LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w19 ʻAokosi p. 2-7
  • “ʻOku ʻIkai Te Tau Foʻi”!

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • “ʻOku ʻIkai Te Tau Foʻi”!
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • FOUNGA ʻE LAVA KE TAU MAʻU ʻAONGA AI MEI HE FAʻIFAʻITAKIʻANGA ʻA PAULÁ
  • FEKUKI MO E NGAAHI POLE KI HEʻETAU TUÍ
  • UEʻI ʻE HEʻETAU ʻAMANAKI KI HE KAHAʻÚ
  • Te Ke Lava ʻo Kātaki ʻo Aʻu ki he Ngataʻangá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Tutui Atu ki he Koló!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1990
  • Lele ʻi he Lová mo e Kītaki
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2011
  • “ʻOsiki ʻa e Lová”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2020
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
w19 ʻAokosi p. 2-7

KUPU AKO 31

“ʻOku ʻIkai Te Tau Foʻi”!

“Ko ia ai, ʻoku ʻikai te tau foʻi.”​—2 KOL. 4:16.

HIVA 24 Tauhi Ho Matá he Palé!

ʻI HE KUPÚ NIa

1. Ko e hā kuo pau ke fai ʻe he kau Kalisitiané ke ʻosiki ai ʻa e lova ki he moʻuí?

KO E kau Kalisitiané ʻoku nau kau ʻi he lova ki he moʻuí. Tatau ai pē pe naʻa tau toki kamata kau ki he lová pe kuo tau kau ki ai ʻi he laui taʻu, ʻoku fiemaʻu ke tau hanganaki lele kae ʻoua ke tau aʻu ki he tepí. Ko e faleʻi naʻe ʻoange ʻe he ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiane ʻi Filipaí ʻe lava ke ne fakalototoʻaʻi kitautolu ke ʻosiki ʻa e lová. ʻI he taimi naʻe maʻu ai ʻe he fakatahaʻanga ko ia ʻi he ʻuluaki senitulí ʻa e tohi ʻa Paulá ko e niʻihi ai naʻa nau ʻosi tauhi kia Sihova ʻi he laui taʻu. Naʻa nau ʻosi kau pē ki he lová, ka naʻe fakamanatu ʻe Paula kiate kinautolu ke nau hanganaki lele fakataha mo e kātaki. Naʻá ne loto ke hokohoko atu ʻenau muimui ki heʻene faʻifaʻitakiʻangá ʻi he ‘tutui atu ki he taumuʻá.’​—Fil. 3:14.

2. Ko e hā naʻe taimi tonu ai ʻa e faleʻi ʻa Paula ki he kau Filipaí?

2 Ko e faleʻi ʻa Paula ki he kau Filipaí naʻe taimi tonu. Naʻe fehangahangai ʻa e fakatahaʻangá mo e fakatanga mei he kamatá. Naʻe kamata kotoa ia, ʻi he aʻu ʻa Paula mo Sailosi ki Filipai ʻi he 50 T.S. nai, ʻi heʻena tali ʻa e fakaafe fakaʻotua ke “laka [atu] ki Masitōnia.” (Ngā. 16:9) Naʻá na ʻiloʻi ai ha fefine ko Litia, ʻa ia “naʻá ne fanongo, pea naʻe mātuʻaki fakaava ʻe Sihova hono lotó” ki he ongoongo leleí. (Ngā. 16:14) Naʻe vave ʻene papitaiso mo hono falé. Kae kehe, naʻe ʻikai nofo noa ʻa e Tēvoló. Naʻe toho ʻe he kau tangata ʻi he koló ʻa Paula mo Sailosi ki he kau pule ʻo e koló pea tukuakiʻi loi kinaua ki he fakatupu moveuveu. Ko hono olá, naʻe haha ʻa Paula mo Sailosi, tuku pōpula, pea fekauʻi ki mui ai ke na mavahe mei he koló. (Ngā. 16:16-40) Naʻá na foʻi? ʻIkai ʻaupito! Kae fēfē ʻa e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi he fakatahaʻanga toki fokotuʻu foʻoú? ʻOku taau ke fakaongoongoleleiʻi, naʻa nau kātaki foki! ʻOku ʻikai ha veiveiua naʻe fakalototoʻaʻi lahi kinautolu ʻe he faʻifaʻitakiʻanga lelei naʻe fokotuʻu ʻe Paula mo Sailosí.

3. Ko e hā naʻe ʻiloʻi ʻe Paulá, pea ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te tau lāulea ki aí?

3 Naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ke ʻoua ʻe foʻi. (2 Kol. 4:16) Kae kehe, naʻá ne ʻiloʻi, ke ʻosiki ʻa e lová, naʻe pau ke ne nofoʻaki tokangataha ki he taumuʻá. Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá? Ko e hā ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻo e tuí ʻi onopooni ʻoku fakahaaʻi mai ai ʻe lava ke tau kātaki neongo ʻa e ngaahi polé? Pea ʻe lava fēfē ke fakaivimālohiʻi ʻe heʻetau ʻamanaki ki he kahaʻú ʻetau fakapapau ke ʻoua ʻaupito te tau foʻí?

FOUNGA ʻE LAVA KE TAU MAʻU ʻAONGA AI MEI HE FAʻIFAʻITAKIʻANGA ʻA PAULÁ

4. Naʻe anga-fēfē ʻa e hanganaki femoʻuekina ʻa Paula neongo ʻa e ngaahi meʻa naʻe hokó?

4 Fakakaukau atu ki he ngāue tōtōivi ʻa Paulá ʻi he taimi naʻá ne tohi ai ki he kau Filipaí. Naʻe tuku pōpula ia ʻi ha fale ʻi Loma. Naʻe fakangatangata moʻoni ʻene tauʻatāina ke malangá. Neongo ia, naʻá ne hanganaki femoʻuekina ʻi he faifakamoʻoni ki he kau ʻaʻahí pea fai ʻa e ngaahi tohi ki he ngaahi fakatahaʻanga mamaʻó. ʻOku pehē pē ʻi he ʻahó ni, ko e kau Kalisitiane tokolahi ʻoku nau nofo fale peé ʻoku nau ngāueleleiʻaki ʻa e faingamālie kotoa ke vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki he faʻahinga ʻoku haʻu ki honau ʻapí. ʻOku nau fai foki mo e ngaahi tohi fakalototoʻa ki he faʻahinga ʻi he ngaahi ʻapí ʻoku ʻikai lava ke fai ha fetaulaki mo iá.

5. Fakatatau ki heʻene ngaahi lea ʻi he Filipai 3:12-14, ko e hā naʻá ne tokoniʻi ʻa Paula ke hanganaki tauhi hono matá ʻi he taumuʻá?

5 Naʻe ʻikai ke fakaʻatā ʻe Paula ke fakahohaʻasi ia ʻe heʻene ngaahi lavameʻa pe ko ʻene ngaahi fehālaaki ʻi he kuohilí. Ko hono moʻoní, naʻá ne pehē ko hono “fakangaloʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi muí” naʻe mātuʻaki mahuʻinga ia ki he “kakapa atu ki he ngaahi meʻa ʻi muʻá” ʻa ia, ke ʻosiki lavameʻa ʻa e lová. (Lau ʻa e Filipai 3:12-14.) Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻe mei lava ke ne fakahohaʻasi ʻa Paulá? ʻUluakí, ko ʻene lavameʻa ʻi he lotu faka-Siú naʻe makehe. Ka, naʻá ne vakai ki he ngaahi meʻa ko iá ko e “fuʻu koto kinohaʻa.” (Fil. 3:3-8) Uá, naʻe ʻikai ke ne fakaʻatā ʻa e ongoʻi halaia ʻi heʻene fakatangaʻi ki muʻa ʻa e kau Kalisitiané ke ne lōmekina ia. Pea ko hono tolú, naʻe ʻikai haʻane fakaʻuhinga kuo ʻosi feʻunga ʻene ngāue kia Sihová. Naʻe maʻu ʻe Paula ha ngāue fakafaifekau ola lelei neongo hono tuku pōpula ia, haha, tolomakaʻi, pea ʻi ha vaka tūkia, pehē foki ki he hala ha meʻakai mo e taʻemaʻu ha vala. (2 Kol. 11:23-27) Kae kehe, neongo ʻa e ngaahi meʻa naʻá ne ʻosi lavaʻí mo ʻene faingataʻaʻiá, naʻe ʻiloʻi ʻe Paula kuo pau ke ne tutui atu. Kuo pau ke tau fai ʻa e meʻa tatau.

6. Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e ‘ngaahi meʻa ʻi mui’ ʻe fiemaʻu nai ke tau fakangaloʻí?

6 ʻE lava fēfē ke tau faʻifaʻitaki ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ʻi he “fakangaloʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi muí”? ʻE fiemaʻu nai ki he niʻihi ʻo kitautolu ke ikuʻi ʻa e ngaahi ongoʻi halaia koeʻuhi ko e ngaahi angahala ʻi he kuohilí. Kapau ko ia, ko e hā ʻoku ʻikai ai te ke kamata ke fai ha ako fakafoʻituitui ʻo tokangataha ki he feilaulau huhuʻi ʻa Kalaisí? Kapau te tau ako, fakalaulauloto, pea lotu fekauʻaki mo e kaveinga fakatupu langa hake ko iá, te tau toʻo atu nai ai ʻa e ongoʻi halaia ʻikai fiemaʻú. ʻE aʻu nai ʻo tuku ʻetau ongoʻi halaia ʻi he ngaahi angahala kuo fakamolemoleʻi ʻe Sihová. Fakakaukau ki ha lēsoni ʻe taha ʻe lava ke tau ako meia Paula. Ko e niʻihi kuo nau tuku ange nai ʻa e ngaahi ngāue totongi lelei ke tuli ki he ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá. Kapau ʻoku pehē, ʻe lava ke tau fakangaloʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi muí ʻaki ʻa e fakafisi ke sio ki mui mo fakaʻamua ʻa e ngaahi faingamālie fakamatelie naʻa tau mei maʻu? (Nōm. 11:4-6; Tml. 7:10) Ko e “ngaahi meʻa ʻi muí” ʻe kau nai ai ʻa e ngaahi meʻa naʻa tau lavaʻi pe ngaahi ʻahiʻahi naʻa tau kātekina ʻi he kuohilí. Ko e moʻoni, ko ʻetau fakakaukau ki he founga kuo tāpuakiʻi mo poupouʻi ai kitautolu ʻe Sihova ʻi he kuohilí ʻe lava ke tau ʻunuʻunu ofi ange ai ki heʻetau Tamaí. Kae kehe, heʻikai ʻaupito ke tau hoko ʻo fiemālie, ʻo fakakaukau kuo feʻunga ʻetau ngāue kia Sihová.​—1 Kol. 15:58.

Tuʻu ha niʻihi ʻo e kau lele ʻi he lova ʻoku fai ʻi he loto koló ʻo sio ki ha meʻa ʻoku hā mai he sioʻatá, ngāueʻaki ʻe he niʻihi ʻenau meʻangāue toʻotoʻó, ka ʻoku tokangataha pē tokotaha ʻokú ne taki e lelé

ʻI he lova ki he moʻuí, kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakahohaʻá pea nofoʻaki tokangataha ki heʻetau taumuʻá (Sio ki he palakalafi 7)

7. Fakatatau ki he 1 Kolinitō 9:24-27, ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ikuna ai ʻa e lova ki he moʻuí? Fakatātaaʻi.

7 Naʻe mahinoʻi lelei ʻe Paula ʻa e lea ʻa Sīsū: “Mou feinga tōtōivi.” (Luke 13:23, 24) Naʻe ʻiloʻi ia ʻe Paula, hangē ko Kalaisí, kuo pau ke ne feinga tōtōivi ʻo aʻu ki he ngataʻangá. Naʻá ne fakahoa ʻa e ʻalunga faka-Kalisitiané ki ha lova. (Lau ʻa e 1 Kolinitō 9:24-27.) Ko ha tokotaha lele ʻi ha lova ʻokú ne hanganaki tokangataha ki he tepí pea fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakahohaʻá. Ko e fakatātaá, ko ha lova ʻoku fai ʻi he loto koló te nau lele ʻo fou atu nai ʻi ha hala ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi pisinisi mo e ngaahi falekoloa. ʻOkú ke pehē ʻe afe ha tokotaha lele ʻo sio ki he ngaahi koloa ʻoku hā mai ʻi he ngaahi falekoloá? ʻIkai, kapau ʻokú ne loto ke ikuna! ʻI he lova ki he moʻuí, kuo pau foki ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakahohaʻá. Kapau te tau nofoʻaki tokangataha ki heʻetau taumuʻá, ʻo tau feinga tōtōivi hangē ko Paulá, te tau ikuna ʻa e palé!

FEKUKI MO E NGAAHI POLE KI HEʻETAU TUÍ

8. Ko e hā ʻa e ngaahi pole te tau lāulea ki aí?

8 Tau lāulea angé he taimí ni ki he pole ʻe tolu ʻe lava ke ne fakamāmālieʻi kitautolu. Ko e ʻamanaki ʻoku tuai ʻene hokó, hōloa ʻa e mālohi fakaesinó mo e ngaahi ʻahiʻahi taʻealaʻosí. ʻE lava ke tau maʻu ʻaonga ʻi he ako mei he ngaahi founga kuo fekuki ai ʻa e niʻihi kehé mo e ngaahi tuʻunga ko ení.​—Fil. 3:17.

9. ʻE lava fēfē ke uesia kitautolu ʻe he ʻamanaki ʻoku tuai ʻene hokó?

9 ʻAmanaki ʻoku tuai ʻene hokó. ʻOku fakanatula ke tau fakaʻamua ʻa e ngaahi meʻa lelei kuo talaʻofa mai ʻe Sihová. Ko hono moʻoní, ʻi he taimi naʻe fakahaaʻi ai ʻe he palōfita ʻa Sihova ko Hapakuké ʻene holi ke fakangata ʻe Sihova ʻa e ngaahi tuʻunga fulikivanu ʻi Siutá, naʻe tala ange ʻe Sihova ke ne “hanganaki ʻamanaki.” (Hap. 2:3) Kae kehe, ʻi he taimi ʻoku hā ngali toloi ai hono fakahoko ʻetau ʻamanakí, ʻe hōloa nai ai ʻetau faivelengá. ʻE lava ke tau hoko ai ʻo loto-siʻi. (Pal. 13:12) Naʻe hoko eni ʻi he kamataʻanga ʻo e senituli hono 20. ʻI he taimi ko iá, ko e tokolahi ʻo e kau Kalisitiane paní naʻa nau ʻamanaki ke maʻu honau pale fakahēvaní ʻi he 1914. ʻI he ʻikai hoko iá, naʻe anga-fēfē ʻa e fakafeangai ʻa e faʻahinga faitōnungá ki he ʻikai hoko ʻenau ʻamanakí?

Royal mo Pearl Spatz

Naʻe ʻikai fakahoko ʻa e ʻamanaki ʻa Royal mo Pearl Spatz ʻi he 1914, ka naʻá na nofoʻaki faitōnunga ʻi he laui hongofuluʻi taʻu (Sio ki he palakalafi 10)

10. Naʻe anga-fēfē ʻa e fekuki ha ongo meʻa mo e ʻamanaki naʻe tuai ʻene hokó?

10 Fakakaukau ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa ha ongo meʻa mateaki naʻá na fehangahangai mo ha pole pehē. Ko Tokoua Royal Spatz naʻe papitaiso ʻi he 1908 ʻi hono taʻu 20. Naʻá ne tuipau moʻoni naʻe vave ke ne maʻu hono palé. Ko hono moʻoní, ʻi heʻene kole mali ʻi he 1911, naʻá ne tala ange kia Pearl, ʻa ia naʻá na teu malí: “ʻOkú ke ʻilo ʻa e meʻa ʻe hoko ʻi he 1914. Kapau te ta mali, ʻoku lelei ke fai ia he vave tahá!” Naʻe foʻi ʻa e ongo meʻa Kalisitiané ʻi he lova ki he moʻuí ʻi he ʻikai maʻu hona pale fakahēvaní ʻi he 1914? ʻIkai, koeʻuhi ko ʻena taumuʻa tefitó ke fakahoko faitōnunga ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá, ʻo ʻikai ko hono maʻu hona palé. Naʻá na fakapapauʻi ke lele ʻi he lová fakataha mo e kātaki. Pea ko hono moʻoní, ko Royal mo Pearl naʻá na longomoʻui mo faitōnunga ai pē ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻena moʻui ʻi he māmaní ʻi he laui hongofuluʻi taʻu ki mui ai. ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻokú ke fakaʻamua ke sio ki hono fakatonuhiaʻi ʻe Sihova hono huafá mo hono tuʻunga-haú pea fakahoko kotoa ʻene ngaahi talaʻofá. Fakapapauʻi ko e ngaahi meʻa ko ení ʻe hoko ia ʻi he taimi kotofa ʻa Sihová. Ka ʻi he teʻeki ke aʻu ki he taimi ko iá, ʻofa ke tau hanganaki femoʻuekina ʻi he tauhi ki hotau ʻOtuá he taimí ni, ʻo ʻikai ʻaupito ke fakaʻatā ʻa e ngaahi ʻamanaki ʻoku tuai ʻene hokó ke ne fakalotosiʻiʻi pe fakamāmālieʻi kitautolu.

Arthur Secord

Neongo ʻa e taʻumotuʻá, naʻe vēkeveke ʻa Arthur Secord ke hanganaki fakalakalaka (Sio ki he palakalafi 11)

11-12. Ko e hā ʻe lava ai ke tau hanganaki laka ki muʻa neongo kapau kuo hōloa hotau mālohi fakaesinó? ʻOmai ha fakatātā.

11 Hōloa ʻa e mālohi fakaesinó. ʻI he ʻikai hangē ko ha tokotaha lele ʻatelita, ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke ke mālohi fakaesino koeʻuhi ke hokohoko atu ai hoʻo tupulaki ʻo mālohi fakalaumālié. Ko hono moʻoní, ko e tokolahi kuo hōloa honau mālohi fakaesinó ʻoku nau kei tauhi maʻu pē ha fakapapau mālohi ke hanganaki fakalakalaka fakalaumālie. (2 Kol. 4:16) Ko e fakatātaá, ko Tokoua Arthur Secordb naʻá ne taʻu 88 pea mahamahaki hili ʻene ngāue ʻi he Pētelí ʻi he taʻu ʻe 55. Naʻe fakaofiofi atu ha neesi ki hono veʻe mohengá ke tokangaʻi ʻene ngaahi fiemaʻú. Naʻá ne sio kiate ia peá ne lea anga-ʻofa ange: “Tokoua Secord, kuó ke lavaʻi ʻa e meʻa lahi moʻoni ʻi he ngāue ʻa Sihová.” Neongo ia, ko Arthur, naʻe ʻikai ke ne nōfoʻi ʻi he meʻa naʻá ne fakahoko ʻi he kuohilí, naʻá ne malimali mo pehē ange: “ʻIo, ko e moʻoni ia. Ka ʻoku ʻikai ko e meʻa naʻa tau faí ʻoku mahuʻingá. Ko e meʻa ʻoku tau fai he taimí ni ʻo faai atu aí ʻoku mahuʻingá.”

12 Mahalo kuó ke tauhi kia Sihova ʻi he laui taʻu pea ʻi he taimí ni ko e mahamahakí kuó ne taʻofi koe mei hono fai ʻa e ngaahi meʻa lahi naʻá ke fai ki muʻá. Kapau ʻoku pehē, ʻoua ʻe siva e ʻamanakí. Fakapapauʻi ʻoku koloaʻaki ʻe Sihova ʻa e ngāue faitōnunga naʻá ke lavaʻi ʻi he kuohilí. (Hep. 6:10) Pea ʻi he taimi ní, manatuʻi ko e līʻoa ʻaufuatoó ʻoku ʻikai fuaʻaki ia ʻa e lahi ʻo e meʻa ʻoku tau fai ʻi he ngāue ʻa Sihová. ʻI hono kehé, ʻoku tau fakahaaʻi ʻa e lahi ʻo ʻetau līʻoá ʻaki ʻa e fakahāhā ʻa e fakakaukau pau pea fai ʻa e meʻa kotoa ʻoku tau malavá. (Kol. 3:23) ʻOku mahinoʻi ʻe Sihova hotau ngaahi ngataʻangá pea ʻoku ʻikai ke ne fiemaʻu ha meʻa lahi ange ʻi he meʻa ʻoku tau malavá.​—Mk. 12:43, 44.

Anatoly mo Lidiya Melnik

Naʻe kātaki faitōnunga ʻa Anatoly mo Lidiya Melnik neongo ʻa e faingataʻá (Sio ki he palakalafi 13)

13. ʻOku anga-fēfē hono fakalototoʻaʻi kitautolu ʻe he hokosia ʻa Anatoly mo Lidiya ke tau tutui atu neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahí?

13 Ngaahi ʻahiʻahi taʻealaʻosí. Ko e niʻihi ʻo e kau sevāniti ʻa Sihová kuo nau kātekina ʻa e faingataʻa mo e fakatanga ʻi he laui hongofuluʻi taʻu. Ko e fakatātaá, ko Anatoly Melnikc naʻá ne taʻu 12 ʻi hono puke ʻene tamaí, tuku pilīsone pea ʻave pōpula ki Saipīlia, ko e maile ia ʻe 4,000 tupu (kilomita ʻe 7,000) mei hono fāmilí ʻi Molotova. ʻI he taʻu ʻe taha ki mui ai, ko Anatoly mo ʻene faʻeé mo ʻene ongo kuí naʻe ʻave pōpula foki mo kinautolu ki Saipīlia. Faai atu pē, naʻe malava ke nau maʻu ʻa e ngaahi fakatahá ʻi ha kolo ʻe taha, ka naʻe pau ke nau lue ʻi he maile ʻe 20 (kilomita ʻe 30) ʻi he sinoú, ʻo kātekina ʻa e ʻea mokoʻīʻī. Ki mui ange, naʻe tuku pilīsone ʻa Tokoua Melnik ʻi he taʻu ʻe tolu, ʻo mamaʻo mei hono uaifí, ʻa Lidiya, mo ʻena kiʻi taʻahine taʻu taha. Neongo ʻa e ngaahi taʻu lahi ʻo e faingataʻá, ko Anatoly mo hono fāmilí naʻe hokohoko atu ʻenau laka ki muʻá. ʻI he taimí ni ʻi hono taʻu 82, ʻoku ngāue ʻa Anatoly ʻi ha Kōmiti Vaʻa ʻi ʻĒsia Lotoloto. Hangē ko Anatoly mo Lidiya, ʻofa ke tau fai ʻa e meʻa kotoa te tau malavá ʻi he ngāue ʻa Sihová, ʻo hokohoko atu ke kātaki ʻo hangē ko ia naʻa tau fai ʻi he kuohilí.​—Kal. 6:9.

UEʻI ʻE HEʻETAU ʻAMANAKI KI HE KAHAʻÚ

14. Ko e hā naʻe ʻiloʻi ʻe Paula naʻe pau ke ne fai ke aʻusia ai ʻene taumuʻá?

14 Naʻe tuipau ʻa Paula te ne ʻosiki ʻa e lová pea aʻusia ʻene taumuʻá. ʻI he tuʻunga ko ha Kalisitiane pani, naʻá ne fakatuʻotuʻa atu ke maʻu “ʻa e pale ʻo e ui fakahēvani mei he ʻOtuá.” Kae kehe, ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá, naʻá ne ʻiloʻi naʻe pau ke ne hanganaki “tutui atu.” (Fil. 3:14) Naʻe ngāueʻaki ʻe Paula ha fakatātā fakaueʻiloto ke tokoniʻi ʻa e kau Filipaí ke nau hanganaki tokangataha ki heʻenau taumuʻá.

15. Naʻe anga-fēfē hono ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e kaveinga fekauʻaki mo e tangataʻifonuá ke fakalototoʻaʻi ʻa e kau Kalisitiane Filipaí ke hanganaki “tutui atu”?

15 Naʻe fakamanatu ʻe Paula ki he kau Filipaí ʻa honau tangataʻifonua ʻi he langí. (Fil. 3:20) Ko e hā naʻe mahuʻinga ai ʻa e tuʻunga tangataʻifonua ko iá? ʻI he ngaahi ʻaho ko iá, ko e tangataʻifonua Lomá naʻe fakamahuʻingaʻi lahi.d Kae kehe, ko e kau Kalisitiane paní naʻa nau maʻu ha tangataʻifonua lelei lahi ange, ko ha tangataʻifonua te nau maʻu ai ʻa e ngaahi ʻaonga lahi ange. Naʻe ʻikai ha mahuʻinga ʻo e tangataʻifonua Lomá ʻi hono fakahoa atu ki aí! ʻI he ʻuhingá ni, naʻe fakalototoʻaʻi ai ʻe Paula ʻa e kau Filipaí ke nau “hokohoko atu ko e kau tangataʻifonua ʻo taau mo e ongoongo lelei ʻo fekauʻaki mo e Kalaisí.” (Fil. 1:27, fkm. ʻi lalo) Ko e kau Kalisitiane pani ʻi he ʻaho ní ʻoku nau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi heʻenau tutui atu ki heʻenau taumuʻa ʻo e moʻui taʻengata ʻi hēvaní.

16. Tatau ai pē pe ʻoku tau ʻamanaki ke moʻui ʻi hēvani pe ʻi he māmaní, ko e hā kuo pau ke tau hokohoko atu ke fai ʻo fakatatau ki he Filipai 4:6, 7?

16 Tatau ai pē pe ʻoku tau ʻamanaki ke moʻui taʻengata ʻi hēvani pe ʻi he palataisi ʻi he māmaní, kuo pau ke tau hanganaki tutui atu ki he taumuʻa ko iá. Pe ko e hā pē hotau tuʻungá, kuo pau ke ʻoua te tau sio ki he ngaahi meʻa ʻi muí; pe ko ʻetau fakaʻatā ha meʻa ke ne taʻofi ʻetau fakalakalaká. (Fil. 3:16) ʻE hā ngali toloi nai ʻa hono fakahoko ʻetau ngaahi ʻamanakí pe ʻe hōloa nai hotau mālohi fakaesinó. Te tau kātekina nai ʻa e faingataʻá mo e fakatangá ʻi he laui taʻu. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e tuʻungá, “ʻoua ʻe hoko ʻo loto-moʻua ʻi ha faʻahinga meʻa.” ʻI hono kehé, ʻai ke ʻilo ʻe he ʻOtuá hoʻo kolé mo e hū tōtōakí, pea te ne ʻoatu ʻa e nonga ʻoku fakalaka atu ia ʻi he meʻa ʻokú ke fakakaukau atu ki aí.​—Lau ʻa e Filipai 4:6, 7.

17. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu hokó?

17 Hangē ko ha tokotaha lele ʻoku feinga tōtōivi ʻi heʻene hangatonu atu ki he tepí, ʻofa ke tau nofoʻaki tokangataha kakato ki he taumuʻa ʻo hono ʻosiki ʻa e lova ki he moʻuí. Fakatauange ke tau kīvoi pea tutui vēkeveke atu ki he ngaahi meʻa fakaofo ʻoku hanga mei muʻá ʻo fakatatau ki he lahi taha ʻe fakaʻatā ʻe hotau mālohí mo hotau tuʻungá. Ko e hā kuo pau ke tau fai ke tau tutui atu ai ʻi he feituʻu totonú mo e vave ʻoku lava ke tau tauhi maʻú? Ko e kupu hokó ʻe tokoniʻi ai kitautolu ke fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa totonu ke fakamuʻomuʻá pea “fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé.”​—Fil. 1:9, 10.

ʻE FĒFĒ HAʻO TALI?

  • ʻOku anga-fēfē hono ueʻi kitautolu ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ke tutui atu fakataha mo e tokangataha ki he taumuʻá?

  • ʻE lava fēfē ke hokohoko atu ʻetau lele ʻi he lova ki he moʻuí neongo ʻa e ʻamanaki ʻoku ʻikai hokó, hōloa ʻa e mālohí mo e ngaahi ʻahiʻahi taʻealaʻosí?

  • Ko e hā naʻá ne ueʻi ʻa Paula ke feinga tōtōiví?

HIVA 7 Fakatapui Faka-Kalisitiane

a ʻOku tatau ai pē pe ko e hā hono fuoloa ʻetau tauhi kia Sihová, ʻoku tau loto ke hokohoko atu ʻetau tupulekina mo fakalakalaka ʻi he tuʻunga ko e kau Kalisitiané. Naʻe ekinaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki hono kaungātuí ke ʻoua ʻaupito te nau foʻi! Ko ʻene tohi ki he kau Filipaí ʻoku maʻu ai ʻa e fakalototoʻa fakaueʻiloto ke tokoniʻi kitautolu ke kātaki ʻi heʻetau lova ki he moʻuí. ʻE fakahaaʻi mai ʻi he kupu ko ení ʻa e founga ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi lea fakamānavaʻi ʻa Paulá.

b Sio ki he talanoa ki he moʻuí ʻa Tokoua Secord, “Ko ʻEku Kaunga ki Hono Fakalahi ʻo e Lotu Moʻoní,” ʻi he The Watchtower, Sune 15, 1965.

c Sio ki he talanoa ki he moʻuí ʻa Tokoua Melnik, “Akoʻi mei he Kei Siʻí ke ʻOfa ki he ʻOtuá,” ʻi he Awake!, ʻOkatopa 22, 2004.

d Koeʻuhi ko Filipaí ko ha kolonia Loma, ko e kakai ʻi he koló naʻa nau maʻu ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi totonu ʻa ia naʻe maʻu ʻe he kau tangataʻifonua Lomá. Ko ia naʻe ʻuhinga lelei ʻa e fakatātā ʻa Paulá ki heʻene kau fanongó.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share