Fakatupulekina ʻa e Pōtoʻi ʻi he Fakaʻuhinga mo e Niʻihi Kehé
1. Ko e hā ʻa e fakamatala Fakatohitapu te tau sivisiviʻí, pea ko e hā hono ʻuhingá?
1 Ko e malanga ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻi ha sinakoke ʻi ʻAniteoke ʻo Pisitiá, hangē ko ia ʻoku lēkooti ʻi he Ngāue 13:16-41, ʻoku ʻomai ai ha faʻifaʻitakiʻanga-lelei ʻo e founga ke fakaʻuhinga ai mo e niʻihi kehé. Naʻe tokanga ʻa Paula ki he puipuituʻa mo e fakakaukau ʻa ʻene kau fanongó pea feʻunuʻaki ke feʻungamālie ki ai ʻa ʻene tuʻuaki ʻa e ongoongoleleí. ʻI heʻetau sivisiviʻi ʻa e fakamatala ko ení, tau lāulea angé ki he founga ʻe lava ke tau fai ai ʻa e meʻa tatau ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú.
2. Ko e hā ʻoku tau ako mei he anga hono kamataʻi ʻe Paula ʻa ʻene malangá?
2 Kumi ki ha Felotoi: Neongo naʻe fakatefito ʻa e pōpoaki ʻa Paulá ʻi he fatongia tefito ʻo Sīsū ʻi hono fakahoko ʻo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá, naʻe ʻikai ke kamata ʻe Paula ʻa ʻene malangá ʻaki ʻene fakahaaʻi ʻa e poini ko iá. ʻI hono kehé, naʻá ne lea ʻo fekauʻaki mo e meʻa naʻá ne loto-tatau ki ai mo e tokolahi taha ʻo ʻene kau fanongo Siú—ko e hisitōlia ʻo e kakai Siú. (Ng. 13:16-22) ʻI he tuʻunga meimei tatau, te tau toe maʻu ʻa e ola lelei lahi ange ʻi heʻetau feinga ke aʻu ki he loto ʻo e niʻihi kehé kapau te tau kumi ke maʻu ha tuʻunga felotoi mo kinautolu. ʻE fiemaʻu heni ke tau fakalototoʻaʻi kinautolu ke fakahaaʻi ʻenau fakakaukaú ʻaki ʻa e ngaahi fehuʻi pōtoʻi pea fanongo tokanga koeʻuhi ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga moʻoni kia kinautolú.
3. Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ne ʻai ʻo faingataʻa ai ki he kau fanongo ʻa Paulá ke nau tali ko Sīsū ʻa e Mīsaia naʻe talaʻofaʻaki maí?
3 ʻI he lāulea ki he hisitōlia ʻo e kau Siú, naʻe fakamanatu ai ʻe Paula ki heʻene kau fanongó ʻa e talaʻofa ʻa e ʻOtuá ke fokotuʻu hake ha Fakamoʻui mei he laine ʻo Tēvitá. Kae kehe, ko e tokolahi ia ʻo e kau Siú ne nau tatali ki ha helo fakakautau ʻa ia te ne toʻo atu ʻa e ʻioke ʻo e pule faka-Lomá pea hiki hake ʻa e puleʻanga faka-Siú ke māʻolunga ʻi ha toe puleʻanga pē. Ne nau ʻiloʻi taʻetoeveiveiua naʻe talitekeʻi ʻa Sīsū ʻe he kau taki lotu Siú ʻi Selusalema, ʻo tuku atu ki he kau maʻu mafai Lomá, pea fakapoongi. ʻE lava fēfē ke fakatuipauʻi ʻe Paula kia kinautolu ko e Tokotaha ko ení ko e Mīsaia ia naʻe talaʻofaʻaki maí?
4. Naʻe anga-fēfē ʻa e fakaʻuhinga pōtoʻi ʻa Paula ki heʻene kau fanongo Siú?
4 Feʻunuʻaki Hoʻo Foungá: ʻI hono ʻiloʻi ʻa e fakakaukau ʻa ʻene kau fanongó, naʻe ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e Tohi Tapú ke fakaʻuhinga ai mo kinautolu ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi meʻa ne nau ʻosi talí. Ko e fakatātaá, naʻá ne fakahaaʻi ko Sīsuú ko ha hako ia ʻo Tēvita pea ko e tokotaha ia naʻe fakahaaʻi ʻe Sione Papitaisó, ʻa ia naʻe fai e vakai lahi ki ai ko ha palōfita ʻa e ʻOtuá. (Ng. 13:23-25) Naʻe fakahaaʻi ʻe Paula ʻi hono talitekeʻi ʻo Sīsū pea mo hono fakahalaiaʻi ia ki he maté, ko e kau taki lotú ne nau ‘fakamoʻoni ki he ngaahi . . . lea ʻa e kau Palofitá.’ (Ng. 13:26-28) ʻIkai ngata aí, naʻá ne fakamatalaʻi naʻe ʻi ai ʻa e kau fakamoʻoni sio tonu naʻe fokotuʻu hake ʻa Sīsū mei he maté, peá ne fakahanga ʻa e tokangá ki he ngaahi kupu Fakatohitapu anga-maheni ʻa ia naʻe fakahoko ʻi he toetuʻu ʻa Sīsuú.—Ng. 13:29-37.
5. (a) Naʻe anga-fēfē ʻa e feʻunuʻaki ʻe Paula ʻene foungá ʻi he taimi naʻá ne lea ai ki ha kau fanongo Kalisí? (e) ʻE lava fēfē ke tau faʻifaʻitaki ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ʻi he taimi ʻoku tau faifakamoʻoni ai ʻi he feituʻu fakalotofonuá?
5 ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻi heʻene lea ki ha kau fanongo Kalisi ʻi he ʻAleopeikó ʻi ʻAtenisi, naʻe ngāueʻaki ai ʻe Paula ʻa e founga kehe. (Ng. 17:22-31) Ka neongo ia, naʻá ne fakahaaʻi ʻa e pōpoaki tefito tatau, pea ʻi he ongo tuʻungá fakatouʻosi naʻe ʻomi ʻe heʻene ngaahi feingá ʻa e ngaahi ola lelei. (Ng. 13:42, 43; 17:34) ʻI he tuʻunga meimei tatau he ʻahó ni, te tau toe maʻu ʻa e ola lelei lahi ange ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú kapau te tau kumi ke maʻu ha tuʻunga felotoi mo ʻetau kau fanongó pea kapau te tau feʻunuʻaki ʻetau foungá ke feʻungamālie mo honau puipuituʻá mo e fakakaukaú.