“Nae Ikai Te Nau Amanaki”
KO HONO tukunoaʻi ʻo taʻetokanga ki he ngaahi fakatokangá ʻe lava ke iku ia ki he fakatamaki.
ʻI he lotolotonga ʻo e ngaahi teuteu ʻi Darwin, ʻAositelēlia, ki he ngaahi kātoanga ki he ʻaho mālōlō ʻi he 1974 naʻe fakatokanga mai ai ʻa e ngaahi saeliní fekauʻaki mo ha saikolone ʻoku tuʻunuku mai. Ka naʻe ʻikai ke maumauʻi ʻa Darwin ʻe ha saikolone ʻi he meimei taʻu nai ʻe 30. Ko e hā ka hoko ai he taimi ko ení? Ko e tokolahi taha ʻo e kau nofo aí naʻe ʻikai te nau vakai ki he fakatuʻutāmakí ʻoku mafatukituki moʻoni, ka ʻi hono toki hae ʻa e ngaahi ʻató ʻe he ngaahi matangi fakailifiá pea toʻo mo e ngaahi holisi ʻo e ʻū fale ʻa ia naʻe sonini ai ʻa e kakaí. ʻI he pongipongi hono hokó, naʻe hoko ai ʻa e koló ko ha tuʻunga maumau.
ʻI Kolomupia ʻi Nōvema 1985, naʻe puna ai ha afi ʻi ha moʻunga afi. Naʻe haʻu mei he sinou ne vaiá mo e ʻaisí ha tāfea pelepela ʻa ia naʻe tanumia ai ʻa e kakai laka hake he toko 20,000 ʻo e kolo ko Armero. Naʻe ʻikai ha fakatokanga ia ki muʻa? Naʻe ngalulululu ʻa e moʻungá ʻi ha ngaahi māhina. Kae kehe, ʻi he anga ki he nofo he veʻe moʻunga afí, ko e tokolahi taha ʻo e kakai ʻi Armero naʻa nau taʻetokanga ki ai. Naʻe maʻu ʻe he kau ʻōfisá ʻa e fakatokanga ʻe vave ke patō ʻa e fakatamakí, ka naʻe siʻi ʻenau fakatokanga ki he kakaí. Naʻe fai ʻa e ngaahi fanongonongo fakaletiō ʻi ha feinga ke fakafiemālieʻi ʻaki ʻa e kakaí. Naʻe ngāueʻaki ʻa e meʻa fakaongo leʻo-lahi ʻi he fale lotú ke fakaʻaiʻai ʻaki ʻa e kakaí ke nau hanganaki nonga. Lolotonga ʻa e efiafí, naʻe ʻi ai ʻa e ongo pahū ngalikehe ʻe ua. Naʻá ke mei liʻaki hoʻo ngaʻotoʻotá pea hola? Naʻe fai ʻe he kakai tokosiʻi ha feinga ke fai ia, ka naʻe fuʻu tōmui.
ʻOku faʻa tomuʻa tala ʻe he kau siolokí ʻi ha tuʻunga tonu lahi ʻa e feituʻu ʻe hoko ai ʻa e ngaahi mofuiké. Ka ʻoku tātātaha pē ʻa e lava ke nau tomuʻa tala pau ʻa e taimi ʻe patō aí. ʻI he 1999, naʻe tāmateʻi ai ʻe he ngaahi mofuike takatakai ʻi he māmaní ʻa e moʻui ʻe 20,000. Ko e tokolahi ʻo e faʻahinga naʻa nau maté ne nau fakakaukau ʻe ʻikai ʻaupito ke hoko ia kia kinautolu.
ʻOku Fēfē Hoʻo Tali ki he Ngaahi Fakatokanga ʻOku Haʻu mei he ʻOtuá Tonu?
Naʻe fakamatalaʻi maeʻeeʻa ʻe he Tohi Tapú ki muʻa fuoloa ʻa e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻo fakaʻilongaʻi ai ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻI hono fakamatalaʻi iá, ʻoku ekinaki ai kia kitautolu ke fakakaukau ki he “gaahi aho o Noa.” “I he gaahi aho nae muomua i he lomaki,” naʻe femoʻuekina ai ʻa e kakaí ʻi he ngaahi ngāue anga-maheni ʻo e moʻuí, neongo ʻoku ʻikai ha veiveiua ne nau hohaʻa fekauʻaki mo e mafolalahia ʻa e fakamālohí. Fekauʻaki mo e fakatokanga naʻe ʻomai ʻe he ʻOtuá fakafou ʻi heʻene sevāniti ko Noá, “nae ikai te nau amanaki, mo ene hoko mai ʻa e vai lahi, o ave akinautolu kotoabe.” (Mātiu 24:37-39, PM) Naʻá ke mei tokanga ki he fakatokangá? ʻOkú ke fai pehē he taimí ni?
Fēfē kapau naʻá ke nofo ʻi Sōtoma, ofi ki he Tahi Maté, ʻi he ngaahi ʻaho ʻo e tangata ko Loté, ko ha tokotaha naʻe fohaʻaki ʻe ʻĒpalahame? Ko e feituʻu ʻutá naʻe hangē ha palataisí. Naʻe tuʻumālie ʻa e koló. Naʻe ʻikai hohaʻa ʻa e kakaí ki ha meʻa. ʻI he ngaahi ʻaho ʻo Loté, “naʻa nau kai, naʻa nau inu, naʻa nau fakatau mai, naʻa nau fakatau atu, naʻa nau tō taʻu, naʻa nau langa fale.” Ko e sōsaieti ʻa ia naʻa nau nofo aí naʻe toe ʻi he ʻulungāanga taʻetaau lahi fakaʻulia. Naʻá ke mei tokanga ki he fakatokangá ʻi he taimi naʻe lea ai ʻa Lote ʻo fakahalaiaʻi ʻa e ngaahi tōʻonga koví? Naʻá ke mei fanongo ʻi heʻene tala atu kia koe kuo fakapapauʻi ʻe he ʻOtuá ke fakaʻauha ʻa e kolo ko Sōtomá? Pe naʻá ke mei vakai ki ai ko ha meʻa fakaoli, ʻo hangē ko e ongo foha-ʻi-he-fono ki he kahaʻú ʻo Loté? Naʻá ke meimei kamata ke hola ka naʻá ke toe hanga ki mui, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he uaifi ʻo Loté? Neongo naʻe ʻikai tokanga fakamātoato ʻa e niʻihi kehé ki he fakatokangá, ʻi he ʻaho naʻe hū ai ki tuʻa ʻa Lote mei Sōtomá, “ne fakaʻuha hifo ʻa e afi mo e sulifa mei langi, ʻo fakaʻauha kinautolu fulipe.”—Luke 17:28, 29.
Ko e tokolahi taha ʻi hotau ʻahó ʻoku ʻikai haʻanau ʻamanaki. Ka ko e ngaahi fakatātā ko ení kuo fakatolonga mai ia ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá ko ha fakatokanga kia kitautolu, ke fakalototoʻaʻi kitautolu ke HANGANAKI LEʻO!
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 22]
Naʻe ʻi Ai Moʻoni ha Lōmaki Fakaemāmani Lahi?
ʻOku pehē ʻe he kau fakaanga tokolahi, ʻIkai. Ka ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú, ʻIo.
Ko Sīsū Kalaisi tonu naʻá ne lea fekauʻaki mo ia, pea naʻá ne moʻui ʻi he taimi naʻe hoko aí, ʻi heʻene vakai hifo ki ai mei hēvani.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 23]
Naʻe Fakaʻauha Moʻoni ʻa Sōtoma mo Komola?
ʻOku fakamoʻoni ʻa e kau ʻākeolosiá ki he meʻa ko ení.
ʻOku lave ki ai ʻa e hisitōlia fakaemāmaní.
Naʻe fakapapauʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e meʻa naʻe hokó, pea ko e meʻa naʻe hokó ʻoku lave ki ai ʻi he ngaahi tohi mavahe ʻe 14 ʻo e Tohi Tapú.