Meʻa Naʻe Akoʻi ʻe Sīsū Fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá
“Pea hoko mo ia ʻene fakatotofu ʻa e kolo mo e vilisi, ʻi heʻene fanongonongo ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtua, mo ne tala hono ongoongolelei.”—LUKE 8:1.
ʻOKU tau saiʻia ke talanoa fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga kia kitautolú, ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku ʻi hotau lotó. Hangē ko ia naʻe lea tonu ʻaki ʻe Sīsuú, “ko e talanoa ʻa e ngutu ʻoku mei he meʻa ʻi he loto ʻoku hulu atu.” (Mātiu 12:34) ʻI he fakakaukau ki he ngaahi meʻa naʻe lea ʻa Sīsū fekauʻaki mo ia lolotonga ʻene ngāue fakafaifekaú, ʻoku lava ke tau fakaʻosiʻaki ai naʻá ne lotoʻaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.
Ko e hā ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? Ko e puleʻangá ko ha founga-pule ia ʻoku pule ai ha tuʻi. Ko ia ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko ha founga-pule ia kuo fokotuʻu ʻe he ʻOtuá. Naʻe talanoa lahi ʻa Sīsū fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻo ʻai ko e kaveinga ia ʻo ʻene pōpoakí. ʻOku laka hake he tuʻo 110 ʻa e lave ki he Puleʻanga ko iá ʻi he faaʻi Kōsipelí. Ka naʻe ʻikai ke faiako ʻa Sīsuú ʻo lea ʻataʻatā pē. Naʻe toe akoʻi ʻi heʻene ngāué ʻa e meʻa lahi fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea mo e meʻa te ne faí.
Ko hai ʻa e Tuʻí? Ko e Tuʻi ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻoku ʻikai ke fokotuʻu ia ki hono lakangá ʻi ha fili ʻa e tangatá. ʻI hono kehé, ko e Pule ko ení ʻoku fili ia ʻe he ʻOtuá tonu. ʻI heʻene faiakó, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū ko ia ʻa e toko taha kuo fili ʻe he ʻOtuá ke hoko ko e Tuʻí.
Naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū ko e ngaahi kikite ʻi he Tohi Tapú naʻe tomuʻa tala ai ko e Mīsaia naʻe talaʻofá te ne pule ʻi ha Puleʻanga ʻe tuʻuloa. (2 Samiuela 7:12-14; Taniela 7:13, 14; Mātiu 26:63, 64) Manatuʻi naʻe talaki fakahāhā ʻe Sīsū ko ia tonu ʻa e Mīsaia naʻe tomuʻa talá. Naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū ko ia ʻa e Tuʻi kuo fakanofo ʻe he ʻOtuá. (Sione 4:25, 26) ʻOku feʻungamālie leva hono ngāueʻaki tuʻo lahi ʻe Sīsū ʻa e kupuʻi lea “ko hoku puleʻanga.”—Sione 18:36.
Naʻe toe akoʻi ʻe Sīsū ʻe ʻi ai mo e niʻihi kehe te nau pule fakataha mo ia ʻi he Puleʻangá. (Luke 22:28-30) Naʻá ne ui ʻa e kaungāpule ko ení ko ha “fanga sipi toko siʻi,” he ʻoku fakangatangata ʻa honau tokolahí. Naʻá ne pehē fekauʻaki mo kinautolu: “Kuo finangalo e hoʻomou Tamai ke ʻatu kiate kimoutolu ʻa e puleanga.” (Luke 12:32) Ko e tohi fakaʻosi ʻo e Tohi Tapú ʻoku fakahaaʻi ai ko e toko 144,000 fakakātoa te nau maʻu ʻa e monū ʻo e pule fakataha mo Kalaisi.—Fakahā 5:9, 10; 14:1.
ʻOku tuʻu ʻi fē ʻa e Puleʻangá? “Ko hoku puleʻanga ʻoku ʻikai ʻo e maama ko eni,” ko e lea ia ʻa Sīsū ki he pule Loma ko Ponitō Pailató. (Sione 18:36) Ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he malumalu ʻo Kalaisí ʻe ʻikai pule ia fakafou ʻi ha kau fakafofonga fakaetangata. Naʻe toutou lave ʻa Sīsū ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e “Puleʻanga ʻo Hevani.”a (Mātiu 4:17; 5:3, 10, 19, 20) Ko ia ai, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko ha founga-pule fakahēvani ia.
Naʻe ʻamanekina moʻoni ʻe toe foki ʻa Sīsū ki hēvani hili ʻa e taimi ʻo ʻene ʻi māmaní. Ko ia naʻá ne pehē, te ne “teuteu ha potu,” ʻo fakaʻatā ʻa e hala ki hono kaungāpulé ke nau fakataha mo ia.—Sione 14:2, 3.
Ko e hā ʻe lavaʻi ʻe he Puleʻangá? Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻa ʻene kau fanongó ke nau lotu ki he ʻOtuá: “Ke hoko mai ho Puleʻangá. Ke fai ho finangaló ʻi māmani, ʻo hangē ko ia ʻoku fai ʻi Hēvaní.” (Mātiu 6:9, 10, Ko e Taulua) Ko e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻoku fai ia ʻi hēvani. Ko e Puleʻangá te ne fakahoko mai ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní. Ke lavaʻi iá, ʻe fakahoko ʻe he Puleʻangá ʻa e liliu lahi ki he māmani ko ení.
Ko e hā ʻe fai ʻe he Puleʻangá ʻi he māmaní? Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻe fakangata ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e koví ʻaki hono toʻo ʻa e faʻahinga ʻoku nau fakapapauʻi ke fai iá. (Mātiu 25:31-34, 46) ʻE ʻuhinga iá ko e ngata ia ʻa e founga kotoa pē ʻo e taʻefaitotonú mo e fulikivanú. Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ko e māmaní ʻe fakafonuʻaki ia ʻa e kakai ʻoku “agamalu,” māʻoniʻoni, mohu meesi, “loto maa,” pea fakamelino.—Mātiu 5:5-9, PM.
ʻE pau ke nofo ʻa e faʻahinga faitōnunga peheé ʻi ha palanite kuo ʻuliʻi? ʻIkai ʻaupito! Naʻe talaʻofa ʻe Sīsū ʻe hoko ki he māmaní ʻa e liliu fakaofo ʻi he malumalu ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Ko ha tangata naʻe teu ke fakapoongi ʻi he tafaʻaki ʻo Sīsuú naʻá ne pehē: “Sīsū, manatuʻi au ʻi hoʻo hoko ki ho puleʻangá.” ʻI he tali ki aí, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻOku ou tala moʻoni atu kiate koe ʻi he ʻahó ni, Te ke ʻi Palataisi mo au.” (Luke 23:42, 43, NW) ʻIo, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne liliu ʻa e māmani ko ení ki ha palataisi fakalūkufua—ʻo meimei tatau mo e palataisi ko ia naʻe ʻi he ngoue ko ʻĪtení.
Ko e hā ha toe meʻa ʻe fai ʻe he Puleʻangá maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá? Naʻe fai ʻe Sīsū ʻa e meʻa lahi ange ʻi he palōmesi pē ki he meʻa ʻe fai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Naʻá ne toe fakahaaʻi ʻa e meʻa te ne faí. Naʻe fakahoko ʻe Sīsū ʻa e ngaahi fakamoʻui fakaemana lahi, ʻo fakahāhā ai ʻi ha tuʻunga siʻisiʻi ʻa e meʻa te ne fai ʻi ha tuʻunga lahi mamaʻo ange ʻi he kahaʻú lolotonga ʻene pule ʻi he Puleʻangá. Ko e lēkooti ʻo e Kōsipeli fakamānavaʻí ʻoku pehē ai fekauʻaki mo Sīsū: “Naʻa ne foli ʻa Kaleli kātoa, heʻene faiako ʻi honau ngāhi falelotu, mo ne malangaʻaki ʻa e Kosipeli ʻo e Puleʻanga: pea neongo pe ko e ha ha alangamahaki naʻe ʻi he kakai Isileli, pe ha mahamahaki, naʻa ne fakamoʻui ia.”—Mātiu 4:23.
Naʻe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e mahaki kehekehe. Naʻá ne ‘fakaʻā ʻa e mata ʻo ha toko taha ne fanauʻi kui.’ (Sione 9:1-7, 32, 33) ʻI haʻane ala ʻi he anga-ʻofá, naʻe fakamoʻui ʻe Sīsū ha tangata naʻe tofanga ʻi he mahaki palakū ko e kiliá. (Maake 1:40-42) ʻI he taimi naʻe ʻomai ai kiate ia “ha tangata naʻe tuli mo leʻovale,” naʻe fakahāhā ʻe Sīsū naʻe lava ke ne “ngaohi ʻa e tuli ke ongo, mo e noa ke lea.”—Maake 7:31-37.
Naʻa mo e maté tonu naʻe lava ʻe he Tuʻi fakanofo ʻa e ʻOtuá ke fokotuʻu hake. Naʻe tuʻo tolu hono lēkooti ʻo hono toe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e maté. Naʻa ne fokotuʻu hake ʻa e tama pē taha ʻa ha uitou, ko ha taʻahine taʻu 12, mo hono kaumeʻa ʻofeina ko Lāsalosí.—Luke 7:11-15; 8:41-55; Sione 11:38-44.
ʻI hono fakamatalaʻi ʻa e kahaʻu fakaofo ʻoku tatali ki he faʻahinga ʻe pule mai ki ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū fakafou he ʻapositolo ko Sioné: “Ko eni, ko e tapanekale ʻo e ʻOtua, ʻoku tuʻu mo e kakai. Pea ʻe nofo hono Sikaina mo kinautolu, pea te nau nofo ko hono kakai; pea ʻe nofo ʻe he ʻEne ʻAfio, ko e ʻOtua ʻoku kau maʻanautolu, ʻio, ko honau ʻOtua. Pea te ne holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē mei honau mata; pea ʻe ʻikai toe ai ha mate, pea ʻe ʻikai toe ai ha mamahi, pe ha tangi, pe ha ongosia; kuo mole ʻa e ngaahi meʻa muʻa.” (Fakahā 1:1; 21:3, 4) Fakakaukauloto atu pē—ki ha māmani heʻikai ha loʻimata ʻo e mamahi, ʻikai ha ongosia, pea ʻikai ha mate! Pea ko e lotu ʻo kole ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní ʻo hangē ko ia ʻi hēvaní ʻe fakahoko kakato.
ʻE hoko mai ʻafē ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ko e kamata ʻo ʻene pule fakatuʻí ʻe hoko taimi tatau ia mo ha vahaʻa taimi makehe naʻá ne ui ko ʻene “ʻi aí.” Naʻe ʻomai ʻe Sīsū ha kikite fakaikiiki ke fakahaaʻi ai ʻa e taimi ʻe kamata ai ʻene ʻi ai ʻi he mafai fakatuʻí. Ko e vahaʻa taimi ko ení ʻe fakaʻilongaʻiʻaki ia ʻa e ngaahi faingataʻa ʻi māmani lahi, ʻo kau ai ʻa e ngaahi tau, honge, mofuike, mahaki fakaʻauha, mo ha fakautuutu ʻa e maumau-laó. (Mātiu 24:3, 7-12, NW; Luke 21:10, 11) Ko e ngaahi meʻá ni mo e ngaahi tafaʻaki lahi kehe naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū kuo tautefito ʻene hā mahinó talu mei he 1914, ʻa e taʻu naʻe hoko ai ʻa e Tau I ʻa Māmaní. Ko ia ai, ʻoku lolotonga pule ʻa Sīsū ʻi hono tuʻunga ko e Tuʻí. Kuo vavé ni ke aʻu ki he taimi ke hoko mai ai ʻa e Puleʻangá pea ʻai ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.b
Ko e hā ʻene ʻuhinga fakafoʻituitui kiate koe ʻa e hoko mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻOku fakatuʻunga kotoa ia ʻi he anga hoʻo fili ke tali ʻa e pōpoaki ʻa Sīsuú.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e kupuʻi lea “Puleʻanga ʻo Hevani” ʻoku hā tuʻo 30 nai ia ʻi he Kōsipeli ʻa Mātiú.
b Ki ha lāulea fakaikiiki ki he founga ke tau ʻiloʻi ai ʻa e ofi ʻo e hoko mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, sio ki he vahe 9, “ʻOku Tau Moʻui ʻi he ‘Kuonga Fakamui’?,” ʻo e tohi Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú? ko e pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.