LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w01 5/15 p. 14-15
  • ‘Vakai! Ko e Fuʻu Kakai Lahi!’

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ‘Vakai! Ko e Fuʻu Kakai Lahi!’
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko ha Fehuʻi Tuʻu-Fuoloa
  • Ngaahi Huelo ʻo e Maama Lahi Ange
  • Ko ha Tapa Ngingila ʻo e Mahinó
  • Ko ha ʻI Ai Fakaofo
  • Fakahīkihikiʻi ʻe he Fuʻu Kakai Lahi ʻo e Fanga Sipi Kehé ʻa e ʻOtuá mo Kalaisi
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2021
  • “Vakai, Tā ko ha Fuʻu Kakai Lahi”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
  • Ko ha Fuʻu Kakai Lahi ʻi he ʻAo ʻo e Taloni ʻo Sihová
    Lotu ki he ʻOtua Moʻoni Pē Tahá
  • Ko ha Fuʻu Kakai Lahi ʻo e Kau Lotu Moʻoní​—Ko ʻEnau Haʻu mei Fē?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
w01 5/15 p. 14-15

Tuʻu Kakato Fakataha mo e Tuipau Mālohi

‘Vakai! Ko e Fuʻu Kakai Lahi!’

KO HA foʻi fehuʻi ia naʻá ne fakapuputuʻuʻi ʻa e kau sevāniti ʻa Sihová ʻi he ngaahi hongofuluʻi taʻu. Naʻe fai ha feinga fuoloa ke fakapapauʻi Fakatohitapu ia. Naʻe iku atu ʻa e tuʻunga-leá ki he ngaahi lāulea lahi. Ka naʻe faifai pē pea maʻu ʻa e tali faka-Tohitapú, pea naʻá ne meimei fakaʻohovaleʻi kotoa ʻa e kau fanongo ʻi ha fakataha-lahi ʻi Uāsingatoni, D.C., ʻi he taʻu 1935.

Ko e makatuʻunga ki he lāuleá ko ha foʻi fehuʻi anga-maheni: Ko e hā ʻa e ʻiloʻanga ʻo e “fuʻu kakai tokolahi” (King James Version), pe “fuʻu kakai lahi” (New World Translation), ʻoku lave ki ai ʻi he Fakahā 7:9? ʻE moʻui ʻi hēvani ʻa e kulupu ko ʻeni ʻo e kau tuí?

Ko ha Fehuʻi Tuʻu-Fuoloa

Mei he taimi ʻo e ʻapositolo ko Sioné ʻo aʻu mai ki hotau ʻahó ni, kuo puputuʻu ai ʻa e kau Kalisitiané ʻi he fekauʻaki mo e ʻiloʻanga ʻo e ‘fuʻu kakai tokolahí.’ Naʻe lau ʻe he Kau Ako Tohitapú ia ʻa e fuʻu kakai lahí ko ha kalasi hono ua fakahēvani, ko ha kulupu naʻa nau maʻu ʻa e ʻilo ʻo e moʻoni ʻo e Tohitapú kae siʻisiʻi ʻenau fakamafola atu iá.

Kae kehe, naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi kaungāfeohi ʻe niʻihi ʻo e kau Kalisitiane paní naʻa nau hoko ʻo faivelenga ʻaupito ʻi he ngāue fakamalangá. Naʻe ʻikai haʻanau holi ke ō ki hēvani. Ko hono moʻoní, ko ʻenau ʻamanakí naʻe fehoanaki ia mo e malanga maʻá e kakaí ko e “Laui Miliona ʻOku Lolotonga Moʻui he Taimí Ni ʻE ʻIkai ʻAupito Te Nau Mate,” naʻe fakaeʻa ʻe he kakai ʻa Sihová mei he 1918 ki he 1922. Ko e faʻahinga tāutaha peheé ʻe tāpuakiʻi ʻaki ʻa e moʻui taʻengata ʻi he māmaní.

Ko e Watch Tower ʻo ʻOkatopa 15, 1923, naʻe lāulea ai ki he pealapeli ʻa Sīsū ʻo kau ki he fanga sipí mo e fanga kosí pea naʻe pehē ai: “ʻOku fakafofongaʻi ʻe he fanga sipí ʻa e kotoa ʻo e kakai ʻo e ngaahi puleʻangá, ʻoku ʻikai fanauʻi ʻe he laumālié ka ʻoku nau hehema ki he māʻoniʻoní, ʻa ia ʻoku nau lāuʻilo fakaeʻatamai kia Sīsū Kalaisi ko e ʻEikí pea ʻoku nau hanga atu mo e ʻamanaki ki ha taimi lelei ange ʻi he malumalu ʻo ʻene pulé.”—Mātiu 25:​31-46.

Ngaahi Huelo ʻo e Maama Lahi Ange

ʻI he taʻu 1931, ko e Vindication, Tohi ʻUluakí, naʻe lāulea ai ki he ʻIsikeli vahe 9 pea fakapapauʻi mai ai ʻa e faʻahinga ʻoku fakaʻilongaʻi ʻi he foʻi laʻé ke fakahaofi ʻi he ngataʻanga ʻo e māmaní ʻi he tuʻunga ko e fanga sipi ʻo e pealapeli ʻa Sīsuú. Ko e Vindication, Tohi Tolú (naʻe pulusi ʻi he 1932), naʻe fakamatala ai ki he fakakaukau loto-totonu ʻa e tangata ʻikai ko e ʻIsileli ko Sionatapí, ʻa ia naʻe heka ki he saliote ʻa e tuʻi pani ʻIsileli ko Sehú peá na ō fakataha ke ne sio ki he faivelenga ʻa Sehu ʻi hono fakaʻauha ʻa e kau lotu loí. (2 Tuʻi 10:​15-28) Naʻe pehē ʻe he tohí: “Naʻe fakafofongaʻi pe tomuʻa fakatātaaʻi mai ʻe Sionatapi ʻa e kalasi ko ia ʻo e kakai he taimí ni ʻi he māmaní [ʻa ia] ʻoku ʻikai te nau kau ʻi he kautaha ʻa Sētané, ʻa ia ʻoku nau tuʻu ʻi he tafaʻaki ʻo e māʻoniʻoní, pea ko e faʻahinga ia ʻe hanga ʻe he ʻEikí ʻo fakahaofi ʻi he lolotonga ʻo e taimi ʻo ʻĀmaketoné, ʻo fakahaofi atu kinautolu ʻi he mamahi lahi ko iá, pea ʻoange kiate kinautolu ʻa e moʻui taʻengata ʻi he māmaní. ʻOku faʻu ʻe he faʻahingá ni ʻa e kalasi ʻo e ‘fanga sipí.’ ”

ʻI he 1934, naʻe fakamahino ai ʻe he Watchtower ko e kau Kalisitiane ʻoku nau maʻu ha ʻamanaki fakaemāmaní ʻoku totonu ke nau fai ha fakatapui kia Sihova pea papitaiso. Ko e maama fekauʻaki mo e kalasi fakaemāmani ko ʻení naʻe ulo moʻoni ia ʻo toe ngingila ange!—Palovepi 4:18.

Ko ha Tapa Ngingila ʻo e Mahinó

Ko e mahino fekauʻaki mo e Fakahā 7:​9-17 naʻe teu ke ulo atu ia ʻo ngingila fetapaki. (Sāme 97:11) Naʻe fakahaaʻi ʻe he Watchtower ʻa e ʻamanaki ʻa ia ko ha fakataha-lahi naʻe fakataimi-tēpileʻi ki Mē 30 ki Sune 3, 1935, ʻi Uāsingatoni, D.C., U.S.A., ʻe hoko ia “ko ha fakafiemālie mo ha ʻaonga moʻoni” ki he faʻahinga naʻe fakatātaaʻi ʻe Sionatapí. Pea naʻe fakamoʻoniʻi ʻa ʻene hokó!

ʻI ha malanga fakaueʻiloto “Ko e Fuʻu Kakai Tokolahí,” naʻe fakahoko atu ki he kau maʻu fakataha ʻe meimei toko 20,000, naʻe ʻoatu ai ʻe J. F. Rutherford ʻa e fakamoʻoni Fakatohitapu ko e “fanga sipi kehe” ʻi onopōní ʻoku tatau pē ia mo e “fuʻu kakai lahi” ʻo e Fakahā 7:9. (Sione 10:16) ʻI he tumutumu ʻo e malanga ko ʻení, naʻe ʻeke ai ʻe he tokotaha malangá: “ʻE lava ʻa e faʻahinga kotoa ʻoku nau maʻu ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi he māmaní ʻo kātaki hake ki ʻolunga?” ʻI he tuʻu hake ʻa ha konga lahi ʻo e kau fanongó, naʻe fanongonongo atu ʻe Rutherford: “Vakai! Ko e fuʻu kakai tokolahi!” Naʻe ʻi ai ha fakalongomate, pea hoko mai ai ʻa e fuʻu mavava leʻo-lahi. ʻI he ʻaho hono hokó, naʻe papitaiso ai ha Kau Fakamoʻoni foʻou ʻa Sihova ʻe toko 840, ko e tokolahi taha ʻo e faʻahingá ni naʻa nau taku ʻoku nau kau he fuʻu kakai lahí.

Ko ha ʻI Ai Fakaofo

Ki muʻa ʻi he 1935, ko ha tokolahi fakautuutu ʻo e faʻahinga ko ia naʻa nau tali ʻa e pōpoaki ʻa e Tohitapú pea fakahāhā ʻa e faivelenga ʻi he malangaʻi ʻo e ongoongo leleí naʻa nau fakahāhaaʻi ha mahuʻingaʻia ʻi he moʻui taʻengata ʻi he māmani Palataisí. Naʻe ʻikai te nau holi ke ō ki hēvani, he naʻe ʻikai ke ʻoange ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui fakahēvaní. Ko ʻenau fakahaaʻi kinautolu ko e fuʻu kakai lahi ʻo e fanga sipi kehé naʻe hā ai naʻe meimei kakato ʻi he aʻu mai ki he 1935 ʻa e ui ʻo e kau Kalisitiane pani ʻe toko 144,000.—Fakahā 7:4.

ʻI he mapuna hake ʻa e Tau II ʻa Māmaní, naʻe fai ai ʻe Sētane ko e Tēvoló ha ngaahi feinga lahi ʻaupito ke taʻofi ʻa hono fakatahatahaʻi ʻo e faʻahinga ko ia ʻe faʻu ʻaki ʻa e fuʻu kakai lahí. Naʻe fakangatangata ʻa e ngāue fakamalanga ʻo e Puleʻangá ʻi he ngaahi fonua lahi. ʻI he lolotonga ʻo e ngaahi ʻaho pōpōʻuli ko iá, pea ki muʻa siʻi pē ʻi heʻene mate ʻi Sanuali 1942, naʻe pehē ʻe J. F. Rutherford: “Tā koā ʻoku hangē ia heʻikai tupu ʻo tokolahi fau ʻa e ‘fuʻu kakai tokolahí.’ ”

Ka koeʻuhi ko e tāpuaki fakaʻotuá, kuo mafuli ʻa e ngaahi meʻá ia ʻo kehe. ‘ʻI he tuʻu kakato fakataha mo e tuipau mālohí,’ ko e kau paní mo honau takangá, ʻa e fanga sipi kehé, kuo nau fakahoko ʻa e fekau ke ngaohi-ākongá. (Kolose 4:​12, NW; Mātiu 24:14; 28:​19, 20) ʻI he aʻu mai ki he 1946 naʻe aʻu ai ʻa e tokolahi ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova naʻe malanga ʻi māmani lahí ki he toko 176,456—ko e tokolahi taha ʻo e faʻahingá ni ko e faʻahinga ʻo e fuʻu kakai lahí. ʻI he taʻu 2,000, ʻoku laka hake ʻi he Kau Fakamoʻoni ʻe toko 6,000,000 naʻa nau tauhi loto-tōnunga ʻa Sihova ʻi he ngaahi fonua ʻe 235—ko ha fuʻu kakai lahi moʻoni! Pea ʻoku hokohoko atu ai pē ʻa e tupulekina ʻo e tokolahí.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share