LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w03 4/1 p. 31
  • Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2003
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ngaahi Meʻa Mahuʻinga mei he Konga ʻUluaki ʻo e Tohi Sāmé
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2006
  • Ngaahi Meʻa Mahuʻinga mei he Konga Hono Ua ʻo e Tohi Sāmé
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2006
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2003
w03 4/1 p. 31

Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí

Ko e hā ʻoku kehe ai ʻa e fakafika ʻi he tohi ʻo e ngaahi Sāmé ʻi he ngaahi liliu Tohitapu kehekehé?

Ko e ʻuluaki Tohitapu kakato ke ʻi ai ʻa e ngaahi vahevahe ʻo e vahé mo e vēsí ko ha liliu Falanisē naʻe pulusi ʻe Robert Estienne ʻi he 1553. Kae kehe, ko e tohi ʻa e ngaahi Sāmé, ʻoku hā mahino naʻe ʻi ai hono ngaahi vahevahe fuoloa ʻaupito ai, koeʻuhi ko ha fakatahatahaʻi ia ʻo e ngaahi saame pe ngaahi hiva tāutaha, naʻe faʻu ʻe he kakai kehekehe.

ʻOku hā mahino, naʻe ʻuluaki fakahinohino ʻe Sihova ʻa Tēvita ke ne fakatahatahaʻi ha tānekinga ʻo e ngaahi sāmé ke ngāueʻaki ʻi he lotu ʻa e kakaí. (1 Kalonikali 15:​16-​24) ʻOku ʻi ai ʻa e tui ko ʻĒselá, ko ha taulaʻeiki mo ha “sikalaipe poto,” naʻe fakafatongiaʻi ia ki mui ki hono fakatahatahaʻi ʻa e tohi kotoa ʻo e ngaahi Sāmé ki hono faʻunga fakaʻosí. (Esela 7:6) Ko ia ai, ko e tohi ʻa e ngaahi Sāmé naʻe faʻuʻaki ia ʻa e ngaahi saame tāutaha ʻi he taimi naʻe fakatahatahaʻi aí.

ʻI ha lea naʻe fai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻi he sinakoke ʻi ʻAniteoké (Pisitia) ʻi heʻene ʻuluaki fononga fakamisinalé, naʻá ne lea ai mei he tohi ʻo e ngaahi Sāmé ʻo pehē: “Hange foki kuo tohi ʻi hono ua ʻo e Sāme. Ko hoku ʻAlo koe, ko au kuo u fakatupu koe he ʻaho ni.” (Ngāue 13:33) ʻI he ngaahi Tohitapu he ʻaho ní, ko e ngaahi lea ko iá ʻoku kei hā ia ʻi he saame hono uá, Sāme vahe 2 veesi 7. Kae kehe, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he fakafika ʻo e ngaahi saame lahi ʻi he ngaahi liliu Tohitapu kehekehe. ʻOku peheé koeʻuhi ko e ngaahi liliu ʻe niʻihi ʻoku makatuʻunga ia ʻi he konga tohi faka-Masoleti Hepeluú, lolotonga iá ko e niʻihi kehé ʻoku makatuʻunga ia ʻi he Septuagint Kalisí, ʻa ia ko ha liliu ʻo e konga tohi Hepeluú naʻe kakato ʻi he senituli hono ua K.M. Ko e fakatātaá, ko e Vulgate Latiná, ʻa ia naʻe haʻu mei ai ʻa e ngaahi Tohitapu Katolika lahi ʻoku ngāueʻaki ai ʻa e fakafika ʻo e ngaahi sāmé ʻoku maʻu ʻi he Septuagint, lolotonga ia ko e New World Translation mo e ngaahi liliu kehé ʻoku nau muimui ʻi he fakafika ko ia ʻo e konga tohi Hepeluú.

Ko e hā ʻa e ngaahi faikehekehe paú? Ko e konga tohi Hepeluú ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi saame fakakātoa ʻe 150. Kae kehe, ko e Septuagint, ʻoku fakatahaʻi ai ʻa e Sāme 9 mo e 10 ki he taha pea mo e Sāme 114 mo e 115 ki he taha. ʻIkai ko ia pē, ʻokú ne vahevahe taki taha ʻa e Sāme 116 mo e 147 ki he saame ʻe ua. Lolotonga ko hono lau fakakātoá ʻoku kei tatau ai pē, ko e fakafika mei he Sāme 10 ki he Sāme 146 ʻi he Septuagint ʻoku māʻulalo ange ia ʻaki ʻa e taha ʻi he konga tohi Hepeluú. Ko ia ai, ko e Sāme 23 anga-maheni hono 23 ʻoku hā ia ko e Sāme 22 ʻi he Douay Version, ʻa ia ʻoku muimui ʻi he fakafika ʻo e Vulgate Latiná, ʻa ia ʻoku muimui ia ʻi he Septuagint.

Fakaʻosí, ko e ngaahi fika fakafoʻiveesi ʻo e ngaahi saame ʻe niʻihi ʻe toe kehekehe nai ia ʻi he liliu ki he liliu. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOku peheé koeʻuhi ʻoku ohi ʻe he ngaahi liliu ʻe niʻihi ʻa e “tōʻonga faka-Siu ko hono lau ʻa e fakamatala ʻi ʻolungá ko e veesi ʻuluaki,” ko e lau ia ʻa e Cyclopedia ʻa McClintock mo Strong, ka ʻoku ʻikai pehē ʻa e ngaahi liliu kehé. Ko hono moʻoní, kapau ʻoku lōloa ʻa e ʻuluʻi-kaveingá pe ko e fakamatala ʻi ʻolungá, ʻoku faʻa lau ia ko e veesi ʻe ua, pea ʻoku lahi ai pē ʻa e fika ʻo e ngaahi veesi ʻi he sāmé ʻo fakatatau ki ai.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share