻou fekauʻaki mo e Kalaisí, kuo pau ke ne fai ha meʻa ke fakatonutonu ai ʻa e ʻalunga ʻo ʻene moʻuí.—Loma 2:4; Efeso 4:24.
Ko ha Liliu Naʻe ʻOmai Ai ʻa e Ngaahi Tāpuaki
Ki muʻá, ko e ʻiloʻi ʻe Paula ʻa e ʻOtuá naʻe hoko lahi mai ia mei he lotu mavahe ʻa e kau Fālesí, ʻa ia naʻá ne mēmipa ai. Naʻe kau ʻi heʻenau ngaahi tuí ʻa e filōsofia mo e talatukufakaholo lahi fakaetangata. Koeʻuhi ko e ngaahi tomuʻa fehiʻa fakalotú, naʻe takihalaʻi ai ʻa e faivelenga mo e ngaahi feinga ʻa Paulá. Neongo naʻá ne fakakaukau naʻá ne tauhi ʻa e ʻOtuá, naʻá ne faitau moʻoni ʻo fakafepakiʻi ia.—Filipai 3:5, 6.
Hili hono maʻu ʻa e ʻilo totonu fekauʻaki mo e Kalaisí pea mo hono ngafa ʻi he taumuʻa ʻa e ʻOtuá, naʻe lava ke sio ai ʻa Paula naʻá ne fehangahangai mo ha fili: ʻOku totonu ke ne nofo ai pē ko ha Fālesi pea hokohoko atu hono maʻu ʻa e tuʻunga ʻiloá mo e fakahīkihikí, pe ʻoku totonu ke liliu ʻa ʻene ʻalunga moʻuí pea kamata ke ne fai ʻa e meʻa ko ia naʻe fiemaʻu ke maʻu ai ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá? Ko e meʻa fakafiefiá, naʻe fai ʻe Paula ʻa e fili totonú, he naʻá ne pehē: “Talaʻehai ʻoku ou māʻi ʻa e Kosipeli: he ko e ivi ia ʻo e ʻOtua ʻoku ngaue ki he fakamoʻui ʻiate ia fulipe ʻoku tui; ʻo muʻa ki he Siu, ka ki he Kalisi foki.” (Loma 1:16) Naʻe hoko ʻa Paula ko ha tokotaha malanga faivelenga ʻo e ongoongo lelei fekauʻaki mo e Kalaisí pea mo e Puleʻangá.
ʻI he ngaahi taʻu lahi ki mui ai, naʻe tala ʻe Paula ki hono kaungā Kalisitiané: “ʻOku ʻikai te u lau au kuo u maʻu: ka ko e meʻa pe taha ʻoku ou fai; ʻoku ou fakangalongaloʻi ʻa e ngaahi meʻa kuo tuku ki mui, kau kakapa atu ki he ngaahi meʻa mei muʻa: ʻou tuli atu pe ki he ngataʻanga, ke maʻu ʻa e pale ʻo hoto ui mei ʻolunga naʻe fai ʻe he ʻOtua ʻia Kalaisi Sisu.” (Filipai 3:13, 14) Naʻe maʻu ʻaonga ʻa Paula mei he ongoongo leleí koeʻuhi he naʻá ne liʻaki loto-lelei ʻa e meʻa naʻá ne tataki mamaʻo ia mei he ʻOtuá pea naʻá ne tuli ʻaufuatō ki he ngaahi taumuʻa ʻa ia naʻe tatau mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá.
Ko e Hā Te Ke Faí?
Mahalo pē kuó ke toki fanongo ki mui ʻi he ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá. ʻOku fakamānako kiate koe ʻa e ʻamanaki ke moʻui taʻengata ʻi ha palataisi haohaoá? ʻE totonu pē ia, he ko kitautolu kotoa ʻoku tau maʻu ha holi mei hotau fanauʻí ke moʻui pea ke fiefia ʻi he moʻuí ʻi he melino mo e maluʻanga. ʻOku pehē ʻe he Tohitapú kuo hanga ʻe he ʻOtuá ʻo “ʻai ʻa itaniti” ki hotau lotó. (Koheleti 3:11) Ko ia, ʻoku fakanatula pē kiate kitautolu ke tau ʻamanaki ki ha taimi ʻa ia ʻe lava ke moʻui taʻengata ai ʻa e kakaí ʻi he melino mo e fiefia. Pea ko e meʻa ia ʻoku ʻomai ʻe he ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá.
Kae kehe, ke ʻai ke moʻoni ʻa e ʻamanaki ko iá, ʻoku fiemaʻu ke ke fakatotoloʻi ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e ongoongo leleí. Naʻe enginaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Ke mou sivi ʻo ʻilo pe ko e ha ʻa e finangalo ʻo e ʻOtua, ʻa e meʻa ʻoku lelei, ʻa e meʻa te ne hōifua ai, ʻa e meʻa ʻoku haohaoa.” (Loma 12:2) Ko ia ai, ʻi he hangē ko Paulá, hili hono maʻu ʻa e ʻiló mo e mahinó, kuo pau ke ke fai ha fili.
ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, kuó ke ʻosi maʻu nai ʻa e ngaahi tui papau ʻo fekauʻaki mo ho kahaʻú. Manatuʻi naʻe ʻi ai pē ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa Saula fekauʻaki mo e finangalo ʻo e ʻOtuá ki muʻa ke ne hoko ko e ʻapositolo ko Paulá. Ka ʻi he ʻikai te ke ʻamanekina ha meʻa fakahā fakaemana mei he ʻOtuá, ko e hā ʻoku ʻikai te ke sio ai mo ha taumuʻa ki he meʻá? ʻEke hifo kiate koe: ‘ʻOku ou ʻiloʻi moʻoni ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo e faʻahinga ʻo e tangatá pea mo e foʻi māmaní? Ko e hā ʻa e fakamoʻoni ʻoku lava ke u ʻoatu ke fakamoʻoniʻi ʻaki ʻeku ngaahi tuí? ʻE lava ke tuʻu ʻa ʻeku fakamoʻoní ʻi he malumalu ʻo e sivisiviʻi ʻi he maama ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá, ko e Tohitapú?’ ʻOku totonu ke ke fai ha meʻa ʻi hono sivisiviʻi hoʻo ngaahi tui fakalotú ʻi he foungá ni. Ko hono moʻoní, ʻoku totonu ke ke loto ke fai ia koeʻuhi he ʻoku enginaki mai ʻa e Tohitapú kiate kitautolu: “Mou sivi kotoa pe: ʻilonga pe ʻa e lelei, puke maʻu ia.” (1 Tesalonaika 5:21) He ko ē, ʻikai ko e hōifua ʻa e ʻOtuá ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga tahá?—Sione 17:3; 1 Timote 2:3, 4.
ʻE talaʻofa mai nai kiate kitautolu ʻe he kau taki lotú ha kahaʻu taʻengata. Ka ʻo kapau ʻoku ʻikai ke makatuʻunga ʻa e talaʻofa ko iá ʻi he ngaahi akonaki ʻa e Tohitapú, ʻe ʻikai te ne tokoniʻi kitautolu ke tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻI heʻene Malanga ʻiloa ʻi he Moʻungá, naʻe fakatokanga mālohi mai ai ʻa Sīsū: “ʻOku ʻikai ko ia pe ʻoku ne lau mai, ʻEī, ʻEī, te ne hū ki he Puleʻanga ʻo Hevani; ka ko ia ʻoku ne fai ʻa e finangalo ʻo ʻeku Tamai ʻoku ʻi Hevani.”—Mātiu 7:21.
Fakatokangaʻi ʻa e fakamamafaʻi ʻe Sīsū ʻa hono fai ʻa e finangalo ʻo ʻene Tamaí ko e tuʻunga ia ki hono maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻI hono toe fakalea kehé, ko e meʻa ʻoku hā ngali anga-fakaʻotuá ʻoku ʻikai ke hōifua moʻoni ai ʻa e ʻOtuá. Ko hono moʻoní, naʻe hoko atu ʻa Sīsū ʻo pehē: “Ko e tokolahi te nau lea mai ʻi he ʻaho kó é, ʻo pehe, ʻEī, ʻEī, ʻikai ko ho huafa naʻa mau palofisai ai? pea ko ho huafa naʻa mau kapusi tevolo ai? pea ko ho huafa naʻa mau feia ai ʻa e ngāhi mana lahi? Pea te u toki vete kiate kinautolu hoku loto, ʻo pehe, Teʻeki te u ʻiloa kimoutolu: ʻalu meiate au, ʻa e kau maumau lao.” (Mātiu 7:22, 23) ʻOku hā mahino, ko e meʻa mahuʻingá ke tau fakapapauʻi ʻoku tau mahinoʻi totonu pe ko e hā moʻoni ʻa e ongoongo leleí pea ngāue leva ʻo fehoanaki mo ia.—Mātiu 7:24, 25.
ʻOku Ala Maʻu ʻa e Tokoni
Kuo laka hake ʻi he taʻu ʻe 100, ʻa e malangaʻi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Fakafou ʻi he peesi kuo pulusí pea mo e lea ʻa e ngutú, ʻoku nau tokoniʻi ʻa e kakai takatakai ʻi he māmaní ke nau maʻu ha ʻiloʻi totonu ʻo e Puleʻangá, ko e ngaahi tāpuaki te ne ʻomaí, pea mo e meʻa kuo pau ke fai ʻe ha taha ke maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki peheé.
ʻOku mau fakalototoʻaʻi koe ke ke tali ʻa e pōpoakí ʻi hono malangaʻi atu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻI hono tali mo ngāue ki he ongoongo leleí, ʻe lava ke ke maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻo ʻikai ngata pē ʻi he taimí ni kae pehē foki ʻi he kahaʻú ʻi he taimi ʻe pule ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he kotoa ʻo e māmaní.—1 Timote 4:8.
Ngāue he taimí ni, he ko e ngaahi tāpuaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻoku ofí ni!
[Fakatātā ʻi he peesi 7]
Fakafou ʻi he peesi kuo pulusí pea mo e lea ʻa e ngutú, ʻoku malangaʻi ai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá