LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w07 9/15 p. 4-7
  • ʻUhinga ʻOku Hokohoko Atu Ai ʻa e Fulikivanú

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻUhinga ʻOku Hokohoko Atu Ai ʻa e Fulikivanú
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko Hai ke Tukuakiʻí?
  • ʻOku Langaʻi Hake ha ʻĪsiu Mātuʻaki Mahuʻinga
  • Ko e Fiemaʻu ki ha Taimi Feʻunga
  • Meʻa Kuo Fakahaaʻi ʻi he Faai Mai ʻa e Taimí
  • Ko e Hā e Meʻa Te Ke Faí?
  • Ko e Hā Kuo Fakangofua Ai ʻe he ʻOtuá ʻa e Anga-Fulikivanú?
    Te Ke Malava ʻo Moʻui Taʻengata he Palataisi ʻi he Māmaní
  • Ko e Hā ʻOku Fakangofua Ai ʻe he ʻOtuá ʻa e Faingataʻá?
    ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá
  • Ko e Hā ʻOku Hoko Ai ʻa e Ngaahi Meʻa ʻOku Koví pea Faingataʻaʻia ʻa e Kakaí?
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
  • Ko e Hā ʻa e Taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he Faʻahinga ʻo e Tangatá?
    Ko e Hā ʻOku Lava ke Akoʻi Mai ʻe he Tohi Tapú?
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
w07 9/15 p. 4-7

ʻUhinga ʻOku Hokohoko Atu Ai ʻa e Fulikivanú

“KO E fai totonu ʻa Sihova [ko e ʻOtuá] ʻi hono ʻalunga kotoa,” ko e lau ia ʻa e Tohi Tapú. (Sāme 145:17; Fakahā 15:3) ʻI he felāveʻi mo iá, naʻe talaki ʻe he palōfita ko Mōsesé: “ʻOku haohaoa ʻene ngaue; ko ʻene ngaahi founga kotoa ʻoku fakakonisitutone [pe fakamaau totonu]: Ko e ʻOtua ʻo e Moʻoni, pea taʻe haʻane hala [pe ʻikai ke fakamaau taʻetotonu], ko e faitotonu ia mo haohaoa.” (Teutalonome 32:4) “Oku aloofa aubito ae Eiki, bea manavaofa ogogofua,” ko e lau ia ʻa e Semisi 5:11 (PM). Heʻikai lava ʻe he ʻOtuá ke ne fakatupunga ʻa e fulikivanú.

Naʻe tohi ʻe he ākonga ko Sēmisí: “Ke ʻoua naʻa lau ʻe ha toko taha ʻo ka ʻahiʻahiʻi, ʻoku mei he ʻOtua hoku ʻahiʻahiʻi: he ko e ʻOtua ʻoku ʻikai maʻahiʻahiʻi ʻe he kovi, pea ʻoku ʻikai ke ʻahiʻahiʻi ha taha ʻe he ʻEne ʻAfio.” (Semisi 1:13) Pehē foki heʻikai lava ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻo ʻahiʻahiʻi ʻa e kakaí ʻaki ʻa e fulikivanú pe fakataueleʻi kinautolu ke nau fai ʻa e ngaahi ʻulungāanga kovi. Ko hai leva ke tukuakiʻi ki he fulikivanú pea mo e faingataʻa ʻoku tupu mei aí?

Ko Hai ke Tukuakiʻí?

ʻOku pehē ʻe he tokotaha tohi Tohi Tapu ko Sēmisí ʻoku ʻi ai e kaunga ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he fulikivanú. ʻOkú ne pehē: “Ka ʻoku ʻahiʻahiʻi ʻa e tangata taki taha he tohoaki ia ʻe heʻene holi aʻana, mo taki ʻaki ha mounu. Faifai pea tuʻituʻia ʻa e holi ko ia, ʻo ne fanauʻi ha angahala: pea ko e angahala ko ia, ʻo ka kakato, ʻoku ne faʻeleʻi ʻa e mate.” (Semisi 1:​14, 15) ʻE ngāue nai ʻa e tokotaha taki taha ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi holi taʻetotonú. Fakakaukau ange foki ki he angahala tukufakaholo ʻa e tangatá. Ko e mālohi ʻo e angahalá ʻe lava ke ne fakatupulekina ʻa e ngaahi holi fehālaakí pea ʻomai ai ʻa e ngaahi nunuʻa kovi ʻaupito. (Loma 7:​21-23) Ko e moʻoni, ko e angahala tukufakaholó kuó ne “Hau” pe tuʻi ki he faʻahinga ʻo e tangatá, ʻo taki pōpula ʻa e tangatá ke ne fai ʻa e ngaahi ngāue kovi ʻoku fakatupunga ai ʻa e faingataʻaʻia lahi. (Loma 5:21) ʻIkai ko ia pē, ʻoku lava ke tākiekina ʻe he kau tangata fulikivanú ʻa e niʻihi kehé ke nau hoko ʻo kovi.—Palovepi 1:​10-16.

Kae kehe, ko e tupuʻanga tefito ʻo e fulikivanú ko Sētane ko e Tēvoló. Naʻá ne ʻomi ʻa e fulikivanú ki he māmaní. Naʻe ui ʻe Sīsū Kalaisi ʻa Sētane ko e “Fili” pea mo e “ʻeiki ʻo māmani,” pe faʻahinga taʻemāʻoniʻoni ʻo e tangatá. ʻI he tuʻunga fakalūkufuá ʻoku talangofua ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá kia Sētane ʻaki ʻa e tokanga ki heʻene ngaahi fakaʻaiʻai ke tukunoaʻi ʻa e ngaahi founga lelei ʻa Sihova ko e ʻOtuá. (Mātiu 6:13; Sione 14:30; 1 Sione 2:​15-17) “Ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili,” ko e lau ia ʻa e 1 Sione 5:19. Ko hono moʻoní, ko Sētane mo ʻene kau ʻāngeló ʻoku nau “kākāʻi ʻa mamani kātoa,” ʻo fakatupunga ai pē ʻa e “ʻoiaue.” (Fakahā 12:​9, 12) Ko ia ai, ko e konga tefito ʻo e tukuakiʻi ki he fulikivanú kuo pau ke huʻufataha pē ia kia Sētane ko e Tēvoló.

ʻI hono fakahaaʻi ha toe tupuʻanga ʻe taha ʻo e faingataʻaʻiá pe fakatamakí, ʻoku pehē ʻe he Koheleti 9:11: “ʻOku hokonoa [kia kitautolu] kotoa pe ʻa e faingamalie mo e tuʻutamaki.” Naʻe fakamatala ʻa Sīsū Kalaisi ʻo kau ki ha fakatamaki ʻe taha naʻe mate ai ʻa e kakai ʻe toko 18 ʻi he taimi naʻe tō ai ʻia kinautolu ha taua. (Luke 13:4) Naʻa nau maté koeʻuhí naʻa nau ʻi he feituʻu hala ʻi he taimi hala. ʻOku hoko ʻa e ngaahi meʻa meimei tatau ʻi he ʻahó ni. Ko e fakatātaá, ʻe mapaki nai ha konga piliki ʻo tō mei he tumutumu ʻo ha fale māʻolunga ʻo tau ʻi ha tokotaha ʻoku lue lalo. ʻE tukuakiʻi nai ʻa e ʻOtuá? ʻIkai. Ko ha hoko fakafokifā ia mo fakatuʻupakē. ʻOku faʻa toutou leaʻaki nai ʻa e meʻa tatau ʻi he taimi ʻoku tofanga ai ha fāmili ʻi ha mahamahaki pe mate fakafokifā ʻo iku ai ki he siʻi fānau paea mo e kau uitou.

ʻOku hā mahino leva ʻoku ʻikai ko e ʻOtuá ke tukuakiʻi ki ai ʻa e fulikivanú; pe naʻa mo haʻane fakatupunga ʻa e faingataʻá. ʻI hono kehé, ko e taumuʻa ia ʻa Sihová ke toʻo atu ʻa e fulikivanú pea mo e faʻahinga ko ia ʻoku nau fakatupunga iá. (Palovepi 2:22) Ko hono moʻoní, te ne fai ʻa e meʻa lahi ange ai. ʻOku talaki ʻe he Tohi Tapú ko e taumuʻa ia ʻa e ʻOtuá fakafou ʻia Kalaisi ke “holoki ʻa e ngaahi ngaue ʻa e Tevolo.” (1 Sione 3:8) Ko e fokotuʻutuʻu lolotonga ʻo e ngaahi meʻá—ʻa ia ʻoku fakatuʻunga ʻi he mānumanú, tāufehiʻá mo e ngaahi ʻulungāanga fulikivanú—ʻe mole atu ia. ʻE aʻu ʻo hanga ʻe he ʻOtuá ʻo “holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē mei [he] mata [kotoa pē],” ʻo fakangata leva ai ʻa e faingataʻá. (Fakahā 21:4) Ka te ke ʻeke nai: ‘Ko e hā kuo teʻeki ke fai ai eni ʻe he ʻOtuá? Ko e hā kuó ne fakaʻatā ai ʻa e fulikivanú mo e faingataʻá ke hokohoko atu ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni?’ Ko ha kī ki he talí ʻoku maʻu ia ʻi he talanoa Fakatohitapu kia ʻĀtama mo ʻIví.

ʻOku Langaʻi Hake ha ʻĪsiu Mātuʻaki Mahuʻinga

Ko e ʻuhinga kuo fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fulikivanú ke hoko ʻo aʻu mai ki he ʻaho ní ʻoku felāveʻi ia mo e ngaahi meʻa naʻe hoko lolotonga ʻa e kamataʻanga ʻo e hisitōlia ʻa e tangatá. Ko ha meʻa naʻe hoko ʻi he taimi ko iá naʻe langaʻi hake ai ha ʻīsiu mahuʻinga felāveʻi mo e Tokotaha-Fakatupú tonu—ko ha fehuʻi ʻa ia naʻe ʻikai lava ke vave mo faingofua hono fakaleleiʻí. Tau vakai ofi angé ki he meʻa naʻe hokó.

Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtua ko Sihová ʻa e ʻuluaki tangatá mo e fefiné ke na haohaoa peá ne tuku kinaua ʻi he Palataisí. Naʻe tuku kiate kinaua ha meʻaʻofa naʻe fakafaikehekeheʻi ai kinaua mei he fanga manú—ko e meʻaʻofa ʻo e tauʻatāina ke filí. (Senesi 1:28; 2:​15, 19) Makatuʻunga ʻi heʻena maʻu ʻa e malava ke na fili tauʻatāiná, naʻe lava ke ngāueʻaki ai ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ʻa ʻena malava fakaefakakaukaú ke fili ke ʻofa, tauhi pea talangofua ki hona Tokotaha-Fakatupú. Pe ko e lava ke na fili ha ʻalunga ʻo e tauʻatāina mei he ʻOtuá pea talangataʻa fakaʻaufuli kiate ia.

Ke ʻoange kia ʻĀtama mo ʻIvi ha faingamālie ke fakahāhā ai ʻena ʻofa kiate iá, naʻe tuku ʻe he ʻOtuá ha fakangatangata ʻe taha kia kinaua. Naʻá ne fekau kia ʻĀtama: “ʻE lelei ʻaupito hoʻo kai mei he ngahi ʻakau kehekehe ʻo e ngoue; ka ko e ʻAkau ʻo e ʻIlo-ʻo-e-lelei-mo-e-kovi ʻe ʻikai te ke kai mei ai: he ko e ʻaho te ke kai mei ai kuo pau te ke mate.” (Senesi 2:​16, 17) Ke kei maʻu ai pē ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá, pea ke na maʻu ʻaonga mei ai pea pehē ki hona fāmili ʻi he kahaʻú, naʻe pau kia ʻĀtama mo ʻIvi ke na fakaʻehiʻehi mei hono kai ʻa e fua ʻo e fuʻu ʻakau ʻe taha pē ko iá. Te na fai ia?

ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e meʻa naʻe hokó. ʻI hono ngāueʻaki ha ngata ko ʻene meʻa leá, naʻe fakaofiofi ai ʻa Sētane ko e Tēvoló kia ʻIvi ʻo ne pehē ange: “ʻOku moʻoni koā kuo folofola ʻe he ʻOtua ke ʻoua te mo kai mei he ʻakau kehekehe ʻo e ngouetapu?” ʻI hono toe leaʻaki ʻe ʻIvi ʻa e fekau ʻa e ʻOtuá, naʻe pehē ange ʻa Sētane kiate ia: “ʻE ʻikai ʻaupito te mo mate: kae kehe, ʻoku meaʻi ʻe he ʻOtua ko e ʻaho te mo kai ai ʻe ʻa ai homo mata, pea te mo hoko ke hange ko e ʻOtua, hoʻomo ʻilo ʻa e lelei mo e kovi.” Ko ia ai, ne hā fuʻu fakamānako ʻa e fuʻu ʻakaú kia ʻIvi “pea ne hanga ʻo toli hono fua, ʻo kai.” ʻOku hoko atu ʻa e fakamatalá ʻo pehē: “Pea ne ʻange foki ki hono husepaniti naʻe ʻiate ia; pea kai mo ia.” (Senesi 3:​1-6) Fakatouʻosi ʻa ʻĀtama mo ʻIvi naʻá na ngāuehalaʻaki ʻena tauʻatāina ke filí peá na faiangahala ʻaki ʻena talangataʻa ki he ʻOtuá.

ʻOkú ke sio ki he mafatukituki ʻo e meʻa naʻe hokó? Naʻe fakahalaʻi ʻe he Tēvoló ʻa e meʻa naʻe leaʻaki ʻe he ʻOtuá kia ʻĀtamá. Naʻe fakahuʻunga ʻe he ngaahi lea ʻa Sētané heʻikai fiemaʻu kia ʻĀtama mo ʻIvi ʻa Sihova koeʻuhi ke ne fakapapauʻi ʻa e meʻa naʻe lelei mo e meʻa naʻe kovi kia kinauá. Ko ia ai, ko e ʻīsiu naʻe ʻohake ʻe Sētané naʻe fehuʻia ai ʻa e totonu mo e alafalalaʻanga ʻo e founga-pule ʻa Sihova ki he tangatá. Ko e ʻīsiu mahuʻinga taha leva naʻe langaʻi hake ʻe Sētané, ko e totonu ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová. Naʻe anga-fēfē leva hono tali ʻe he ʻOtua moʻoní ʻa e pole ko iá?

Ko e Fiemaʻu ki ha Taimi Feʻunga

Naʻe maʻu ʻe Sihova ʻa e mālohi ke ne fakaʻauha ʻa e kau angatuʻu ʻe toko tolú—ʻa Sētane, ʻĀtama mo ʻIvi. Naʻe ʻikai toe ala fakaʻikaiʻi naʻe mālohi ange ʻa e ʻOtuá ʻia kinautolu. Ka naʻe ʻikai ke fehuʻia ʻe Sētane ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá. ʻI hono kehé, naʻá ne fehuʻia ʻa e totonu ʻa Sihova ke pulé. Naʻe uesia ʻe he ʻīsiu ko ení ʻa e meʻamoʻui kotoa pē kuo ʻi ai ʻenau tauʻatāina ke filí. Naʻe fiemaʻu ke nau ʻilo ko e meʻaʻofa ʻo e tauʻatāina ke filí kuo pau ke ngāueʻaki totonu ia—ʻi loto ʻi he fakangatangata ʻo e ngaahi tataki fakaesino, fakaeʻulungāanga mo fakalaumālie ʻa e ʻOtuá. He ka ʻikai, ʻe iku ki he ngaahi fakatamaki, ʻo papau pē ʻene hokó ʻo hangē ko ha tangata ʻoku puna mei he ʻato ʻo ha fale māʻolunga ʻo lavea, ʻi he ʻikai haʻane tokaʻi ʻa e lao ʻo e kalāvité. (Kaletia 6:​7, 8) Ko e ngaahi meʻamoʻui ʻatamai kotoa pē ʻe lava ke nau maʻu ʻaonga mei heʻenau sio tonu ʻi he nunuʻa ʻo hono fili ha ʻalunga ʻo e tauʻatāina mei he ʻOtuá. ʻOku fiemaʻu ki heni ʻa e taimi.

Ko e foʻi moʻoni ko ia ʻoku fiemaʻu ʻa e taimi ke fakaleleiʻi ai ʻa e ʻīsiu ʻe niʻihi ʻe lava ke fakatātaaʻi ia ʻi he founga ko ení: Tau pehē pē ʻoku poleʻi ange ʻe ha tamai ʻo ha fāmili ʻe taha ʻa e tamai ʻo ha fāmili ʻe taha ke na feʻauhi ke fakamoʻoniʻi pe ko hai ʻa e tangata mālohi angé. Ko e ʻīsiu ko iá ʻe lava ke fakapapauʻi vave ia. ʻE lava ke fakafuofuaʻi ʻa e lahi ʻo e mālohí ʻaki hono hiki ha ngaahi fuʻu maka. Ko e tamai naʻá ne hiki ʻa e maka mamafa tahá ko e tangata ia ʻoku lahi ange hono mālohí. Ka tau pehē pē ko e polé naʻe kau ai pe ko hai ʻa e tamai ʻokú ne ʻofa moʻoni ʻi hono ngaahi fohá mo hono ngaahi ʻofefiné pea ʻe ʻofa leva ai ʻa ʻene fānaú. Pe fēfē kapau ʻoku ʻohake ʻe he polé ʻa e fehuʻi pe ko fē ʻa e tamai ʻokú ne fakafeangai ki hono fāmilí ʻi he founga lelei tahá? ʻOku ʻikai ke feʻunga ʻānoa pē naʻa mo hono fakahāhā ʻo e mālohí pe leaʻaki ʻataʻatā pē. Kuo pau ke tuku ha taimi feʻunga, ʻe fiemaʻu hano siofi fakalelei, pea kuo pau ke maʻu ʻa e ngaahi fakamulituku totonú kae lava ke toki fakaleleiʻi ʻa e ʻīsiú.

Meʻa Kuo Fakahaaʻi ʻi he Faai Mai ʻa e Taimí

Kuo ʻosi atu ʻa e taʻu ʻe 6,000 talu mei hono fehuʻia ʻe Sētane ʻa e totonu ʻa e ʻOtuá ke pulé. Ko e hā ʻa e meʻa kuo fakahaaʻi ʻi he hisitōliá? Fakakaukau angé ki he tafaʻaki ʻe ua ʻo e tukuakiʻi naʻe fai ʻe Sētane ki he ʻOtuá. Naʻe tuʻu mālohi ʻa Sētane ʻi heʻene tala kia ʻIvi: “ʻE ʻikai ʻaupito te mo mate.” (Senesi 3:4) ʻI hono leaʻaki ʻe ʻikai ke mate ʻa ʻĀtama mo ʻIvi kapau te na kai mei he fuaʻiʻakau naʻe tapuí, naʻe ui ai ʻe Sētane ʻa Sihova ko e tokotaha loi. Ko ha tukuakiʻi mafatukituki moʻoni! Kapau naʻe ʻikai ke lea moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻi he meʻá ni, ʻe lava fēfē ke fai ha falala kiate ia ʻi ha toe faʻahinga meʻa pē? Kae kehe, ko e hā ʻa e meʻa kuo fakahaaʻi ʻi he faai mai ʻa e taimí?

Naʻe aʻusia ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ʻa e mahamahaki, felāngaaki, taʻumotuʻa pea iku ai ki he mate. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko e fuoloa ʻo e moʻui ʻa Atama ko e taʻu ʻe hivangeau mo e taʻu ʻe tolungofulu; pea pekia.” (Senesi 3:19; 5:5) Pea meia ʻĀtama, ko e tukufakaholo fakamamahi ko ení kuo mafola mai ia ki he kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. (Loma 5:12) Kuo fakamoʻoniʻi ʻi he faai mai ʻa e taimí ko Sētané ko e “toko taha faʻa loi ia. Pea ko e tamai ia ʻa e loi kotoa pē” pea kuo fakahaaʻi ai ko Sihová ko e “Otua oe mooni.”—Sione 8:​44, Kōsipeli ʻe Fā; Sāme 31:​5, PM.

Naʻe toe tala foki ʻe Sētane kia ʻIvi: “ʻOku meaʻi ʻe he ʻOtua ko e ʻaho te mo kai ai [mei he ʻakau ne tapuí] ʻe ʻa ai homo mata, pea te mo [fakatouʻosi ʻa ʻIvi mo ʻĀtama] hoko ke hange ko e ʻOtua, hoʻomo ʻilo ʻa e lelei mo e kovi.” (Senesi 3:5) Fakafou ʻi he ngaahi lea fakatauele ko iá, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sētane ki he tangatá ha faingamālie fakangalingali ke te puleʻi pē kita. ʻI hono kākaaʻi kinauá, naʻe fakahuʻunga ʻe Sētane ʻoku lelei ange ʻa e tangatá kapau ʻe tauʻatāina mei he ʻOtuá. Kuo fakamoʻoniʻi ʻoku moʻoni eni?

ʻI he kotoa ʻo e hisitōliá, kuo ʻasi hake ai pea puli atu ʻa e ngaahi ʻemipaea. Kuo ʻahiʻahiʻi ʻa e faʻahinga kotoa pē ʻo e founga-pule fakaetangatá ʻa ia ʻoku lava ke fakaʻuta atu ki aí. Kae kehe, kuo toutou hoko ʻa e ngaahi meʻa fakalilifu ki he fāmili ʻo e tangatá. “Oku bule ae tagata e toko taha ki he toko taha ka e kovi ai ia,” ko e fakamulituku fakapotopoto ia ʻa ha tokotaha-tohi Tohi Tapu ʻi he taʻu ʻe 3,000 nai kuo maliu atú. (Koheleti 8:​9, PM) “ʻOku ʻikai ʻi he tangata hono hala: ʻoku ʻikai ʻi he tangata ʻoku haʻele ke fakaʻuli ʻene ʻalu,” ko e tohi ia ʻa e palōfita ko Selemaiá. (Selemaia 10:23) Naʻa mo e ngaahi lavameʻa fakasaienisi mo fakatekinolosia ʻo e ngaahi taʻu ki muí ni maí kuo teʻeki ke fakahalaʻi ai ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi fakamatala ko ení. Kuo ʻosi fakahaaʻi pē ʻi he faai mai ʻa e taimí ʻoku moʻoni ʻa e ngaahi fakamatala ko ení.

Ko e Hā e Meʻa Te Ke Faí?

Ko e vahaʻa taimi naʻe fakangofua ʻe he ʻOtuá kuo fakamoʻoniʻi ai ʻoku hala ʻa Sētane ʻi he ʻīsiu ʻo hono fakamāʻoniʻoniʻi ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová. Ko Sihova ko e ʻOtuá ʻa e Tuʻunga-Hau fakaleveleva ʻo e ʻunivēsí. ʻOkú ne maʻu ʻa e totonu ke ne puleʻi ʻene fakatupú, pea ko ʻene founga pulé ʻa e lelei tahá. ʻI he lāuʻilo ki he foʻi moʻoni ko ení, ko e ngaahi meʻamoʻui fakahēvani kuo laulaui taʻu ʻenau moʻui ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e ʻOtuá ʻoku nau talaki ʻo pehē: “Tāu pē Koe, ʻa e ʻAfiona ko homau ʻOtua, ke lau ki ai ʻa e kololia, mo e fakaʻapaʻapa, mo e mafai: He ko koe ia naʻa ke ngaohi ʻa e meʻa kotoa pē, pea naʻa nau ʻi ai, pea naʻe ngaohi kinautolu, koeʻuhi pē ko ho finangalo ia.”—Fakahā 4:11.

Ko fē tafaʻaki ʻokú ke kau ki ai ʻi he ʻīsiu ʻo e tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá? ʻOkú ke tui tatau ki he pehē ko ia ʻoku tuha mo e ʻOtuá ke ne puleʻi koé? Kapau ko ia, kuo pau ke ke lāuʻilo ki he tuʻunga-hau ʻo Sihová. ʻE lava ke ke fai eni ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi moʻoni fakaofo mo e akonaki ʻoku maʻu ʻi heʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú, ʻi he tafaʻaki kotoa pē ʻo hoʻo moʻuí. “Ko e ʻOtua ko e ʻOfa,” pea ko ʻene ngaahi laó mo e ngaahi fekaú ʻoku makatuʻunga ia ʻi heʻene ʻofa ki heʻene ngaahi meʻa fakatupú. (1 Sione 4:8) ʻOku ʻikai ke taʻofi ʻe Sihova ha meʻa lelei mei ha taha pē ʻo kitautolu. ʻE lava leva ai ke ueʻi koe ʻe he faleʻi ʻa e Tohi Tapú: “Falala ki he ʻEiki ʻaki ʻa e kotoa ʻo ho loto, ʻo ʻouae fāki ki ho poto oʻou: Ke ke fakaongo kiate ia ʻi ho hala kotoa pe, pea ʻe fakatonutonu ʻe ia ho ngaahi ʻalunga.”—Palovepi 3:​5, 6.

[Fakatātā ʻi he peesi 7]

ʻE lava ke ke fili ʻa e tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá ʻaki hono ako ʻa e Tohi Tapú pea ngāueʻaki ʻi hoʻo moʻuí ʻa e meʻa ʻoku hiki aí

[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 4]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share