LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w04 5/1 p. 23-27
  • Lolotonga Naʻá Ku Kui, Ne Fakaʻaaki Hoku Matá!

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Lolotonga Naʻá Ku Kui, Ne Fakaʻaaki Hoku Matá!
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ngaahi Meʻa Naʻe Muʻaki Maongo ʻi he Tuʻunga ko e Tokotaha Ako Fakafaitoʻó
  • Fiemālie ʻi Hono Tokoniʻi ʻa e Kakaí
  • Ko Hono Faitoʻo ʻa e Kau Mahaki Fakamoʻoní
  • Hoko ha Tuʻunga Faingataʻa
  • Kamata ʻi he Founga Kovi
  • Toe Ongoʻi ʻAonga
  • Anga-Tonu he Malumalu ʻo e Tengé
  • Ko ha Liliu ʻo e Fakakaukaú
  • Naʻá Ku Tali ʻa e Vakai ʻa e ʻOtuá ki he Totó
    ʻĀ Hake!—2004
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
w04 5/1 p. 23-27

Talanoa ki he Moʻuí

Lolotonga Naʻá Ku Kui, Ne Fakaʻaaki Hoku Matá!

FAKAMATALA FAI ʻE EGON HAUSER

Hili e māhina ʻe ua ʻo e kui fakaesinó, naʻá ku fakaʻaaki hoku matá ki he ngaahi moʻoni Fakatohitapu ʻa ia naʻá ku tukunoaʻi ʻi he lolotonga ʻo ʻeku moʻuí kotoa.

ʻI HEʻEKU sioloto atu ki he ngaahi hongofuluʻi taʻu laka hake he fitú, ʻoku ʻomai ai kiate au ʻa e fiemālie lahi ʻi he ngaahi tafaʻaki lahi ʻo ʻeku moʻuí. Ka ʻo kapau naʻe lava ke u liliu ʻa e meʻa ʻe taha heʻeku moʻuí, ne u mei fili ke ʻilo ki muʻa ʻaupito ange fekauʻaki mo Sihova ko e ʻOtuá.

Naʻe fāʻeleʻi au ʻi he 1927 ʻi ʻUlukuei, ko ha kiʻi fonua fuo hangē ha foʻi peá ʻoku tuʻu ʻi he vahaʻa ʻo ʻĀsenitina mo Pelēsilá pea ʻoku teuteuʻiʻaki ʻa e laui kilomita ʻo e mātanga fakaʻofoʻofa ʻi he Matāfonua ʻAtalanitikí. Ko e kakaí ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e hako ʻo e kau haʻu mei ʻĪtali mo Sipeini. Kae kehe, ko ʻeku ongo mātuʻá ko e ongo meʻa haʻu mei Hungali, pea ʻi he taimi naʻá ku kei siʻi ʻaupito aí, naʻa mau nofo ai ʻi ha kiʻi ʻapi masiva, neongo ia ko ha feituʻu kaungāʻapi nofo fekoekoeʻi ia. Naʻe ʻikai fiemaʻu ai ha ngaahi loka ʻi homau matapaá pe ko ha ngaahi pā ʻi homau matapā sioʻatá. Naʻe ʻikai ʻi homau lotolotongá ha tomuʻa fehiʻa fakamatakali. Ko e kau muli mo e kakai tuʻufonua, ʻuliʻuli mo e hinehina—ko kimautolú ko e ngaahi kaumeʻa kotoa.

Naʻe lotu Katolika ʻa ʻeku ongo mātuʻá, pea naʻá ku hoko ko ha tamasiʻi tokoni he ouau fakalotú ʻi hoku taʻu hongofulú. ʻI heʻeku fuʻu lahí, naʻá ku ngāue ai he vāhenga fakasiasí pea hoko ko ha mēmipa ʻo ha kulupu ne ngāue ko ha kau faleʻi ki he pīsope ʻi he taiosisí. ʻI hono fili ʻa e ngāue fakafaitoʻó, naʻe fakaafeʻi ai au ke u kau ʻi ha seminā ʻi Venisuela naʻe fokotuʻutuʻu ʻe he Siasi Katoliká. ʻI he tuʻunga ko e kau toketā fakafaitoʻo mataotao ʻi he mahaki ʻo e kakai fefiné, naʻe vaheʻi ai ʻemau kulupú ke ako ki he ngaahi foʻiʻakau fakavahavahafanau ʻa ia naʻe tuʻuaki ʻi he taimi ko iá.

Ngaahi Meʻa Naʻe Muʻaki Maongo ʻi he Tuʻunga ko e Tokotaha Ako Fakafaitoʻó

ʻI he taimi naʻá ku kei hoko ai ko ha tokotaha ako fakafaitoʻo ʻo ako fekauʻaki mo e sino ʻo e tangatá, naʻe hoko ai ʻo maongo lahi ange kiate au ʻa e poto kuo fakahāhā ʻi hono faʻú. Ko e fakatātaá, naʻá ku ofo ʻi he malava ʻa e sinó ke ne fakamoʻui ʻa ia pē pea fakaakeake mei ha mamahi, hangē ko ia ʻi he taimi ʻoku malava ai ʻa e ʻaté pe ko ha ngaahi hui vakavaka ke toe tupu ʻo foki ki hono lahi totonú hili hano toʻo fakakonga.

ʻI he taimi tatau, naʻá ku sio ai ʻi ha faʻahinga maʻukovia tokolahi ʻi ha ngaahi fakatuʻutāmaki mafatukituki, pea naʻá ku loto-mamahi ʻi he taimi naʻa nau mate ai koeʻuhi ko ʻenau maʻu ha huhu totó. ʻOku ou manatuʻi ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni ʻa e faingataʻa ko ia ke talanoa ki he kāinga ʻo e kau mahaki kuo nau mate koeʻuhi ko e ngaahi faingataʻaʻia ʻi he totó. ʻI he taimi lahi tahá, naʻe ʻikai tala ai ki he ngaahi kāingá ko e fakatupunga ʻe ha huhu toto ʻa e mate ʻa e tokotaha ʻoku nau ʻofa aí. ʻI hono kehé, naʻe ʻoange kia kinautolu ʻa e ngaahi ʻuhinga kehe. Neongo kuo maliu atu mei ai ʻa e ngaahi taʻu lahi, ʻoku ou kei manatuʻi pē ʻeku ngaahi ongoʻi hohaʻa fekauʻaki mo e huhu totó, pea naʻe iku ʻou aʻu ki he fakamulituku naʻe ʻi ai ʻa e meʻa ʻoku fehālaaki ʻi he ngāue ko iá. Kapau pē ā naʻá ku ʻiloʻi he taimi ko iá ʻa e lao ʻa Sihova fekauʻaki mo e toputapu ʻa e totó! ʻI he tuʻunga ko iá, naʻe ʻikai te u mei maʻu ʻa e veiveiua ʻo fekauʻaki mo e meʻa naʻe faí ʻa ia naʻá ku sio ki aí.​—Ngāue 15:​19, 20.

Fiemālie ʻi Hono Tokoniʻi ʻa e Kakaí

ʻI ha taimi, naʻá ku hoko ai ko ha toketā tafa pea ko e talēkita ʻo ha senitā tokoni fakafaitoʻo ʻi Santa Lucía. Naʻá ku toe maʻu ʻa e ngaahi fatongia ʻi he Akoʻanga Saienisi Fakapaiolosī Fakafonuá. Naʻe ʻomai ʻe he meʻá ni kiate au ʻa e fiemālie lahi. Naʻá ku tokoniʻi ʻa e kakaí ʻi honau ngaahi mahakí, fakafiemālieʻi ʻenau faingataʻaʻia fakasinó, ʻo fakahaofi ʻa e ngaahi moʻui ʻi he ngaahi keisi lahi, pea ʻomai ha ngaahi moʻui foʻou ki he māmaní ʻaki hono tokoniʻi ʻa e ngaahi faʻeé lolotonga ʻenau fāʻelé. Koeʻuhi ko e ngaahi meʻa naʻá ku hokosia ki muʻa ʻi he huhu totó, naʻá ku fakaʻehiʻehi ai mei hono ngāueʻaki iá pea fai ʻa e ngaahi tafa ʻe laui afe taʻekau ai ʻa e totó. Naʻá ku fakaʻuhinga ko ha fānoa ʻa e totó ʻoku hangē ia ko ha mama ʻi ha puha pulú. Ko e fakaleleiʻanga moʻoní pē ko hono monosi ʻa e mamá, ʻo ʻikai ko hono hanganaki fakafonu ʻa e puha pulú.

Ko Hono Faitoʻo ʻa e Kau Mahaki Fakamoʻoní

Ko ʻeku maheni mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová naʻe kamata ia ʻi he 1960 tupú ʻi heʻenau kamata haʻu ki homau kilīnikí ki ha tafa taʻekau ai ʻa e totó. ʻE ʻikai ʻaupito ngalo ʻiate au ʻa e keisi ʻa e tokotaha mahaki ʻe taha, ko ha tāimuʻa (faifekau taimi-kakato) ko hono hingoá ko Mercedes Gonzalez. Naʻe mātuʻaki tōlalo hono totó ʻo ʻikai loto ai ʻa e kau toketā ʻi he falemahaki ʻunivēsití ke ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻi hano tafa ia, ʻi heʻenau ongoʻi papau ʻe ʻikai te ne moʻui. Neongo naʻe mole ʻa hono totó, naʻa mau faitoʻo ia ʻi homau kilīnikí. Naʻe lavameʻa ʻa e tafá, pea naʻá ne hokohoko atu ʻa e tāimuʻá ʻo laka hake he taʻu ʻe 30 ʻo ne toki mate ai ki muí ni ʻi hono taʻu 86.

Naʻe maongo maʻu pē kiate au ʻa e ʻofa mo e mahuʻingaʻia naʻe fakahāhā ʻe he Kau Fakamoʻoní lolotonga hono tokangaʻi ʻa honau fanga tokoua Kalisitiane he falemahakí. ʻI hono fai ʻeku ngaahi ʻaʻahí, naʻá ku fiefia he fanongo kia kinautolu ʻoku nau talanoa fekauʻaki mo ʻenau tuí, pea naʻá ku tali ʻa e ʻū tohi ne nau tuʻuaki mai kiate aú. Naʻe ʻikai ʻaupito haʻaku fakakaukau ʻe vave ʻa ʻeku hoko ʻo ʻikai ngata pē ko ʻenau toketā kae pehē foki ko honau tokoua fakalaumālie.

Naʻá ku hoko ʻo fetuʻutaki vāofi mo e Kau Fakamoʻoní ʻi heʻeku mali mo Beatriz, ko e ʻofefine ʻo ha mahaki. Ko e tokolahi taha ʻo hono fāmilí ne nau ʻosi feohi mo e Kau Fakamoʻoní, pea ʻi he hili ʻema malí, naʻá ne hoko mo ia foki ko ha Fakamoʻoni longomoʻui. Ko aú, ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, naʻá ku femoʻuekina kakato ʻi heʻeku ngāué pea maʻu ha tuʻunga tuʻu-ki-muʻa ʻi he malaʻe fakafaitoʻó. Ne hā ngali lelei ʻaupito ʻa e moʻuí. Naʻe ʻikai ʻaupito te u ʻiloʻi ʻe vave ʻa e liliu ki ha tuʻunga faingataʻa ʻa ʻeku moʻuí.

Hoko ha Tuʻunga Faingataʻa

Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa kovi taha ʻe lava ke hoko ki ha toketā tafa ko e mole ʻa ʻene sió. Naʻe hoko ia kiate au. Fakafokifā pē, naʻá ku faingataʻaʻia ʻi he fā fakatouʻosi ʻa hoku ongo lētiná—naʻá ku kui ai pea naʻe ʻikai te u ʻiloʻi pe ʻe lava ke toe fakafoki mai ʻa ʻeku sió. Hili e fai ki ai ha tafa, naʻá ku tokoto ai ʻoku haʻi fakatouʻosi ʻa hoku ongo matá peá u hoko ai ʻo loto-mafasia. Naʻá ku ongoʻi taʻeʻaonga fakaʻaufuli mo ʻikai ha ʻamanaki ʻo aʻu ki he tuʻunga naʻá ku fili ai ke fakangata ʻa ʻeku moʻuí. Koeʻuhi naʻá ku ʻi he fungavaka faá, naʻá ku tuʻu hake ai mei he mohengá ʻo fāfā he holisí, ʻi he feinga ke maʻu ʻa e matapā sioʻatá. Naʻá ku te u ke puna ke u mate. Kae kehe, naʻá ku iku ai ʻo hū ki he hala vahaʻa lokí, pea naʻe fakafoki mai ai au ʻe ha neesi ki hoku mohengá.

Naʻe ʻikai te u toe ʻahiʻahi fai ia. Ka ʻi hoku māmani ʻo e fakapoʻulí, naʻe hokohoko atu ʻa ʻeku loto-mafasiá mo ʻeku ʻita vavé. Lolotonga ʻa e vahaʻa taimi ko eni ʻo e kuí, naʻá ku fai ai ha palōmesi ki he ʻOtuá ʻo kapau ʻe toe lava ke u sio, te u lau ke ʻosi ʻa e Tohi Tapú. Faifai atu pē, naʻe toe foki fakakonga mai ʻa ʻeku sió, pea naʻe lava ke u lautohi. Ka naʻe ʻikai lava ke u toe hokohoko atu ko ha toketā tafa. Neongo ia, ʻi ʻUlukueí ʻoku ʻi ai ha kupuʻi lea manakoa ai ʻoku pehē “No hay mal que por bien no venga,” “ʻE lava maʻu pē ke hoko ha meʻa lelei mei ha meʻa ʻoku kovi.” Naʻe teu ke u hokosia ʻa e moʻoni ʻo e lea ko iá.

Kamata ʻi he Founga Kovi

Naʻá ku loto ke fakatau mai ʻa e pulusinga mata-lalahi ʻo e Jerusalem Bible, ka naʻá ku ʻiloʻi naʻe maʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ha Tohi Tapu ʻoku ʻikai ke fuʻu mamafa, ʻa ia naʻe loto ha talavou Fakamoʻoni ke ne ʻomai ki hoku ʻapí. ʻI he pongipongi hokó, naʻá ne tuʻu mai ai ʻi hoku matapā ki halá mo e Tohi Tapú. Naʻe fakaava ʻe hoku uaifí ʻa e matapaá ʻo ne lea kiate ia. Naʻá ku kaila taʻefakaʻapaʻapa mai mei loto fale kapau kuó ne totongi kiate ia ʻa e Tohi Tapú, ʻoku ʻikai ha toe ʻuhinga ke ne kei ʻi hoku ʻapí ai pea ʻoku totonu ke ne mavahe, ʻa ia naʻe ʻikai fiemaʻu ke toe leaʻaki, he naʻá ne fai leva ia. Naʻe ʻikai haʻaku ʻiloʻi ko e tokotaha tatau pē ʻe vave ʻa ʻene fakahoko ha ngafa mahuʻinga ʻi heʻeku moʻuí.

ʻI he ʻaho ʻe taha naʻá ku fai ai ha palōmesi ki hoku uaifí naʻe ʻikai malava ke u fakahoko. Ko ia ke fakaleleiʻi pea ʻai ia ke ne fiefiá, naʻá ku tala ange ai te u ʻalu mo ia ki he Fakamanatu fakataʻu ʻo e pekia ʻa Kalaisí. ʻI he aʻu ki he ʻaho ko iá, naʻá ku manatuʻi ʻeku palōmesí pea maʻu ʻa e meʻa naʻe faí fakataha mo ia. Ko e ʻatimosifia fakakaumeʻa mo e talitali anga-lelei naʻá ku maʻú naʻe maongo kiate au. ʻI he taimi naʻe kamata ai ʻe he tokotaha malangá ʻa ʻene malangá, naʻá ku ʻohovale he sio ko e talavou tatau ai pē ia ʻa ia naʻá ku fekau anga-taʻefakaʻapaʻapa ke ne mavahe mei hoku falé. Naʻe ueʻi loloto au ʻe heʻene malangá, pea naʻá ku ongoʻi kovi ʻaupito fekauʻaki mo ʻeku tōʻonga anga-kovi kiate iá. ʻE lava fēfē ke u fakaleleiʻi iá?

Naʻá ku kole ange ki hoku uaifí ke ne fakaafeʻi ia ki ha kai efiafi, ka naʻá ne fokotuʻu mai: “ʻIkai ʻokú ke tui ʻe feʻungamālie ange kapau te ke fakaafeʻi ia ʻe koe? Nofo pē heni, he te ne fakaofiofi mai kia kitaua.” Naʻe tonu ʻene laú. Naʻá ne haʻu ke lea fakafeʻiloaki mai kia kimaua pea naʻá ne tali fiefia ʻa e fakaafé.

Ko e fetalanoaʻaki naʻa mau fai ʻi he efiafi naʻá ne ʻaʻahi mai aí ko e kamataʻanga ia ʻo e ngaahi liliu lahi kiate au. Naʻá ne fakahā mai kiate au ʻa e tohi Ko e Moʻoni ʻa ia ʻoku fakatau ki he Moʻui Taʻengata,a pea naʻá ku fakahaaʻi ange kiate ia ʻa e tatau ʻe ono ʻo e tohi tatau ko iá. Ne ʻomai ia kiate au ʻe ha kau mahaki Fakamoʻoni kehekehe ʻi he falemahakí ka naʻe ʻikai ʻaupito te u lau ia. ʻI he lolotonga pea mo e ʻosi ʻa e kaí, ʻi he fuoloa ʻa e poó, naʻá ku ʻeke ai ʻa e ngaahi fehuʻi lahi—ʻa ia naʻá ne tali kotoa ia ʻo ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú. Naʻe toki ʻosi ʻa e fetalanoaʻakí ʻi he houa hengihengi ʻo e pongipongi hoko maí. Ki muʻa ke ne mavahé, naʻe tuʻuaki mai ʻe he talavoú ke ako Tohi Tapu mo au, ʻo ngāueʻaki ʻa e tohi Moʻoni. Ne ʻosi ʻema ako ʻa e tohí ʻi he māhina ʻe tolu pea hoko atu ai ki he tohi “Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules!b Hili iá, naʻá ku fakatapui ʻeku moʻuí kia Sihova ko e ʻOtuá pea papitaiso.

Toe Ongoʻi ʻAonga

Tupu mei he kui fakaesinó, naʻe fakaava ai ʻa e ‘mata ʻo hoku lotó’ ki he ngaahi moʻoni ʻi he Tohi Tapú ʻa ia naʻá ku tukunoaʻi ʻo aʻu mai ki he taimi ko iá! (Efeso 1:18) Ko e hoko ʻo ʻiloʻi ʻa Sihova mo ʻene taumuʻa anga-ʻofá naʻe liliu ai ʻeku moʻuí fakakātoa. Naʻá ku toe ongoʻi ʻaonga mo fiefia ai. Naʻá ku tokoniʻi ʻa e kakaí fakatouʻosi ʻi he tuʻunga fakasinó mo e fakalaumālié pea fakahaaʻi kia kinautolu ʻa e founga ke fakatolonga ai ʻenau moʻuí ʻi ha toe ngaahi taʻu lahi ange ʻi he fokotuʻutuʻu ko eni ʻo e ngaahi meʻá pea ʻi he kotoa ʻo ʻitānití ʻi he fokotuʻutuʻu foʻoú.

Kuó u tauhi ke ʻalu fakataha mo e taimí ʻi he tuʻunga fakafaitoʻó, pea kuó u fai ha fekumi ʻi he ngaahi fakatuʻutāmaki ʻi he totó, ngaahi faitoʻo fetongí, ngaahi totonu ʻa e kau mahakí mo e paioʻēfiká. Kuó u maʻu ʻa e ngaahi faingamālie ke vahevahe atu ai ʻa e fakamatalá ni ki he feohiʻanga fakafaitoʻo fakalotofonuá ʻi he taimi ne fakaafeʻi ai au ke u lea i he ngaahi kaveingá ni ʻi he ngaahi seminā fakafaitoʻó. ʻI he 1994, naʻá ku kau ai ki he ʻuluaki fakataha ki he faitoʻo taʻekau ai ʻa e totó ʻi Rio de Janeiro, Pelēsila, pea fai ai ha malanga ʻi he founga ke fakaleleiʻi ai e fānoa ʻa e totó. Ko e konga ʻo e fakamatala ko iá naʻe fakakau ia ʻi ha kupu naʻá ku tohi, ko e “Una propuesta: Estrategias para el Tratamiento de las Hemorragias” (“Ko ha Fokotuʻu Lelei ki he Faitoʻo Fakafepakiʻi ʻo e Fānoa ʻa e Totó”), naʻe pulusi ʻi he makasini fakafaitoʻo ko e Hemoterapia.

Anga-Tonu he Malumalu ʻo e Tengé

ʻI he kamatá, ko ʻeku ngaahi veiveiua fekauʻaki mo e huhu totó naʻe makatuʻunga lahi ia ʻi he ʻilo fakasaienisí. Kae kehe, ʻi he taimi naʻá ku hoko tonu ai ko ha mahaki he falemahakí, naʻá ku ʻiloʻi ai ko e meʻa mātuʻaki kehe moʻoni ia ke fakafisingaʻi ʻa e huhu totó pea tauhi maʻu ʻa ʻeku tuí ʻi he fehangahangai mo e tenge mālohi mei he kau toketaá. Hili ha tuʻu mafatukituki e tā ʻa hoku mafú, naʻe pau ai ke u fakamatalaʻi ʻa hoku tuʻungá ki ha toketā tafa ʻo laka hake he houa ʻe uá. Ko e foha ia ʻo hoku ongo kaumeʻa lelei ʻaupito pea naʻá ne pehē ʻe ʻikai te ne fakaʻatā ke u mate kapau ʻokú ne fakakaukau ʻe lava ke fakahaofi ʻa ʻeku moʻuí ʻi ha huhu toto. Naʻá ku lotu fakalongolongo kia Sihova, ʻo kole kiate ia ke ne tokoniʻi ʻa e toketā ko ení ke ne mahinoʻi mo tokaʻi ʻa hoku tuʻungá neongo kapau ʻoku ʻikai te ne loto-tatau mo ia. Naʻe iku ʻo palōmesi mai ʻa e toketaá te ne tokaʻi ʻa ʻeku ngaahi fakaʻamú.

ʻI he taimi ʻe taha, naʻe pau ai ke toʻo ha foʻi ngungu fōlahi mei he lama ʻo hoku tangamimí. Naʻe fānoa ai ʻa e totó. Naʻá ku toe hoko ai ʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi ʻuhinga ki heʻeku fakafisi mei he huhu totó, pea neongo naʻe mole ʻa e vahe tolu ʻe ua ʻo hoku totó, naʻe tokaʻi ʻe he kau ngāue fakafaitoʻó ʻa hoku tuʻungá.

Ko ha Liliu ʻo e Fakakaukaú

ʻI he tuʻunga ko ha mēmipa ʻo e Feohiʻanga Fakavahaʻapuleʻanga ʻo e Paioʻēfiká, naʻá ku maʻu ai ʻa e fiemālie ʻi he sio ki ha liliu ʻi he fakakaukau ʻa e kau ngāue fakafaitoʻó mo e kau maʻu mafai fakalaó ki he ngaahi totonu ʻa e kau mahakí. Ko e fakakaukau maluʻi tōtuʻa ʻa e kau toketaá ʻoku fetongiʻaki ia ʻa e tokaʻi ʻo e loto kuo fakahāʻí. ʻOku nau fakaʻatā he taimí ni ʻa e kau mahakí ke nau kau ʻi he fili ʻo e faitoʻó. ʻOku ʻikai kei fakakaukau ki he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ko ha kau loto-māfana tōtuʻa ʻa ia ʻoku ʻikai te nau tuha mo e tokangaʻi fakafaitoʻó. ʻI hono kehé, ʻoku vakai kia kinautolu ko e kau mahaki kuo fakahinohino lelei ʻa ia ʻoku totonu ke tokaʻi ʻa ʻenau ngaahi totonú. ʻI he ngaahi seminā fakafaitoʻó pea ʻi he ngaahi polokalama ʻi he televīsoné, kuo pehē ai ʻe ha kau palōfesa ʻiloa: “Fakamālō atu ki he ngaahi ngāue ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoku mau mahinoʻi ai he taimí ni . . .” “Kuo mau ako mei he Kau Fakamoʻoní . . .” mo e “Kuo nau akoʻi kimautolu ke fakalakalaka.”

Kuo leaʻaki ʻo pehē ʻoku mahuʻinga e moʻuí he meʻa kotoa koeʻuhi ʻe taʻeʻuhinga ʻa e tauʻatāiná, faʻitelihá mo e ngeiá ʻo ka ʻikai ia. ʻOku tali ʻe he tokolahi he taimí ni ha foʻi fakakaukau fakalao māʻolunga, ʻi hono ʻiloʻi ko e tokotaha taki taha ko e pule ia ki heʻene ngaahi totonu fakafoʻituitui ʻaʻaná pea ko e tokotaha pē ia ʻe lava ke ne fili pe ko fē ʻi heʻene ngaahi totonú ʻoku totonu ke fakamuʻomuʻá ʻi he malumalu ʻo ha tuʻunga pē ʻoku ʻomai. ʻI he foungá ni, ko e ngeiá, tauʻatāina ke filí mo e ngaahi tui fakalotú ʻoku fai ki ai ʻa e fakamuʻomuʻá. ʻOku maʻu ʻe he mahakí ʻa e totonu ke pule kiate ia. Ko e Ngāue Fakahinohino Fakafalemahakí, naʻe fokotuʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, kuó ne tokoniʻi ʻa e kau toketā tokolahi ke nau fakalakalaka ʻi heʻenau mahinoʻi ʻa e ngaahi meʻá ni.

Ko e poupou hokohoko ʻa hoku fāmilí kuo fakaʻatā ai au ke u hoko ʻo ʻaonga ʻi he ngāue ʻa Sihová pea toe ngāue foki ko ha mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané. Hangē ko ia kuó u ʻosi fakahaá, ʻoku ou fakaʻiseʻisa tahá ʻi he ʻikai ako fekauʻaki mo Sihova ʻi he konga ki muʻa ʻi he moʻuí. Neongo ia, ʻoku ou houngaʻia lahi ʻi heʻene fakaava hoku matá ki he ʻamanaki fakaofo ʻo e moʻui ʻi he malumalu ʻo e fokotuʻutuʻu ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻa ia “ʻoku ʻikai ha nofo ai te ne pehe, ʻOku ou mahaki.”—Aisea 33:24.c

[Fakamatala ʻi lalo]

a Pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

b Pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

c Lolotonga hono teuteu ʻa e kupu ko ení, naʻe mālōlō ʻa Tokoua Egon Hauser. Naʻá ne mate faitōnunga, pea ʻoku tau fiefia fakataha mo ia ʻi he papau ʻa ʻene ʻamanakí.

[Fakatātā ʻi he peesi 24]

ʻI hoku taʻu 30 tupú, ʻi he ngāue he falemahaki ʻi Santa Lucía

[Fakatātā ʻi he peesi 26]

Mo hoku uaifí, ko Beatriz, ʻi he 1995

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share