Vakai ʻa e Tohi Tapú
Ko e Hā ʻOku ʻIkai Fakaʻauha Ai ʻe he ʻOtuá ʻa e Tēvoló?
KAPAU ʻoku lava ke ke fakanonga ʻa e faingataʻaʻia ʻa ha tokotaha ʻe taha, te ke fai pehē? Ko e kau ngāue tokoní ʻoku nau faʻa fakavave ki ha fakatamaki fakanatula ke fakanonga ʻa e faingataʻaʻiá pea ke fakahaofi ʻa e moʻui ʻa e faʻahinga ko e kau sola fakaʻaufuli. Ko ia ʻe ʻeke nai ai ʻe ha taha, ‘Ko e hā ʻoku ʻikai fakavave ai ʻa e ʻOtuá ke fakaʻauha ʻa e Tēvoló, ʻa e tokotaha ʻoku tupu mei ai ʻa e faingataʻaʻia lahi fau ʻa e tangatá?’
Ke tokoni ke tali ʻa e fehuʻi ko iá, ʻe lava ke ke fakakaukauloto atu ki ha hopo ʻiloa. Ko e tokotaha fakapoó, ʻi heʻene feinga vavale ke taʻofi ʻa e fai ʻo e hopó, ʻokú ne taukaveʻi ʻoku taʻefaitotonu ʻa e fakamāú ʻi he founga ʻo ʻene tataki ʻa e meʻa ʻoku fakahoko ʻi he fale hopó, pea ʻoku aʻu ʻo ne taukaveʻi ko e kau sulá ʻoku totongi fufū kinautolu ʻe he fakamāú. Ko ia ʻoku fakaʻatā ai ʻa e kau fakamoʻoni tokolahi ke nau ʻomai ha fakamoʻoni.
ʻOku ʻiloʻi ʻe he fakamāú ko e lōloa ange hono fai ʻo e hopó ʻe fakatupunga ke ʻi ai ʻa e ngaahi palopalema lahi, pea te ne saiʻia ke ʻai ke ʻosi ʻa e hopó ʻo ʻikai toloi taʻeʻuhinga. Neongo ia, ʻokú ne ʻiloʻi ke aʻu ki ha tuʻutuʻuni ʻa ia ʻe fokotuʻu ai ha sīpinga ki ha ngaahi hopo ʻe malava ke fai he kahaʻú, kuo pau ke fakaʻatā ʻe he ongo faʻahí fakatouʻosi ʻa e taimi feʻunga ke ʻomai ai ʻa e fakakikihi ʻa ʻena faʻahí.
Ke aʻu ki ha tuʻutuʻuni ʻa ia ʻe fokotuʻu ai ha sīpinga fakaeʻulungaanga, kuo pau ke fakaʻatā ʻe he ongo faʻahí fakatouʻosi ʻa e taimi feʻunga ke ʻomai ai ʻa e fakakikihi ʻa ʻena faʻahí
ʻOku anga-fēfē felāveʻi ʻa e fakatātā ko ení mo ha pole naʻe fai ʻe he Tēvoló—ʻoku toe ui ko e “Talakoni,” “Ngata,” mo “Setane”—kia Sihova, “koe Fugani Maoluga i mamani kotoabe”? (Fakahā 12:9; Sāme 83:18, PM) Ko hai moʻoni ʻa e Tēvoló? Pea ko e hā ʻa e ngaahi tukuakiʻi kuó ne fai kia Sihova ko e ʻOtuá? Pehē foki, ʻe fakaʻauha ia ʻe he ʻOtuá ʻafē?
Ko Hono Fokotuʻu ʻo ha Sīpinga Fakaeʻulungaanga
ʻI he kamataʻangá ko e tokotaha naʻe hoko ko e Tēvoló ko ha tokotaha laumālie haohaoa ia, ko e taha ʻo e kau ʻāngelo ʻa e ʻOtuá. (Siope 1:6, 7) Naʻá ne ʻai ia ko e Tēvolo ʻi he taimi naʻá ne hoko ai ʻo nōfoʻi ʻi ha taumuʻa siokita ke lotu ange ki ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko ia naʻá ne poleʻi ʻa e totonu ʻa e ʻOtuá ke pulé, ʻo aʻu ʻo ne fakahuʻunga ko e ʻOtuá ʻoku ʻikai taau ke talangofua ki ai. Naʻá ne tukuakiʻi ʻoku tauhi pē ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku totongi fufū ʻaki ai ʻa e ngaahi tāpuakí. Naʻe taukaveʻi ʻe Sētane ʻi he malumalu ʻo e faingataʻaʻia fakafoʻituituí, ʻe “laui koviʻi” ʻe he kakai kotoa pē ʻa honau Tokotaha-Fakatupú.—Siope 1:8-11, PM; 2:4, 5.
Ko e ngaahi tukuakiʻi pehē meia Sētané naʻe fiemaʻu ki ai ha ngaahi fakafeangai ʻa ia ʻe ʻikai lava ke tali ia ʻaki hano fakahaaʻi pē ʻo ha fakamālohi. Ko e moʻoni, ko hono fakaʻauha ʻa e Tēvoló ʻi he ngoue ʻo ʻĪtení naʻe mei fakahuʻunga nai ai ki he niʻihi naʻe tonu ʻa e Tēvoló. Ko ia ko e ʻOtuá, ʻi heʻene maʻu ʻa e mafai māʻolunga tahá, naʻe kamata ke ne fakahoko ʻa e ngaahi ngāue fakalao ke fakaleleiʻiʻaki ʻa e ngaahi ʻīsiu naʻe ʻi he fakakaukau ʻa e kau mamatá kotoa.
ʻI he fehoanaki mo ʻene ngaahi tefitoʻi moʻoní mo e fakamaau totonu haohaoá, naʻe fakahaaʻi ʻe Sihova ko e ʻOtuá ko e faʻahi taki taha ʻe pau ke na ʻomai ʻa e kau fakamoʻoni ʻa ia te nau ʻomai ʻa e fakamoʻoni ʻo poupouʻi ʻa ʻena faʻahi ʻi he fakakikihí. Ko e taimi naʻe fakaʻataá kuo ʻoange ai ki he hako ʻo ʻĀtamá ha faingamālie ke nau moʻui pea hoko atu ʻenau fakamoʻoni maʻá e ʻOtuá ʻaki ʻenau fili ke tauhi anga-tonu kiate ia ʻi he ʻofa neongo ha ngaahi faingataʻa pē.
Ko e Hā Hono Fuoloá?
ʻOku ʻafioʻi lelei ʻe he ʻOtua ko Sihová ʻi he lolotonga ʻa e fakahoko ʻo e ngaahi ngāue fakalao ko iá, ʻoku hokohoko atu ʻa e faingataʻaʻia ʻa e tangatá. Neongo ia, ʻokú ne fakapapauʻi ke tāpuni ʻa e hopó ʻi he taimi vave taha ʻe ala lavá. Ko e Tohi Tapú ʻoku fakamatalaʻi ai ia “koe Tamai ae gaahi aloofa, moe Otua oe fiemalie kotoabe.” (2 Kolinito 1:3, PM) ʻOku hā mahino, ko e “Otua oe fiemalie kotoabe” heʻikai te ne fakaʻatā ʻa e Tēvoló ke moʻui ʻo toe lōloa ange ia he taimi naʻe fiemaʻú, pea heʻikai te Ne fakaʻatā ke kei ʻi ai ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo ʻene tākiekiná. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, heʻikai tāmateʻi mutukia ʻe he ʻOtuá ʻa Sētane, ʻo ʻikai fakaʻosi fakaʻaufuli ʻa e hopo fakaeʻunivēsí.
ʻI he fakaleleiʻi fakaʻosi ʻa e ngaahi ʻīsiú, ʻe ʻosi fakatonuhiaʻi fakaʻāuliliki ai ʻa e totonu ʻa Sihova ke pulé. Ko e hopoʻi fakalao ʻo Sētané ʻe tuʻu ko ha tuʻunga fakalao ia ʻi he kotoa ʻo ʻitānití. Kapau ʻe faifai ange pea toe malanga hake ha pole meimei tatau, ko e fakatātā kia Sētané ʻe lava ke fakahaaʻi ko ha sīpinga ia heʻikai fiemaʻu ke toe hoko atu.
ʻI he taimi kotofá, ʻe tataki ai ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa hono ʻAlo kuo toetuʻú ke ne fakaʻauha ʻa e Tēvoló pea fakataʻeʻaongaʻi ʻa ʻene ngaahi ngāué kotoa. ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e taimi ʻa ia ʻe hanga ai ʻe Kalaisi ʻo “tukuange ʻe ia ʻa e puleʻanga ki he ʻOtua, ʻio, ki he Tamai: ʻo ka kuo ne fakakaʻanga ʻa e pule kotoa pe mo e tuʻunga kotoa pe mo e malohi. He kuo pau pe ke ne Hau, kaeʻoua ke ne tuku ʻa e fili kotoa pe ki hono lalo vaʻe. Ta kuo fakakaʻanga mo e fili fakamui, ʻa Mate.”—1 Kolinito 15:24-26.
Ko e meʻa fakafiefiá, ʻoku talaʻofa mai ʻe he Tohi Tapú ʻe maʻu ʻi māmani lahi ʻa e ngaahi tuʻunga hangē ko ia ʻi Palataisí. Hangē ko ia naʻe muʻaki fakataumuʻa ʻe he ʻOtuá, ʻe nofo ʻa e kakaí ʻi ha palataisi melino! “ʻE maʻu ʻa e fonua ʻe he faʻa kataki; pea te nau fefiefiaʻi ʻi he melino lahi.” ʻIo, “ko haʻa fai totonu te nau maʻu ʻa e fonua, pea te nau nofo ai ʻo tuputupuʻa.”—Sāme 37:11, 29.
Fakakaukau atu ki he ʻamanaki maʻongoʻonga ki he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Tohi Tapú: “Ko eni, ko e tapanekale ʻo e ʻOtua, ʻoku tuʻu mo e kakai. Pea ʻe nofo hono Sikaina mo kinautolu, pea te nau nofo ko hono kakai; pea ʻe nofo ʻe he ʻEne ʻAfio, ko e ʻOtua ʻoku kau maʻanautolu, ʻio, ko honau ʻOtua. Pea te ne holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē mei honau mata; pea ʻe ʻikai toe ai ha mate, pea ʻe ʻikai toe ai ha mamahi, pe ha tangi, pe ha ongosia; kuo mole ʻa e ngaahi meʻa muʻa.”—Fakahā 21:3, 4.